سازمان همکاری اسلامی در تازهترین مورد اعلام کرده است که دفتر این سازمان و سفارت اندونیزیا در کابل، توافقنامهای برای تقویت فعالیت اقتصادی زنان افغانستان، امضا کردهاند. این سازمان با نشر اعلامیهای گفته است که این توافقنامه روز (دوشنبه، ۹ میزان) در کابل امضاء شده است. سازمان همکاری اسلامی تاکید کرد که بر اساس این توافقنامه، پروژههای مختلف معیشتی برای توانمندسازی زنان افغانستان از سوی دفتر این نهاد در کابل و با تمویل دولت اندونیزیا در مناطق شهری و روستایی افغانستان راه اندازی خواهد شد. سازمان همکاری اسلامی و سفارت اندونیزیا در کابل جزئیات بیشتری در مورد این توافقنامه ارائه نکردهاند. قابل ذکر است که سازمان همکاری اسلامی از زمان تسلط دوبارهی حکومت سرپرست بر افغانستان با این گروه در تعامل بوده، اما در عین حال از ممنوعیت آموزش و کار زنان و دختران نیز انتقاد کرده است. در حالی سازمان همکاری اسلامی از تقویت فعالیت اقتصادی زنان افغانستان خبر میدهد که حکومت سرپرست پس از بازگشت به قدرت در افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از تحصیل محروم و سپس دانشجویان دختر را از رفتن به دانشگاهها دولتی و خصوصی و آموزشگاههای خصوصی منع کردند. باید گفت که محدودیتهای حکومت فعلی، باعث شده است که میلیونها دانشآموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار این، طی سه سال گذشته شمار زیادی از پسران به دلیل چالشهای اقتصادی مجبور به ترک آموزش شدهاند. سازمان ملل متحد و جامعهی جهانی در سه سال اخیر بارها خواستار لغو ممنوعیت حق آموزش و کار زنان در افغانستان شدهاند، اما حکومت سرپرست تا اکنون به این خواستها اعتنا نکرده است. در کنار آن زنان از رفتن به باشگاههای ورزشی، رستورانتها، حمامهای عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بینالمللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شدهاند. همچنین به تازگی، قانون جدید امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی حتا صدای زنان را «عورت» عنوان کرده است. بخش زنان سازمان ملل پیش از این نیز گفته بود که محدودیتها بر زنان تاثیر مخربی بر زندگی آنان در افغانستان داشته است.
برچسب: رسانه گوهرشاد
مسوولان محلی از ولایت غزنی میگویند که در پی تلاش برای نجات یک کودک از درون چاه در این ولایت، پنج تن به شمول کودک جان باختهاند. ریاست صحت عامه غزنی شام روز (دوشنبه، ۹ میزان) با نشر خبرنامهای گفته است که عملیات نجات یک کودک سهساله در ولسوالی «دهیک» این ولایت با جان باختن چهار امدادگر به پایان رسیده است. در خبرنامه آمده است که تلاشها برای نجات این کودک پنج روز طول کشید و منجر به جان باختن چهار تن دیگر شده است. ریاست صحت عامه غزنی تاکید کرد که این افراد به دلیل انفجار بالون اکسیژن جان خود را از دست دادهاند. براساس معلومات موجود، این کودک سهساله روز پنجشنبه هفته گذشته در یک چاه برمهای در ولسوالی «دهیک» ولایت غزنی سقوط کرده بود. قابل ذکر است که چاههای بدون سرپوش پیش از این نیز جان کودکان را در ولایتهای مختلف گرفته بود.
