فوزیه کوفی، عضو پیشین مجلس نمایندگان افغانستان درتازه‌ترین مورد مدعی شده است که حذف زنان و دختران افغانتسانی از مرزهای داخلی این کشور فراتر رفته است. خانم کوفی این اظهارات را در نشست ارائه‌ی چهارمین گزارش دوره‌ای نقض حقوق زنان به کمیته‌ی منع تمامی اشکال تبعیض علیه زنان در سازمان ملل، در جینوا مطرح کرده و گفته است که از زمان بازگشت حکومت سرپرست به قدرت، زنان و دختران به‌طور سیستماتیک از تمام عرصه‌های زندگی عمومی و سیاسی کنار گذاشته شده‌اند. وی افزوده است که این محدودیت‌ها باعث نقض مستقیم مواد ۷ و ۸ کنوانسیون منع تمامی اشکال تبعیض علیه زنان (CEDAW) است. او به عدم نمایندگی زنان افغانستانی در پلتفرم‌های جهانی اشاره کرده و تاکید کرده است: «این حذف از مرزهای داخلی فراتر رفته است. زنان و دختران به‌طور عمدی از نمایندگی‌های بین‌المللی و نقش‌های دیپلماتیک کنار گذاشته شده‌اند. مأموران در برخی سفارت‌خانه‌های افغانستان در خارج، همگی مرد هستند.» همچنین خانم کوفی گفت که در بسیاری از کشورها، گفتگوها بدون حضور مؤثر زنان افغانستان ادامه یافته است، در حالی‌که آن‌ها {کشورها} نقشی حیاتی در ترویج حقوق بشر، انسجام اجتماعی و پاسخ‌گویی در روند‌های دموکراتیک دارند. وی افزوده است که تمام سازوکارهای نهادی و تضمین‌هایی که زمانی مشارکت زنان را در فرآیندهای تصمیم‌گیری در افغانستان ممکن می‌ساخت، از سوی حکومت سرپرست منحل شده‌اند. این فعال حقوق زنان بخش دیگر از صحبت‌هایش تصریح کرد که افراط‌گرایی در افغانستان افزایش یافته و از ۲۰۲۱ تا حال حدود ۱۵ هزار مدرسه دینی ساخته شده که هیچگونه محدودیت سنی برای زنان وجود ندارد در حالی که دختران از رفتن به مکتب و دانشگاه‌ها منع هستند. همچنین حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره بر افغانستان محدودیت‌های گسترده بر حقوق و آزادی‌های اساسی زنان وضع و آنان را از آموزش و کار محروم کرده‌اند. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

برنامه انکشافی سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که زنان و دختران در افغانستان در شرایط کنونی با چالش‌های قابل توجهی رو‌برو هستند. این برنامه با نشر اعلامیه‌ای گفته است که محدودیت‌های آموزش و اشتغال، فرصت‌های بسیاری را برای بسیاری از دختران و زنان افغانستان محدود کرده است. در اعلامیه آمده است که برخی برای حمایت از خود و خانواده‌های‌شان به کارهای غیررسمی روی آورده‌اند. در ادامه آمده است که این نقش‌ها، اگرچه حیاتی هستند، اما اغلب بدون حمایت‌های رسمی یا ثبات بلندمدت انجام می‌شوند. قابل ذکر است که بخش زنان سازمان ملل متحد نیز در ۲۷ جوزای سال روان با نشر گزارشی گفته بود که از هر ۱۰ زن جوان افغانستانی هشت تن از آموزش، تحصیل و وظیفه محرومند. بخش زنان سازمان ملل متحد درباره شاخص جنسیتی افغانستان در سال ۲۰۲۴ اعلام کرده بود که پس از تسلط حکومت سرپرست بر کشور، زنان و دختران افغانستان از معیارهای جهانی توسعه انسانی عقب مانده‌اند. در گزارش آمده بود که افغانستان دومین شکاف جنسیتی بزرگ جهان را داشته و با ۷۶ درصد نابرابری میان زنان و مردان در زمینه‌هایی مانند سلامت، آموزش، دسترسی مالی و مشارکت در تصمیم‌گیری، یکی از بزرگ‌ترین شکاف‌های جنسیتی در جهان را دارد. همچنین حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره بر افغانستان محدودیت‌های گسترده بر حقوق و آزادی‌های اساسی زنان وضع و آنان را از آموزش و کار محروم کرده‌اند. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

