سازمان جهانی صحت(WHO) برای افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که ۸۰ درصد خدمات صحی ضروری این سازمان به‌دلیل کمبود بودجه تا ماه جون سال روان میلادی ‌در معرض تعطیلی کامل قرار دارد. این سازمان با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری ایکس خود از تعطیلی مراکز صحی خبر داده و هشدار داده است که میلیون‌ها تن، از جمله زنان، کودکان، سالمندان، آوارگان و عودت‌کنندگان بدون دسترسی به مراقبت‌های صحی حیاتی خواهند ماند. در ادامه آمده است که تا ۴ مارچ ۲۰۲۵ میلادی، حدود ۱۶۷ مرکز صحی به دلیل کمبود بودجه تعطیل شده بودند و خدمات صحی نجات‌بخش را به ۱.۶ میلیون نفر در ۲۵ ولایت قطع کرده‌اند. سازمان جهانی صحت هشدار داده است که بدون مداخله‌ی فوری، بیش از ۲۲۰ مرکز دیگر ممکن است تا جون ۲۰۲۵ بسته شود و با بسته شدن این مراکز، ۱.۸ میلیون شهروند به مراقبت‌های صحی اولیه دسترسی نخواهند داشت. این سازمان تاکید کرده است که در شمال، غرب و شمال‌شرق کشور، بیش از یک سوم مراکز مراقبت‌های صحی تعطیل شده‌ که هشدارها را درباره‌ی یک بحران انسانی قریب‌الوقوع به‌صدا درآورده است. اعلامیه به نقل از دکتر ادوین سنیزا سالوادور، نماینده سازمان جهانی صحت در افغانستان نوشته است: «بسته شدن این مراکز صحی، فقط اعدادی نیستند که در یک گزارش آمده‌اند، بلکه نشان‌دهنده‌ی مادرانی هستند که قادر به زایمان ایمن نیستند، کودکانی که به دلیل واکسن نشدن جان خود را از دست داده‌اند و جوامعی که در برابر شیوع بیماری‌های مرگبار محافظت نمی‌شوند.» نماینده سازمان جهانی صحت در افغانستان افزوده است که این کشور در حال حاضر با چندین وضعیت اضطراری صحی از جمله شیوع سرخکان، مالاریا، تب دانگ، فلج اطفال (پولیو) و تب خون‌دهنده کنگو دست و پنجه نرم می‌کند. وی می‌گوید: «این تنها مربوط به منابع مالی نیست. این یک بحران انسانی است که تهدید می‌کند سال‌ها پیشرفت در تقویت سیستم بهداشت افغانستان را نابود کند.» این در حالی است که چندی پیش صندوق نجات کودکان (Save the Children Fund) نیز از بسته شدن ۱۸ مرکز صحی در افغانستان خبر داده و افزوده بود که در یک ماه آینده ۱۴ مرکز دیگر نیز به‌دلیل کاهش کمک‌های خارجی مسدود خواهند شد. به گفته این سازمان، کاهش کمک‌های خارجی باعث تعلیق برنامه‌های مربوط به درمان کودکان مبتلا به سوءتغذیه شده است.

آثار و افتخارات فریده مهوش، آوازخوان مشهور افغانستان، در کتابخانه دانشگاه استنفورد آمریکا به نمایش گذاشته شد. این دانشگاه با نشر اعلامیه‌ای رسمی فریده مهوش را «نماد برجسته موسیقی افغانستان» توصیف کرده و گفته است که گنجینه‌های هنری فریده مهوش، نمایانگر غنای فرهنگی و هنری وی است. در مراسمی که با حضور فریده مهوش و فریده انوری، گوینده مشهور افغانستان، برگزار شد، آثار این هنرمند معرفی شد. قابل ذکر است که فریده مهوش، یکی از شناخته‌ترین خوانندگان موسیقی کلاسیک و سنتی افغانستان می‌باشد. وی در این نشست از تأثیرات عمیق و تاریخی ترانه‌هایش در فرهنگ مردم افغانستان پرده برداشته و گفته است که ترانه‌های او بخشی از خاطرات جمعی مردم افغانستان شده و در قلب مردم جایگاه ویژه‌ای دارند. او به آهنگ معروف «او بچه»، که باعث شد لقب «استادی» از سوی سردار محمد داوود، رییس‌جمهور پیشین افغانستان، به او اهدا شود، اشاره کرده است. همچنین فریده مهوش با اشاره به دریافت لقب «استادی»، آن را لحظه‌ای غیرقابل باور برای خود عنوان کرد. وی گفت که پس از دریافت این لقب، تصمیم گرفت به خرابات، محل تجمع استادان بزرگ موسیقی سنتی، برود و در آنجا موسیقی را نزد استادانی چون حسین سرآهنگ و محمدهاشم چشتی بیاموزد. خانم مهوش موسیقی را به عنوان یک پدیده مقدس و عاشقانه می‌داند که در دل او جای دارد. باید گفت که دانشگاه استنفورد، یکی از معتبرترین مؤسسات آموزشی جهان و واقع در ایالت کالیفرنیا، این نمایشگاه را به عنوان بخشی از تلاش‌های خود برای ارج نهادن به هنر و فرهنگ جهانی برپا کرده است. این دانشگاه که از زمان تأسیس خود در سال ۱۸۹۱ میلادی همواره در صدر برترین دانشگاه‌های جهان قرار دارد، با این اقدام، احترام خود را به هنر و هنرمند برجسته افغانستان نشان داد.

شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرده است که درباره وضعیت افغانستان نشست برگزار می‌کند. این شورا با نشر اعلامیه‌ای گفته است که این نشست امروز (دوشنبه، ) ساعت ۱۰:۳۰ شب به وقت کابل برگزار می‌شود. در اعلامیه آمده است که در این نشست درباره تمدید ماموریت یوناما در افغانستان گفتگو خواهد شد. همچنین در بخشی از اعلامیه آمده است که در این نشست درباره امنیت و صلح جهانی نیز صحبت خواهد شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد گفته است که در این نشست گزارش دبیرکل این سازمان درباره‌ی وضعیت افغا‌نستان و پی‌آمدهای آن بر صلح و امنیت بین‌المللی بررسی می‌شود. پیشتر، شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه پیش‌نویس تمدید ماموریت یوناما را به رای‌گیری گذاشته بود. مأموریت یوناما در افغانستان امروز به پایان می‌رسد و شورای امنیت این سازمان در مورد تداوم یا عدم تداوم آن، تصمیم می‌گیرد. در دهم ماه مارچ نیز شورای امنیت سازمان ملل درباره افغانستان نشست برگزار کرده بود. در آن نشست، رزا اوتونبایوا، نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل و رییس یوناما از وضعیت افغانستان ابراز نگرانی کرده بود. با این وجود، حکومت سرپرست ماموریت یوناما در افغانستان را موثر نمی‌دانند.

وزارت صحت عامه‌ی حکومت سرپرست، گزارش اخیر سازمان داکتران بدون مرز درباره‌ی افزایش بیماری سرخکان در میان کودکان افغانستان را رد کرده و می‌گوید که ۱۶ میلیون کودک، در سراسر کشور واکسن سرخکان دریافت خواهند کرد. این وزارت با نشر اعلامیه‌ای به گزارش داکتران بدون مرز واکنش نشان داده و گفته است که این سازمان باید گزارش‌هایش را بر مبنای حقیقت ارائه کند تا سبب نگرانی‌ شهروندان کشور نشود. در ادامه آمده است: «در سال گذشته به رویدادهای ثبت‌شده‌ی این بیماری به‌موقع رسیدگی شده است؛ اکنون هم مبارزه‌ی منظم در برابر سرخکان از سوی نهادهای مختلف صحی ادامه دارد.» در اعلامیه وزارت صحت عامه آمده است که در سال روان میلادی نیز کارزار ملی تطبیق واکسن سرخکان را راه‌اندازی شده و قرار است ۱۶ میلیون کودک در برابر این بیماری در سراسر افغانستان واکسن دریافت کنند. همچنین وزارت صحت عامه از سازمان‌ها و نهادهای داخلی و بین‌المللی دیگر نیز خواسته است که گزارش‌ها و اعلامیه‌های خود را با هماهنگی با این وزارت منتشر کنند. این در حالی است که سازمان داکتران بدون مرز، چهارشنبه‌‌ی هفته‌ی گذشته در گزارش خود گفته بود که موارد ابتلا به بیماری سرخکان در میان کودکان در هرات، بلخ و هلمند، سه برابر افزایش یافته است. این سازمان گفته بود که روزانه یک کودک در هر یک از این سه ولایت به دلیل ابتلا به سرخکان جان می‌دهد. این نهاد افزایش موارد ابتلا به سرخکان را نگرا‌ن‌کننده خوانده و گفته بود که در هشت هفته‌ی اول سال جاری میلادی، در این سه ولایت، چهار هزار و ۷۹۹ کودک با علایم مشکوک به سرخکان شناسایی شده‌ که ۲۵ درصد آنان نیاز به بستری‌ و ۷۵ درصد دیگر نیاز به درمان سرپایی داشتند.