مسوولان محلی در ولایت ننگرهار میگویند که در اثر واژگون شدن یک قایق در رودخانهای در این ولایت، چهار نفر جان باخته و شش تن دیگر ناپدید شدهاند. قریشی بدلون، سخنگوی ریاست اطلاعات و فرهنگ ننگرهار گفته است که این رویداد عصر امروز (دوشنبه، ۹ میزان) در منطقهی کاشکوټونو و سربند ولسوالی کوز کنر این ولایت رخ داده است. او تاکید کرد که بهدلیل وزش باد شدید، یک قایق در رودخانه واژگون شده است که براساس اطلاعات اولیه، چهار جان باختهاند. وی افزود که در این قایق ۱۴ نفر از جمله زنان و کودکان سوار بودند که پس از واژگون شدن آن، چهار نفر جان باخته، شش نفر ناپدید و چهار نفر دیگر نجات داده شدهاند. آقای بدلون میگوید که در عملیات جستجو برای شش نفر ناپدید شده همچنان ادامه دارد. او مشخص نکرده است که در میان قربانیان و ناپدیدشدگان، چند زن و کودک حضور دارند؛ اما گفته است که زنان و کودکان هم شامل هستند. این در حالی است که چندی پیش هم در یک رویداد مشابه در منطقهی «بیلهی» ولسوالی مهمند درهی این ولایت، بر اثر غرق شدن یک قایق جنراتوری، ۱۰ نفر کشته و ۱۱ نفر دیگر زخمی شده بودند.
نویسنده: مهدی مظفری سه سال از زمانی میگذرد که رژیم فعلی افغانستان با صدور فرمانی ناگهانی و ظالمانه، آموزش دختران بالاتر از کلاس ششم را در سراسر کشور ممنوع کرده است. این تصمیم نهتنها آیندهی میلیونها دختر افغان را بهطور جدی تحت تأثیر قرار داده و تباه کرده است، بلکه به یکی از بزرگترین بحرانهای انسانی در جهان تبدیل شده است. با گذشت هر روز، تعداد بیشتری از دختران افغان از حق مسلّم خود یعنی آموزش محروم میشوند. این ممنوعیت، رویاها و امیدهای نسلی از دختران را به خاکستر تبدیل کرده و آنها را از فرصت رشد و شکوفایی بازداشته است. بر اساس آخرین آمار منتشر شده توسط صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، در سال جاری خورشیدی، ۳۸ هزار دختر دیگر به جمع دخترانی پیوستهاند که به دلیل این ممنوعیت، نمیتوانند به تحصیل ادامه دهند. این آمار تکاندهنده، نشاندهندهی عمق فاجعهای است که بر سر دختران افغان آمده است. این ممنوعیت نه تنها به فرد دختر، بلکه به کل جامعهی افغانستان آسیب میرساند؛ زیرا محرومیت نیمی از جمعیت این کشور از آموزش، به معنای محروم کردن کل جامعه از نیروی کار ماهر و متخصص است. کشورهای که زنان و دختران خود را از حق تحصیل محروم میکنند، در بلندمدت با بحرانهای اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی روبرو خواهند شد. چرا حکومت سرپرست ممنوعیت آموزش دختران را لغو نمیکند؟ از زمان تسلط حکومت فعلی بر افغانستان و ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از کلاس ششم، این دولت علیرغم فشارهای داخلی و بینالمللی، همچنان بر تصمیم خود پافشاری کرده است. حاکمان تاکنون دلیل روشن و قانعکنندهای برای این تصمیم ارائه نکرده و به انتقادات گسترده از سوی فعالان حقوق بشر، جامعه مدنی و حتی برخی از رهبران مذهبی پاسخی ندادهاند. این سکوت معنادار و رویکرد سرکوبگرانه حکومت در قبال فعالان آموزشی، گمانهزنیها در مورد انگیزههای واقعی حکومت سرپرست را تقویت کرده است. مسئولین حکومتی در توجیه این ممنوعیت، دلایل مختلفی را مطرح کردهاند که هر یک به نوبه خود سست و بیبنیاد بوده است. ابتدا، نبود «فضای مناسب» برای آموزش جداگانه دختران بهانهای بود که به سرعت با واقعیتهای آموزشی