مرکز خبرنگاران افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که حکومت سرپرست تا اکنون در ۱۹ ولایت نشر تصویر زنده‌جان در رسانه‌ها را ممنوع کرده است و این ممنوعیت به‌تازگی در ولایت لغمان نیز اجرا شده است. پاچاگل احمدی، رییس امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی در ولایت لغمان گفته است که رسانه‌ها در این ولایت پس از این باید مطابق با قانون امر به معروف و نهی از منکر، از نشر عکس و تصویر زنده‌جان خودداری کنند. مرکز خبرنگاران افغانستان تاکید کرده است که در لغمان افزون بر رادیو و تلویزیون ملی، رادیوهای خصوصی رغون، سوله ارمان، حسین و زیار فعالیت دارند که با اعمال دستور تازه امر به معروف، با محدودیت مواجه شده‌اند. این مرکز با ابراز نگرانی عمیق درباره‌ی ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان افزوده است که این‌گونه اقدامات محدودکننده برخلاف اصول قانون رسانه‌های همگانی و اصول آزادی بیان است. مرکز خبرنگاران افغانستان در اعلامیه از حکومت سرپرست خواسته است که درباره‌ی این ممنوعیت تجدید نظر کنند. حکومت فعلی بر اساس مفاد قانون امر به معروف و نهی از منکر خود، نشر تصاویر زنده‌جان را ممنوع می‌کنند. حکومت این قانون را به‌صورت تدریجی اجرا می‌کنند و پس از آغاز اجرای آن، فعالیت چندین تلویزیون متوقف شده و شماری از تلویزیون‌ها نیز به رادیو تبدیل شده است.

سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان اقدام اخیر حکومت سرپرست مبنی ‌بر ممنوعیت حضور خبرنگاران زن بدون «محرم» در محل کارشان در ننگرهار را «زن‌ستیزانه» خواند و آن را به شدت محکوم کرده است. این سازمان با نشر اعلامیه‌ای گفته است که این تصمیم نقض آشکار حقوق اساسی زنان و همچنان ضربه‌ای جدی به آزادی رسانه‌ها و مشارکت زنان در اطلاع‌رسانی است. سازمان حمایت از خبرنگاران تاکید کرده است: «زنان خبرنگار با وجود تمامی چالش‌ها و تهدیدها، همواره نقش برجسته‌ای در انعکاس صدای مردم، به‌ویژه زنان و اقشار آسیب‌پذیر ایفا کرده‌اند.» «کمیته دادخواهی بانوان خبرنگار» سازمان حمایت از خبرنگاران، افزوده است که منع زنان از حضور بدون «محرم» در محل کارشان، زمینه حذف تدریجی آنان از صحنه رسانه‌ای کشور را فراهم می‌کند. این سازمان از ملل متحد و نهادهای حامی رسانه‌ها خواسته است در برابر سیاست‌های «زن‌ستیزانه» سکوت نکنند و برای حمایت از حضور آزاد، مؤثر و امن زنان در رسانه‌ها اقدام کنند. سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان می‌گوید: «ما از مقامات می‌خواهیم تا به جای اعمال محدودیت‌های خودسرانه و تبعیض‌آمیز، زمینه مشارکت برابر و محترمانه زنان را در تمامی عرصه‌ها، به ویژه در رسانه‌ها، فراهم سازند. ادامه این روند تنها موجب انزوای بیشتر افغانستان در سطح بین‌المللی خواهد شد.» این در حالی است که منابع محلی می‌گویند که ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت ننگرهار گفته است که خبرنگاران زن نمی‌توانند بدون محرم به محل کار خود بروند. ریاست اطلاعات و فرهنگ در ننگرهار علاوه بر ممنوعیت حضور زنان خبرنگار بدون محرم در محل کار، محدودیت‌هایی را برای حضور آنها در برنامه‌های زنده با مردان نیز وضع کرده است. حکومت سرپرست به تدریج محدودیت‌ها بر رسانه‌ها، خبرنگاران به ویژه خبرنگاران زن را افزایش داده است. در برخی ولایت‌ها، نشر تصاویر زنده از رسانه‌ها ممنوع شده که در نتیجه آن، شماری از تلویزیون‌های محلی فعالیت خود را متوقف کردند.

