سازمان عفو بین‌الملل خواستار توقف اخراج مهاجران اهل افغانستان از ایران شده و می‌گوید که این کشور باید زنان و دختران اهل افغانستان را به‌عنوان پناهندگان اولیه به‌رسمیت بشناسند. اين نهاد با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که مقامات ایران باید فوراً اخراج گسترده مهاجران اهل افغانستان و افرادی که متولد ایران هستند را متوقف کنند. در ادامه آمده است که جمهوری اسلامی باید به نقض اصل عدم بازگشت مهاجران پایان دهد؛ زیرا بازگشت افرادی که در معرض خطر واقعی و نقض حقوق بشر قرار دارند، ممنوع می‌باشد. سازمان عفو بین‌الملل تاکید کرده است: «همه‌ی کشورها، از جمله ایران، باید زنان و دختران اهل افغانستان را به‌عنوان پناهندگان اولیه به‌رسمیت شناخته و آنها را به جایی که حکومت فعلی در حال ارتکاب جنایت علیه بشریت و آزار و اذیت جنسیتی علیه آنها هستند، برنگردانند.» در ادامه آمده است که مقام‌های ایرانی با خشونت به خانه‌های افغانستانی‌مهاجر یورش می‌برند و آنان را به‌گونه ‌خودسرانه بازداشت و اخراج می‌کنند. در اعلامیه آمده اس که ایران در سال جاری میلادی بیش از یک میلیون مهاجر اهل افغانستان به‌شمول زنان و کودکان به‌ویژه «کودکان بدون همراه» را از این کشور اخراج کرده است. سازمان عفو بین‌الملل گفته که اخراج‌های دسته‌جمعی مهاجران اهل افغانستان از ایران در بحبوحه‌ی «بحران حقوق بشری در افغانستان رخ می‌دهد.» در اعلامیه‌‌ی این سازمان آمده، بسیاری از کسانی که به‌ صورت «اجباری» به افغانستان بازگردانده می‌شوند، زنان و دختران معترض، فعالان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران هستند. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

مرکز حقوق بشر افغانستان درتازه‌ترین مورد، اخراج دسته‌جمعی مهاجران افغانستان از ایران را نقض حقوق بشر و کرامت انسانی مهاجرین عنوان و بدرفتاری علیه مهاجرین اخراج شده را محکوم کرده است. این مرکز با نشر اعلامیه‌ای گفته است که ایران با اخراج‌ دسته‌جمعی مهاجرین به افغانستان، جان، آزادی و امنیت آن‌ها را در معرض خطر و شکنجه قرار می‌دهد و جمهوری اسلامی باید مفاد کنوانسیون ۱۹۵۱ در مورد وضعیت پناهندگان و کنوانسیون منع شکنجه را در قبال مهاجران افغانستانی رعایت کند. در اعلامیه آمده است که بر اساس این کنوانسیون‌ها، «هیچ کشوری حق ندارد، پناهجو یا مهاجری را به جایی بازگرداند که جان، آزادی یا امنیت او در آن‌جا با خطر و یا شکنجه روبرو» شود. همچنین مرکز حقوق بشر با استناد بر آمار یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل، تاکید کرده است که تا اکنون بیش از پنج‌هزار کودک بی‌سرپرست و جدا از والدین در میان اخراج‌شدگان هستند. در اعلامیه آمده است: «کودک بدون حکم قضایی و بدون در نظر گرفتن منافع علیای کودک از والدین‌اش جدا نشود و جداسازی کودک از خانواده، نقض صریح ماده ۹ کنوانسیون حقوق کودک می‌باشد.» مرکز حقوق بشر افغانستان از ایران خواستار توقف روند اخراج مهاجرین دارای مدارک قانونی شده است. این مرکز افزوده است که دولت ایران براساس میثاق بین‌المللی مدنی سیاسی، باید حق رسیدگی فردی پیش از اخراج را به مهاجرین افغانستانی تضمین کند که براساس آن افراد در معرض اخراج، حق اعتراض و اقامه دعوی به مراجع با صلاحیت قضایی را داشته باشند. همچنین این مرکز در اعلامیه از نهادهای حقوق بشری خواسته است تا با فراهم آوری دسترسی مهاجرین به خدمات حقوقی، مشاوره و شکایت، زمینه دادخواهی و دفاع از حقوق آنان را فراهم کنند. این مرکز تاکید می‌کند که نهادهای مربوط به سازمان ملل، برنامه حمایت از مهاجرین را به دور از دخالت حکومت سرپرست برنامه ریزی کنند. اخراج مهاجران افغانستانی، واکنش‌های گسترده داخلی و بین‌المللی را به دنبال داشته است. طبق گزارش‌ها، دولت ایران در روزهای اخیر، هزاران مهاجر فاقد مدارک قانونی را اخراج کرده و آنان را بدون هیچ‌گونه حمایتی در مرزها رها می‌کند.