افغانستان پیش از تسلط این حکومت در تضاد قرار گرفت. سپس، حاکمان کنونی ادعا کردند که مردم به دلایل فرهنگی با آموزش دختران بالاتر از کلاس ششم مخالف هستند. اما این ادعا با واکنش تند بزرگان قومی و فعالان مدنی روبرو شد که بر خواست مردم برای آموزش دخترانشان تأکید کردند. با شکست خوردن این توجیههات، سردمداران حکومت به رویکردی سرکوبگرانه روی آوردند و فعالان آموزشی را بازداشت و زندانی کردند. بازداشت و زندانی کردن فعالان آموزشی مانند احمد فهیم عظیمی و مطیعالله ویسا نشان میدهد که حکومت نه تنها به دنبال ارائه توجیهی منطقی برای این ممنوعیت نیست، بلکه از هرگونه مخالفت و انتقادی هراس دارد. اضافه بر این، پافشاری بر تصمیم ناعادلانه و غیرانسانی حکومت سرپرست مبنی بر منع تحصیل و آموزش دختران، ریشه در تفکرات ارتجاعی و تنگنظرانهای دارد که نه تنها با ارزشهای انسانی در تضاد است، بلکه با آموزههای اصیل اسلامی نیز منافات دارد. محروم کردن دختران از حق تحصیل، به معنای محروم کردن آنها از ابزاری برای رشد، پیشرفت و استقلال است. این رویکرد سرکوبگرانه نه تنها به حقوق اساسی شهروندان افغانستان، به ویژه زنان و دختران، بلکه به آینده این کشور نیز آسیب جدی وارد میکند. جامعه جهانی و نهادهای بینالمللی باید فشارهای خود را بر این حکومت برای لغو اینگونه ممنوعیتهای ظالمانه افزایش دهند و از حقوق اساسی مردم افغانستان دفاع کنند. پیامدهای ویرانگر سیاستهای حکومت سرپرست در افغانستان، تبعات بسیار جدی و ویرانگری بر زندگی زنان و دختران این کشور داشته است. این تبعات نه تنها ابعاد فردی و اجتماعی، بلکه ابعاد اقتصادی و حتی سلامت روان زنان و دختران افغان را نیز تحت تأثیر قرار داده است. به گفته سیما باهوس، مدیر اجرایی بخش زنان سازمان ملل متحد، ۹۰ درصد زنان و دختران افغان وضعیت سلامت روان خود را «بد» و یا «بسیار بد» توصیف کردهاند. این آمار به تنهایی گویای عمق فاجعهای است که بر این قشر از جامعه تحمیل شده است. زنان افغان اذعان میدارند که با گذر زمان و تغییر فصلها، وضعیت روانی آنها به طور فزایندهای وخیمتر میشود و بسیاری از آنها حتی به اقدام به خودکشی روی آوردهاند. محدودیتهای شدید در زمینه آموزش، یکی از مهمترین پیامدهای سیاستهای حکومت است. سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی سازمان ملل متحد (یونسکو) هشدار داده است که در نتیجهی این سیاستها، نیمی از جمعیت افغانستان بیسواد خواهد ماند. بیسوادی، مانعی جدی برای مشارکت کامل در جامعه است و باعث بیکاری گسترده، فقر، مشکلات بهداشتی و روانی میشود. این در حالی است که یونسکو بر این نکته تأکید میکند که خواندن و نوشتن، اولین پیام خداوند در قرآن کریم است. با این حال، حکومتداران فعلی افغانستان همچنان بر ممنوعیت آموزش دختران پافشاری میکنند و آیندهای مبهم را برای نسلهای آینده این کشور رقم زدهاند. نسلی از زنان بیسواد، نسلی از مادران بیسواد خواهد بود که به نوبه خود، فرزندانشان را نیز از حق آموزش محروم خواهند کرد. این چرخه معیوب، بیسوادی را در جامعه افغانستان برای دههها و چندین نسل تثبیت خواهد کرد. تبعات این وضعیت، فراتر از فرد و خانواده است و بر کل جامعه افغانستان تأثیرگذار خواهد بود. کاهش سطح سواد، مانعی بزرگ بر سر راه توسعه و پیشرفت افغانستان خواهد بود و این کشور را در دام فقر و عقبماندگی گرفتار خواهد کرد.
