بخش زنان سازمان ملل متحد (UN Women) اعلام کرده است که حقوق و آزادی‌های زنان و دختران افغانستان به‌گونه‌ای بی‌سابقه و هدفمند از سوی حکومت سرپرست نقض شده است. این نهاد با نشر گزارشی در حساب کاربری ایکس خود گفته است که زنان و دختران در افغانستان تقریباً از تمام عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی و آموزشی کنار زده شده‌اند. بخش زنان سازمان ملل متحد گزارشی تحت عنوان «شاخص جنسیت افغانستان ۲۰۲۴ میلادی» منتشر کرده و در گزارش آمده است که نزدیک به ۸ تن از هر ۱۰ زن جوان در این کشور از آموزش، اشتغال و مهارت‌آموزی محرومند. در این گزارش آمده است که افغانستان دومین کشور دارای بزرگ‌ترین شکاف جنسیتی در جهان است. براساس یافته‌های گزارش سازمان ملل متحد، ۷۶ درصد تفاوت میان زنان و مردان در حوزه‌های سلامت، آموزش، دسترسی مالی و مشارکت در تصمیم‌گیری وجود دارد. بخش زنان سازمان ملل در ادامه هشدار داده است که توسعه پایدار در افغانستان بدون مشارکت و توانمندسازی زنان امکان‌پذیر نیست. این در حالی است که با ادامه محدودیت‌ها، بحران حقوق بشر در افغانستان تشدید یافته و زنان بیش از پیش از آموزش، کار و مشارکت اجتماعی محروم می‌شوند. همزمان، گزارش‌هایی از اخراج تحقیرآمیز مهاجران افغانستان از کشورهای همسایه و به ویژه از ایران و پاکستان و بازداشت دختران به‌دلیل نداشتن محرم، نگرانی‌ها را در مورد وضعیت حقوق بشری در کشور افزایش داده است. همچنین حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره بر افغانستان محدودیت‌های گسترده بر حقوق و آزادی‌های اساسی زنان وضع و آنان را از آموزش و کار محروم کرده‌اند. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

سازمان جهانی صحت اعلام کرده است که بسیاری از زنان و دختران در افغانستان به دلیل ناآگاهی، فقر و نداشتن دسترسی به خدمات درمانی، بیش از گذشته به کمک نیاز دارند تا بتوانند اعتیاد به مواد مخدر را ترک کنند. این نهاد با نشر گزارشی هشدار داده که استفاده از مواد مخدر در میان زنان بیشتر شده و روی زندگی خانوادگی، اجتماعی و وضعیت روانی آنان تاثیر «بسیار بد» گذاشته است. در این گزارش، نمونه‌ای از زندگی نسرین؛ دختر ۲۰ ساله‌ای که با خوردن یک قرص از طرف دوستش، کم‌کم به مواد مخدری مانند تریاک، ترامادول، پرگابالین و قرص «تابلیت کا» معتاد شد. سازمان جهانی صحت به نقل از نسرین نوشته است: «از خودم بدم می‌آمد. زندگی‌ام از کنترولم خارج شده بود، از خانواده‌ام دزدی می‌کردم. هیچ راهی نمی‌دیدم.» در بخشی از این گزارش آمده است که زندگی نسرین زمانی تغییر کرد که مادرش از راه یک آگهی، خبر شد که مرکز ترک اعتیاد برای زنان در بامیان وجود دارد. نسرین به آن مرکز رفت؛ جایی که با کمک سازمان جهانی بهداشت، دفتر مواد مخدر سازمان ملل و اتحادیه‌ی اروپا ساخته شده است. سازمان جهانی صحت تاکید کرده است که نسرین ۴۵ روز در آن مرکز بود و با کمک پزشک، مشاوره روانی، آموزش حرفه‌ای و حمایت اجتماعی توانست از اعتیاد نجات پیدا کند. این نهاد سازمان ملل می‌گوید که اکنون نسرین در یک کارگاه خیاطی کار می‌کند و می‌گوید: «بیش از سه ماه می‌شه که پاک هستم. دوباره با خانواده‌ام رابطه دارم، دوست پیدا کرده‌ام و می‌تونم به آینده فکر کنم.» سازمان جهانی صحت افزوده است که باید این‌گونه مرکز‌ها در همه‌جا بیشتر ساخته شوند و کمک به زنانی که درگیر اعتیاد هستند، در واقع سرمایه‌گذاری برای آینده سالم و با ثبات افغانستان است. قابل ذکر است که دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل اعلام کرده که تولید تریاک در سال‌های اخیر ۳۰ درصد در افغانستان افزایش یافته است. این در حالی ا‌ست که چندی پیش نیز این دفتر برای بیش‌از ۷۰ نفر از زنان معتاد در ولایت کابل در بخش‌های خیاطی، تهیه مواد غذایی از جمله ترشی و مربا، زمینه‌‌ی کار را فراهم کرده‌ بود.

