مهاجرت، اگرچه برای بسیاری یک تصمیم حیاتی و گاه تنها راه نجات از جنگ، فقر، تبعیض یا فشارهای سیاسی و اجتماعی است، اما از نظر روانی یکی از پرفشارترین و چالش‌برانگیزترین تجربه‌های زندگی به شمار می‌رود. مهاجران معمولاً از بستری آشنا، حمایتگر و دارای هویت فرهنگی مشترک جدا می‌شوند و وارد فضایی ناشناخته و گاه سرد می‌گردند؛ جایی که زبان، رفتارهای روزمره، ساختار اجتماعی و نظام ارزشی متفاوت است. این جدایی ناگهانی و انتقال به محیط جدید، می‌تواند بر سلامت روان فرد تأثیرات عمیق و ماندگاری بگذارد. بنابراین، لازم است جامعه‌ی میزبان، اطرافیان و نهادهای حمایتی، مهاجرت را نه فقط یک جابه‌جایی جغرافیایی، بلکه یک زلزله‌ درونی برای فرد درک کنند. فشارهای روانی پس از مهاجرت غم غربت و دلتنگی: یکی از اولین و رایج‌ترین احساسات مهاجرین، دلتنگی عمیق برای خانه، خانواده، دوستان و فضای آشناست. حتی اگر مهاجرت با امید به زندگی بهتر باشد، دوری از عزیزان، قطع ارتباط با خاطرات گذشته و نداشتن حس تعلق، باعث افسردگی، بی‌حوصلگی و تنهایی می‌شود. بحران هویت: مهاجران، به‌ویژه در جوامع با فرهنگ بسیار متفاوت، ممکن است بین دوگانگی فرهنگی سردرگم شوند. از یک‌سو در تلاش برای حفظ زبان، باورها و سبک زندگی پیشین خود هستند، و از سوی دیگر، ناچارند برای پذیرفته شدن، با فرهنگ جدید تطبیق یابند. این تعارض هویتی در نوجوانان مهاجر بسیار شدیدتر بروز می‌کند و می‌تواند منجر به انزوا یا سرکشی شود. اضطراب آینده نامعلوم: وضعیت اقامت نامشخص، نبود فرصت‌های شغلی پایدار، محدودیت در دریافت خدمات درمانی یا آموزشی و ترس از بازگشت اجباری، همگی از عواملی‌اند که باعث اضطراب مزمن می‌شوند. این اضطراب ممکن است به اختلالات خواب، بی‌قراری ذهنی، کاهش تمرکز و احساس بی‌ثباتی دائمی منجر می‌شود. تجربه‌ی تبعیض یا طرد: یکی از دردناک‌ترین تجربه‌های روانی مهاجرین، مواجهه با نگاه‌های بیگانه‌ساز، تبعیض‌های نژادی، فرهنگی یا دینی، و احساس طرد شدن از سوی جامعه‌ی میزبان است. این تبعیض‌ها می‌توانند به اشکال مختلفی ظاهر شوند: از نگاه‌های سنگین و رفتارهای سرد گرفته تا محدودیت‌های ناعادلانه در دسترسی به شغل، آموزش یا خدمات اجتماعی. این تجربه‌ها معمولاً با احساس خجالت، بی‌ارزشی، انزوا و در برخی موارد خشمی فروخورده همراه است؛ خشمی که اگر شنیده و پردازش نشود، به مرور زمان به آسیب‌های روانی جدی‌تر مانند افسردگی، اضطراب شدید یا اختلالات روان‌تنی منجر می‌شود. نشانه‌های آسیب روانی در مهاجرین: شناسایی زودهنگام مشکلات روانی در مهاجرین می‌تواند از وخیم‌تر شدن وضعیت جلوگیری کند. برخی از علائم رایج عبارت‌اند از: - تغییرات شدید در خلق‌وخو (از شادی ناگهانی تا فروپاشی احساسی) - گریه‌های مکرر یا بدون دلیل مشخص - کاهش انرژی یا بی‌علاقگی نسبت به فعالیت‌های روزمره - اختلالات خواب (بی‌خوابی یا خواب بیش‌ازحد) - انزواطلبی و دوری از جمع - احساس ناامیدی، بی‌ارزشی یا بی‌هویتی - تحریک‌پذیری یا پرخاشگری، به‌ویژه در محیط‌های اجتماعی در کودکان مهاجر نیز ممکن است این نشانه‌ها به شکل شب‌ادراری، اضطراب جدایی، پرخاشگری یا افت تحصیلی بروز کند. چگونه از مهاجران حمایت کنیم؟ درک و رفتار درست با مهاجرین مستلزم همدلی، احترام و آگاهی فرهنگی است. نکات زیر می‌تواند در بهبود ارتباط با آن‌ها مؤثر باشد: - گوش شنوا باشید، نه قاضی: مهاجرین بیش از هر چیز نیاز دارند شنیده شوند. قضاوت‌نکردن، قطع نکردن صحبت، و دادن فضای امن برای بیان احساسات، پایه‌ی اعتماد است. - فرهنگ‌شان را بشناسید: شناخت عناصر فرهنگی، مذهبی و ارزش‌های اجتماعی مهاجرین به شما کمک می‌کند از سوء‌تفاهم‌های ارتباطی جلوگیری کنید و رابطه‌ای محترمانه بسازید. - حمایت عملی ارائه دهید: گاهی یک راهنمایی ساده برای یافتن مراکز درمانی، کمک در ترجمه‌ی اسناد یا همراهی در جلسات می‌تواند باری بزرگ از دوش مهاجر بردارد. - تشویق به مشاوره و خدمات سلامت روان: بسیاری از مهاجرین، به‌دلایل فرهنگی یا ناآگاهی، از مراجعه به مشاور پرهیز می‌کنند. ایجاد فضایی ایمن، بدون قضاوت و معرفی خدمات مناسب، می‌تواند در مسیر درمان آن‌ها بسیار مؤثر باشد. مهاجرت تنها تغییر مکان نیست، بلکه تغییر زندگی‌ست. جامعه‌ی میزبان نقش بزرگی در سازگاری روانی مهاجرین دارد. هر برخورد همدلانه و آگاهانه، می‌تواند به مهاجری امید بازگرداند و قدمی باشد به‌سوی جامعه‌ای انسانی‌تر. چگونه با مهاجرین رفتار کنیم؟ فضا برای حفظ هویت فراهم کنید: از مهاجران نباید انتظار داشت که فوراً فرهنگ، زبان یا سبک زندگی پیشین خود را کنار بگذارند. اجازه دهید آن‌ها به زبان مادری‌شان صحبت کنند، غذاهای سنتی خود را تهیه کنند، و با عناصر فرهنگی خود در تماس بمانند. فراهم کردن این فضا نه‌تنها به حفظ هویت شخصی کمک می‌کند، بلکه احساس امنیت روانی و تعلق را نیز تقویت می‌نماید. کمک به دسترسی به منابع: بسیاری از مهاجرین با ساختار خدماتی کشور میزبان (اعم از خدمات درمانی، آموزشی، حقوقی یا رفاهی) آشنا نیستند. راهنمایی مؤثر در این زمینه، از جمله معرفی نهادهای حمایتی، پر کردن فرم‌ها یا همراهی در جلسات مهم، می‌تواند بخشی از سردرگمی و اضطراب آن‌ها را کاهش دهد. عادی‌سازی احساسات: باید به مهاجرین یادآور شد که تجربه‌ی احساساتی چون دلتنگی، خستگی روانی، ترس یا حتی افسردگی در این مرحله طبیعی است. این حمایت کلامی می‌تواند به کاهش احساس گناه یا شرم از داشتن این احساسات کمک کند و فرد را از دیدن خود به‌عنوان فردی «ضعیف» باز دارد. احترام به مرزها و سرعت تطبیق: هر فرد با ریتم خاص خود با شرایط جدید سازگار می‌شود. مهاجران نباید برای اجتماعی شدن یا تطبیق فرهنگی تحت فشار قرار گیرند. احترام به مرزهای روانی و فرهنگی آن‌ها و فراهم‌کردن فضا برای پیش‌روی تدریجی، به بازیابی حس کنترل و استقلال آن‌ها کمک خواهد کرد. ترویج ارتباطات اجتماعی سالم: یکی از راه‌های مؤثر در کاهش احساس انزوا، ایجاد فرصت برای برقراری ارتباطات اجتماعی سالم است. معرفی مهاجر به گروه‌هایی که دغدغه‌ها، زبان یا پیشینه‌ی فرهنگی مشترک دارند، می‌تواند به ایجاد حس تعلق کمک کند. همچنین، دعوت تدریجی از او به جمع‌های صمیمی یا رویدادهای اجتماعی، فرصتی برای بازسازی شبکه‌های حمایتی‌ست. اما این روند باید با دقت، احترام و مطابق با تمایل و آمادگی روانی خود فرد انجام گیرد تا فشار ناخواسته‌ای ایجاد نکند. نقش مشاوران و روانشناسان در حمایت از مهاجرین: مشاوران و درمانگران، نقش کلیدی در حمایت از سلامت روان مهاجرین ایفا می‌کنند، اما این نقش