مسوولان محلی ولایت لغمان میگویند که در پی وقوع توفان و جاری شدن سیلاب در این ولایت، هفت تن به شمول چهار کودک زخمی شدند. عبیدالله الکوزی، رییس مبارزه با حوادث طبیعی حکومت سرپرست در لغمان امروز (دوشنبه، ۹ میزان) گفته است که این افراد در پی فروریختن دیوار یک خانه ناشی از بارندگی شدید در منطقه «کمپ بابا صاحب»، واقع در شهر مهترلام، مرکز این ولایت زخمی شدند. آقای الکوزی تاکید کرد که شب گذشته شهر مهترلام و ولسوالیهای الیشنگ، دولتشاه و قرغیوی این ولایت گواه وقوع توفان شدید و سیلاب بوده است. رییس مبارزه با حوادث طبیعی ولایت لغمان افزود که در پی این سیلابها دهها خانه تخریب شده و صدها جریب زمین زراعتی نیز از بین رفته است. این در حالی است که چهار روز پیش هم در پی جاری شدن سیلاب در ولسوالی کوزکنر ننگرهار، سه تن جان باخته و ۲۰ تن دیگر زخمی شده بودند. روز گذشته نیز ولایتهای پنجشیر و پروان گواه سیلابهای شدید بود. در سال جاری خورشیدی ولایتهای مختلف کشور شاهد بارندگیهای شدید و سرازیرشدن سیلابهای ویرانگر بودهاند. این سیلابها تلفات و خسارات زیادی برجای گذاشته و صدها نفر را آواره کرده است.
صدها تن از شهروندان اهل افغانستان در کانادا به مناسبت سالگرد آغاز «نسلکشی هزارهها» در افغانستان و در واکنش به کشتار باشندگان ولایت دایکندی، با گردهمایی در شهرهای ونکوور و اوتاوا دست به اعتراض زدند. شهروندان افغانستان روز گذشته (یکشنبه، ۸ میزان) به وقت محلی در شهرهای ونکوور و اوتاوای کانادا با شعار «توقف فوری نسلکشی هزارهها» از نهادها و سازمانهای حقوق بشری بینالمللی خواستهاند که جنایات علیه هزارههای افغانستان را به عنوان نسلکشی به رسمیت بشناسند. اعتراضکنندگان بر تامین عدالت برای قربانیان نقض حقوق بشر تاکید کرده و خواستار ادامه دفاع از حقوق بشر، به ویژه حقوق زنان و اقلیتهای افغانستان، شدند. آنان یاد و خاطرهی قربانیان این نسلکشی را که امسال ۱۳۲مین سالگرد آن بود، گرامی داشتند و خواستار توجه بیشتر جامعهی جهانی به وضعیت هزارهها شدند. این تظاهرات با خوانش قطعنامهای به پایان رسید. در قطعنامه از جامعهی جهانی خواسته شد تا نسلکشی جاری علیه هزارهها-شیعیان در افغانستان را به رسمیت بشناسد و ماهیت سیستماتیک نقض حقوق بشر علیه آنان را اذعان کند. همچنین شرکتکنندگان خواستار اقدام فوری برای حفاظت از هزارهها طبق قوانین بینالمللی شدند تا از نسلکشی بیشتر آنان تحت حکومت سرپرست جلوگیری شود. باید گفت که در این قطعنامه از دولت کانادا و جامعهی جهانی نیز خواسته شده است که از عادیسازی روابط با حکومت فعلی خودداری کنند و تمام امکانات را برای پاسخگو کردن این گروه در قبال نقض حقوق بشر به کار گیرند. همچنین معترضان پیشنهاد کردند که کانادا تحقیقاتی مستقل از سوی سازمان ملل متحد درباره وضعیت حقوق بشری هزارهها به راه اندازد و قطعنامهای برای حفاظت فوری از آنان صادر کند. این در حالی است که بهتاریخ ۲۲ سنبله، ۱۴ نفر از باشندگان روستای «قریودال» ولسوالی سنگتختوبندر ولایت دایکندی در ساحهی مرزی این ولایت با غور توسط افراد مسلح به قتل رسیدند. مسوولیت این کشتار را گروه داعش برعهده گرفت. باید گفت که در این کشتهشدگان یک باشنده ولایت غور نیز شامل میباشند.
