ممتاز زهرا بلوچ، سخنگوی وزارت خارجه‌ی پاکستان به بیانیه‌ی اخیر سخنگوی وزارت خارجه‌ی حکومت سرپرست افغانستان واکنش تند نشان داده و گفته است که به‌جای سخنرانی برای یک کشور دموکراتیک، بر مشکلات داخلی خود تمرکز کند و پاسخگوی خواسته‌های زنان و دختران کشورشان باشد. خانم امروز (دوشنبه، ۱۶ میزان) با نشر بیانیه‌ای اظهارات سخنگوی وزارت خارجه حکومت فعلی را بیهوده خوانده و رد کرده است. عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه‌ عصر دیروز (یک‌شنبه، ۱۵ میزان) با نشر بیانیه‌ای از تنش میان دولت پاکستان و مخالفان سیاسی‌اش ابراز نگرانی کرد و گفت: «بهترین راه برای پاسخ‌گویی به مطالبات برحق مردم، مذاکره و تفاهم است.» خانم بلوچ این بیانیه‌‌ی حکومت فعلی را «مداخله‌ی غیرقابل قبول و تأسف‌بار» در امور داخلی پاکستان خوانده است. ممتاز زهرا بلوچ در بیانیه‌‎ای گفته است: «حکومت موقت افغانستان به‌جای سخنرانی برای یک کشور دموکراتیک، باید بر رفع مشکلات داخلی خود تمرکز کند.» وی تاکید کرد که حکومت سرپرست به فراگیری اولویت دهند و پاسخ‌گوی نیازها و خواسته‌های مردم افغانستان، از جمله حق تحصیل برای زنان و دختران باشد، به‌جای این‌که حقوق آنان را با تفسیر نادرست از دین کاهش دهند. سخنگوی وزارت خارجه‌ی پاکستان گفته است که حکومت فعلی باید به تعهدات خود به جامعه‌ی بین‌المللی برای عدم اجازه به گروه‌های تروریستی که صلح و امنیت در کشورهای همسایه را تهدید می‌کنند، عمل و از تبدیل شدن دوباره‌ی افغانستان به مرکز تروریسم جهانی جلوگیری کنند. او تاکید کرد که پاکستان به صلح، گفتگو و همکاری در منطقه متعهد است و از همه‌ی کشورها، به‌شمول افغانستان انتظار پابندی به هنجارهای اساسی رفتار مسوولانه‌ی بین‌المللی و روابط بین دولتی را دارد. باید گفت که طی روزهای اخیر هواداران عمران خان، نخست‌وزیر پیشین پاکستان که در زندان به‌سر می‌برد، اعتراضات گسترده‌ای در شهرهای اسلام‌آباد و راولپندی پاکستان راه‌اندازی کرده‌اند. این تظاهرات با فراخوان عمران خان راه‌اندازی شده است و معترضان خواستار آزادی او از زندان هستند. دولت پاکستان تا اکنون ده‌ها نفر از معترضان را بازداشت کرده است و وزارت داخله‌ی آن کشور گفته است که از جمله ۱۲۰ نفر از شهروندان افغانستان نیز در جریان این اعتراضات بازداشت شده‌اند. از سوی دیگر دولت پاکستان دیروز جنبش «تحفظ پشتون» را تهدیدی برای «صلح و امنیت ملی» این کشور دانسته و فعالیت آن را منع کرده است.