زمانی مؤثر خواهد بود که آگاهی بین‌فرهنگی در کارشان وجود داشته باشد. درک تفاوت‌های فرهنگی، باورهای دینی، سبک‌های ارتباطی و تجربه‌های پیشین فرد، برای برقراری یک رابطه‌ی درمانی مؤثر، حیاتی است. ارائه‌ی خدمات روان‌درمانی به زبان مادری یا با کمک مترجمانی که آموزش‌های تخصصی در زمینه‌ی سلامت روان دیده‌اند، می‌تواند احساس امنیت، درک و راحتی را در مراجع مهاجر افزایش دهد. از دیگر رویکردهای مؤثر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: - برگزاری گروه‌های حمایتی یا درمان گروهی ویژه‌ی مهاجرین - آموزش تکنیک‌های مدیریت استرس، تنفس عمیق، و آرام‌سازی ذهن - تقویت مهارت‌های مقابله‌ای در مواجهه با چالش‌های جدید - تشویق فرد به روایت تجربه‌ی مهاجرت به‌عنوان بخشی از روند بهبودی نویسنده: مرضیه بهروزی «روانشناس بالینی»

کتاب اشتباهات یک زن اثری خواندنی و آموزنده از ام. سوسا است که در آن، از باورها و رفتارهای نادرستی سخن گفته شده که هر زنی باید در رابطه‌ی احساسی یا زناشویی خود، از آن‌ها اجتناب کند. لازم به ذکر است که کتاب حاضر که ‌اینک در یک نسخه‌ی واحد خدمتتان عرضه می‌شود، پیش از این در دو مجلد با عناوینِ فرعی «تجربه‌هایی ارزشمند» و «شروعی تازه» به انتشار رسیده بوده است. بی‌تردید هر انسانی در روابط عاطفی و احساسی خود مرتکب اشتباهاتی کوچک و بزرگ شده است. این گونه اشتباهات بعضی اوقات به خود آن فرد و گاهی نیز به طرف دیگر رابطه آسیب می‌زنند. با این حال، به نظر می‌رسد که بسیاری از این اشتباهات، به سادگی قابل پیشگیری‌اند؛ به شرط آنکه فرد به راستی عزم اصلاح خود و نجات رابطه‌ای را که در آن است داشته باشد. آنچه در کتاب اشتباهات یک زن (The Mistakes Of A Woman) آمده، توصیه‌هایی کاربردی در همین راستاست. ام. سوسا (M. Sosa) در این اثر، تجربه‌ی خود را از زندگی به عنوان یک زن، با آموخته‌های نظری‌اش در حیطه‌ی روانشناسی پیوند زده و از این طریق اثری جذاب و ارزشمند را به رشته‌ی تحریر درآورده است. او در کتاب اشتباهات یک زن شما را با ذهنیتی یکسره متفاوت نسبت به ماهیت رابطه آشنا می‌سازد و با برشمردن دسته‌ای از اصول کلی، برایتان نقشه‌ی راهی ترسیم می‌کند که با پیروی از آن، می‌توانید کیفیت رابطه‌ی عاطفی - زناشویی خود را تا حد زیادی بهبود ببخشید. همانطور که پیش از این ذکر شد، کتاب اشتباهات یک زن در اصل از دو جلد تشکیل شده (که هر دو در اثر حاضر موجودند). تکیه‌ی ام. سوسا در جلد نخست بیشتر بر تعریف یک رابطه‌ی سازنده بوده است. حال آنکه در جلد دوم، بیشتر کوشیده تا چگونگی بازسازی یک رابطه‌ی به بن‌بست‌رسیده یا نحوه‌ی عبور از روابط اصلاح‌ناپذیر را آموزش دهد. در نکوداشت کتاب اشتباهات یک زن چنین بیان داشته شده است: - اثری که همزمان شما را به گریه می‌اندازد، خاطرات تلخ گذشته را از ذهنتان می‌زداید و در نهایت، باعث رشد و پیشرفتتان می‌شود... (آمازون) این اثر را بیش از همه به آن دسته از زنانی توصیه می‌شود که خواهان ترمیم رابطه‌ی خود با شریک زندگی‌شان هستند. همچنین، علاقه‌مندان به کتاب‌هایی با موضوع روابط زناشویی و روانشناسی جنسی، از مخاطبین عام کتاب اشتباهات یک زن محسوب می‌شوند. ام. سوسا نویسنده‌ی سه کتاب با عناوین «اشتباهات یک زن»، «دوراهی‌»، «چیزهایی