شماری از از مهاجران و فعالان حقوق بشر افغانستان طی نامهای از مسعود پزشکیان، رییس جمهور ایران خواستهاند که روند اخراج اجباری مهاجران افغانستانی را از کشورش متوقف کند. مهاجران و فعالان حقوق بشر افغانستان این نامه را روز (یکشنبه، ۸ میزان) به رییس جمهور ایران ارسال کرده و از او خواستهاند که به وضعیت دشوار مهاجران اهل افغانستان توجه ویژهای داشته باشد، زیرا بسیاری از آنان با خطرات جدی مواجهاند. در این نامه تاکید شده است: «بسیاری از افرادی که سابقه فعالیت در نهادهای دولتی، نظامی، امنیتی و رسانهها را دارند، بهویژه نظامیان و خبرنگاران، در خطر تعقیب، شکنجه و حتی اعدام هستند.» همچنین در بخشی از این نامه، مهاجران و فعالان حقوق بشر افغانستان تاکید کردهاند که دسترسی به آموزش یکی از مسوولیتهای دولتها است و کودکان افغانستانی نباید از حق آموزش در ایران محروم شوند. آنان همچنان بازداشت و نگهداری زنان در اردوگاهها را نقض کرامت انسانی و اصول پناهندهگی دانستهاند. این نامه در حالی به مسعود پزشکیان، رییس جمهور ایران ارسال شده که مهاجران اهل افغانستان در ایران با چالشهای جدی روبرو هستند. قابل ذکر است که در روزهای اخیر، پولیس ایران بازداشت و اخراج مهاجران افغانستان را شدت بخشیده است. قابل ذکر است که بدرفتاری پولیس ایران با مهاجرین افغانستانی، به ویژه شکستن گردن یک پناهجوی نوجوان، واکنش گستردهای را در میان شهروندان افغانستان برانگیخته است. پناهجوی نوجوان اهل دایکندی در حال حاضر در بیمارستان بستری است.
یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد میگوید که یک ذخیرهگاه جدید واکسن با ظرفیت ۶۰ میلیون دوز در افغانستان ایجاد کرده است. این نهاد با نشر اعلامیهای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که این تأسیسات به کمک مالی جاپان و اتحاد جهانی برای واکسن ساخته شده است. در اعلامیه آمده است که این تأسیسات شامل اتاقها و یخچالهای واکسن میشود. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد تاکید کرد که واکسنها برای حفظ موثریت باید در محیط سرد نگهداری شود. یونیسف نگفته است که این ذخیرهگاه در کدام ولایات و با چقدر هزینه ایجاد شده است. این در حالی است که هفته گذشته نیز یونیسف کمپین خانهبهخانه واکسن فلج کودکان (پولیو) را برای «ریشهکنی» این بیماری در افغانستان زیر سلطه حکومت سرپرست مهم خوانده بود. براساس گزارش رسانههای بینالمللی حکومت سرپرست چندی پیش تطبیق واکسن خانهبهخانه پولیو در کشور را تعلیق کرده بودند. این گروه میخواهد که واکسن پولیو بر کودکان از طریق مساجد تطبیق شود. قابل ذکر است که سازمان بهداشت جهانی گفته است که امسال ۱۸ مورد فلج کودکان در افغانستان گزارش شده است که بهجز دو مورد، همه در جنوب این کشور بودهاند. این در حالی است که تعداد موارد در سال ۲۰۲۳ تنها شش مورد بوده است. افغانستان و پاکستان دو کشوری هستند که هنوز موفق به مهار کامل شیوع فلج کودکان نشدهاند.