منابع از میان مهاجران در پاکستان می‌گویند که یک کودک شش و نیم ساله اهل افغانستان پس از سقوط از یک بلند منزل در شهرک فیصل‌تاون اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان جان باخته است. دست‌کم دو منبع امروز (دوشنبه، ۲۷  حوت) به رسانه گوهرشاد گفته‌اند که این رویداد دو شب قبل، حوالی ساعت ۱۰ شب رخ داده است. منبع تاکید کرد که این کودک باشنده اصلی شهر کابل بود و خانواده‌اش پس از سقوط حکومت پیشین به‌دلیل مشکلات امنیتی به پاکستان مهاجرت کرده‌اند. منبع افزوده است که جسد این کودک شش و نیم ساله روز گذشته در اسلام‌آباد به خاک سپرده شده است. منبع در مورد دلیل سقوط این کودک از بلند منزل جزییات ارائه نکرده است. قابل ذکر است که مهاجران افغانستان در پاکستان با زندگی رقت‌باری رو‌برو هستند و همه منتظر انتقال به کشور‌های مورد‌نظر اند. همچنین اخیراً، پاکستان هشدار داده که مهاجران افغانستان که ویزا دارند، باید تا پایان ماه مارچ راولپندی و اسلام‌آباد را ترک کنند. قابل ذکر است که پس از تسلط دوباره‌ی حکومت فعلی بر افغانستان شمار زیاد فعالان مدنی، مدافعان حقوق بشر و حقوق زن، خبرنگاران، دگرباشان جنسی، نظامیان پیشین و افغان‌هایی که با نیروهای خارجی در افغانستان همکار بودند، به دلیل هراس از انتقام‌جویی و یا هم رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی‌شان به کشورهای اروپایی و آمریکایی به پاکستان و ایران رفته‌اند که برخی از آنان هنوز هم منتظر طی مراحل درخواست‌های پناهندگی‌شان اند. ایران و پاکستان در سه‌ونیم سال گذشته هزاران مهاجر را به طور اجباری اخراج کرده و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای علیه آنان در این کشور وضع کرده است.

مرکز خبرنگاران افغانستان‌ (AFJC) می‌گوید که روند سرکوب آزادی رسانه‌ها نسبت به گذشته بیشتر شده و آمار رویدادهای نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها حدود ۲۴ درصد نسبت به سال ۱۴۰۲ شمسی افزایش یافته است. این مرکز امروز (یک‌شنبه، ۲۶ حوت) در آستانه‌ی «روز ملی خبرنگار» گزارش سالانه‌ی خود را در مورد وضعیت آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران منتشر کرده و گفته است که طی ۱۲ ماه گذشته دست‌کم ۱۷۲ رویداد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران از جمله توقف فعالیت ۲۲ رسانه به دلیل محدویت‌های حکومت سرپرست و بازداشت ۵۰ خبرنگار را ثبت کرده است. در گزارش آمده است که کمیسیون رسیدگی به شکایات و تخطی‌های رسانه‌ای وزارت اطلاعات و فرهنگ به حاشیه رفته و به‌جای آن نیروهای امر به‌ معروف با همکاری استخبارات ضمن نظارت بر کارکرد رسانه‌ها، علیه رسانه‌ها و خبرنگاران اقدام کرده‌اند. همچنین در بخشی از گزارش آمده است که ممنوعیت ثبت و نشر تصاویر زنده‌جان در تلویزیون‌ها و محدودیت‌های رسانه‌ای دیگر، روند سرکوب آزادی رسانه‌ها در افغانستان را وارد مرحله‌ی تازه‌ و پیچیده‌ای کرده است. باید گفت که یافته‌های گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که