در دنیای پرسرعت و پرمشغله امروزی، وقت‌گذرانی با خانواده به یکی از چالش‌های اصلی بسیاری از افراد تبدیل شده است. با افزایش فشارهای کاری، تعهدات اجتماعی و نفوذ فناوری در زندگی روزمره، بسیاری از خانواده‌ها فرصت کافی برای ارتباط عمیق و معنادار با یکدیگر ندارند. با این حال، وقت‌گذرانی با خانواده نه تنها برای تقویت پیوندهای عاطفی بلکه برای سلامت روان، رشد کودکان و حتی موفقیت‌های فردی و اجتماعی اعضای خانواده اهمیت بسزایی دارد. این مقاله به بررسی اهمیت وقت‌گذرانی با خانواده، فواید آن، چالش‌های موجود و راهکارهای عملی برای بهبود این جنبه حیاتی از زندگی می‌پردازد. چرا وقت‌گذرانی با خانواده مهم است؟ خانواده به عنوان اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی، نقش اساسی در شکل‌گیری شخصیت، ارزش‌ها و رفتارهای افراد ایفا می‌کند. وقت‌گذرانی با خانواده فرصتی برای ایجاد ارتباط عمیق، درک متقابل و حمایت عاطفی فراهم می‌کند. این لحظات مشترک به اعضای خانواده کمک می‌کند تا احساس تعلق و امنیت داشته باشند، که به‌ویژه برای کودکان در مراحل رشد بسیار حیاتی است. از منظر روان‌شناختی، ارتباط نزدیک با خانواده می‌تواند استرس را کاهش دهد، اعتمادبه‌نفس را افزایش دهد و حس خوشبختی را تقویت کند. مطالعات نشان داده‌اند که خانواده‌هایی که به‌طور منظم با یکدیگر وقت می‌گذرانند، معمولاً روابط قوی‌تری دارند و در مواجهه با چالش‌های زندگی انعطاف‌پذیرتر هستند. برای مثال، تحقیقی از دانشگاه هاروارد نشان داد که کودکان در خانواده‌هایی که به‌طور منظم وعده‌های غذایی را با هم صرف می‌کنند، از نظر عاطفی و اجتماعی عملکرد بهتری دارند و کمتر در معرض مشکلات رفتاری قرار می‌گیرند. علاوه بر این، وقت‌گذرانی با خانواده به انتقال ارزش‌ها، فرهنگ و سنت‌ها کمک می‌کند. این لحظات فرصتی برای والدین فراهم می‌کند تا درس‌های زندگی را به فرزندان خود منتقل کنند، داستان‌های خانوادگی را به اشتراک بگذارند و هویت فرهنگی و اجتماعی خانواده را تقویت کنند. فواید وقت‌گذرانی با خانواده ۱. تقویت پیوندهای عاطفی وقت‌گذرانی با خانواده به اعضای خانواده اجازه می‌دهد تا یکدیگر را بهتر بشناسند و روابط عاطفی عمیق‌تری ایجاد کنند. فعالیت‌هایی مانند گفت‌وگو، بازی‌های خانوادگی یا حتی تماشای یک فیلم با هم می‌توانند حس نزدیکی و صمیمیت را افزایش دهند. این پیوندهای عاطفی به‌ویژه در زمان‌های بحرانی، مانند مشکلات مالی یا بیماری، به خانواده کمک می‌کند تا با حمایت متقابل از یکدیگر عبور کند. ۲. بهبود سلامت روان ارتباطات خانوادگی قوی می‌توانند به کاهش اضطراب، افسردگی و استرس کمک کنند. وقتی افراد احساس می‌کنند که در خانواده خود شنیده و درک می‌شوند، احتمال بروز مشکلات روانی کاهش می‌یابد. به عنوان مثال، گفت‌وگوهای ساده در مورد روزی که گذشت می‌تواند به افراد کمک کند تا احساسات خود را پردازش کنند و بار روانی خود را سبک‌تر کنند. ۳. رشد و توسعه کودکان برای کودکان، وقت‌گذرانی با والدین و سایر اعضای خانواده نقش کلیدی در رشد عاطفی، اجتماعی و شناختی آن‌ها دارد. فعالیت‌های مشترک مانند خواندن کتاب، بازی یا حتی انجام کارهای روزمره با هم، به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی مانند همکاری، حل مسئله و احترام به دیگران را بیاموزند. همچنین، حضور والدین در زندگی روزمره کودکان به آن‌ها احساس امنیت و ارزشمندی