محسن نقوی، وزیر امور داخله‌ی پاکستان در تازه‌ترین مورد اعلام کرده است که این کشور مرحله دوم اخراج مهاجران اهل افغانستان فاقد مدرک را به زودی آغاز می‌کند. آقای نقوی این اظهارات را در دیدار با ایندریکا راتوات، معاون یوناما یا دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان مطرح کرده و گفته است که هیچ‌کسی اجازه ندارد بدون مدرک اقامت در پاکستان زندگی کنند. وزیر داخله‌ی پاکستان در این دیدار، بر نقش سازمان ملل و جامعه‌ی جهانی در بازگشت مهاجران افغانستان تاکید کرده است. همچنین روزنامه پاکستانی دان به نقل از یک منبع خود گزارش داد که در مرحله دوم اخراج مهاجران افغان از پاکستان، مهاجرانی که دارای کارت‌ مخصوص شهروندان افغانستان (Afghan Citizen Card) هستند، نیز اخراج خواهند شد. براساس آمار کمیساری عالی پناهندگان ملل متحد، حدود ۸۸۰ هزار پناه‌جوی افغان با کارت مخصوص شهروندان افغانستان در پاکستان زندگی می‌کنند. قابل ذکر است که دور اول اخراج مهاجران افغان در ماه میزان سال گذشته آغاز شد که حدود ۶۰۰ هزار پناه‌جوی افغان از پاکستان اخراج شدند. ایندریکا راتوات، معاون یوناما هم در این دیدار گفته است که سازمان ملل از نزدیک با مقام‌های حکومت فعلی افغانستان روی بازگشت مهاجران افغان کار می‌کند. براساس آمار سازمان ملل، در حال حاضر ۱.۳ میلیون مهاجر دیگر افغان با کارت‌های پی‌او‌آر(Proof of Registration) در پاکستان زندگی می‌کنند که اخیرا اعتبار آن از سوی حکومت پاکستان برای یک سال دیگر تمدید شد. علاوه بر این، وزارت خارجه‌ی پاکستان ماه گذشته اعلام کرد که حدود ۴۴ هزار افغان در پاکستان در بی‌سرنوشتی به سر می‌برند، در حالی که پرونده‌های مهاجرتی آن‌ها را کشورهایی چون آمریکا، استرالیا، بریتانیا، کانادا و آلمان پذیرفته‌اند.

فلیپو گراندی، رییس کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (یوان‌اچ‌سی‌آر) در پایان سفرش به پاکستان از دولت این کشور خواسته است که کارت اقامت (پی‌او‌آر) پناه‌جویان اهل افغانستان را تمدید کند. دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل با نشر بیانیه‌ای نوشته است که آقای گراندی در این سفر با مقام مختلف پاکستان ملاقات کرده و بر پیدا کردن راه‌حل درازمدت برای چالش‌های پناه‌جویان و حمایت از آن کشور تاکید کرده است. فلپیو گراندی می‌گوید که اکنون روند اخراج پناه‌جویان اهل افغانستان از پاکستان متوقف شده است. آقای گراندی در این سفر از اسلام‌آباد خواسته است که این روند (روند اخراج پناه‌جویان غیرقانونی) را از سر نگیرد. او در سفر گفته است که قرار است در پایان سال جاری میلادی با نمایندگان کشورها، سازمان‌های توسعه‌ای و بخش خصوصی در مورد پیدا کردن یک راه‌حل برای پناه‌جویان اهل افغانستان در پاکستان گفتگو کند. این مقام سازمان ملل متحد در امور پناه‌جویان طی سفر سه روزه‌اش به اسلام‌آباد، با مقام‌های ارشد پاکستانی، از جمله شهباز شریف نخست‌وزیر و اسحاق دار، وزیر امور خارجه این کشور در مورد پناه‌جویان افغان گفتگو کرده است. این در حالی است که پیش از آغاز مرحله نخست اخراج پناه‌جویان در ماه نوامبر سال گذشته میلادی از پاکستان، اسلام‌آباد اعلام کرده بود که نزدیک به ۴.۴ میلیون پناه‌جوی اهل افغانستان در این کشور زند‌گی می‌کنند که از این میان حدود ۱.۷۳ میلیون تن آن‌ها بدون مدرک هستند. تنها پس از تسلط دوباره‌ی حکومت سرپرست بر افغانستان، حدود ۷۰۰ هزار پناه‌جو وارد پاکستان شده‌اند.