سیما باهوس، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد و مدیر اجرایی بخش زنان این سازمان می‌گوید که بدون حضور معنادار و فراگیر زنان و دختران در روندهای سیاسی، دستیابی به صلح در افغانستان ناممکن است. خانم باهوس این اظهارات را در نشست شورای امنیت سازمان ملل در مورد وضعیت افغانستان مطرح کرده و گفته است که از زمان آغاز فعالیتش به‌عنوان مدیر اجرایی بخش زنان سازمان ملل، شرایط برای زنان و دختران افغانستان وخیم‌تر شده و تا اکنون حتی یکی از محدودیت‌های وضع‌شده از سوی حکومت سرپرست لغو نشده است. وی تاکید کرده است: «در بحبوحه‌ی این بحران رو به گسترش، درخواست زنان و دختران افغانستان از جامعه‌ی جهانی برای فراموش نکردن آن‌ها، اغلب بی‌پاسخ مانده است.» او افزوده است که با وجود صدور قطعنامه‌های متعدد شورای امنیت در حمایت از امدادگران زن و دسترسی بدون مانع آن‌ها به زنان افغانستان، توانایی سازمان ملل و شرکای آن برای ارائه‌ی خدمات به زنان به‌شدت تضعیف شده است. همچنین این مقام سازمان ملل در بخشی از صحبت‌های گفت که محدودیت‌های حکومت فعلی، «استخدام ایمن امدادگران زن و حتی دسترسی به زنان آسیب‌دیده را دشوارتر از هر زمان دیگری» کرده است. سیما باهوس ضمن ابراز تعهد به حمایت از زنان افغانستان، می‌گوید که این نهاد بین‌المللی تمام توان خود را برای عبور زنان این کشور از محدودیت‌های بی‌پایان به کار خواهد گرفت. خانم باهوس همچنان با اشاره به گزارش تازه‌ی شاخص جنسیتی افغانستان که هفته‌ی گذشته از سوی بخش زنان سازمان ملل منتشر شد، گفته است که یک‌سوم جمعیت این کشور، به‌ویژه زنان و کودکان با سوء‌تغذیه و گرسنگی مواجه‌اند. او محدودیت‌ها علیه حقوق و آزادی‌های اساسی زنان و دختران را فراتر از یک بحران دانسته و آن را «آسیب رساندن به یک نسل» توصیف کرد. مدیر اجرایی بخش زنان سازمان ملل هشدار داده است که زنان و دختران افغانستان نباید به حاشیه رانده شوند و مشروعیت و دوام هرگونه توافق یا نتیجه‌ای در گرو مشارکت معنادار، ایمن، کامل و برابر آنان است. او در ادامه از شورای امنیت خواست که به‌طور فعال از تلاش‌های جاری برای پاسخگو ساختن حکومت فعلی حمایت کند.

رزا اوتونبایوا، رییس یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان می‌گوید که نباید وضعیت غیرقابل قبول زنان و دختران افغانستان از سوی جامعه‌ی جهانی و نهادهای بین‌المللی فراموش شود. خانم اوتونبایوا این اظهارات در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره وضعیت افغانستان مطرح کرده و گفته است که ممنوعیت ادامه تحصیل دختران بالاتر از صنف ششم، افغانستان را از جهان جدا می‌سازد. وی در این نشست بار دیگر از حکومت سرپرست افغانستان خواست تا ممنوعیت‌ها علیه زنان و دختران را لغو کرده و حق آموزش را به آن‌ها بازگرداند. رییس یوناما در بخشی دیگر از سخنرانی خود گفت که حکومت فعلی همچنان «سیاست‌های محدودکننده و تبعیض‌آمیز گسترده‌ای را بر مردم افغانستان تحمیل می‌کنند.» او اضافه کرد که این سیاست‌ها در «قانون امر به معروف و نهی از منکر» حکومت فعلی بازتاب یافته است؛ قانونی که علاوه بر بر تأثیرات حقوق بشری بر زنان و مردان افغانستان، پیامدهای گسترده‌ای بر اقلیت‌ها، اقتصاد (به ویژه کسب‌وکارهای زنان)، عملیات بشردوستانه و رسانه‌ها دارد. او به اعمال محدودیت‌ها بر رسانه‌های کشور نیز اشاره کرده و تاکید کرده است: «آزادی بیان و فضای رسانه‌های خصوصی بیش از پیش محدود شده‌اند.» همچنین رزا اوتونبایوا در بخشی از صحبت‌هایش با اشاره به وضعیت امنیتی افغانستان گفت که به‌طور کلی شمار رویدادهای امنیتی در کشور پایین است. او افزود که با وجود این، همسایگان افغانستان همچنان در مورد حضور داعش در این کشور ابراز نگرانی می‌کنند. رییس یوناما در گزارش خود به شورای امنیت سازمان ملل گفت که تاکنون بیش از شش‌صد هزار نفر از ایران و پاکستان به افغانستان بازگشته‌اند. خانم اوتونبایوا در این‌باره گفت: «هم‌اکنون بیش از ۶۰۰ هزار افغان از پاکستان و ایران بازگشته‌اند. پیش‌بینی شده که اگر تنش‌ها ادامه یابد، بازگشت‌های بیشتری نیز صورت گیرد؛ در چند روز گذشته، بازگشت‌های روزانه از ایران بیش از ۱۰ هزار نفر بوده است. جامعه و حکومت فعلی برای جذب بازگشت‌کنندگان تلاش کرده‌اند؛ اما بدون کمک بین‌المللی، بازگشت امن و منظم محدود خواهد ماند.»