مسوولان محلی در هرات میگویند که بهمناسبت روز جهانی گردشگری نمایشگاه صنایع دستی و تولیدی را در دو بخش مردانه و زنانه برگزار کرده است. رحمتالله محمدی، آمر گردشگری ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات گفته است که این نمایشگاه روز گذشته (یکشنبه، ۸ میزان) در قلعه اختیارالدین آغاز شده و برای هفت روز ادامه خواهد داشت. روز (جمعه، ۶ میزان) روز جهانی گردشگری بود. آمر گردشگری ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان هرات تاکید کرد که این نمایشگاه با همکاری مؤسسه «تیکا» ترکیه راهاندازی شده و هدف آن جذب گردشگران و معرفی صنایع دستی و تولیدی هرات است. آقای محمدی افزود که در این نمایشگاه ۱۰۰ غرفه وجود دارد که ۵۰ غرفهی آن به مردان و ۵۰ غرفهی دیگر به زنان اختصاص داده شده است. رحمتالله محمدی میگوید که در این نمایشگاه قالینهای دستباف، صنعت شیشهسازی، مهرهدوزی، خامک، آثار هنری خطاطی، نقاشی و مینیاتوری و همچنان انواع صنایع دستی زنان هرات به نمایش گذاشته شده است. همچنین برخی از زنان تجارتپیشه که در این نمایشگاه شرکت کردهاند از برگزاری این نمایشگاه استقبال کردهاند؛ اما خواستار رسیدگی به چالشهای سد راه زنان شدهاند. بانوانی که در این نمایشگاه شرکت کردهاند، برگزاری نمایشگاهها را برای آشنایی مردم با تولیدات داخلی و تقویت فعالیتهای اقتصادی زنان مؤثر میداند. زنان اشتراککننده در این نمایشگاه از کاهش بازار فروش محصولات، افزایش بهای مواد خام و عدم دسترسی به برنامههای حمایتی ابراز نارضایتی کردند. شماری از صنعتگران، واردات کالایهای مشابه و محدودیت ویزای سفر و مشکلات در زمینهی مواد خام را از چالشهای کلیدی کارشان عنوان میکنند. آنان گفتهاند هنوز بازار کالاهای وارداتی خارجی در کشور نسبت به کالاهای داخلی گرمتر است. در حالی زنان محصولات زراعتیشان را به نمایش گذاشتهاند که حکومت در بیش از سه سال گذشته، محدودیتهای شدیدی علیه دختران و زنان وضع کرده است. در حال حاضر دختران و زنان به مکتب و دانشگاه نمیتوانند. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیونها دانشآموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به باشگاههای ورزشی، رستورانتها، حمامهای عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بینالمللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شدهاند.
سل یا توبرکلوز (Tuberculosis یا TB) یک عفونت باکتریایی است که معمولاً ریهها را درگیر میکند، اما سایر اندامها مانند کلیهها، ستون فقرات یا مغز نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند. عامل ایجادکننده این بیماری باکتری Mycobacterium tuberculosis است. این باکتری از طریق هوا و بهویژه در زمانهایی که فرد مبتلا سرفه، عطسه یا حتی صحبت میکند، به دیگران منتقل میشود. سل از جمله بیماریهای بسیار مسری است که اگر کنترل و درمان نشود، میتواند به سرعت در جامعه گسترش پیدا کند. علاوه بر این، افرادی که به مدت طولانی در تماس با یک فرد مبتلا به سل فعال هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند. در مواردی نیز ممکن است عفونت باکتری پس از مدتی عدم فعالیت (که به آن سل نهفته گفته میشود) فعال شود و منجر به عفونت فعال در فرد شود. این تأخیر زمانی در بروز علائم، باعث میشود سل به یک بیماری پیچیده تبدیل شود که نیاز به نظارت و درمان طولانیمدت دارد. علائم سل فرد مبتلا به سل نهفته یا غیرفعال ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، زیرا باکتری در بدن فعال نیست و آسیبی وارد نمیکند. با این حال، اگر باکتری فعال شود، علائم بیماری ظاهر میشوند. علائم سل فعال عبارتند از: سرفهای که بیش از سه هفته طول بکشد از دست دادن اشتها و کاهش وزن ناخواسته تب مداوم لرز عرق شبانه سرفه کردن خون یا خلط که نشاندهنده سل ریوی است درد استخوان