زهرا بهروز، معاون امور زنان و خانواده رییس‌ جمهور ایران درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که احساس برادری و خواهری با مردم افغانستان همچنان پابرجا است، اما میزبانی از شهروندان افغانستانی تمام شده است. خانم بهروز این اظهارات را روز (شنبه، ۲۱ سرطان) در جریان دیدار از مرز دوغارون در ولایت خراسان رضوی مطرح کرده و گفته است که جمهوری اسلامی نمی‌تواند مهاجران فاقد مدارک اقامتی را بپذیرد. وی در ادامه تاکید کرده است: «شرایطی پیش آمده که دیگر امکان ادامه میزبانی از مهاجران غیرمجاز در ایران فراهم نیست.» او افزوده است که نیروهای نظامی، مرزبانی، فرمانداری، شهرداری و سایر نهادهای ولایتی با تمام توان در حال اخراج شهروندان افغانستان فاقد مدارک اقامتی‌اند. زهرا بهروز خاطرنشان کرده که اخراج مهاجران افغانستانی در روزهای اخیر افزایش یافته است. این در حالی است که کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهند‌گان هشدار داده که تا پایان سال، سه میلیون مهاجر افغانستانی از ایران و پاکستان به کشور باز می‌گردند؛ روندی که بحران انسانی را تشدید می‌کند. براساس آمار سازمان ملل، تنها از مسیر مرز اسلام‌قلعه، روزانه بیش از ۳۰ هزار نفر وارد افغانستان می‌شوند. کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان گفته است که در واکنش به این وضعیت، اقداماتی اضطراری برای تامین آب، خدمات بهداشتی، تغذیه و واکسیناسیون برای هزاران نفر در روز آغاز شده است. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل تاکید کرده است که این روند، بدون برنامه‌ریزی و آماده‌گی کافی، می‌تواند وضعیت آسیب‌پذیر هزاران خانواده اهل افغانستان را بیشتر از پیش بحرانی کند و خواستار کمک‌های فوری بشردوستانه شده است. سازمان ملل متحد و نهادهای بین‌المللی خواستار کمک‌های مالی فوری برای رسیدگی به مهاجران و جوامع میزبان آنان شده است. قابل ذکر است که پس از جنگ ایران و اسرائيل، جمهوری اسلامی روند اخراج گسترده مهاجران افغانستانی را روی دست گرفته است. تهران می‌گوید که تنها مهاجران افغان بدون مدرک را اخراج می‌کند اما مهاجران گزارش می‌دهند که پولیس مدارک آن‌ها از جمله ویزا و پاسپورت‌شان را پاره کرده و با وجود اسناد قانونی آن‌ها را اخراج کرده‌اند.

سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که آریانا سعید، آوازخوان شناخته شده کشور و فعال حقوق زنان، برنده جایزه جهانی حقوق بشر «های نوت» سال ۲۰۲۵ میلادی این سازمان شده است. این سازمان با نشر اعلامیه‌ای گفته است که ملل متحد آهنگ «ما به امید باور داریم» که از سوی آریانا سعید سروده شده را به مناسبت «۱۲ جولای، روز جهانی امید» برنده این جایزه انتخاب کرده است. در اعلامیه آمده است که این آهنگ از نخستین تیم رباتیک دختران افغانستان الهام گرفته است. در ادامه آمده است: «ترانه الهام‌بخش ما به امید باور داریم با آهنگ‌سازی جف بیل، آوازخوانی آریانا سعید، و ترانه‌سرایی جوآن بیل، که برگرفته از داستان واقعی نخستین تیم رباتیک دختران افغانستان است، به‌عنوان نخستین ترانه دریافت‌کننده جایزه جهانی های‌نوت معرفی شد.» همچنین آریانا سعید در یک نوارتصویری گفته است که به عنوان یک زن افغانستانی، افتخار می‌کند برنده این جایزه شناخته شده است. او گفته است: «من بسیار افتخار می‌کنم که آهنگ ما به امید باور داریم برند‌ه‌ی جایزه‌ی جهانی های نوت در سال ۲۰۲۵ میلادی از سوی حقوق بشر شد. به‌عنوان یک زن افغانستانی، افتخار می‌کنم که نماینده‌ی هر دختری هستم که از آموزش محروم شده و هر زنی که صدایش خاموش گردیده است.» او تاکید کرده که موسیقی همیشه یک شکلی از مقاومت بوده است. وی افزوده است: «موسیقی سرچشمه‌ی درد، امید، و باور برای میلیون‌ها زن و دختر افغانستان است.» وی تصریح کرده است: «امروز، صدای ما در سراسر جهان شنیده شده و این ثابت می‌سازد که مقاومت ما می‌تواند ناممکن را ممکن سازد.» دیوید کلارک، بنیان‌گذار ابتکار جهانی های‌نوت، در مراسم اعلام برندگان گفت: «این ترانه انگیزه‌بخش نمونه‌ای درخشان از قدرت موسیقی در اتحاد مردم، بازتاب حقیقت و صدادادن به بی‌صدایان است. مفتخریم که هم‌زمان با این روز تاریخی، از اثر “ما به امید باور داریم” تقدیر می‌کنیم.» این اثر به دلیل پیام الهام‌بخش آن در زمینه امید، اتحاد و توانمندسازی زنان مورد تحسین قرار گرفت؛ ارزش‌هایی که به گفته سازمان ملل، در قلب مفهوم روز جهانی امید قرار دارند. جایزه جهانی های‌نوت پیش از این به هنرمندانی چون جان لجند و سیندی لاپر نیز اهدا شده بود.