برنامه‌ی توسعه‌ سازمان ملل متحد اعلام کرده است که با پشتیبانی مالی برای شماری از زنان در بخش‌های استارتاپ‌ها، تجارت‌های کوچک، فرصت‌ آموزش و کسب درآمد را فراهم کرده است. این سازمان با نشر گزارشی گفته است که با وجود محدودیت‌ها؛ اما زنان و دختران در خط مقدم مبارزه‌ی بازسازی اقتصادی افغانستان قرار دارند. در این گزارش داستان دو زن کارآفرین از هرات و بلخ هم‌چنان شماری از دخترانی که آموزش استارتاپ‌ را فرا گرفته بازتاب داده شده که با پشتیبانی مالی برنامه‌ی توسعه‌ی سازمان ملل، کسب‌وکارهای کوچک ایجاد کرده و از این طریق برای زنان دیگر نیز، زمینه‌ی کار فراهم کرده‌اند. این سازمان با اشاره به کسب‌وکارهای کوچک به رهبری زنان گفته است که این موفقیت‌ها در بستر شکننده‎ به دست آمده است. بر اساس داده‌های سازمان ملل، اقتصاد افغانستان در سال ۲۰۲۳–۲۰۲۴ تنها ۲.۷ درصد رشد داشته و کسری تراز تجاری کشور در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۴ به ۶.۷ میلیارد دالر رسیده است. گزارش تاکید کرده است که کاهش کمک‌های خارجی، بازگشت اجباری مهاجران و بحران‌های آب‌وهوایی، شرایط را برای کسب‌وکارهای کوچک دشوارتر کرده‌ است. برنامه‌ توسعه‌ سازمان ملل افزوده است که با وجود چالش‌ها، برنامه‌های آموزشی دیجیتال برای زنان جوان در کابل و برخی ولایت‌ها، روزنه‌ای را امید گشوده‌ است. در ادامه آمده است که از طریق برنامه‌ی «راه‌حل‌های دیجیتال برای بازسازی»، زنان مهارت‌هایی در زمینه کدنویسی، تجارت آنلاین و کارآفرینی فرا گرفته‌اند که تا اکنون بیش از ۵۵۰ جوان، بیش‌تر آنان زن هستند، از آموزش‌هایی مانند «دخترانی که کدنویسی می‌کنند»، هوش مصنوعی و علوم داده بهره‌مند شده‌اند. این نهاد سازمان ملل، با اشاره به ممنوعیت کار زنان هشدار داده که تداوم حذف زنان از اقتصاد می‌تواند تا سال ۲۰۲۶ حدود ۹۲۰ میلیون دالر – معادل ۵.۸ درصد تولید ناخالص داخلی – به افغانستان زیان برساند. حکومت سرپرست پس از به دست گرفتن قدرت، عرصه‌های کاری برای زنان و دختران را محدود کرده و آنان حق کار در بسیاری از بخش‌ها را ندارند.

