سیما سمر، نخستین رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان مدال «رییس» را از دانشگاه تافتس ایالات متحده‌ی آمریکا به دلیل فعالیت‌هایش در عرصه‌ی حقوق بشر و ترویج آموزش به‌دست آورد. رییس دانشگاه تافتش، در مراسم فراغت دانش‌جویان این دانشگاه گفت که بالاترین جایزه خود، «مدال رییس»، را به خانم سیما سمر به دلیل تلاش‌های بی‌وقفه‌ی او برای بهبود حقوق بشر به وی اهدا می‌کند. وی از فعالیت‌های سیما سمر ستایش کرده و تاکید کرد که دفاع بی‌وقفه و تلاش‌های خستگی‌ناپذیرش برای ترویج حقوق زنان و بهبود وضعیت اجتماعی و سیاسی آنان، برای او تحسین بین‌المللی به ارمغان آورده است. رییس این دانشگاه افزود که تعهد داکتر خانم سمر به آموزش و توان‌مندسازی زنان و دختران هیچ حد و مرزی نمی‌شناسد. سیما سمر نیز یکی از سخن‌رانان اصلی این نشست بود. او با یادآوری از دوره‌ی دانش‌جویی و آموزشی‌ خودش گفت که به‌دلیل بی‌ثباتی سیاسی و تهاجم اتحاد جماهیر شوروی سابق به افغانستان، نتوانسته که مدرک دیپلوم خودش را از دانشگاه کابل دریافت کند. او در این مراسم به محدودیت‌های حکومت فعلی بر زنان و دختران نیز اشاره کرده و گفته است که حکومت بار دیگر آموزش دختران بالاتر از صنف ششم را ممنوع کرده و تطبیق سیاست‌های زنان و دختران را بار دیگر از زندگی عمومی حذف کرده است. خانم سمر گفت: «خوشحالم که با شما بوده‌ام و دستیابی شما به هدف‌ها و رویاهای‌تان در فلچر را مشاهده کردم. شما بسیار خوش‌شانس هستید که به این دانشگاه معتبر دسترسی دارید و توانایی بهره‌برداری از آزادی و حقوق خود را دارید. متأسفانه، کشورم بار دیگر به دست حکومت فعلی، افتاده است که تبعیض جنسیتی را اجرا می‌کند، جایی که زنان و دختران رسماً از آموزش بالاتر از صنف ششم ممنوع شده‌اند و به طور کامل از زندگی عمومی کنار گذاشته شده‌اند.» وی در این مراسم گفت که تبعیض بر اساس جنسیت، ریشه‌ اصلی درگیری‌های خشونت‌آمیز است. جهانی با صلح، امنیت و توسعه‌ی پایدار بدون حقوق بشر ممکن نخواهد بود و هیچ‌کدام از اینها بدون مشارکت کامل زنان امکان‌پذیر نیست. سیما سمر در این مراسم از دانش‌جویان خواست که حقوق بشر و برابری را در مرکز کار و زندگی روزمره شان قرار دهند. خانم سمر، سیاست‌مدار، پزشک و فعال حقوق بشر نخستین وزیر امور زنان افغانستان بود. وی، از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۸ در سمت رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان فعالیت کرد. او، در ۲۸ جدی ۱۳۹۷ به‌عنوان عضو بورد عالی مشورتی دبیرکل سازمان ملل متحد در امور میانجی‌گری صلح تعیین شد.

