شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که مکانیزم تحقیقی مستقل در مورد نقض حقوق بشر در افغانستان، از سوی این شورا بدون هیچ رأی مخالف تایید شده است. نصیر احمد اندیشه، سفیر دایمی افغانستان در جینوا، امروز (دوشنبه، ۱۴میزان) با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که قطعنامه‌ای در راستای ایجاد یک مکانیزم تحقیقی مستقل در مورد نقض حقوق بشر در افغانستان، به شورای حقوق بشر سازمان ملل در جینوا پیشکش شده بود، بدون رأی‌گیری و مخالفت تصویب شده است. آقای اندیشه در ادامه تاکید کرده است که حکومت سرپرست در هیچ کشوری برای حمایت از خود در عرصه‌ی بین‌المللی، جای باقی نگذاشته‌اند. وی در ادامه افزوده است: «تعاملات کاملاً معامله‌ای و کوتاه‌مدت هستند. به همه همکاران، شرکا و نهادهایی که به ایجاد این سازوکار تحقیقاتی مستقل کمک کردند، تبریک می‌گویم. روز بزرگی است.» همچنین دیدبان حقوق بشر نیز در اعلامیه‌ای اعلام کرد که شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در تاریخ ۶ اکتبر ۲۰۲۵ قطعنامه‌ای تاریخی را به تصویب رساند که بر اساس آن، سازوکار مستقلی برای تحقیق درباره نقض‌های حقوق بشری گذشته و جاری در افغانستان ایجاد می‌شود. سازمان دیده‌بان حقوق بشر گفت که این قطعنامه پیامی روشن به حکومت فعلی افغانستان می‌فرستد، مبنی بر اینکه شواهد در حال جمع‌آوری و آماده‌سازی است تا روزی آنان در برابر عدالت پاسخگو شوند. در اعلامیه دیدبان حقوق بشر آمده است: «این قطعنامه که به ابتکار اتحادیه اروپا ارائه شد، [با اجماع و حمایت گسترده‌ای از سوی کشورهای مختلف از تمامی مناطق و گروه‌های سیاسی] به تصویب رسید.» این نهاد وظیفه دارد شواهد مربوط به جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت و سایر نقض‌های شدید حقوق بشر را جمع‌آوری و حفظ کند، افراد مسوول را شناسایی کرده و پرونده‌هایی تهیه نماید که بتوان از آن‌ها برای تعقیب قضایی در دادگاه‌های ملی و بین‌المللی استفاده کرد. در اعلامیه دیدبان حقوق بشر آمده است که این قطعنامه دوره مأموریت گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر افغانستان را تمدید کرد؛ مأموریتی که نظارت و گزارش‌دهی آن همچنان حیاتی بوده و مکمل سازوکار جدید به شمار می‌رود. دیدبان حقوق بشر تصریح کرد که دامنه‌ی تحقیقات این نهاد فقط به حکومت فعلی محدود نیست و شامل مقام‌های حکومت پیشین، فرماندهان جنگی، نیروهای بین‌المللی، گروه‌های مسلح غیردولتی و سایر افرادی که در نقض‌های جدی حقوق بشر نقش داشته‌اند نیز می‌شود.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت سرپرست در افغانستان می‌گوید که دولت با چالش‌های متعدد روبرو است که و باید طبق اولویت‌بندی به آن‌ها پرداخته شود و در مورد بازگشایی مکاتب دختران بالاتر از صنف ششم هیچ وعده‌ای داده نمی‌تواند. آقای مجاهد این اظهارات را در صحبت با اسکای‌نیوز مطرح کرده و گفته است که حکومت سرپرست گام‌هایی در زمینه‌های مختلف برداشته و امیدوار است که به راه‌حل‌های مناسب دست یابد. وزارت معارف حکومت فعلی در اوایل اعلام کرده بود که بسته‌بودن مکاتب موقتی است و وعده داد که پس از تنظیم سیاست‌هایی مطابق با «اصول شریعت اسلامی و فرهنگ افغانی»، مکاتب دوباره باز خواهند شد. اما پس از گذشت چهار سال، هنوز هیچ برنامه‌ای برای بازگشایی درهای مکاتب به روی دختران و دانشگاه‌ها وجود ندارد. ممنوعیت آموزش زنان در رشته‌های صحی همچنین وی در بخشی از صحبت‌هایش در مورد بسته بودن رشته‌های طبی گفت که افغانستان «به اندازه کافی پزشک زن» دارد. وی تصریح کرد: «ما علمای واجد صلاحیت اسلامی داریم که درباره این موضوع بحث خواهند کرد و راه‌حلی مناسب در چارچوب شریعت اسلامی خواهند یافت.» با این وجود سازمان ملل این سیاست را «عمیقا تبعیض‌آمیز، کوته‌نظرانه و تهدیدکننده جان زنان و دختران از جنبه‌های گوناگون» توصیف کرده است. در حالی سخنگوی حکومت فعلی این اظهارات را مطرح می‌کند که حکومت فعلی پس از تسلط بر افغانستان، زنان و دختران را از آموزش و ‏تحصیل محروم کرده است. حکومت فعلی در آخرین محدودیت خود، ‏دروازه‌های انستیتوت‌های طبی را به‌روی دختران بست، در حالی که ‏بخش صحت افغانستان با کمبود پرسنل مواجه است.‏ این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