می‌دهد. ۴. تقویت مهارت‌های ارتباطی وقت‌گذرانی با خانواده فرصتی برای تمرین مهارت‌های ارتباطی مانند گوش دادن فعال، ابراز احساسات و حل تعارضات فراهم می‌کند. این مهارت‌ها نه تنها در روابط خانوادگی بلکه در سایر جنبه‌های زندگی، مانند محیط کار یا روابط دوستانه، نیز مفید هستند. ۵. ایجاد خاطرات ماندگار لحظات مشترک با خانواده اغلب به خاطرات ارزشمندی تبدیل می‌شوند که تا پایان عمر در ذهن افراد باقی می‌مانند. این خاطرات می‌توانند منبع شادی و آرامش در زمان‌های دشوار باشند و به اعضای خانواده کمک کنند تا حس هویت و تعلق خود را حفظ کنند. چالش‌های وقت‌گذرانی با خانواده با وجود اهمیت وقت‌گذرانی با خانواده، موانع متعددی وجود دارند که می‌توانند این امر را دشوار کنند. برخی از این چالش‌ها عبارت‌اند از: ۱. فشارهای کاری و کمبود زمان بسیاری از والدین به دلیل تعهدات کاری و برنامه‌های فشرده، زمان کافی برای گذراندن با خانواده ندارند. اضافه‌کاری، جلسات متعدد و مسئولیت‌های شغلی می‌توانند زمان خانواده را به حداقل برسانند. ۲. تأثیر فناوری فناوری، به‌ویژه گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند به مانعی برای ارتباط واقعی در خانواده تبدیل شود. بسیاری از افراد حتی در حضور اعضای خانواده، وقت خود را صرف صفحه‌نمایش می‌کنند، که این امر کیفیت تعاملات خانوادگی را کاهش می‌دهد. ۳. تفاوت‌های نسلی تفاوت‌های سنی و علایق بین اعضای خانواده می‌تواند برنامه‌ریزی فعالیت‌های مشترک را دشوار کند. برای مثال، ممکن است کودکان به بازی‌های ویدئویی علاقه داشته باشند، در حالی که والدین فعالیت‌های سنتی‌تر را ترجیح می‌دهند. ۴. استرس و خستگی استرس ناشی از مشکلات مالی، مسائل خانوادگی یا سایر فشارهای زندگی می‌تواند انرژی و انگیزه افراد برای وقت‌گذرانی با خانواده را کاهش دهد. راهکارهای عملی برای وقت‌گذرانی بیشتر با خانواده برای غلبه بر این چالش‌ها و افزایش وقت‌گذرانی با خانواده، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد: ۱. برنامه‌ریزی منظم اختصاص زمان مشخصی در هفته برای فعالیت‌های خانوادگی می‌تواند به ایجاد روال کمک کند. برای مثال، می‌توانید یک شب در هفته را به "شب خانوادگی" اختصاص دهید که در آن همه اعضای خانواده در یک فعالیت مشترک شرکت کنند. ۲ فعال کردن قانون عدم استفاده از فناوری برای افزایش کیفیت وقت‌گذرانی، می‌توانید قوانینی مانند "عدم استفاده از گوشی در زمان غذا" یا "ساعات بدون صفحه‌نمایش" تعیین کنید. این کار به اعضای خانواده کمک می‌کند تا به‌طور کامل در لحظه حضور داشته باشند. ۳. انتخاب فعالیت‌های متنوع برای جلب علاقه همه اعضای خانواده، می‌توانید فعالیت‌های متنوعی مانند پیاده‌روی، آشپزی با هم، بازی‌های رومیزی یا تماشای فیلم را امتحان کنید. تنوع در فعالیت‌ها باعث می‌شود که همه افراد، صرف‌نظر از سن یا علایق، از وقت‌گذرانی لذت ببرند. ۴. استفاده از لحظات روزمره وقت‌گذرانی با خانواده لزوماً نیازی به برنامه‌ریزی پیچیده ندارد. لحظات ساده مانند صرف غذا با هم، انجام کارهای خانه یا گفت‌وگو در مسیر مدرسه می‌توانند فرصت‌های ارزشمندی برای ارتباط باشند. ۵. گوش دادن فعال یکی از مهم‌ترین جنبه‌های وقت‌گذرانی با خانواده، گوش دادن به یکدیگر است. وقتی اعضای خانواده احساس کنند که شنیده و درک می‌شوند، کیفیت روابط بهبود می‌یابد. برای این منظور، سعی کنید در گفت‌وگوها حضور کامل داشته باشید و از قضاوت یا قطع کردن صحبت دیگران خودداری کنید. ۶. ایجاد سنت‌های خانوادگی سنت‌های خانوادگی، مانند جشن گرفتن تعطیلات به شیوه خاص یا برگزاری مراسم سالانه، می‌توانند به تقویت پیوندهای خانوادگی کمک کنند. این سنت‌ها حس هویت و تعلق را در خانواده تقویت می‌کنند.