که می‌توانستم به او بگویم» است. ام. سوسا چندین سالی‌ست که افکار و تجریبات ارزشمند خود را علاوه بر نوشته‌های مکتوبش، در شبکه‌های اجتماعی نیز به اشتراک می‌گذارد. او از این طریق، به شهرت نسبتاً زیادی رسیده است. موضوعاتی که ام. سوسا به آن‌ها می‌پردازد، اغلب درباره زنان و مشکلات‌ گوناگونشان در روابط عاطفی است. او همواره از مخاطبینش می‌خواهد که به خود و دیگری احترام گذاشته و روابطشان را بر پایه‌ی عشقی بی‌شائبه بنا کنند. در بخشی از کتاب اشتباهات یک زن می‌خوانیم: همه‌ی مردها در دنیا بد نیستند. مردان خوب زیادی هم در دنیا وجود دارند که مانند من و شما دفعات بی‌شماری ضربه خورده‌اند و آن‌ها نیز فکر می‌کنند زن خوب در دنیا وجود ندارد، زیرا آن‌ها هم اشتباه متوجه شده‌اند. دیگر وقت ارزشمندم را برای کسی که حتی حاضر نیست، ببیند چه زنی در مقابل او ایستاده است، بیهوده تلف نمی‌کنم. این وظیفه‌ی من نیست که طرز فکر فرد دیگری را درست کنم، بنابراین اگر احساس کنم لیاقت بهترین‌ها را دارم، بهتر عمل خواهم کرد. غر زدن شرایط را بهتر نمی‌کند. همان‌گونه که دوست دارید طرف مقابل‌تان به شما احترام بگذارد، به او احترام بگذارید. اگر کاری را که همسرتان انجام می‌دهد دوست ندارید، به او بگویید. آن‌ها علم غیب ندارند و همیشه نمی‌توانند حدس بزنند که شما چه مشکلی دارید. به‌عنوان مثال وقتی مسئولیت همه‌ی کارها و کنترل همه‌ی امور را بدون این‌که به او اجازه‌ی کمک کردن بدهید بر عهده می‌گیرید، باعث می‌شوید او احساس بی‌ارزش بودن کند. اجازه دهید گاهی مردتان امور را کنترل کند. او دیگر به مادر نیاز ندارد، فقط یک همسر می‌خواهد. مشکلی که گاهی اوقات ما به‌عنوان یک زن با آن مواجه می‌شویم این است که به‌اندازه‌ی کافی با دقت گوش نمی‌کنیم که یک مرد سعی می‌کند چه چیزی به ما بگوید. فرصت نمی‌دهیم تا بفهمیم چه چیزی قرار است از دهان او خارج شود، فقط حرف‌هایی را که می‌خواهیم می‌شنویم. برادران بزرگ‌ترم الگوی خوبی برای بزرگ شدنم بودند. آن‌ها تنها مردهای زندگی‌ام بودند، زیرا مادرم به‌خاطر احترامی که برای بچه‌هایش قائل بود، هیچ‌وقت نپذیرفت که پای مرد دیگری را به خانه‌مان باز کند. او شادی خودش را قربانی بچه‌هایش کرد و به همین خاطر هرگز نمی‌توانم زحماتش را جبران کنم. چندین بار شکست خوردم، زیرا سعی می‌کردم پدرم را در وجود مردی که با او آشنا می‌شوم، جست‌وجو کنم. پدرم وقتی فقط هفت سالم بود ما را ترک کرد؛ آن هم در روز کریسمس. بله درست خواندید، روز کریسمس. عاشق پدرم بودم؛ در طول آن هفت سال، مرد فوق‌العاده‌ای بود و حتی مادرم هیچ‌گاه از او بد نگفته بود. همیشه احساس می‌کردم پدرم تأثیری منفی در آینده‌ام گذاشته است، زیرا او بود که مشکلات فراوانی را برایم پدید آورد. هیچ‌وقت به‌خاطر این‌که خودتان هستید، عذرخواهی نکنید. شما سزاوارید که بیش‌ترین احترام را دریافت کنید. هر چقدر که با شما بدرفتاری شده است، دیگر کافی است. یا به کائنات بفهمانید که سزاوار بهترین‌ها هستید و یا این‌که همیشه از کائنات شر و بدی دریافت کنید. به کائنات بگویید شما سزاوار فردی هستید که به شما متعهد باشد، لایق این هستید با فردی باشید که شما را در ژرفای عشق غرق کند. اگر باور داشته باشید که لایق هیچ‌کدام از