مجله گلمور درتازه‌ترین مورد گزارش داده است که از نخستین قربانیان خاموشی اینترنت و قطع شبکه‌های مخابراتی در افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم‌ هستند که پس از وضع محدودیت، تنها از طریق آموزش آنلاین توانسته بودند به درس ادامه دهند. این مجله با نشر گزارشی گفته است که مسوولان حکومتی به دستور ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر حکومت فعلی اینترنت سراسر کشور را بدون هیچ توضیحی قطع کرده‌اند؛ اقدامی که نه‌تنها آموزش، بلکه زند‌گی روزمره‌ مردم را فلج کرده بود. در بخشی از گزارش آمده است که افغانستان کشور جوان با بیش از ۶۰ درصد جمعیت زیر ۲۵ سال است که نیاز به آموزش و ارتباط با جهان امروزی دارند. مجله گلمور در گزارشش تاکید کرده است که قطع اینترنت، بسیاری از جوانان که از شبکه‌های اجتماعی و آموزش مجازی برای یادگیری و حفظ ارتباط با جهان استفاده می‌کنند، با افسرد‌گی و انزوا روبرو خواهند شد. قابل ذکر است که با قطع شدن اینترنت و شبکه‌های مخابراتی تمام صرافی‌ها، گمرکات، شرکت‌های هواپیمایی، صادرات و واردات و کسب‌وکارهای مرتبط با اینترنت به خصوص برخی از رسانه‌ها تعطیل شدند. این در حالی است که حکومت سرپرست هفته‌ی گذشته به مدت دو روز، شبکه‌های مخابراتی و خدمات اینترنت را در سراسر افغانستان قطع کرده بود. ۴۸ ساعت قطع اینترنت و شبکه‌های مخابراتی در افغانستان، شهروندان را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. برخی فعالان مدنی از حکومت سرپرست خواسته‌اند تا دسترسی به اینترنت را به عنوان یک حق اساسی شهروندی تضمین کند و از ایجاد اختلال‌های ناگهانی خودداری شود. مسوولان حکومت فعلی تا اکنون درباره‌ی این قطعی و اتصال دوباره توضیحی ارائه نکرده‌اند.

بخش زنان سازمان ملل متحد به مناسبت روز جهانی معلم اعلام کرده است که آموزش جرم نیست و ۹۲ درصد مردم افغانستان برای آموزش دختران اهمیت می‌دهند. این سازمان امروز (دوشنبه، ۱۴ میزان) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که این آمار از طریق نظرسنجی‌ای با مشارکت دو هزار شهروند افغانستان به‌ دست آمده است. بخش زنان سازمان ملل متحد در ادامه تاکید کرده است: «وقتی دختران آموزش می‌بینند، توانایی شکل‌دادن به آینده‌ای بهتر برای همه را آزاد می‌کنند.» این نهاد پیش‌تر نیز اعلام کرده بود که بیش از ۸۰ درصد دختران و زنان در افغانستان از دسترسی به آموزش و اشتغال محروم شده‌اند. همچنین یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل در افغانستان و اتحادیه اروپا نیز روز گذشته، به مناسبت روز معلم، بر اهمیت آموزش دختران تاکید کرده بودند. یوناما به‌مناسبت روز جهانی معلم اعلام کرده است که آموزش و پرورش شهروندان افغانستان برای یک کشور با صلح و ثبات، خودکفا، مقاوم و شکوفا مهم و ضروری است. بااین‌حال، پس از تسلط دوباره‌ی حکومت سرپرست بر افغانستان تجلیل از روز جهانی معلم در افغانستان ممنوع شده است. در تازه‌ترین مورد، آمریت معارف شهر هرات به مکاتب دولتی و خصوصی این ولایت دستور داده‌ است که از روز معلم تجلیل نکنند. قابل ذکر است که پنجم اکتبر روز جهانی معلم نام‌گذاری شده است. از این روز در سراسر جهان تجلیل می‌شود.

