فیلیپو گراندی، کمیشنر عالی سازمان ملل در امور پناهند‌گان، درتازه‌ترین مورد نسبت به افزایش چشم‌گیر بازگشت اجباری شهروندان افغانستان از ایران هشدار داده و خواستار حمایت فوری جامعه‌ی جهانی شده است. آقای گراندی با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که با رهبری حکومت سرپرست افغانستان درباره وضعیت اضطراری بازگشت‌کنندگان گفتگو کرده است. وی در ادامه تاکید کرده است که پاسخ به این بحران باید ایمن، انسانی و همراه با کرامت باشد، به‌ویژه برای زنان و کودکان که آسیب‌پذیرترین قشر در میان بازگشت‌کنند‌گان هستند. همچنین فیلیپو گراندی در بخشی از پیامش نوشته است که حمایت بین‌المللی بیش‌تری برای مردم افغانستان در این شرایط پرچالش ضروری است. او هشدار داده که پذیرش و ادغام دوباره این بازگشت‌کنند‌گان در افغانستان، چالشی بزرگ و پیچیده خواهد بود. به‌ویژه در مناطقی که ظرفیت کافی برای جذب جمعیت برگشته را ندارند. این سخنان در حالی بیان می‌شود که از آغاز سال ۲۰۲۵ میلادی تا اکنون، بیش از ۱.۴ میلیون مهاجر افغانستان از ایران و پاکستان به کشور بازگشته یا اخراج شده‌اند. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه‌ی حکومت سرپرست روند اخراج مهاجران افغانستان از ایران را «بسیار شدید» و «آزاردهنده» توصیف کرده و می‌گوید که این روند در حالی آغاز شد که آمادگی برای پذیرش بازگشت‌کنندگان در کشور وجود نداشت. آقای متقی این اظهارات را روز (یک‌شنبه، ۲۹ سرطان) در نشستی در کابل مطرح کرده و از اخراج گسترده مهاجران از ایران به شدت انتقاد کرده است. وی تاکید کرده است که حکومت فعلی بارها خواستار بازگشت تدریجی شده و در دیدارش با مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور ایران نیز این موضوع را مطرح کرده است. سرپرست وزارت خارجه افزوده است: «مهاجران باید به کشورشان برگردند، مگر نه با بی‌عزتی، نه به شکلی که به آبرو، مال و عزت شان توجه نشود، باید بیایند، مگر به شکل آبرومندانه، باید بیایند، لیکن به تدریج.» همچنین او در بخشی از صحبت‌هایش از کمک‌های مردمی به مهاجران اخراج‌شده از ایران قدردانی کرد و خواستار تداوم آن شد. وی با اشاره به نیازهای این مهاجران در بخش‌های مختلف، خواستار کمک سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای جهان شد. امیرخان متقی از کشورهای همسایه به ویژه ایران و پاکستان خواست که بر اساس «برادری اسلامی و اصول همجواری» با مهاجران برخورد کنند. مقام‌های حکومت فعلی می‌گویند روزانه بیش از ۳۰ هزار مهاجر از ایران اخراج و وارد افغانستان می‌شوند. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

منابع محلی از ولایت کابل می‌گویند که نیروهای امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست ده‌ها زن جوان را بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل کرده‌اند. دست کم چهار منبع در غرب کابل در صحبت با رسانه‌ی گوهرشاد تایید کرده‌اند که این زنان بعدازظهر روز (شنبه، ۲۸ سرطان) از نقاط مختلف دشت برچی بازداشت شده و به مکان نامعلوم منتقل شده‌اند. منبع تاکید کرده است که این زنان و دختران از ساحه‌ی کوچه رسالت، احمدیان و مرکز تجارتی برچی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شده‌اند. همچنین شماری از رسانه‌ها گزارش داده‌اند که نیروهای امر به معروف و نهی از منکر، این زنان و دختران جوان را به‌دلیل رعایت نکردن «حجاب اسلامی» بازداشت کرده‌اند. در ادامه آمده است که در جریان بازداشت این زنان، هیچ نیروی زن حضور نداشته و آنها توسط نیروهای مرد بازداشت شده‌اند. منبع افزوده است که نیروهای امر به معروف دختران را به سمت قلعه نو انتقال دادند. تا اکنون محل دقیق افراد بازداشت‌شده روشن نیست. قابل ذکر است که امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی طی روزهای اخیر در ساحه شهر نو کابل نیز گروهی از دختران و زنان را بازداشت کرده‌ است. وزارت امر به معروف و نهی از منکر بازداشت زنان و دختران را تکذیب کرده، اما گفته است که مأموران این وزارت به ‏زنان و دختران درباره‌ی حجاب توصیه کرده‌اند.