رسانه‌های بین‌المللی گزارش داده‌اند که پاکستان ۸۰۰ هزار مهاجر دیگر بی‌مدرک افغانستان را به گونه «اجباری» اخراج می‌کند. رسانه الجزیره گزارش داده است که برنامه اخراج ۸۰۰ مهاجر بی‌مدرک افغانستان از پاکستان، دیروز (یک‌شنبه، ۱۰ سرطان) آغاز شده و مهاجرانی که نخواهند به گونه «اختیاری» پاکستان را ترک کنند، بازداشت و از این کشور «با اجبار» اخراج می‌شوند. در گزارش آمده است که در مرحله نخست اخراج مهاجران بدون مدرک که از نومبر سال گذشته میلادی آغاز شد، ۵۴۱ هزار مهاجر افغانستان از پاکستان به گونه «اجباری و اختیاری» اخراج شدند. پاکستان پیش از آغاز مرحله نخست اخراج مهاجران ادعا کرد که ۴.۴ میلیون پناه‌جوی افغانستان در این کشور به‌ سر می‌برند که حدود یک میلیون ۷۳ هزار تن آنان فاقد مدرک قانونی اقامت هستند. رسانه الجزیره در گزارشش نوشته است که دستور اخراج مهاجران افغانستان با افزایش حمله‌های «هراس‌افگنی در این کشور صادر شده است» حمله‌های که به گفته مقام‌های پاکستان از سوی گروه‌های که در افغانستانِ زیر اداره حکومت فعلی مستقر هستند، انجام می‌شوند. حکومت فعلی افغانستان همواره این این ادعای مقام‌های پاکستانی را رد کرده‌اند. با این وجود در این میان فیلیپا کوندلر، مسوول کمیساری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در پاکستان گفته است که این کشور پیش از اخراج مهاجران، مشخصات آنان را مورد ارزیابی قرار دهد؛ چون به گفته او بسیاری از این مهاجران «نیاز به حمایت‌های بین‌المللی» دارند. حکومت پاکستان در نوامبر ۲۰۲۳ مرحله نخست اخراج اجباری حدود ۱.۷ میلیون مهاجر افغان فاقد مدرک اقامت را از آن کشور آغاز کرد که بر اساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از آن زمان تا اکنون حدود ۵۲۵ هزار مهاجر افغان از آن کشور به افغانستان برگشته‌اند. در این اواخر، روابط میان حکومت سرپرست در افغانستان و پاکستان به خاطر افزایش حملات و رویدادهای امنیتی در پاکستان به شدت پرتنش شده است.

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهند‌گان (UNHCR) اعلام کرده است که ۸۰ درصد از مهاجران اخراج شده از پاکستان زنان و کودکان هستند. این سازمان با نشر گزارشی گفته است که ۱۳ درصد زنان برگشت‌کننده از پاکستان به افغانستان سرپرست خانواده ندارند. در گزارش آمده است که حمایت از زنان و دختران همچنان یک نگرانی اساسی در میان برگشت‌کنند‌گان است، چون آنان با خطرهای متعدد روبرو هستند. کمیساریای عالی سازمان ملل متحد گفت که برگشت‌کنندگان با یک سناریوی اقتصادی وخیم، کمبود فرصت‌های معیشتی و مشکلات روانی مواجه‌اند. این نهاد افزود، از آنجایی که خانواده‌های مهاجر به‌طور متوسط شش فرزند دارند، خطرات حمایتی برای دختران، هم در میان برگشت‌کنندگان و نیز در میان خانواده‌های میزبان، افزایش می‌یابد. یافته‌های سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که زنان و دختران آسیب‌پذیرترین افراد هستند و پس از بازگشت به افغانستان تغییرات رفتاری قابل توجهی را مشاهده کرده‌اند. براساس این گزارش، اکثر خانواده‌ها در مناطق مختلف در معرض خطرات مختلفی از جمله خشونت فزیکی، آزارواذیت، تهدید، محرومیت از خدمات، حقوق محدود، تبعیض، ازدواج زودهنگام و سوءاستفاده قرار گرفته‌اند. این در حالی است که هفته گذشته ائتلاف نهادهای امدادرسان در امتداد خط دیورند اعلام کرد که از ۱۵ سپتامبر سال گذشته تا ۱۸ مارچ سال روان حدود ۵۹۰ هزار پناه‌جوی افغان به کشور برگشته‌اند.