منابع محلی از ولایت سرپل می‌گویند که یک دختر ۱۷ ساله در ولسوالی سانچارک این ولایت، پس از کشته شدن معشوقش، خودش را حلق‌آویز کرده و به زندگی‌اش پایان داده است. دست‌کم دو منبع با تایید این رویداد گفته‌اند که این دختر نوجوان روز (شنبه، ۱۲میزان) در خانه‌اش در روستای «تکزاز» از مربوطات ولسوالی سانچارک خودکشی کرده است. منبع تاکید کرده است که این دختر نوجوان صفیه نام داشته و حدوداً ۱۷ ساله بوده است. منبع تصریح کرد، احمدوکیل، پسری که گفته می‌شد با صفیه ارتباط تلفنی داشت، روز (جمعه، ۱۱میزان) به‌ دست برادر این دختر در بازار سانچارک به ضرب چاقو به قتل رسیده بود. به گفته‌ی منبع، این دو نفر قبلاً نیز به اتهام ارتباط تلفنی از سوی حکومت سرپرست بازداشت و به سه ماه حبس نیز محکوم شده بودند. منبع می‌گوید که احمدوکیل پس از آزادی از بند، توسط برادر صفیه به قتل رسیده است. فرماندهی پولیس ولایت سرپل پس از قتل احمدوکیل، پدر و برادر بزرگ صفیه را بازداشت کرده‌اند. تا اکنون مسوولان محلی در ولایت سرپل در این مورد چیزی نگفته‌اند. باید گفت که میزان خودکشی زنان و دختران در سراسر افغانستان پس از تسلط حکومت فعلی به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته است. بیماری‌های روانی، عدم دسترسی به خدمات صحی، ازدواج‌های اجباری، خشونت خانوادگی و فشار‎های روحی ناشی از فقر و بیکاری عوامل اصلی خودکشی‌ها در بین زنان و جوانان بیان شده است. همچنین با تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان اکثریت نهادهای حامی حقوق زنان متوقف شده است. زنان در افغانستان چون گذشته با مراجعه به نهادهای عدلی و قضایی، دیگر نمی‌توانند برای خشونت‌های وارده‌ی شان شکایت کنند و این‌گونه خشونت‌‌ها پایدار باقی مانده و افزایش پیدا می‌کند.

یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان به‌مناسبت روز جهانی معلم اعلام کرده است که آموزش و پرورش شهروندان افغانستان برای یک کشور با صلح و ثبات، خودکفا، مقاوم و شکوفا مهم و ضروری است. یوناما امروز (یک‌شنبه، ۱۳ میزان) با نشر پیامی در حساب کاربری فیس‌بوک خود نوشته است که از تمامی آموزگاران در افغانستان و سراسر جهان به پاس تعهد استوار و تلاش‌های خستگی‌ناپذیرشان در راستای ایجاد جهان بهتر، قدردانی می‌کند. امروز برابر است با «روز جهانی معلم» و سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی سازمان ملل متحد (یونسکو) امسال بر «بازتعریف آموزش به‌عنوان حرفه‌ای مبتنی بر همکاری» تأکید کرده است. بااین‌حال، پس از تسلط دوباره‌ی حکومت سرپرست بر افغانستان تجلیل از روز جهانی معلم در افغانستان ممنوع شده است. در تازه‌ترین مورد، آمریت معارف شهر هرات به مکاتب دولتی و خصوصی این ولایت دستور داده‌ است که از روز معلم تجلیل نکنند. همچنین دفتر اتحادیه اروپا در کابل نیز با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود خود نوشته که آموزش برای همه، کلید یک افغانستان مقاوم و خودکفا است که توسعه اقتصادی را تقویت می‌کند. این نهاد از تلاش‌های خستگی‌ناپذیر همه معلمان افغانستان، به ویژه معلمان زن قدردانی کرده است. قابل ذکر است که پنجم اکتبر روز جهانی معلم نام‌گذاری شده است. از این روز در سراسر جهان تجلیل می‌شود.