وقت‌گذرانی با خانواده یکی از مهم‌ترین سرمایه‌گذاری‌هایی است که افراد می‌توانند برای سلامت روان، رشد کودکان و تقویت روابط خود انجام دهند. این لحظات نه تنها پیوندهای عاطفی را تقویت می‌کنند، بلکه به انتقال ارزش‌ها، ایجاد خاطرات ماندگار و بهبود مهارت‌های ارتباطی کمک می‌کنند. اگرچه چالش‌هایی مانند فشارهای کاری، فناوری و تفاوت‌های نسلی می‌توانند این امر را دشوار کنند، اما با برنامه‌ریزی، تعهد و خلاقیت می‌توان فرصت‌های ارزشمندی برای ارتباط خانوادگی ایجاد کرد. در نهایت، وقت‌گذرانی با خانواده نه تنها به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می‌کند، بلکه به ساختن جامعه‌ای قوی‌تر و همدل‌تر نیز منجر می‌شود.

شمیسا موج از شاعرانی است که شعر را از کودکی شروع کرده است، اما از سال ۱۳۹۳ به این‎سو، در این زمینه جدی‌تر کار کرده و نخستین اثرش را دوسال پیش زیر نام«جوانه در کویر» منتشر کرده است. او کودکی را در پنجشیر و مکتب و دانشگاه را در کابل سپری کرده است و فعلاً با خانواده‌اش در آمریکا زندگی می‌کند. شمیسا موج متولد ولایت پنجشیر است. مکتب را در کابل خوانده و بیشتر عمر را در کابل سپری کرده است و فعلاً با همسر و فرزندان‌اش در تکزاس آمریکا زندگی می‌کند. در مورد علاقه وی در زمینه‌ی شعر و نویسند‌گی بیان می‌دارد که: راستش در کُل نویسندگی و‌ شعر را از صنف دوم مکتب به این طرف دوست داشتم؛ اما هیچ تصور نکرده بودم که روزی خط‌‌‌خطی‌های ناچیزم را ارجمندان ادیب و اساتید بزرگوار شعر بخوانند. بسیار آرزو داشتم یک‌خواننده‌ی خوب شعر و دنبال‌کننده‌ی برنامه‌های ادبی رسانه‌ای باشم؛ ولی دقیق‌تر، از سال ۱۳۹۳ خورشیدی چیزهای که نمی‌شود شعر گفت، می‌نوشتم و بعد از سال ۱۳۹۶ به بعد اندکی بهتر می‌نویسم. از نظر وی شعر، نگفته‌هایی است که از احساس عمیق فوران می‌کند و واژه‌ها خودشان‌را به کمک اندیشه، رقصان روی کاغذ تنظیم می‌کنند. خلاصه حرف دل است و نمی‌شود برایش آغوش باز نکرد. به گفته‌ی خود شمیسا، وی از نو‌جوانی عادت داشته که قلم و کاغذی در دست‌ داشته باشد و درون‌گرا نیز بوده و نمی‌خواسته با همه، گپِ دلش را بگوید. از این‌رو گاه گاهی چیزهایی را در کتابچه یادداشت می‌کرد. شمیسا در زمینه‌ی انگیزه چنان بیان می‌دارد: روزی یاد داشت‌هایم روی صندلی بود و برادر کوچکم که برایم مثل رفیق است، آن زمان صنف نهم مکتب بود و گاهی هم شعر می‌سرود‌، کتابچه‌ام را باز کرد و یاد داشت‌هایم را خواند و گفت: تو شعر می‌سرایی؟ گفتم: فکر نکنم! فقط حرف‌های دلم را یاد داشت کرده‌ام، اما او تاکید کرد که تو شاعری و نباید این‌گونه نوشته‌ها را نادیده بگیری. پس از آن کوشش کردم بیشتر بنویسم. اولین خط‌‌خطی‎‌های ناچیزم را با برنامه‌های ادبی رادیو‌ کابل شریک می‌ساختم و از آن بزرگواران نظر می‌خواستم که خوب تحسین می‌کردند. همین دلایل باعث شد تا جسارت کنم و بیشتر بنویسم؛ اما خیلی دیر استعدادم را یافتم. شاید قبلاً مجال نیافته بودم. جایگاه زنان در ادبیات امروز از نظر شمیسا موج به گونه‌ی زیر بیان می‌گردد: با وجود این‌که افغانستان در همه عرصه‌ها