برنامه‌ اسکان سازمان ملل متحد (یو‌ان-هبیتات) درتازه‌ترین مورد ‏درباره‌ی بحران کم‌آبی در کابل هشدار داده و می‌گوید که پایتخت افغانستان با بحران بی‌سابقه آب روبرو است. این برنامه امروز (پنج‌شنبه، ۲۶ سرطان) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که سطح آب کابل به‌طور قابل‌توجهی ‏کاهش یافته و شش میلیون نفر را در معرض خطر قرار داده ‏است‎.‎ برنامه‌ اسکان بشر سازمان ملل متحد در ادامه تاکید کرده است: «مقابله با این ‏بحران نیاز به سرمایه‌گذاری در مقیاس بزرگ، همکاری ‏قوی و افزایش آگاهی عمومی در مورد استفاده و مدیریت ‏آب دارد.» در ادامه آمده است: «آب حیات است. بیایید همین حالا اقدام کنیم.» قابل ذکر است که کارشناسان درباره‌ی کاهش آب‌های زیرزمینی کابل هشدار ‏داده‌اند و می‌گویند که ممکن است پایتخت افغانستان به اولین ‏شهری تبدیل شود که به‌طور کامل آب ندارد.‏ براساس گزارش سازمان غیردولتی مرسی کورپس که چندی ‏پیش نشر شد، سطح آب در منابع زیرزمینی کابل در دهه‌ی ‏گذشته به‌دلیل شهرنشینی سریع و بحران آب‌‌وهوایی تا ۳۰ ‏متر کاهش یافته است.‏ طبق این گزارش، استخراج آب در حال حاضر سالانه ۴۴ ‏میلیون متر مکعب بیشتر از میزان تغذیه طبیعی آب‌های ‏زیرزمینی است. ‏ همچنین چند وقت پیش یوناما هشدار داده شده بود که اگر این روند ادامه پیدا کند، تمام منابع ‏زیرزمینی آب کابل در اوایل سال ۲۰۳۰ میلادی خشک ‏و میلیون‌ها باشنده‌ی این شهر با تهدید مواجه خواهند شد.‏

سازمان حقوق بشری «هه‌نگاو» درتازه‌ترین مورد گزارش داده است که مأموران ‏وزارت اطلاعات ایران سارا گوهری، دانشجوی ۲۹ ساله‌ی اهل ‏افغانستان را بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل کرده‌اند.‏ این سازمان با نشر گزارشی گفته است که این زن جوان حدود ۱۰ روز قبل، به‌تاریخ ١٥ سرطان در مرز تایباد به‌دلیل نامعلوم بازداشت شده ‏است.‏ سارا گوهری پیش‌تر در صفحه‌ی اینستاگرام خود اعلام کرده بود که ‏قصد دارد برای انجام یک تحقیق مستقل درباره‌ی مهاجران افغانستانی ‏به مرز تایباد برود‎.‌‏ او دانشجوی جامعه‌شناسی دانشگاه تهران است.‏ طبق گزارش سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، پیگیری‌های مکرر خانوادە‌ی سارا جهت اطلاع ‏از وضعیت سلامتی او بی‌نتیجه مانده است‎.‎ در شبکه‌های اجتماعی نیز کارزاری تحت عنوان «سارا گوهری ‏کجا است؟» راه‌اندازی شده است.‏ همچنین به‌تازگی از ناپدیدشدن یک دختر نوجوان اهل افغانستان در تهران ‏نیز گزارش شده است.‏ بستگان فریده محمدی، مهاجر ۱۵ ساله‌ی اهل افغانستان در ایران در صحبت با رسانه گوهرشاد ‏تایید کردند که او مدت هشت روز می‌شود که ناپدید شده است و ‏هنوز اطلاعی از سرنوشتش در دست نیست.‏ منبع گفت که او ‏حوالی چاشت روز چهارشنبه هفته‌ی پیش (۱۸ سرطان) از ‌‏«چهارراه ده متری»، واقع در منطقه‌ی اسلام‌شهر صالح‌آباد تهران، ‏ناپدید شده است‎.‎ منبع تاکید کرده است که فریده در یک کارگاه خیاطی در این منطقه کار می‌کرد ‏و حوالی چاشت از این کارگاه خارج شده و دیگر اطلاعی از او در ‏دسترس نیست.‏ باید گفت که در اواسط ماه جوزای امسال، جسد مثله‌شده‌ی کبرا رضایی، یک ‏دختر جوان مهاجر افغانستانی پس از ۵۰ روز ناپدیدبودن، از میان ‏زباله‌ها پیدا شد‎. پس از آن رسانه‌های ایران گزارش دادند که بقایای جسد این زن از ‏خانه‌ی یک مرد ایرانی کشف شده و او در ارتباط با این قتل ‏بازداشت شده است‎.‎ این موارد در حالی گزارش شده است که ایران به‌گونه‌ی گسترده در حال ‏اخراج مهاجران افغانستان هستند. مهاجران از برخورد پولیس ‏ایران شاکی اند.‏ ‏هم‌زمان آنچه که «مهاجرستیزی و افغانستانی‌ستیزی» در جامعه‌ی ‏ایران گفته می‌شود، نگرانی‌هایی را در پی داشته است.‏