سفارت حکومت سرپرست در تهران درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که امیرطاها رضایی، مهاجر اهل افغانستان، توسط دو شهروند ایرانی به‌گونه «فجیع» به قتل رسیده است. این سفارت با نشر اعلامیه‌ای گفته است که پرونده قتل امیرطاها را با مقام‌های ایرانی در میان گذاشته است. در اعلامیه آمده است که مسوولان سفارت، آن‌ها از مقام‌های ایرانی خواسته‌اند که عاملان این قتل را به پنجه قانون بسپارند. در اعلامیه آمده است که مسوولان سفارت حکومت فعلی در تهران، این موضوع را در دیدار با خانواده امیرطاها مطرح کرده است. قابل ذکر است که جسد این مهاجر افغانتسان در تاریخ ۱۱ سرطان در شهر آبسرد دماوند ایران پیدا شده بود. او پیش از قتل، برای مدتی ناپدید شده بود. همچنین به‌تازگی از ناپدیدشدن یک دختر نوجوان اهل افغانستان در تهران ‏نیز گزارش شده است.‏ بستگان فریده محمدی، مهاجر ۱۵ ساله‌ی اهل افغانستان در ایران در صحبت با رسانه گوهرشاد ‏تایید کردند که او مدت هشت روز می‌شود که ناپدید شده است و ‏هنوز اطلاعی از سرنوشتش در دست نیست.‏ منبع گفت که او ‏حوالی چاشت روز چهارشنبه هفته‌ی پیش (۱۸ سرطان) از ‌‏«چهارراه ده متری»، واقع در منطقه‌ی اسلام‌شهر صالح‌آباد تهران، ‏ناپدید شده است‎.‎ منبع تاکید کرده است که فریده در یک کارگاه خیاطی در این منطقه کار می‌کرد ‏و حوالی چاشت از این کارگاه خارج شده و دیگر اطلاعی از او در ‏دسترس نیست.‏ باید گفت که در اواسط ماه جوزای امسال، جسد مثله‌شده‌ی کبرا رضایی، یک ‏دختر جوان مهاجر افغانستانی پس از ۵۰ روز ناپدیدبودن، از میان ‏زباله‌ها پیدا شد‎. پس از آن رسانه‌های ایران گزارش دادند که بقایای جسد این زن از ‏خانه‌ی یک مرد ایرانی کشف شده و او در ارتباط با این قتل ‏بازداشت شده است‎.‎ این موارد در حالی گزارش شده است که ایران به‌گونه‌ی گسترده در حال ‏اخراج مهاجران افغانستان هستند. مهاجران از برخورد پولیس ‏ایران شاکی اند.‏ ‏هم‌زمان آنچه که «مهاجرستیزی و افغانستانی‌ستیزی» در جامعه‌ی ‏ایران گفته می‌شود، نگرانی‌هایی را در پی داشته است.‏

بخش زنان سازمان ملل متحد (UN Women) اعلام کرده است که حقوق و آزادی‌های زنان و دختران افغانستان به‌گونه‌ای بی‌سابقه و هدفمند از سوی حکومت سرپرست نقض شده است. این نهاد با نشر گزارشی در حساب کاربری ایکس خود گفته است که زنان و دختران در افغانستان تقریباً از تمام عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی و آموزشی کنار زده شده‌اند. بخش زنان سازمان ملل متحد گزارشی تحت عنوان «شاخص جنسیت افغانستان ۲۰۲۴ میلادی» منتشر کرده و در گزارش آمده است که نزدیک به ۸ تن از هر ۱۰ زن جوان در این کشور از آموزش، اشتغال و مهارت‌آموزی محرومند. در این گزارش آمده است که افغانستان دومین کشور دارای بزرگ‌ترین شکاف جنسیتی در جهان است. براساس یافته‌های گزارش سازمان ملل متحد، ۷۶ درصد تفاوت میان زنان و مردان در حوزه‌های سلامت، آموزش، دسترسی مالی و مشارکت در تصمیم‌گیری وجود دارد. بخش زنان سازمان ملل در ادامه هشدار داده است که توسعه پایدار در افغانستان بدون مشارکت و توانمندسازی زنان امکان‌پذیر نیست. این در حالی است که با ادامه محدودیت‌ها، بحران حقوق بشر در افغانستان تشدید یافته و زنان بیش از پیش از آموزش، کار و مشارکت اجتماعی محروم می‌شوند. همزمان، گزارش‌هایی از اخراج تحقیرآمیز مهاجران افغانستان از کشورهای همسایه و به ویژه از ایران و پاکستان و بازداشت دختران به‌دلیل نداشتن محرم، نگرانی‌ها را در مورد وضعیت حقوق بشری در کشور افزایش داده است. همچنین حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره بر افغانستان محدودیت‌های گسترده بر حقوق و آزادی‌های اساسی زنان وضع و آنان را از آموزش و کار محروم کرده‌اند. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