دفتر نمایندگی اتحادیه‌ی اروپا برای افغانستان، از خانواده‌ها خواسته که برای آینده‌ی روشن‌تر افغانستان، از آموزش دختران‌ و پسران‌شان پشتیبانی کنند. این سازمان این اظهارات را به مناسب روز جهانی «خانواده/والدین»، با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود مطرح کرده و نوشته است که از خانواده‌ها برای پشتیبانی از آموزش فرزندان شان حمایت می‌کند. نمایندگی اتحادیه‌ی اروپا برای افغانستان تاکید کرده است که از خانواده و فرزندان‌شان از طریق ایجاد شغل، آموزش و سلامت پشتیبانی می‌کند. در بخش از پیام این نهاد آمده است: «برای آینده‌ی روشن‌تر افغانستان، مسوولیت ما به عنوان والدین حمایت از آموزش همه‌ی کودکان – دختران و پسران است.» قابل ذکر است که اتحادیه‌ی اروپا، در حالی بر حمایت از آموزش، شغل و سلامت تاکید کرده که حکومت فعلی، پس از به دست گرفتن قدرت، محدودیت‌های فزاینده‌ای بر زنان و دختران صادر کرده اند. در نتیجه‌ی اجرایی‌شدن این محدودیت‌ها، دختران بالاتر از ۱۲ سال از فراگیری علم در سراسر کشور محروم شده و زنان نیز، از کار در بسیاری از بخش منع شده اند. باید گفت که روز جهانی والدین که از ۲۰۱۲ میادی توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته شده امسال، با شعار «پرورش والدین» تأکید دارد که «والدگری» یک مهارت آموختنی است و خانواده‌ها باید برای ایفای بهتر نقش خود، از پشتیبانی‌‌های آموزشی و اجتماعی برخوردار باشند.

تحقیق تازه‌ موسسه «رائول والنبرگ» نشان می‌دهد که بسته شدن خانه‌های امن در افغانستان زنان را به شرایط ناامن، ازدواج‌های اجباری و فشارهای اجتماعی بازگردانده است. این موسسه‌ی سویدنی با نشر تحقیق نوشته است که این وضعیت باعث شده که بسیاری از زنان به جای حمایت دوباره در چرخه خشونت و محدودیت‌های اجتماعی گرفتار شوند. در گزارش آمده است: «با بازگشت حکومت فعلی به قدرت و بسته شدن خانه‌های امن و مراکز حمایت از زنان، آسیب‌پذیری زنان در برابر خشونت‌های مبتنی بر جنسیت به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته است.» بر اساس این پژوهش: «این وضعیت صرفا یک شکست انسانی را نشان نمی‌دهد، بلکه بیانگر فرسایش نظام‌مند سازوکارهای حمایتی برای زنان است. مسئله‌ای که ریشه در بی‌ثباتی سیاسی و مقاومت اجتماعی در برابر خودمختاری زنان دارد.» در این تحقیق ۷۴ صفحه‌ای، یکی از کارکنان پیشین خانه‌ امن در ولایت قندوز گفته است که طی چند سال اخیر، بازماندگان خشونت را با خطراتی بی‌سابقه روبرو کرده است. همچنین در بخشی از گزارش آمده است که بسته شدن مراکز حمایت از زنان (WPC) بخشی از الگوی گسترده‌تری در راستای محدودسازی آزادی‌ها و گزینه‌های در دسترس زنان در نظام حکومت فعلی بوده است. مصاحبه‌شوندگان در این گزارش توضیح داده‌اند که چالش‌های فیزیکی و امنیتی پس از بسته شدن این مراکز همچنان ادامه دارد و بازگشت اجباری بسیاری از زنان به خانواده، آنان را در معرض آسیب‌هایی چون ازدواج‌های اجباری قرار داده است. همچنین رنا، پرستاری از یکی از مراکز حمایت از زنان در غرب افغانستان، در یک مصاحبه آنلاین در سال ۲۰۲۴ گفت: «برخی