که ممکن است نشانه حمله باکتری به استخوانها باشد. این علائم میتوانند در بیماریهای دیگر نیز رخ دهند، بنابراین مهم است که در صورت تجربه این علائم به پزشک مراجعه کنید تا مشخص شود که آیا به سل مبتلا هستید یا خیر. تشخیص به موقع سل بسیار حیاتی است، زیرا این بیماری در صورت عدم درمان میتواند به عوارض شدیدتر و حتی مرگ منجر شود. علل توبرکلوز علت اصلی بروز سل باکتری Mycobacterium tuberculosis است. این باکتری درست مانند ویروسهای سرماخوردگی یا آنفولانزا از طریق هوا پخش میشود. شما تنها در صورتی میتوانید به سل مبتلا شوید که با افرادی که سل فعال دارند، در تماس باشید. وقتی فرد مبتلا به سل سرفه، عطسه، صحبت، خنده یا آواز میخواند، قطرات ریز حاوی میکروب به هوا منتقل میشود. اگر این قطرات تنفس شوند، فرد سالم ممکن است به بیماری مبتلا شود. افراد مبتلا به سل فعال در ریه یا گلو بهویژه میتوانند به راحتی دیگران را آلوده کنند، زیرا این مناطق از بدن دارای تمرکز بیشتری از باکتریها هستند. با این حال، برخلاف تصور رایج، سل بهسادگی از طریق تماسهای سطحی یا استفاده مشترک از وسایل منتقل نمیشود. به عنوان مثال، دست دادن، بوسیدن، استفاده مشترک از غذا یا نوشیدنی، یا حتی به اشتراک گذاشتن ملحفه و وسایل شخصی، بهطور معمول منجر به انتقال باکتری سل نمیشود. مهمترین عامل در انتقال سل، تماس مستقیم و طولانیمدت با فرد مبتلا به سل فعال در محیطهای بسته است. انواع توبرکلوز سل به دو نوع اصلی تقسیم میشود: سل فعال: زمانی که باکتری بهطور فعال در بدن علائم ایجاد میکند و فرد میتواند بیماری را به دیگران منتقل کند. سل نهفته: زمانی که فرد به باکتری Mycobacterium tuberculosis آلوده است، اما باکتریها علائمی ایجاد نمیکنند. این وضعیت زمانی رخ میدهد که سیستم ایمنی بدن قادر به سرکوب رشد و گسترش باکتری باشد. در این حالت، فرد مبتلا به سل نهفته نمیتواند بیماری را به دیگران منتقل کند و ممکن است بدون آگاهی از بیماری خود زندگی کند. اما در برخی موارد، این نوع سل میتواند به سل فعال تبدیل شود. عوارض توبرکلوز بدون درمان مناسب، توبرکلوز (سل) میتواند به یک بیماری کشنده تبدیل شود. اگر باکتریهای عامل این بیماری در سراسر بدن فرد پخش شوند، عفونت میتواند به مشکلات جدی در سیستم قلبی عروقی، عملکرد متابولیک و دیگر سیستمهای بدن منجر شود. سل میتواند منجر به سپسیس شود؛ سپسیس یک شکل بالقوه تهدیدکننده زندگی از عفونت است که به دلیل پاسخ شدید بدن به عفونت باکتریایی ایجاد میشود. در این حالت، بدن بهطور غیرعادی به عفونت واکنش نشان داده و ممکن است اعضای حیاتی بدن را مختل کند. سپسیس میتواند به شوک سپتیک منجر شده و در نهایت منجر به مرگ شود. همچنین، سل ممکن است به استخوانها، کلیهها و حتی مغز حمله کرده و آسیبهای جبرانناپذیری ایجاد کند. اگر باکتری سل به ستون فقرات حمله کند، میتواند منجر به آسیبهای جدی و ناتوانکننده مانند بدشکلی یا فلج شود. افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، مانند بیماران مبتلا به ایدز، افراد مسن یا کسانی که داروهای سرکوبکننده ایمنی مصرف میکنند، بیشتر در معرض عوارض شدید این بیماری قرار دارند. از دیگر عوارض سل میتوان به آبسههای ریه، التهاب پردههای مغزی (مننژیت سل) و نارسایی کلیه اشاره کرد. این بیماری اگرچه عمدتاً ریهها را تحت تأثیر قرار میدهد، اما توانایی آسیبرساندن به سایر اندامهای بدن را نیز دارد. به همین دلیل، درمان سریع و مناسب برای جلوگیری از گسترش بیماری و بروز عوارض جدی حیاتی است. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ اگر علائمی دارید که با چند روز استراحت بهبود نمییابند و مشکوک به سل هستید، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. علائم سل اغلب شبیه علائم بسیاری از بیماریهای دیگر مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی هستند، بنابراین مهم است که از پزشک خود بخواهید تا بررسیهای لازم را انجام دهد. همچنین، اگر با فردی که به سل مبتلا بوده تماس داشتهاید، حتی اگر علائمی نداشته باشید، توصیه میشود که برای انجام آزمایشها و اطمینان از عدم عفونت به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که فرد دچار سرفههای مداوم، کاهش وزن غیرقابل توجیه، عرق شبانه یا تب مداوم شود، احتمال عفونت وجود دارد و باید سریعاً اقدام به بررسی و تشخیص انجام گیرد. توجه به این علائم و مراجعه سریع به پزشک میتواند از پیشرفت بیماری و گسترش آن به دیگران جلوگیری کند. همچنین، در صورتی که فرد بهصورت مداوم در محیطهایی با تهویه نامناسب قرار دارد یا با افرادی که در معرض این بیماری هستند تعامل دارد، باید آزمایشهای دورهای انجام دهد. این امر بهویژه برای افرادی که با بیماران مبتلا به سل در خانه یا محل کار تماس نزدیک دارند، بسیار مهم است. تشخیص توبرکلوز برای تشخیص سل، پزشک شما با یک معاینه فیزیکی که شامل گوش دادن به صدای ریهها و بررسی علائم بالینی مانند غدد لنفاوی متورم است، کار را آغاز میکند. با توجه به شباهت علائم سل با بسیاری از بیماریهای دیگر، برای اطمینان بیشتر و تشخیص دقیقتر، ممکن است پزشک آزمایشهای زیر را توصیه کند: آزمایش خلط: این آزمایش برای بررسی وجود باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در خلط انجام میشود. نمونهبرداری خلط میتواند به تشخیص قطعی نوع عفونت کمک کند. آزمایش خون: این آزمایش میتواند نشاندهنده واکنش سیستم ایمنی بدن به عفونت سل باشد. این آزمایش بهویژه برای تشخیص سل نهفته که علائم خاصی ندارد، مفید است. تست پوستی سل (PPD): در این تست، مقدار کمی از ماده توبرکولین به پوست تزریق میشود و اگر بدن به آن واکنش نشان دهد، احتمالاً به سل آلوده است. این تست یکی از روشهای رایج برای تشخیص سل است و معمولاً برای افرادی که در معرض خطر بالای عفونت قرار دارند، توصیه میشود. علاوه بر اینها، آزمایشات تصویربرداری مانند عکس اشعه ایکس از قفسه سینه یا سیتیاسکن ریه نیز ممکن است به تشخیص بهتر عفونتهای ریه و نشاندادن میزان پیشرفت بیماری کمک کنند. تصاویر بهدستآمده از این آزمایشها میتوانند نشاندهنده آسیبهای ناشی از عفونت سل باشند و به پزشک کمک کنند تا شدت بیماری را تخمین بزند. درمان توبرکلوز سل یک بیماری قابلدرمان است، اما برای بهبودی کامل نیاز به پیروی دقیق از دستورالعملهای درمانی وجود دارد. همه افراد مبتلا به سل، بدون توجه به اینکه بیماری فعال یا نهفته باشد، باید تحت درمان قرار گیرند. درمان سل فعال معمولاً شامل ترکیبی از چندین دارو است که بیمار باید به مدت شش ماه یا بیشتر مصرف کند. داروهایی مانند ایزونیازید، ریفامپین، پیرازینامید و اتامبوتول از جمله داروهایی هستند که معمولاً برای درمان سل استفاده میشوند. این داروها باید در چند نوبت در طول روز مصرف شوند تا به کنترل و نابودی کامل باکتری سل کمک کنند. رعایت دقیق دستورات دارویی برای جلوگیری از مقاوم شدن باکتریها نسبت به دارو بسیار مهم است. در مواردی که سل مقاوم به درمان باشد، رژیم دارویی پیچیدهتری تجویز میشود و درمان ممکن است طولانیتر شود. از طرف دیگر، درمان پیشگیرانه برای سل نهفته شامل مصرف یک یا دو قرص در روز است که برای مدت کوتاهتری تجویز میشود تا از بروز سل فعال جلوگیری شود. در این نوع از درمان، هدف کاهش خطر توسعه سل فعال در آینده است. برای جلوگیری از سرایت بیماری به دیگران، ممکن است لازم باشد فرد مبتلا به سل در دو تا چهار هفته اول درمان، ایزوله شود تا زمانی که دیگر خطر سرایت نداشته باشد. پزشک پس از معاینه و بررسی وضعیت بیمار میتواند تشخیص دهد که آیا بیمار میتواند با رعایت نکات احتیاطی در خانه بماند یا نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. نویسنده: داکتر معصومه پارسا