موسسه بین‌المللی «ورلد ویژن» درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که میلیون‌ها کودک در افغانستان، هر روز در معرض خطر ماین‌ها و مهمات منفجر ناشده قرار دارند و کاهش بودجه ماین روبی تهدید جدی برای جان و آینده کودکان است. این موسسه گزارشی از انفجار ماین در ولسوالی قادس ولایت بادغیس منتشر کرده است که در آن دو کودک به نام‌های صلاح‌الدین ۱۲ ساله و نجم‌الدین ۱۰ ساله جان باختند. این حادثه در ۱۸ ثور سال جاری، هنگام بازی و کار در زمینی حدود ۱۰ کیلومتر دورتر از خانه این کودکان رخ داده است. موسسه بین‌المللی «ورلد ویژن» تاکید کرده است که ۶.۴ میلیون شهروند افغانستان در معرض خطر مهمات منفجرناشده زندگی می‌کنند و کودکان ۸۰ درصد قربانیان کشته و زخمی ناشی از این انفجارها را تشکیل می‌دهند. در ادامه آمده است که برآوردها نشان می‌دهد هر ماه حدود ۴۰ کودک در افغانستان بر اثر این بقایای جنگ کشته یا به شدت زخمی می‌شوند. مدیر منطقه‌ای این سازمان در بادغیس گفته است: «به دلیل دهه‌ها جنگ، مهمات منفجرناشده تقریبا همه ولسوالی‌های بادغیس را تهدید می‌کند. در میان هفت ولسوالی، بالامرغاب و جوند بیشترین آلودگی را دارند.» در این گزارش آمده است که حدود ۱۳۳ کیلومتر مربع زمین زراعتی، ۸۷۸ کیلومتر مربع چراگاه، ۱۶۷ کیلومتر مربع مناطق مسکونی و عمومی و ۳۲ کیلومتر مربع کانال‌های آبیاری و جاده‌ها در افغانستان به ماین‌ها و مهمات منفجرناشده آلوده هستند. این سازمان هشدار داده است که در سال ۲۰۲۵ میلادی یک‌سوم ظرفیت بخش پاک‌سازی ماین‌ها در افغانستان به دلیل کاهش شدید بودجه و حمایت‌های مالی از بین رفته است.

رزا اوتونبایوا، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در افغانستان، با ابراز نگرانی از وضعیت آموزشی و سطح سواد در کشور، می‌گوید که این کشور یکی از بالاترین نرخ‌های بی‌سوادی در جهان را دارد که ۵۰ درصد مردان و ۸۰ درصد زنان در این کشور بی‌سواد هستند. خانم اوتونبایوا این اظهارات را روز (دوشنبه، ۲۳ سرطان) طی سخنرانی‌اش در «جشنواره کتاب کابل» مطرح کرده و گفته است که تنها ۵۰ درصد مردان و ۲۰ درصد از زنان افغانستان توانایی خواندن و نوشتن را دارند. نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد، محروم‌سازی دختران از تحصیل را مانع جدی در برابر توسعه و خودکفایی خوانده و خواهان حمایت سرمایه‌گذاران از بخش سوادآموزی در افغانستان شده است. بر اساس تعریف جدید یونسکو، خواندن و نوشتن دیگر به‌تنهایی نشان‌دهنده باسوادی نیست. به گفته یونسکو، باسواد کسی است که بتواند از دانش و مهارت‌های خود برای ایجاد تغییر معنادار در زندگی شخصی و مشارکت فعال در جامعه استفاده کند. این تعریف فراتر از توانایی سنتی خواندن و نوشتن است و شامل مهارت‌هایی مانند شناخت، درک، تفسیر، خلق، برقراری ارتباط و محاسبه در زمینه‌های مختلف می‌شود. با این حال، در افغانستان حتی بخش قابل ملاحظه جمعیت قادر به خواندن و نوشتن نیست. این در حالی است که پس از بازگشت حکومت سرپرست به قدرت، دختران بالاتر از صنف ششم اجازه رفتن به مکتب ندارند و دانشگاه‌ها نیز به روی این قشر جامعه بسته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