عرفات جمال، نماینده‌ی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان می‌گوید که ‏بازگشت‌کنندگان، به‌ویژه زنان و دختران، پس از بازگشت به افغانستان با یک تغییر تکان‌دهنده ‏روبرو می‌شوند.‏ آقای جمال گفته است که زنان و دختران در کشورهای میزبان‌شان، از خودمختاری نسبی ‏برخوردار بودند، در افغانستان با محدودیت‌های شدید حکومت سرپرست مواجه می‌شوند، اما آنچه اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند این واقعیت است که بسیاری از ‏بازگشت‌کنندگان، به‌ویژه زنان و کودکان به کشوری برمی‌گردند که به سختی آن را ‏می‌شناسند.‏ وی تاکید کرده است: «آنان از افغانستان هستند، اما اهل افغانستان نیستند. اغلب در خارج از کشور با تحصیلات بهتر و هنجارهای فرهنگی ‏متفاوت متولد شده‌اند. دیدگاه آنان با افغانستان امروزی متفاوت و اغلب در تضاد است.» او تصریح کرد که موج آشفته‌ی بازگشت مهاجران از ایران و پاکستان، ‏ظرفیت شکننده‌ی افغانستان را تحت فشار قرار داده و ثبات منطقه‌ای را ‏تهدید می‌کند.‏ طبق گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، بیش از ۱.۶ میلیون شهروند افغانستان تنها در سال ‌‏۲۰۲۴ از هر دو کشور همسایه بازگشته‌اند؛ رقمی که از پیش‌بینی‌های قبلی برای کل سال ‏پیشی گرفته است.‏ نماینده‌ی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان گفته است که در حال حاضر شمار بازگشت‌کنندگان روزانه به حدود ۵۰ هزار نفر افزایش یافته است که بسیاری ‏از آنان پس از سفرهای دشوار، سردرگم و خسته هستند.‏ این مقام سازمان ملل افزوده است: «بسیاری از این بازگشت‌کنندگان به‌طور ناگهانی از خانه‌های خود آواره ‏شده‌اند و سفرهای دشوار، طاقت‌فرسا و تحقیرآمیزی را پشت سر گذاشته‌اند. آنان خسته، ‏سردرگم، مورد ظلم و ستم و اغلب ناامید به مقصد می‌رسند و در گرمای اغلب ۴۰ درجه ‏سانتی‌گراد (۱۰۴ درجه فارنهایت) در یک مرکز شلوغ پراکنده می‌شوند.»‏ او خواستار آرامش و همکاری برای فراهم کردن مسیری آبرومندانه برای میلیون‌ها شهروند آواره‌ی ‏افغانستان است‎.‎ این در حالی است که نهادهای کمک‌رسان با کمبود بودجه مواجه‌ اند.‏

نصیراحمد فایق، سرپرست نمایند‌گی دایمی افغانستان در سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که بازگشت مهاجران از ایران باید در صورت امکان داوطلبانه، ایمن و همراه با کرامت انسانی باشد. آقای فایق روز (چهارشنبه، ۱۸ سرطان) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نسبت به «اخراج اجباری، رفتارهای غیرانسانی، توهین‌آمیز و تحقیرآمیز» با مهاجران افغانستانی در ایران ابراز نگرانی کرده است. همچنین وی در پیامش با اشاره به اخراج مهاجران اهل افغانستان، «چه دارای مدارک قانونی و چه بدون مدارک» تاکید کرده است که وضعیت مهاجران به‌صورت کتبی به مراجع مربوط اطلاع داده شده است. وی در بخشی از پیامش افزوده است که تداوم نپرداختن حقوق، اخاذی پول و رفتارهای تحقیرآمیز با مهاجران افغان، مغایر با اصول انسانی و اسلامی است. این در حالی است که نادر یاراحمدی، مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت امور داخله ایران، اعلام کرده که از ابتدای سال جاری تا کنون، بیش از ۷۱۷ هزار مهاجر افغان از ایران خارج شده‌اند. همچنین اوچا یا دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد نیز گفته که تا پایان ماه جون سال جاری میلادی، نزدیک به ۹۴۹ هزار مهاجر افغان به کشور بازگشته‌اند. قابل ذکر است که پس از جنگ ایران و اسرائيل، جمهوری اسلامی روند اخراج گسترده مهاجران افغانستانی را روی دست گرفته است. تهران می‌گوید که تنها مهاجران افغان بدون مدرک را اخراج می‌کند اما مهاجران گزارش می‌دهند که پولیس مدارک آن‌ها از جمله ویزا و پاسپورت‌شان را پاره کرده و با وجود اسناد قانونی آن‌ها را اخراج کرده‌اند.