صندوق کمک‌های انسان‌دوستانه افغانستان اعلام کرده است که میلیون‌ها زن برای زنده‌ماندن به کمک‌های انسان‌دوستانه وابسته‌اند و شمار زیادی از خانواده‌های که زنان سرپرست هستند، در ولایت‌هایی چون بادغیس، تنها از طریق کمک‌های نقدی روز را به شب می‌رسانند. این صندوق با نشر گزارشی گفته است که پروژه‌های توزیع نقدی که از سوی امدادگران زن اداره می‌شود، در ولایت‌های مانند بادغیس توانسته‌اند فضای امنی برای دریافت‌کنندگان زن ایجاد کنند. گزارش به نقل از گل‌جان، زنی ۵۵ ساله که سرپرستی نواسه‌هایش را به‌عهده دارد نوشته است: «امروز برای گرفتن پول آمدم. نواسه‌هایم خوش‌حال می‌شوند چون می‌توانم برای‌شان غذای خوب و لباس بخرم.» صندوق کمک‌های انسان‌دوستانه‌ی افغانستان تاکید کرده است که در یک دهه‌ی گذشته بیش از یک میلیارد دالر برای کمک به آسیب‌پذیرترین قشرهای جامعه، به‌ویژه خانواده‌هایی که تحت سرپرستی زنان اند، اختصاص داده است. بر اساس گزارش سازمان ملل، پس از حاکمیت حکومت فعلی، وضعیت اقتصادی در افغانستان وخیم‌تر شده است. به گفته‌ی صندوق کمک‌های انسان‌دوستانه‌ی سازمان ملل برای افغانستان، محدودیت‌های وضع‌شده بر زنان بر اقتصاد این کشور تاثیر گذاشته است. در گزارش آمده که نیمی از جمعیت افغانستان برای ادامه‌ی زندگی به کمک‌های انسان‌دوستانه نیاز دارند که بیش‌تر این نیازمندان زنان و کودکان اند. همچنین کاهش درآمد، خشک‌سالی و ممنوعیت‌های فزاینده بر مشارکت زنان در جامعه، نیازمندی این قشر را به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش داده است.

سوزان فرگوسن، نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور زنان می‌گوید که خدمات نجات‌بخش در افغانستان باید با حمایت زنان این کشور حفظ شوند. خانم فرگوسن با نشر اعلامیه‌ای گفته است: «زنان افغانستان که با نهادهای امدادرسان در سراسر کشور کار می‌کنند، واقعا «شجاع» هستند و شجاعانه کار می‌کنند.» نماینده ویژه ملل متحد در امور زنان تاکید کرده است که مشارکت زنان افغانستان در ارائه این خدمات مهم است. وی در ادامه افزوده است: «آنان (زنان امدادرسان افغانستان) به ارائه کمک‌های حیاتی ادامه می‌دهند. ما باید در کنار زنان افغانستان بایستیم تا این خدمات نجات‌بخش را حفظ کنیم.» این در حالی است که حکومت سرپرست محدودیت‌های شدیدی بر کار زنان در نهادهای ملل متحد وضع کرده‌اند و در این اواخر، این محدودیت‌ها را تشدید کرده است. بر بنیاد گزارش اوچا که پیش از این پخش کرده است، دست‌کم ۲۹ تن از کارکنان بشردوستانه که عمدتاً زنان بوده‌اند، در ماه‌های اخیر توسط نیروهای حکومت فعلی بازداشت و مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند. همچنین حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره بر افغانستان محدودیت‌های گسترده بر حقوق و آزادی‌های اساسی زنان وضع و آنان را از آموزش و کار محروم کرده‌اند. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

برنامه‌ی توسعه‌ی سازمان ملل متحد اعلام کرده است که از سال ۲۰۲۱ میلادی تا اکنون، از ۶۰ هزار کسب‌وکار به رهبری زنان و دختران در افغانستان پشتیبانی کرده است. این نهاد امروز (یک‌شنبه، ۱ سرطان) با نشر گزارشی داستان زنانی را که با پشتیبانی این نهاد کسب‌وکارهای‌شان را ایجاد کرده، بازتاب داده است. در گزارش آمده است که پشتیبانی از کسب‌وکارهای ۶۰ هزار زن در افغانستان به زنان تجارت‌پیشه این امکان را فراهم کرده که سرمایه‌گذاری خود را گسترش دهند. این سازمان تاکید کرده است که زنان تجارت‌پیشه در افغانستان، با گسترش سرمایه‌گذاری، کارهای شان را بزرگ‌تر کرده و برای زنان دیگر نیز زمینه‌ی کار را فراهم کرده‌اند. همچنین در بخشی از گزارش آمده است که برنامه‌ی توسعه‌ی سازمان ملل با ارائه‎ی راه‌حل‌های انرژی پایدار در کابل، کارآفرینان و کسب‌وکارهای کوچک را توان‌مند می‌سازد. برنامه‌ی توسعه‌ی سازمان ملل، با اشاره به داستان زنان تجارت‌پیشه در کابل، گفته است که این ابتکار را در سراسر افغانستان گسترش داده است. این نهاد افزوده است که برنامه‌ی توسعه‌ی سازمان ملل با فراهم‌کردن امکان رشد کسب‌وکارها، ایجاد درآمد و تقویت جوامع، تاب‌آوری اقتصادی بلندمدت را برای شهروندان افغانستان ایجاد می‌کند. این در حالی است که حکومت سرپرست، پس از آن که قدرت را به دست گرفت، محدودیت‌های گسترده بر کار زنان در بخش‌های مختلف اجرا کرده است. این محدودیت‌ها فرصت‌های کاری را از زنان گرفته و آنان در درگیر بحران اقتصادی کرده است. کسب‌وکارهای کوچک و خصوصی چون صنایع‌دستی، فروشندگی و قالین‌بافی از محدودیت‌ فرصت‌های کاری باقی‌مانده برای زنان در افغانستان است.