از خانواده‌ها این زنان را پذیرفتند اما خیلی زود آن‌ها را به عقد مردانی درآوردند تا به‌زعم خودشان مشکل را حل کنند.» مصاحبه‌شوندگان تاکید کرده‌اند که این ازدواج‌ها نه‌تنها حمایت‌کننده نبودند بلکه چرخه‌ کنترول و خشونت را تداوم بخشیده‌اند. این تحقیق نشان می‌دهد که وابستگی اقتصادی، فشارهای اجتماعی و فقدان مسیرهای جایگزین، زنان را ناچار به پذیرش تصمیمات خانواده کرده است. موسسه رائول والنبرگ، یک نهاد تحقیقاتی و دانشگاهی است که به نام دیپلمات سویدنی که در پایان جنگ جهانی دوم جان ده‌ها هزار یهودی و دیگر افراد در معرض خطر در مجارستان را نجات داد، نام‌گذاری شده است. این موسسه همزمان با انتشار این گزارش که بر ضرورت فوری بازسازی ساختارهای حمایتی برای زنان افغان تاکید دارد، پژوهش دیگری را نیز با عنوان «زنان پیشگام اوزبیک در روند آموزشی در افغانستان» منتشر کرده است.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد اعلام کرده است که چهار میلیون کودک در افغانستان به دلیل نبود ساختمان‌های مناسب آموزشی، آب آشامیدنی سالم، و کمبود معلم به‌ویژه معلمان زن، از مکتب محروم هستند. این سازمان امروز (دوشنبه، ۱۲ جوزا) با نشر گزارشی گفته است که کودکان اغلب به دلیل موانع اقتصادی ترک تحصیل می‌کنند و گاهی اوقات برای کمک به خانواده‌هایشان در امرار معاش، مجبور به کار اجباری می‌شوند. یونیسف تاکید کرده است که این نهاد تمرکز بیشتری بر استخدام معلمان زن دارد و خانواده‌ها نیز از نگاه فرهنگی، این گزینه را برای فرزندان خود مناسب‌تر می‌دانند. در گزارش آمده که شماری از آموزگاران با پشتیبانی این نهاد، تلاش دارند که با روش‌های خلاقانه، حضور دختران پایین‌تر از صنف ششم را در افغانستان افزایش دهند. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل تاکید کرده است که اکنون چهار میلیون کودک در افغانستان به آموزش دست‌رسی ندارند. در بخشی از گزارش آمده که یونیسف، به هدف کاهش این محرومیت و تقویت کیفیت آموزش، با پشتیبانی مالی دولت‌های جاپان و کوریای جنوبی، ده‌ها آموزگار زن را در چندین ولایت آموزش داده است. این سازمان در این گزارش به داستان آموزگار زنی پرداخته که با پس از شرکت در یک دوره آموزشی حمایت‌ شده از سوی یونیسف، توانسته با بازی‌ها و فعالیت‌های گروهی، دانش‌آموزان بیشتری را به مکتب جذب کند. لیما عزیزی، آموزگار صنف سوم در لیسه حضرت ابوبکر صدیق، گفته در یک ماه اخیر، میزان حضور دانش‌آموزان در صنف‌های این مکتب، ۵ درصد افزایش یافته است. پیش از این، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد، گفته بود که از هر سه کودک در افغانستان، یک تن از آموزش محروم مانده و حدود ۶۰ درصد این کودکان دختران اند. این گزارش در حالی نشر می‌شود که به دلیل سیاست‌های حکومت سرپرست افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم برای چهارمین سال متوالی از ادامه‌ی آموزش‌های شان محروم مانده‌اند. پیش از این، سازمان عفو بین‌الملل گفته بود که پس از ممنوعیت بر آموزش دختران بالاتر از صنف ششم، تا اکنون حدود سه‌ونیم میلیون دختر از آموزش محروم شده‌اند.