بر اساس گزارش آزادی بیان در جهان در سال ۲۰۲۴ وضعیت آزادی بیان در افغانستان به حالت بحران رسیده و از این رهگذر یکی از بدترین کشورها در جهان است. بر اساس گزارش سازمان (Global Espression) افغانستان در میان ۱۶۱ کشور در جایگاه ۱۵۵ قرار گرفته و در پنج سال گذشته (۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳) افغانستان در جدول رده بندی آزادی بیان ۴۷ پله سقوط کرده است. بر اساس این گزارش، دنمارک از رهگذر وضعیت آزادی بیان در صدر کشورهای جهان قرار دارد. همچنین بر اساس شاخص آزادی مطبوعات در جهان که توسط سازمان خبرنگاران بدون مرز تهیه شده، افغانستان در میان بدترین کشورها برای خبرنگاران نیز قرار دارد. در گزارش خبرنگاران بدون مرز که ماه گذشته تحت عنوان «شاخص آزادی مطبوعات در جهان-ژورنالیزم در سال ۲۰۲۴ زیر فشار سیاسی» نشر شد، آمده است که افغانستان در جایگاه ۱۷۸‌ قرار گرفته است. سازمان خبرنگاران بدون مرز می‌گوید که افغانستان به دلیل مرگ و میر و توقیف خبرنگاران از رهگذر آزادی مطبوعات ۲۶ پله‌ سقوط کرده است. حکومت سرپرست پس از تسلط بر افغانستان محدودیت‌های شدید را بر آزادی بیان و رسانه‌ها در این کشور وضع کرده و منتقدان خویش را سرکوب کرده‌اند. در گزارش Global Espression آمده است که در سال ۲۰۲۳ میلادی ۵۳ در صد جمعیت جهان تحت بحران آزادی بیان زیست داشت و در حال حاضر بیش از چهار میلیارد نفر در ۳۹ کشور تحت بحران آزادی بیان زندگی می‌کنند و این بحران روبه افزایش است. بر اساس رده‌بندی آزادی بیان این سازمان، دنمارک، سویس و سویدن به ترتیب بهترین کشورها و ترکمنستان، نیکاراگوا، ارتیریا و کوریای شمالی به ترتیب بدترین کشورها قلمداد شده‌اند.

یک فیلمساز شناخته شده افغانستان، جایزه جهانی «بنیاد اکثریت فمینیستی» را در ایالات متحده آمریکا دریافت کرد. صحرا مانی به‌خاطر به تصویرکشیدن مقاومت زنان و دختران افغانستان در برابر حکومت فعلی در فیلم مستند «نان و گل‌های سرخ» مستحق این جایزه شناخته شده است. بنیاد اکثریت فمینیستی با نشر اعلامیه‌ای گفته است که هفته گذشته میزبان شانزدهمین مراسم سالانه جوایز حقوق زنان در لس آنجلس آمریکا بود. در اعلامیه آمده است که در این مراسم، جایزه مِویس لنو برای حقوق جهانی زنان به صحرا مانی و تیم مستند «نان و گل‌های سرخ» اهدا شد. این جایزه توسط جی لنو، مجری سرشناس سابق تلویزیون در آمریکا و همسرش مِویس لنو، عضو هیأت مدیره بنیاد، و دکتر سیما سمر، رییس سابق کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان به صحرا مانی اهدا شد. خانم مانی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که با مستند «نان و گل‌های سرخ»، هدفم این بود که مبارزه زنان کشورم را برای نسل بعدی انتقال دهم. او ابراز امیدواری کرد که بتواند صدای زنان افغانستان را منعکس کند و بخشی از تغییر در این کشور باشد. باید گفت که مستند «نان و گل‌های سرخ» نگاهی است از درون به مقاومت زنان افغانستان در برابر حکومت فعلی در کابل. این فیلم داستان سه زن افغان را روایت می‌کند و نشان می‌دهد چگونه زندگی‌شان پس از تصرف حکومت فعلیتغییر کرده و چگونه با شجاعت در مقابل «آپارتاید جنسیتی» ایستادگی می‌کنند. نان و گل‌های سرخ در سال ۱۴۰۲ در هفتاد و ششمین دوره جشنواره بین‌المللی کن نمایش ویژه داشت. در کنار خانم مانی، کارولین مالونی، نماینده سابق کانگرس آمریکا و دکتر آستین دنارد، پزشک زنان مستحق جوایز بنیاد اکثریت فمینستی شناخته شدند. جایزه جهانی حقوق زنان بنیاد اکثریت فمینیستی هر ساله به تعداد محدودی از افرادی اهدا می‌شود که به طور چشمگیری در پیشبرد حقوق زنان و دختران و افزایش آگاهی از بی‌عدالتی‌هایی که زنان به دلیل جنسیت خود با آن مواجه هستند، کمک کرده‌اند.