در طول تاریخ مدفن استعدادهای زنان بوده است‌، اما زنان امروز آگاهانه توانسته اند در ادبیات و شعر بسیار خوب از خود برازندگی نشان بدهند و صدای ناشنیده‌ی خود و هم‌وطنان خود را تا دور دست‌ها برسانند؛ که در این موفقیت، پیشرفت رسانه‌ها و تکنالوژی هم نقش مهمی داشته است. شمیسا از کودکی از سروده‌های پروین پژواک را بیشتر دوست داشت. اشعار نادیا انجمن را می‌پسندید و‌ دوست داشت، به گفته‌ی خودش: گاهی چیزهای که نتوانسته‌ام بگویم را در سروده‌های او یافتم. شعری که حرفی به گفتن دارد، آگاهانه و شاعرانه سروده شده باشد، خودش به‌دل جا می‌گیرد. از دید او زنانِ امروز، اکثرشان زیبا می‌سرایند و اما بیشتر اشعار مژده خاکین، خالده فروغ، نگین بدخش، صنم عنبرین، مزدا مهرگان، هیلا صدیقی، طاهره خنیا، نیلوفر راعون، کریمه شبرنگ، راحله یار، مهتاب ساحل، دینا امین، لیلی غزل و بیشتر زنانی که آگاهانه توانسته اند در شعر صدای زنان باشند را می پسندد و با علاقه‌مندی می‌خواند. «جوانه در کویر» که از تراوش ذهن پُرثمر شاعری به نام شمیسا موج هستی یافته است، کم از شمشیر نبرد در میدان مبارزه نیست. بانو موج، سال‌هاست که می‌سراید و می‌سراید و اندازه‌ی چند دفتر شعر، آماده‌ی چاپ دارد. از میان تمام آن سروده‌های چندسال پسین، شماری از غزل‌ها، مثنوی، چهارپاره، رباعی، دوبیتی و شعرهای آزاد او را برگزیدم و از انسجام این ژانرهای شعری، اثری پدید آمد به نام «جوانه در کویر». شعرهای بانو شمیسای موج، آمیزه یا امتزاجی از مفاهیم: وطن، نکوهش ظلم، عدالت، حق، فریاد مردم، عشق، آزادی و موارد دیگر است. بانو موج، زبان شعر امروز را به خوبی و در حد نیکویی درک و دریافته است و با واژگان فارسی با احتیاط برخورد می‌کند و در گزینش آن‌ها از دقت تام کار می‌گیرد. آن‌جا که می‌گوید: قصد رفتن می‌کنم، در من کسی جا مانده است شهر گرچه خالی است؛ اما ردِ پا مانده است در شعر‌های بانو شمیسا موج، عنصر صداقت و صمیمیت شاعرانه به وجه احسنش بازتاب یافته است و روح متعالی او، در واژه‌ واژه‌ی شعرهایش تبلور و به وفور دیده می‌شود. به این بیت‌ها توجه کنید: صبر کن میهن آزاده! بیاور طاقت نتواند که ترا هضم کند، هر قدرت استخوان تو گلو پاره کند دشمن را بشکند مشت تو سرپنجه‌ی اهریمن را هرکه بدخواه تو …نفرین خدایت بادش موج خشمت به جهان برکند از بنیادش… کتاب جوانه‌ی در کویر اثری تابو شکن همانند نام کتاب که جوانه‌یی خودرو در میان کویر پر از شن که شب‌ها سرد سرد است وروزها گرم گرم و هرگز مجال جوانه زدن را نمیدهد مگر اینکه آن جوانه در برابر آن همه سردی وگرمی تاب آورد. این کتاب اولین اثر خانم موج است که درین هیاهوی پرتلاطم روزگار به عنوان یک زن ویک مادر و یک خواهر کتابی را به جامعه‌ی سپرده که پیام نه بر بی‌سواد بودن و جاهل خطاب کردن خانم‌ها است. این مجموعه نظم اولین کتاب شعر پارسی در دره‌ی پهناور پیاوشت است که به قلم یک خانم سروده شد. هرلحظه از تهدیدِ مرگ خود خبر دارم خوشبختی‌ام اینجاست که الزایمر دارم هرشب میان چشم‌هایت می‌سپارم جان در بامدادان بازهم عزم سفر دارم گل می‌فروشم یک سبد لبخند می‌خواهم مزدِ چه بهتر، خوشه‌ی انگور تَر دارم گاَه شعله‌ی آتش گهی رود خروشانم با هردو در گیرم دل زیبانگر دارم امید می‌بافم برای زندگی هر بار در پیله‌های نارسیده شاهپر دارم پیک تغزل عطر می‌پاشد روانم را زین رایحه آغوش گرم و پُرثمر دارم نویسنده: قدسیه امینی