حکومت سرپرست در سال ۱۴۰۳ دست‌کم پنج دستورالعمل تازه به رسانه‌ها ابلاغ کرده است. در گزارش آمده است که این دستورالعمل‌ها شامل ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان، ممنوعيت پخش زنده میزگردهای سیاسی و اقتصادی، ممنوعیت نشر برنامه‌های انتقادی از قوانین حکومت فعلی، ممنوعیت دعوت از مهمان‌های تایید نشده در برنامه‌های رسانه‌ای و استفاده از واژه‌های «شهید» و «شهادت» در گزارش‌های مربوط به قتل اعضای این گروه می‌باشند. همچنین یافته‌های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان‌ می‌دهد که خبرنگارانی که این دستورها را نادیده گرفته‌اند، تهدید، بازداشت‌ و یا زندانی شده و رسانه‌هایی که به این دستورها بی‌توجهی کرده‌اند با اقدامات تنبیهی از جمله منع فعالیت موقت و دایمی مواجه شده‌اند. این مرکز در سال جاری، دست‌کم ۱۷۲ رویداد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران را ثبت کرده است که شامل ۱۲۲ مورد تهدید و دست‌کم ۵۰ مورد بازداشت خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ها می‌باشد. این در حالی است که حکومت سرپرست پس از بازگشت به قدرت، علاوه‌ بر وضع محدویت‌های شدید علیه رسانه‌ها، سبب تعطیلی ده‌ها رسانه‌ی صوتی، تصویری و چاپی در کشور شده و چندین خبرنگار، کارمند و فعال رسانه‌ای را بازداشت و زندانی کرده است.

حامد کرزی، ریيس جمهور پیشین افغانستان می‌گوید که آموزش تنها حق نه بلکه یک نیاز حیاتی برای رفاه، عزت و بقای مردم کشور است. آقای کرزی این اظهارات را در پیامی به مناسبت فرارسیدن فصل تازه تعلیمی در کشور مطرح کرده و در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که در حالی سال جدید تعلیمی در کشور با امید تجلیل می‌شود، اما دختران بیش از سه سال می‌شود که در انتظار زنگ مکتب خود هستند. وی تاکید کرده است که منع آموزش دختران «مانع بزرگ» برای پیشرفت جامعه بوده، جوانان و خانواده‌ها را مجبور به ترک کشور می‌کنند. او افزوده است که ادامه این روند افغانستان را به سوی عقب‌گرد سوق می‌دهد. آقای کرزی بار دیگر از حکومت سرپرست خواسته است که دروازه‌های مکتب‌های بالاتر از صنف ششم و دانشگاه‌ها را به روی دختران باز کنند تا آنان نیز در آینده روشن کشور سهم بگیرند. او نوشته است: «آموزش بنیاد توسعه و پیشرفت هر کشور است و برای جوانان باید در کشور خودشان فرصت آموزش و تحصیل داده شود.» این در حالی است که حکومت سرپرست پس از حاکمیت دوباره‌شان، دروازه‌های مکتب‌های بالاتر از صنف ششم و دانشگاه‌ها به روی دختران و زنان بسته‌اند. با وجود انتقادهای تند و جدی از سوی علمای دینی و جهان اسلام، حکومت فعلی به این سیاست شان در برابر آموزش دختران نه تنها تغییر نیاورد بلکه آن را تشدید نیز کرده است. در کنار آن، زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند. این در حالی است که حکومت سرپرست در افغانستان بارها گفته که حقوق شهروندان، از جمله حقوق زنان در چارچوب احکام اسلامی در کشور بیشتر از پیش تأمین شده است.