اسحاق دار، معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه پاکستان می‌گوید که حکومت سرپرست افغانستان باید اصل سیاست همه‌شمول و رعایت حقوق تمام شهروندان و به‌ویژه زنان و دختران این کشور پابند باشد. وزیر خارجه پاکستان این اظهارات را در نشست شانگهای مطرح کرده و گفت که حکومت فعلی اصول پذیرفته‌شده جهانی از جمله مشارکت و احترام به حقوق همه افغان‌ها، به‌ویژه زنان و دختران را رعایت کند. همچنین افزون بر این، اسحاق دار در این نشست بار دیگر از حکومت فعلی خواسته است تا جلو گروه‌های تروریستی در افغانستان را بگیرند. وی تاکید کرد که حکومت سرپرست اقدام‌های «ملموس و موثری» را برای تضمین خاک افغانستان اتخاذ و اطمینان حاصل کنند که «گروه‌های تروریستی» از خاک این کشور در برابر هیچ کشوری کار نمی‌گیرد. او در ادامه افزوده است: «گروه تماس برای افغانستان به هدف ایجاد پلتفرمی برای همکاری عملی، در سازمان شانگهای احیا شود.» همچنین پیش از این، قاسم جومارت توکایف، رییس‌ جمهور قزاقستان، در نشستی با وزیران امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO)  گفته بود که وضعیت افغانستان نیازمند توجه دقیق است. در حالی وزیر خارجه پاکستان خواهان رعایت حقوق زنان و دختران افغانستان می‌شود که حکومت فعلی نزدیک به سه سال گذشته، محدودیت‌های شدیدی علیه دختران و زنان وضع کرده است. در حال حاضر دختران و زنان به مکتب و دانشگاه نمی‌توانند. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

نثاراحمد مصدق، رییس اتحادیه‌ی داکتران ولایت هرات به ادامه‌ی ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم واکنش نشان داده و می‌گوید که حکومت سرپرست باید دروازه مکاتب و دانشگاه‌ها را به روی تمام دختران افغانستان باز کند. آقای مصدق این اظهارات را روز گذشته (سه‌شنبه، ۱ جوزا) در مراسم تحت عنوان «ارسال اولین محموله دوایی تولید افغانستان به کشورهای عربی، گامی دیگر به سوی خودکفایی تولیدات داخلی» مطرح کرده و گفت که حکومت فعلی «برای پاک شدن دیده پر اشک دختران دروازه‌های مکاتب و دانشگاه‌ها را باز کنید.» وی تاکید کرد: قبلاً در خانه‌های مردم به دلیل اختطاف و دزدی غم و اندو وجود داشت، اما اکنون به دلیل ادامه‌ی محرومیت دختران از حق آموزش در خانه‌های مردم افغانستان غم و اندو وجود دارد. پس فرق این و آن چی شد؟» او خطاب به حکومت فعلی گفت: «در چوک تازه تاسیس معارف هرات نوشته کردید « اقراء» یعنی بخوان، اما به دختران می‌گوید که نخوان.» رییس اتحادیه داکتران ولایت هرات با استناد به دو حدیث پیامبر اسلام به جایگاه تحصیل زنان در اسلام ‌می‌گوید در اسلام برای فراگیری آموزش تبعیض جنسیتی وجود ندارد. او می‌گوید: «پیامبر اسلام می‌فرماید تعلیم برای هر مومن و مومنه فرض است و در حدیث دیگر می‌گوید که برای کسب تعلیم به چین بروید. به کجا حضرت محمد(ص) گفت که مرد نرود و زن برود و زن برود و مرد نرود؟» آقای مصدق تاکید کرد که حضرت محمد (ص) اولین فرد بود که برای زنان حق زندگی، آزادی و مبارزه داده است و زنان در جامعه اسلامی می‌توانند به‌عنوان وزیر، رییس ادارات دولتی و موسسات خصوصی، وکیل و شهردار کار کنند. زیرا زنان مانند مردان می‌توان نهی از منکر کنند و کار کنند. وی از حکومت فعلی خواسته به‌خاطر مصلحت، خواست جامعه و حفظ خون شهدا دروازه‌های مکاتب و دانشگاه‌ها را بروی دختران را باز کنند. همچنین او در مراسم گفت که ۹۰ درصد نیروهای حکومت فعلی طرفدار باز شدن دروازه‌های مکاتب و دانشگاه‌ها هستند و برای پاک‌شدن « دیده پر اشک دختران»، ۱۰ فیصد باقی‌مانده را برای رفع ممنوعیت قناعت داده شود. آقای مصدق می‌گوید که برای از میان برداشتن مشکلات افغانستان باید کار به اهل کار سپرده شود. باید اعضای حکومت سرپرست منطق پذیر شوند و اجازه بده که کار به اهل او سپرده شود. این مراسم به مناسبت ارسال اولین محموله‌ی دوایی به خارج از کشور در هرات برگزار شده بود و مقامات اداره محلی و شماری از داکتران و تجار حضور داشتند.