نمایندگی اتحادیه اروپا برای افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که در چارچوب تعهداتش برای پشتیانی از آوارگان افغان، بسته‌ای به ارزش ۴۷ میلیون یورو را اختصاص داده که تمرکز اصلی آن بر توان‌مندسازی زنان و دختران است. دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا با نشر اعلامیه‌ای به مناسبت روز جهانی پناهندگان در حساب کاربری ایکس خود، با تاکید بر ادامه‌ی حمایت از شهروندان افغانستانی آواره، گفته است که این کمک‌ها در بخش‌هایی چون صحت، آموزش، معیشت و خدمات حفاظت به کار گرفته خواهد شد. در اعلامیه آمده است که اتحادیه‌ی اروپا حمایت از زنان، گروه‌های آسیب‌پذیر و جوامع میزبان را در اولویت قرار داده و تلاش دارد دسترسی زنان آواره افغانستانی به خدمات اساسی را تقویت کند. همچنین بخش دیگری از کمک‌های تازه‌ی اتحادیه اروپا بر ایجاد فرصت‌های معیشتی به رهبری زنان، دسترسی به انرژی، افزایش تاب‌آوری و تقویت امید به آینده متمرکز است. افغانستان با داشتن حدود ده میلیون پناهنده و آواره در داخل و خارج، یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های مهاجرت و بی‌جاشدگی در جهان را تجربه می‌کند؛ بحرانی که زنان و دختران از آسیب‌پذیرترین قربانیان آن به شمار می‌روند. باید گفت که یکی از عوامل مهم بی‌جا شدن خانواده‌ها در افغانستان جنگ‌های دو دهه اخیر عنوان شده است. در کنار جنگ‌های داخلی، فقر و بی‌کاری و خشک‌سالی‌های پیهم از دیگر عوامل آوره شدن مردم در افغانستان گفته شده است.

عاقله قریشی، شاعر و نویسنده‌ی اهل افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که برنده‌ تندیس/جایزه‌ی رابعه بلخی سال ۲۰۲۵ میلادی در بخش ادبیات شده است. خانم قریشی با نشر پیامی در حساب کاربری فیسبوک خود نوشته است: «تندیس رابعه بلخی و تقدیرنامه در بخش ادبیات نصیب من شده است. امروز بدستم رسید. افتخار بزرگ برایم است كه‌ شايسته دريافت جايزه بين‌المللى رابعه بلخى ۲۰۲۵ شدم.» وی در ادامه تاکید کرده است: «زحمت فرستادن‌اش را شاعر بانوی نازنین فریبا جان نادری عزیز متقبل شدند. یک دنیا تشکر و سپاس از بانوی عزیز و گران‌قدر.» عاقله قریشی، فرزند لاجمیر خان در سال ۱۹۶۸ میلادی در شعر کابل زاده شد و اکنون در شهر ملبورن استرالیا زندگی می‌نماید. بانو قریشی در مورد خود می نگارد: «توسط شعر سپید، کوتاهه، گاهی غزل و داستان‌های کوتاه سرگذشت و درد هموطنانم را  به تصویر می‌کشم و از روزهای دوری از میهن، مهاجرت، عشق و بالاخره از زیبای‌های طبیعت می‌نویسم.» تندیس رابعه بلخی، به نام یکی از نخستین زنان شاعر در تاریخ ادبیات فارسی نام‌گذاری شده است. این جشنواره امسال برای توان‌مندسازی زنان افغانستان از طریق آموزش در حالی فرا می‌رسد که زنان و دختران در این کشور از حق آموزش، کار و مشارکت‌های اجتماعی و سیاسی محروم هستند.