دختران کریکت‌باز افغانستان می‌گویند که برای زن بودن و ورزش کردن کشورشان را ترک کرده و در افغانستان دیگر جایی برای دختران ورزشکار نیست. فیروزه امیری، یکی از زنان ورزشکار افغانستان که به دلیل محدودیت‌های حکومت فعلی دیگر اجازه بازی در کشور را ندارد، حالا در استرالیا همراه با دیگر دختران افغانستان‌ تیم کریکت تشکیل داده در گفتگو با رسانه «اندیا تودی» گفته است: «برای زن بودن و ورزش کردن کشورم را ترک کردم. در افغانستان دیگر جایی برای دختران ورزشکار نیست.» دختران کریکت‌باز که سال‌ها آموزش دیده و رقابت کرده بودند، دیگر نمی‌توانند در مسابقات شرکت کنند یا حتا تمرین داشته باشند. فیروزه امری تاکید کرده است: «زمانی که ممنوعیت‌ها شروع شد، تمرینات ما لغو شد، مسابقات تیم ملی متوقف شد و به ما گفتند نباید دیگر بازی کنیم. این برای من و دوستانم خیلی سخت بود.» او افزوده است که پس از تهدیدها و ناامنی‌ها، علیه او و همرانش درخواست پناهندگی دادند و به استرالیا رسیدند. وی تصریح کرد که در این کشور با کمک نهادهای حمایت از مهاجران و ورزشکاران، توانستند دوباره تیم دختران کریکت افغانستان را شکل دهند. این دختران می‌گویند: «این تیم حالا نه فقط برای بازی، بلکه برای رساندن پیام‌های حقوق زنان و تاکید بر اهمیت آزادی ورزش زنان در افغانستان فعالیت می‌کند.» این دختران ورزشکاران می‌گویند: «ما نمی‌خواهیم به عنوان قربانی دیده شویم. ما می‌خواهیم ثابت کنیم که زنان افغانستانی توانمند هستند و می‌توانند در هر زمینه‌ای موفق باشند.» او با امید می‌گوید: «دلمان برای وطن‌مان تنگ شده است، اما ما می‌خواهیم با بازی کریکت، صدای زنان افغانستان را به گوش جهان برسانیم. ما می‌خواهیم روزی دوباره در وطن خودمان بازی کنیم و شاهد آزادی و پیشرفت زنان باشیم.» تشکیل این تیم جدید مورد حمایت برخی نهادهای بین‌المللی حقوق بشر و ورزشکاران جهانی قرار گرفته است. باید گفت که از زمان تسلط حکومت فعلی، قوانین سخت‌گیرانه‌ای علیه زنان وضع شده است؛ حضور زنان در ورزشگاه‌ها ممنوع و فعالیت در بسیاری از رشته‌های ورزشی زنان ممنوع شده است.

حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان پس از فراغت پسرش میرویس از صنف ۱۲ از مکتب «افغان-ترک» ابراز امیدواری کرده است که دخترش، ملالی نیز بتواند در کشور تا صنف ۱۲ در کشور درس بخواند. آقای کرزی با نشر عکس‌هایی در حساب کاربری فیس‌بوک خود نوشته است که پسرش میرویس دوره مکتب را به پایان رسانده و روز (پنج‌شنبه، ۸ جوزا) فراغتش را جشن گرفته است. رییس‌جمهور پیشین کشور در ادامه تاکید کرده است: «دخترم ملالی هم دوره ابتدایی را به پایان رسانده و برای تعلیم در مراحل بالاتر آماده و مصمم است.» وی افزوده است: «امیدوارم او نیز همراه با تمام خواهران هموطن خود، دوره مکتب را تا صنف دوازدهم در داخل کشور تکمیل نمایند و با تحصیلات عالی در پوهنتون به آرزوهای‌شان دست یافته و برای خود، خانواده و کشور عزیز خود مصدر خدمت شوند.» حکومت سرپرست آموزش دختران بالاتر از صنف ششم را منع کرده‌ و بر این اساس، دختر رییس‌جمهور پیشین کشور هم نمی‌تواند به آموزش خود در داخل کشور ادامه دهد. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند. در این میان، فعالیت‌هایی چون صنایع‌دستی، خیاطی و کارهای محدود خانگی، از معدود گزینه‌های باقی‌مانده برای آنان به شمار می‌رود. یونیسف و شماری از نهادهای بین‌المللی تلاش دارند از طریق همین فرصت‌های محدود، راهی برای توان‌مندسازی زنان و دختران در افغانستان باز کنند.