اوچا یا دفتر هماهنگ‌کنند کمک‌های بشردوستانه‌ی سازمان ملل متحد برای افغانستان یک‌بار دیگر از منع آموزش دختران در انستیتیوت‌های طبی توسط حکومت سرپرست انتقاد کرده و گفته است که این کار عواقب فاجعه‌بار در پی خواهد داشت. این سازمان با نشر گزارشی گفته است که ادامه‌ی این وضعیت، بحران نظام صحی افغانستان را عمیق‌تر خواهد کرد و همچنان روی سلامت مادران و نوزادان تاثیر منفی خواهد گذاشت. اوچا گفته است: «این ممنوعیت نه تنها دسترسی زنان را به آموزش در بخش طب، مانند قابلگی، پرستاری، پروتز دندان و لابراتوار تهدید می‌کند، بلکه مشکلات جدی برای زنان در بخش مراقبت‌های صحی در افغانستان ایجاد کرده و این کار تطبیق و پایداری برنامه‌های صحی را در درازمدت به خطر می اندازد.» دفتر هماهنگ‌کنند کمک‌های بشردوستانه‌ی سازمان ملل متحد تاکید کرده است که ممنوعیت آموزش دختران در انستیتیوت‌های طبی، به گونه‌ی مستقیم بالای ۴۵ هزار محصل دختر در افغانستان تاثیر گذاشته است. در گزارش آمده است که از این میان، چهار هزار و ۵۰۰ دختر تازه از این بخش فارغ شده و همچنان نه ‌هزار و ۸۰۰ دختر دیگر قرار بود، به زودی فراغت شان را جشن بگیرند. سازمان ملل افزوده است که این تصمیم سبب کاهش متخصصان زن در بخش طب در افغانستان خواهد شد و دسترسی زنان به مراقبت‌های صحی را در افغانستان بیشتر محدود خواهد کرد. ملل متحد همچنان ابراز نگرانی کرده که تصمیم منع آموزش دختران در تاسیسات آموزشی طبی، سبب افزایش مرگ و میر مادران و نوزادان در افغانستان خواهد شد. در گزارش آمده است: «ممنوعیت قابلگی و سایر آموزش‌های طبی احتمالاً پیامدهای فاجعه‌باری برای مرگ و میر و بیماری مادران و نوزادان خواهد داشت، در شرایطی که افغانستان از قبل در میان کشورهای با بالاترین میزان مرگ و میر مادران در جهان قرار داشت.» این سازمان ملل تخمین‌زده است که بیش از ۶۲۰ مادر در هنگام زایمان از هر ۱۰۰ هزار ولادت در افغانستان جان خود را از دست می‌دهند که این آمار تقریباً سه برابر میانگین جهانی است. در ادامه آمده است که بیش از ۲۴ نوزاد از هر ۱۰۰۰ تولد در این کشور جان‌های خود را از دست می‌دهند. ملل متحد بار دیگر گفته است که این سازمان در همکاری با شرکای خود، برای بهبود وضعیت صحی و به ویژه ارائه خدمات بهداشتی به شهروندان افغانستان به شمول مادران و نوزادان در سراسر این کشور ادامه می‌دهد. قابل ذکر است که حکومت فعلی در بیش از سه سال گذشته، محدودیت‌های شدید و سرکوب‌گرانه را بر زنان وضع کرده است.

سویلا جانینا، نماینده آلبانیا در سازمان ملل می‌گوید که زنان و دختران افغانستان همچنان با تبعیض و خشونت سیستماتیک مواجه‌اند و جامعه‌ی جهانی باید برای تغییر وضعیت آنها اقدام عملی کند. خانم جانینا این اظهارات را در نشستی تحت عنوان «از نیویارک تا افغانستان» مطرح کرده و گفته است: «همبستگی به‌تنهایی کافی نیست. زنان و دختران افغانستان خواستار گام‌های عملی برای تغییر واقعیت زندگی‌شان هستند.» وی تاکید کرده است که آلبانیا با اقدامات مشخص نشان داده که در کنار زنان افغانستان ایستاده است. سویلا جانینا افزوده است که جامعه‌ی جهانی نباید در برابر سیاست‌های سرکوب‌گرانه حکومت فعلی سکوت کند و باید راهکارهای عملی برای حمایت از زنان افغانستان در نظر بگیرد. نماینده آلبانیا در سازمان ملل با انتقاد از رویکرد بین‌المللی در قبال افغانستان گفته است: «اما در افغانستان، با تاسف عمیق باید بگویم که ما شکست خورده‌ایم.» گفتنی است که آلبانیا یکی از کشورهایی بوده که از زنان و دختران افغانستان حمایت کرده و برخی از آنان را پس از سقوط کابل پناه داده است. قابل ذکر است که حکومت سرپرست با اعمال محدودیت‌های شدید، زنان و دختران افغانستان را از حق تحصیل، کار و مشارکت اجتماعی محروم کرده‌اند. با وجود ابراز نگرانی مکرر سازمان‌های بین‌المللی، تاکنون اقدام موثری برای بهبود وضعیت آنها صورت نگرفته است. در کنار آن زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند. این در حالی است که حکومت سرپرست در افغانستان بارها گفته که حقوق شهروندان، از جمله حقوق زنان در چارچوب احکام اسلامی در کشور بیشتر از پیش تأمین شده است.