همزمان با محروم بودند دختران و زنان افغانستان از آموزش، ‏دفتر اتحادیه اروپا در کابل گفته است که این دختران شایسته فرصت‌های بیشتر هستند، نه ‏محدودیت‌ها.‏ دفتر اتحادیه اروپا امروز (سه‌شنبه، ۲۴ سرطان) همزمان روز جهانی مهارت‌های جوانان با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود، نوشته است که با شرکای خود همکاری می‌کند ‏تا به زنان و دختران جوان مهارت‌ها و پشتیبانی لازم برای ‏تحصیل، کار و توسعه را ارائه دهد تا بتوانند جوامع خود را به ‏سمت آینده‌ای بهتر هدایت کنند.‏ در ادامه آمده است که اتحادیه اروپا، در روز جهانی مهارت‌های جوانان،‎ ‎در ‏کنار جوانان افغانستان است و روی مهارت‌هایی سرمایه‌گذاری ‏می‌کند که فرصت‌های کاری ایجاد کند.‏ همچنین در بخشی از پیام آمده است: «اتحادیه اروپا از بخش خصوصی و کارآفرینی در افغانستان که ستون اصلی توسعه مهارت‌های جوانان، نوآوری و تاب‌آوری اقتصادی است، حمایت می‌کند. با حمایت از کارآفرینان، شرکت‌های کوچک و متوسط و مشاغل محلی، ما به جوانان افغان کمک می‌کنیم تا ایده‌های خود را به شغل و درآمد تبدیل کنند. قابل ذکر است که در حال حاضر بیکاری در افغانستان بحران جدی است. به‌دلیل این ‏بحران بخش عمده‌ی جوانان افغانستان مجبور به مهاجرت به خارج از ‏کشور می‌شوند. در همین حال کشورهای همسایه افغانستان مهاجران ‏و کارجویان افغانستان را اخراج می‌کنند. در حال حاضر روند ‏اخراج مهاجران از ایران به‌شدت جریان دارد. این در حالی است که حکومت سرپرست پس از تسلط خود بر افغانستان محدودیت‌های شدید بر ‏آموزش و کار زنان و دختران وضع کرده‌اند. ‏ در حال حاضر دختران بالاتر از صنف ششم اجازه‌ی آموزش و ‏تحصیل را ندارند. حکومت فعلی زنان را نیز از کار در ادارات دولتی ‏محروم و بر سایر کسب‌وکارهای زنان محدودیت وضع رده است. علی‌رغم انتقادهای جهانی از سیاست‌های حکومت فعلی در قبال زنان و ‏دختران، این گروه محدودیت‌های خود را تشدید کرده است.‏

ندا محمد ندیم، وزیر تحصیلات عالی حکومت سرپرست، از سیاست جامعه‌ی جهانی در قابل این حکومت انتقاد کرده و می‌گوید که اجرای «شریعت اسلامی» اولویت‌ اداره حکومت فعلی می‌باشد. آقای ندیم این اظهارات را در دیدار با تاکویوشی کورومایا، سفیر جاپان در کابل مطرح کرده و همچنان بر «ارزش‌های دینی» تاکید کرده است. سرپرست وزارت تحصیلات عالی تاکید کرده است که جامعه‌ی جهانی سیاست «دوگانه» در قبال اداره حکومت فعلی دارد. وی در ادامه افزوده است: «از یک‌سو جامعه‌ی جهانی شعار همکاری و حمایت از افغانستان را سر می‌‌دهد و از سوی دیگر رهبران امارت اسلامی را تهدید به محاکمه می ‌کند.» همچنین وی در این دیدار با اشاره به پیشرفت های اخیر تحصیلات عالی گفت که وزارت تحصیلات عالی به آموزش های دینی و عصری با کیفیت و تحقیقات معیاری که مطابق ارزش های دینی و ملی و پاسخگوی نیازمندی های جامعه افغانی باشد، متعهد است. قابل ذکر است که حکومت فعلی در برابر فشارهای بین‌المللی، به‌ویژه از سوی کشورهای غربی و سازمان ملل متحد، برای رعایت حقوق بشر، تامین حقوق زنان و بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران و زنان مقاومت کرده است. دادگاه کیفری بین‌المللی هم هفته گذشته حکم بازداشت هبت‌الله آخندزاده، رهبر حکومت فعلی و عبدالحکیم حقانی، قاضی‌القضات را به اتهام جنایت علیه بشریت به دلیل آزار و تعقیب مبتنی بر جنسیت صادر کرد.