سازمان عفو بین‌الملل درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که جامعه‌ی جهانی همچنان در مواجهه با «وضعیت فاجعه‌بار» افغانستان سردرگم است و یک «اقدام هماهنگ و مبتنی بر اصول انسانی» در رابطه به وضعیت افغانستان به‌شدت ضروری است. این سازمان با نشر اعلامیه‌ای از قطع‌نامه‌ی مجمع عمومی سازمان ملل متحد درباره‌ی افغانستان و درخواست‌ها در آن برای لغو فرمان‌‌های حکومت سرپرست علیه زنان و انجام تحقیقات در مورد تخلفات حقوق‌ بشری جاری و گذشته در افغانستان، استقبال کرده است. سازمان عفو بین‌الملل در ادامه تاکید کرده است که سازمان ملل متحد و جامعه‌ی جهانی باید اطمینان حاصل کنند که این قطع‌نامه با اقداماتی فوری و مؤثر در راستای حمایت از حقوق بشر تمامی مردم افغانستان، به‌ویژه زنان و دختران همراه شود. در ادامه آمده است که این قطع‌نامه در پی قطع‌نامه‌های متعدد شورای امنیت در مورد افغانستان صادر شده که هنوز به‌طور کامل اجرایی نشده‌اند. عفو بین‌الملل افزوده است که از جمله قطع‌نامه ۲۶۸۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که در اپریل سال ۲۰۲۳ میلادی صادر شد و در آن از حکومت فعلی خواسته شده بود به‌ سرعت تمامی فرمان‌هایی را که حقوق بشری زنان و دختران را محدود می‌کند، لغو کنند، هنوز اجرایی نشده است. همچنین عفو بین‌الملل در بخشی از اعلامیه‌اش به وضعیت مهاجران و پناهندگان افغا‌نستان نیز اشاره کرده و گفته است که آنان در بلاتکلیفی به‌سر می‌برند و با اخراج‌های دسته‌جمعی، بازداشت‌های خودسرانه و شرایط دشوار، به‌ویژه در ایران و پاکستان روبرو هستند. این نهاد افزوده است در حالی که بیش از هر زمان دیگری به برنامه‌های اسکان مجدد برای شهروندان در معرض خطر افغانستان نیاز است، چندین کشور این برنامه‌ها را متوقف کرده‌اند و هم‌زمان بودجه کمک‌های بشردوستانه نیز کاهش یافته است. عفو بین‌الملل گفته است: «ما بار دیگر تأکید می‌کنیم که حقوق بشری مردم افغانستان، از جمله زنان، دختران و اقلیت‌های مذهبی و قومی، قابل معامله نیست.» این نهاد از جامعه‌ی جهانی خواسته است که «مشارکت کامل، برابر، معنادار و ایمن زنان افغانستان و اقلیت‌ها را در تمامی روندهای تصمیم‌گیری، از جمله ابتکارات تحت رهبری سازمان ملل، تضمین کند.» مجمع عمومی سازمان ملل متحد دو روز قبل قطع‌نامه‌ای را با عنوان «وضعیت افغانستان» با ۱۱۶ رأی موافق، دو رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع تصویب کرد. آمریکا و اسرائیل به این قطع‌نامه رأی مخالف دادند.

برنامه جهانی غذا درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که از هر پنج تن در افغانستان یک تن گرسنه است. این نهاد با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که هزاران خانواده در افغانستان روزانه مجبور به بازگشت از ایران به افغانستان می‌شوند. برنامه جهانی غذا تاکید کرده است که در مرزها کمک‌های اضطراری ارائه می‌کند. این سازمان در ادامه افزوده است که برای ادامه حمایت به ۲۵ میلیون دالر نیاز اساسی دارد. این در حالی است که خبرگزاری باختر تحت کنترول حکومت سرپرست گزارش داده است که هزاران مهاجر اهل افغانستان روزانه از ایران به افغانستان برگشته‌اند. گفتنی است که اخراج مهاجران اهل افغانستان پس از تحولات اخیر در ایران افزایش یافته است. به تازگی، اندریکا راتواته، معاون نماینده خاص دبیرکل سازمان ملل متحد در افغانستان و هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه، گفته که افغانستان با یک بحران بشری گسترده‌ای روبرو است.