اداره‌ی ملی امتحانات که اکنون تحت کنترل حکومت سرپرست فعالیت می‌کند، اعلام کرده است که روند اخذ آزمون کانکور امروز (پنج‌شنبه، ۸ جوزا) در ۱۱ ولایت کشور بدون حضور دختران آغاز شده و فردا نیز ادامه خواهد داشت. این اداره با نشر اعلامیه در حساب کاربری فیس‌بوک خود نوشته است که آزمون کانکور در ولایت‌های پروان، کاپیسا، پنجشیر، بغلان، بامیان، غور، دایکندی، میدان وردک، لوگر، پکتیا و غزنی آغاز شده است. قابل ذکر است که این آزمون امسال نیز بدون حضور داوطلبان دختر آغاز شده است. اداره‌ی ملی امتحانات تاکید کرده است که ۲۵ هزار و ۳۰۰ داوطلب پسر در این ولایت‌ها برای شرکت در آزمون کانکور ثبت‌نام کرده بودند. داوطلبان در بخش‌های کانکور عمومی، اختصاصی، مدارس دینی و ورود به دانشکده‌های شبانه رقابت می‌کنند. آزمون کانکور سال جاری خورشیدی قرار است در پنج مرحله برگزار شود. این آزمون تا ۲۰ ماه سرطان ادامه خواهد داشت. همچنین طی بیش از سه سال گذشته زنان و دختران افغانستان از ابتدایی‌ترین حقوق خود، از جمله آموزش و کار، محروم شده‌اند. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند. در این میان، فعالیت‌هایی چون صنایع‌دستی، خیاطی و کارهای محدود خانگی، از معدود گزینه‌های باقی‌مانده برای آنان به شمار می‌رود. یونیسف و شماری از نهادهای بین‌المللی تلاش دارند از طریق همین فرصت‌های محدود، راهی برای توان‌مندسازی زنان و دختران در افغانستان باز کنند.

اتحادیه‌ی اروپا و برنامه توسعه‌ی سازمان ملل متحد اعلام کرده است که از سال ۲۰۲۲ میلادی تا اکنون با اعطای کمک‌های مالی و آموزشی به بیش از سه هزار کسب‌وکار کوچک و متوسط تحت مدیریت زنان در سراسر افغانستان، زمینه‌ی کار را برای بیش از هشت هزار نفر را فراهم کرده‌اند. بخش زنان سازمان ملل متحد با نشر گزارشی نوشته است که این حمایت‌ها در قالب کمک‌هزینه، تجهیز و بازسازی بازارها و مرکزهای آموزشی صورت گرفته است. در گزارش آمده است که در مرحله‌ی نخست این برنامه، یک شرکت زعفران در هرات موفق شده با نوسازی تجهیزات و دریافت سرمایه‌ی اولیه، افزون بر افزایش تولید، ۲۰ زن را به ‌صورت مستقیم استخدام کند. همچنین در ولایت بادغیس، نیز یک مرکز اجتماعی زنان که به تازگی بازسازی شده، با پشتیبانی در اتحادیه‌ی اروپا و سازمان ملل بیش از ۱۷۰ کارآموز را زیر پوشش قرار داده است. در گزارش آمده که اصلی‌ترین مانع گسترش تجارت زنان و دختران در افغانستان دسترسی محدود به منبع‌های مالی‌ست؛ زیرا بسیاری از آنان وام بانکی دریافت کرده نمی‌توانند. برنامه‌ی توسعه‌ی سازمان ملل تاکید کرده است که افزون بر پشتیبانی مالی از کسب‌وکارهای زنان و دختران، برای بیش از چهار هزار زن دوره‌های آموزشی کسب‌وکار و مهارت‌های فنی را نیز، برگزار کرده است. باید گفت که این برنامه‌ها در حالی برگزار می‌شود که زنان و دختران از کارهای رسمی در بسیاری از بخش‌ها، سازمان‌ها و نهادها منع شدهاند. در این میان، صنایع‌دستی، خیاطی و کسب‌وکارهای کوچک و متوسط از محدود شغل‌های باقی‌مانده برای زنان و دختران در این کشور است. در نزدیک به چهار سال گذشته، شماری از سازمان‌ها و نهادها تلاش کرده که از این طریق زنان و دختران را پشتیبانی کند تا کسب درآمد کنند.