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد خواستار ‏بازگشت مرحله‌ای و ایمن کودکان مهاجر و خانواده‌های آنان به ‏افغانستان شدند. تاج‌الدین اویواله، نماینده‌ی صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل ‏متحد در ‏افغانستان با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود از اهداکنندگان خواسته است ‏که از پذیرش، اسکان مجدد و دسترسی پایدار به خدمات ضروری، ‏به‌ویژه برای کودکان بدون همراه و جدا از خانواده، حمایت کنند.‏ براساس معلومات موجود، بازگشت خانواده‌های مهاجر از ایران و پاکستان ادامه دارد. ‏تنها ‏دیروز ۶۷۳ خانواده از این دو کشور وارد افغانستان شده‌اند. زنان و کودکان مهاجر به کشوری باز می‌گردند که از حقوق اساسی‌شان، از جمله آموزش و کار محروم هستند.‏ در کنار آن، با کاهش کمک‌ها به افغانستان، بحران بشری در این ‏کشور رو به وخامت است.‏ برنامه جهانی غذا می‌گوید که با عمیق‌تر شدن بحران گرسنگی در ‏افغانستان، نزدیک به پنج میلیون مادر و کودک در این کشور با ‏سوءتغذیه مواجه هستند.‏ همچنین برنامه‌ اسکان بشر سازمان ملل متحد می‌گوید که اکثر مهاجرانی که ‏به کشورشان بازمی‌گردند، در مناطق شهری ساکن می‌شوند که این ‏امر باعث رشد سریع شهری می‌شود و خدمات شکننده را تحت ‏فشار قرار می‌دهد.‏ این برنامه خواستار سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حیاتی و ‏خدمات اساسی شده تا شهرهای افغانستان بتوانند با شرایط کنار ‏بیایند و رشد کنند.‏ به‌گفته‌ی برنامه‌ اسکان بشر سازمان ملل متحد، در کنار بازگشت مهاجران، ‏بحران آب‌و‌هوا و بلاهای طبیعی نیز فشار زیادی بر مناطق شهری ‏افغانستان وارد می‌کند.‏ در پی اخراج مهاجران از کشورهای همسایه، کمبود مسکن در ‏شهرها، از جمله کابل به بحرانی جدی تبدیل شده است. شهروندان ‏می‌گویند که خانه به‌ سختی پیدا می‌شود و اجاره‌ی خانه‌ها نیز سرسام‌آور ‏شده است.‏

همزمان با روز جهانی معلم، حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان می‌گوید امیدوار است که فرصت‌های برابر و گسترده‌ی آموزش برای همه دختران و پسران در کشور فراهم شود. آقای کرزی امروز (یک‌شنبه، ۱۳ میزان) با پیامی در حساب کاربری ایکس خود خود روز جهانی معلم را به تمامی معلمان به‌ویژه معلمان زن تبریک گفته و از زحمات‌ آنها در عرصه‌ی آموزش افغانستان قدردانی کرده است. وی در ادامه تاکید کرده است: «واضح است که معلمان در افغانستان، با وجود خستگی، مشکلات، فشارهای اقتصادی و منابع محدود، برای آموزش و تربیت فرزندان کشور تلاش می‌کنند و وظیفه خود را با تعهد و صداقت کامل انجام می‌دهند.» او در ادامه نوشت: «من به ویژه از خدمات معلمان زن که در عرصه آموزش برای افغانستان آباد خدمت می‌کنند، قدردانی می‌کنم. در نتیجه فداکاری و تلاش‌های آنهاست که فرزندان کشور عزیزمان به مدارج بالای علمی می‌رسند و قادر به خدمت به خود، خانواده و جامعه خود می‌شوند.» آقای کرزی ابراز امیدواری کرده که به‌زودی فرصت‌های برابر و گسترده آموزش برای همه دختران و پسران کشور فراهم شود تا آن‌ها بتوانند به رویاهای خود دست یافته و کشور را در مسیر رفاه و توسعه هدایت کنند. همچنین دفتر اتحادیه اروپا در کابل نیز با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود خود نوشته که آموزش برای همه، کلید یک افغانستان مقاوم و خودکفا است که توسعه اقتصادی را تقویت می‌کند. این نهاد از تلاش‌های خستگی‌ناپذیر همه معلمان افغانستان، به ویژه معلمان زن قدردانی کرده است. قابل ذکر است که پنجم اکتبر روز جهانی معلم نام‌گذاری شده است. از این روز در سراسر جهان تجلیل می‌شود. حکومت سرپرست اما دستور داده‌اند که از این روز در کشور تجلیل نشود.