سازمان عفو بین‌الملل خواستار توقف اخراج مهاجران اهل افغانستان از ایران شده و می‌گوید که این کشور باید زنان و دختران اهل افغانستان را به‌عنوان پناهندگان اولیه به‌رسمیت بشناسند. اين نهاد با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که مقامات ایران باید فوراً اخراج گسترده مهاجران اهل افغانستان و افرادی که متولد ایران هستند را متوقف کنند. در ادامه آمده است که جمهوری اسلامی باید به نقض اصل عدم بازگشت مهاجران پایان دهد؛ زیرا بازگشت افرادی که در معرض خطر واقعی و نقض حقوق بشر قرار دارند، ممنوع می‌باشد. سازمان عفو بین‌الملل تاکید کرده است: «همه‌ی کشورها، از جمله ایران، باید زنان و دختران اهل افغانستان را به‌عنوان پناهندگان اولیه به‌رسمیت شناخته و آنها را به جایی که حکومت فعلی در حال ارتکاب جنایت علیه بشریت و آزار و اذیت جنسیتی علیه آنها هستند، برنگردانند.» در ادامه آمده است که مقام‌های ایرانی با خشونت به خانه‌های افغانستانی‌مهاجر یورش می‌برند و آنان را به‌گونه ‌خودسرانه بازداشت و اخراج می‌کنند. در اعلامیه آمده اس که ایران در سال جاری میلادی بیش از یک میلیون مهاجر اهل افغانستان به‌شمول زنان و کودکان به‌ویژه «کودکان بدون همراه» را از این کشور اخراج کرده است. سازمان عفو بین‌الملل گفته که اخراج‌های دسته‌جمعی مهاجران اهل افغانستان از ایران در بحبوحه‌ی «بحران حقوق بشری در افغانستان رخ می‌دهد.» در اعلامیه‌‌ی این سازمان آمده، بسیاری از کسانی که به‌ صورت «اجباری» به افغانستان بازگردانده می‌شوند، زنان و دختران معترض، فعالان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران هستند. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

مرکز حقوق بشر افغانستان درتازه‌ترین مورد، اخراج دسته‌جمعی مهاجران افغانستان از ایران را نقض حقوق بشر و کرامت انسانی مهاجرین عنوان و بدرفتاری علیه مهاجرین اخراج شده را محکوم کرده است. این مرکز با نشر اعلامیه‌ای گفته است که ایران با اخراج‌ دسته‌جمعی مهاجرین به افغانستان، جان، آزادی و امنیت آن‌ها را در معرض خطر و شکنجه قرار می‌دهد و جمهوری اسلامی باید مفاد کنوانسیون ۱۹۵۱ در مورد وضعیت پناهندگان و کنوانسیون منع شکنجه را در قبال مهاجران افغانستانی رعایت کند. در اعلامیه آمده است که بر اساس این کنوانسیون‌ها، «هیچ کشوری حق ندارد، پناهجو یا مهاجری را به جایی بازگرداند که جان، آزادی یا امنیت او در آن‌جا با خطر و یا شکنجه روبرو» شود. همچنین مرکز حقوق بشر با استناد بر آمار یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل، تاکید کرده است که تا اکنون بیش از پنج‌هزار کودک بی‌سرپرست و جدا از والدین در میان اخراج‌شدگان هستند. در اعلامیه آمده است: «کودک بدون حکم قضایی و بدون در نظر گرفتن منافع علیای کودک از والدین‌اش جدا نشود و جداسازی کودک از خانواده، نقض صریح ماده ۹ کنوانسیون حقوق کودک می‌باشد.» مرکز حقوق بشر افغانستان از ایران خواستار توقف روند اخراج مهاجرین دارای مدارک قانونی شده است. این مرکز افزوده است که دولت ایران براساس میثاق بین‌المللی مدنی سیاسی، باید حق رسیدگی فردی پیش از اخراج را به مهاجرین افغانستانی تضمین کند که براساس آن افراد در معرض اخراج، حق اعتراض و اقامه دعوی به مراجع با صلاحیت قضایی را داشته باشند. همچنین این مرکز در اعلامیه از نهادهای حقوق بشری خواسته است تا با فراهم آوری دسترسی مهاجرین به خدمات حقوقی، مشاوره و شکایت، زمینه دادخواهی و دفاع از حقوق آنان را فراهم کنند. این مرکز تاکید می‌کند که نهادهای مربوط به سازمان ملل، برنامه حمایت از مهاجرین را به دور از دخالت حکومت سرپرست برنامه ریزی کنند. اخراج مهاجران افغانستانی، واکنش‌های گسترده داخلی و بین‌المللی را به دنبال داشته است. طبق گزارش‌ها، دولت ایران در روزهای اخیر، هزاران مهاجر فاقد مدارک قانونی را اخراج کرده و آنان را بدون هیچ‌گونه حمایتی در مرزها رها می‌کند.

زهرا بهروز، معاون امور زنان و خانواده رییس‌ جمهور ایران درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که احساس برادری و خواهری با مردم افغانستان همچنان پابرجا است، اما میزبانی از شهروندان افغانستانی تمام شده است. خانم بهروز این اظهارات را روز (شنبه، ۲۱ سرطان) در جریان دیدار از مرز دوغارون در ولایت خراسان رضوی مطرح کرده و گفته است که جمهوری اسلامی نمی‌تواند مهاجران فاقد مدارک اقامتی را بپذیرد. وی در ادامه تاکید کرده است: «شرایطی پیش آمده که دیگر امکان ادامه میزبانی از مهاجران غیرمجاز در ایران فراهم نیست.» او افزوده است که نیروهای نظامی، مرزبانی، فرمانداری، شهرداری و سایر نهادهای ولایتی با تمام توان در حال اخراج شهروندان افغانستان فاقد مدارک اقامتی‌اند. زهرا بهروز خاطرنشان کرده که اخراج مهاجران افغانستانی در روزهای اخیر افزایش یافته است. این در حالی است که کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهند‌گان هشدار داده که تا پایان سال، سه میلیون مهاجر افغانستانی از ایران و پاکستان به کشور باز می‌گردند؛ روندی که بحران انسانی را تشدید می‌کند. براساس آمار سازمان ملل، تنها از مسیر مرز اسلام‌قلعه، روزانه بیش از ۳۰ هزار نفر وارد افغانستان می‌شوند. کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان گفته است که در واکنش به این وضعیت، اقداماتی اضطراری برای تامین آب، خدمات بهداشتی، تغذیه و واکسیناسیون برای هزاران نفر در روز آغاز شده است. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل تاکید کرده است که این روند، بدون برنامه‌ریزی و آماده‌گی کافی، می‌تواند وضعیت آسیب‌پذیر هزاران خانواده اهل افغانستان را بیشتر از پیش بحرانی کند و خواستار کمک‌های فوری بشردوستانه شده است. سازمان ملل متحد و نهادهای بین‌المللی خواستار کمک‌های مالی فوری برای رسیدگی به مهاجران و جوامع میزبان آنان شده است. قابل ذکر است که پس از جنگ ایران و اسرائيل، جمهوری اسلامی روند اخراج گسترده مهاجران افغانستانی را روی دست گرفته است. تهران می‌گوید که تنها مهاجران افغان بدون مدرک را اخراج می‌کند اما مهاجران گزارش می‌دهند که پولیس مدارک آن‌ها از جمله ویزا و پاسپورت‌شان را پاره کرده و با وجود اسناد قانونی آن‌ها را اخراج کرده‌اند.

سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که آریانا سعید، آوازخوان شناخته شده کشور و فعال حقوق زنان، برنده جایزه جهانی حقوق بشر «های نوت» سال ۲۰۲۵ میلادی این سازمان شده است. این سازمان با نشر اعلامیه‌ای گفته است که ملل متحد آهنگ «ما به امید باور داریم» که از سوی آریانا سعید سروده شده را به مناسبت «۱۲ جولای، روز جهانی امید» برنده این جایزه انتخاب کرده است. در اعلامیه آمده است که این آهنگ از نخستین تیم رباتیک دختران افغانستان الهام گرفته است. در ادامه آمده است: «ترانه الهام‌بخش ما به امید باور داریم با آهنگ‌سازی جف بیل، آوازخوانی آریانا سعید، و ترانه‌سرایی جوآن بیل، که برگرفته از داستان واقعی نخستین تیم رباتیک دختران افغانستان است، به‌عنوان نخستین ترانه دریافت‌کننده جایزه جهانی های‌نوت معرفی شد.» همچنین آریانا سعید در یک نوارتصویری گفته است که به عنوان یک زن افغانستانی، افتخار می‌کند برنده این جایزه شناخته شده است. او گفته است: «من بسیار افتخار می‌کنم که آهنگ ما به امید باور داریم برند‌ه‌ی جایزه‌ی جهانی های نوت در سال ۲۰۲۵ میلادی از سوی حقوق بشر شد. به‌عنوان یک زن افغانستانی، افتخار می‌کنم که نماینده‌ی هر دختری هستم که از آموزش محروم شده و هر زنی که صدایش خاموش گردیده است.» او تاکید کرده که موسیقی همیشه یک شکلی از مقاومت بوده است. وی افزوده است: «موسیقی سرچشمه‌ی درد، امید، و باور برای میلیون‌ها زن و دختر افغانستان است.» وی تصریح کرده است: «امروز، صدای ما در سراسر جهان شنیده شده و این ثابت می‌سازد که مقاومت ما می‌تواند ناممکن را ممکن سازد.» دیوید کلارک، بنیان‌گذار ابتکار جهانی های‌نوت، در مراسم اعلام برندگان گفت: «این ترانه انگیزه‌بخش نمونه‌ای درخشان از قدرت موسیقی در اتحاد مردم، بازتاب حقیقت و صدادادن به بی‌صدایان است. مفتخریم که هم‌زمان با این روز تاریخی، از اثر “ما به امید باور داریم” تقدیر می‌کنیم.» این اثر به دلیل پیام الهام‌بخش آن در زمینه امید، اتحاد و توانمندسازی زنان مورد تحسین قرار گرفت؛ ارزش‌هایی که به گفته سازمان ملل، در قلب مفهوم روز جهانی امید قرار دارند. جایزه جهانی های‌نوت پیش از این به هنرمندانی چون جان لجند و سیندی لاپر نیز اهدا شده بود.