این‌ها نیستید، در چرخه‌ای از شرارت گرفتار می‌شوید، این چرخه تا زمانی‌که شما نخواهید خود را تغییر دهید، در حال تکرار شدن است. مادرم هر چیزی راکه به آن نیاز داشتم و حتی بیش‌تر از آن را برایم فراهم می‌کرد و هیچ‌وقت کمبود عاطفه و محبت نداشتم، اما درونم حسی بود که نیاز داشت مردی کنارم باشد. به مردی نیاز داشتم که کاملم کند، زیرا فکر می‌کردم این راهی است برای این‌که به شادی دست یابم. فکر می‌کردم تنها راهی که بتوانم به یک عشق واقعی دست پیدا کنم، این است که با مردی در ارتباط باشم؛ اشتباه! مدت زیادی زمان برد تا بفهمم تنها کسی که می‌تواند کاملم کند، خودم هستم؛ فقط خودم. یک مرد اصیل، نه فرد نابالغی که می‌خواهد وارد بازی احمقانه‌ای شود، درست در همان ابتدا واقعیت را به شما می‌گوید و حقیقت را نمی‌پوشاند و اگر آینده‌ای را با شما ببیند، به شما خواهد گفت و یا این‌که منتظر فرصتی مناسب می‌ماند. مردی خوش‌چهره پا پیش می‌گذارد، چرب‌زبانی می‌کند و تمام آن‌چه را می‌خواهید بشنوید، به شما می‌گوید. از این‌که چقدر خوب به‌نظر می‌رسید، تا این‌که چقدر به شما اهمیت می‌دهد و این‌که می‌خواهد روزی با شما تشکیل خانواده دهد و همسرش بشوید. شما را بیرون می‌برد، برای‌تان هدیه می‌خرد، اظهار عشق می‌کند و در این‌جا شما به دلایل کاملاً اشتباه عاشق او می‌شوید. احساسات‌تان به‌خاطر این‌که او با نامزد قبلی‌تان متفاوت است، اوج می‌گیرد. این فرد اخلاق و ویژگی‌هایی دارد که او را از مردان دیگر متمایز می‌سازد؛ بنابراین شما زمان بیش‌تری را با او صرف می‌کنید و کم‌کم هر بار که او را می‌بینید، بیش‌تر عاشقش می‌شوید و بر این باور هستید که فقط یک قرار عاشقانه است. فکر می‌کنید همان چیزی‌که شما از رابطه می‌خواهید، او هم همان را می‌خواهد و قرار است درنهایت همسرش شوید. زمان می‌گذرد، ماه‌ها و حتی سال‌ها سپری می‌شوند و همه‌چیز همان‌گونه باقی می ماند. آن‌قدرها هم که فکر می‌کنید تنها ماندن بد نیست. این‌که بدانید قادر هستید وقت ارزشمندتان را به خودتان اختصاص دهید، ارزشمند است. درعوض یاد می‌گیرید به هیچ‌کس وابسته نشوید و مواظب احساسات و سلامت تن و روان خود باشید. زمانی‌که می‌پذیرید فردی منحصربه‌فرد و بی‌عیب برای خودتان هستید، یاد می‌گیرید که خود را آن‌طورکه هستید بپذیرید، نه آن‌طورکه دیگران از شما می‌خواهند باشید. عبرت گرفتن از اشتباهات گذشته و دوست داشتن عیب‌ونقص‌هایتان، زیباست. هیچ‌وقت به‌خاطر این‌که خودتان هستید، عذرخواهی نکنید. شما سزاوارید که بیش‌ترین احترام را دریافت کنید. هر چقدر که با شما بدرفتاری شده است، دیگر کافی است. یا به کائنات بفهمانید که سزاوار بهترین‌ها هستید و یا این‌که همیشه از کائنات شر و بدی دریافت کنید. برای شناخت صحیح یک مرد، باید به حرف‌های او گوش دهید و وقت بگذارید، چراکه این‌گونه قلب او را تسخیر خواهید کرد. مردان و زنان مانند یکدیگر عملکرد یکسانی ندارند؛ زن‌ها بسیار پیچیده‌تر هستند، به عبارت دیگر، وقتی مردی ما را دوست دارد، می‌خواهد به ما خدمت کرده و حمایت‌مان کند. اگر قدرت این را داشته باشید که مردان را تسخیر کنید و بتوانید به آن‌ها گوش بدهید و درک‌شان کنید و قدردان‌شان باشید، در به‌دست‌آوردن قلب‌شان پیروز خواهید شد. نویسنده: قدسیه امینی