سازمان نجات کودکان (Save the Children) در تازه‌ترین گزارش خود گفته است که از یک میلیون کودک اخراج شده از پاکستان، یک چهارم آن‌ها در هفت ماه گذشته به خانه، غذا و دسترسی به آموزش نیازمند بودند. سازمان نجات کودکان با انجام نظرسنجی در مورد خانواده‌هایی که به افغانستان بازگشته اند و جوامعی که میزبان آن‌ها هستند نشان داده است که تقریباً همه (۹۹٪) غذای کافی برای یک تا دو ماه آینده ندارند. در گزارش آمده است که حدود سه چهارم از بازگشت‌شدگان و خانواده‌ها در جوامع میزبان، اندازه وعده‌های غذایی را کاهش داده یا مصرف غذای بزرگ‌سالان را محدود کرده تا کودکان بتوانند حداقل دو روز در هفته غذا بخورند. در ادامه آمده است که حدود ۴۰ درصد از بازگشت‌کنندگان و خانواده‌های میزبان که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، مجبور بوده‌اند حداقل سه روز در هفته غذا، قرض بگیرند یا به دوستان و اقوام متکی باشند. بر اساس این نظرسنجی سازمان نجات کودکان، تقریباً از هر شش خانواده، یک خانواده در چادر زندگی می‌کنند و اکثر عودت‌کنندگان امکانات اندکی برای تأمین هزینه زندگی خود دارند یا اصلاً ندارند. این سازمان افزود که تنها یک سوم توانسته بودند دارایی‌های خود را از پاکستان بازگردانند. نزدیک به نیم (۴۷ درصد) گفتند که در افغانستان شغلی وجود ندارد و ۸۱ درصد گفتند که هیچ مهارتی ندارند که منجر به اشتغال شود. همچنین در بخش از گزارش آمده است که تقریباً دو سوم (۶۵%) کودکانی که به افغانستان بازگشته اند در مکتب ثبت نام نکردند. ارشد مالک، رییس سازمان نجات کودکان در افغانستان می‌گوید: «خانواده‌ها تقریباً بدون هیچ چیز به افغانستان باز می‌گردند. اکثر آن‌ها برای حمایت به اقوام یا دوستان خود متکی هستند. بسیاری از کودکان افغانستان بدون مدرک در پاکستان متولد شده‌اند، افغانستان جایی نیست که آن‌ها خانه می‌نامند.» او افزود که سال گذشته علاوه بر بازگشت از پاکستان، ۶۰۰ هزار افغانستانی از ایران بازگشته‌اند. خانواده‌ها به دلیل بلایای متعدد، از جمله زلزله‌های زنجیره‌ای در هرات و خشکسالی مداوم، خانه‌های شان را ترک کرده‌اند. افغانستان در حال حاضر دومین تعداد بیجاشدگان داخلی در جهان را دارد.

مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرده است که احمد هنایش، رییس رادیو خصوصی کهکشان و خبرنگار رادیو آزادی بر اثر یک حمله‌ی مسلحانه در شهر اسلام آباد، پایتخت پاکستان به شدت زخمی شده است. این مرکز امروز (پنج‌شنبه، ۱۶ حمل) با نشر خبرنامه‌ای گفته است که احمد هنایش روز گذشته هنگامی که از یک پیاده‌روی شبانه در منطقه «g6» اسلام‌آباد به اقامت‌گاه خود در این محل برمی‌گشت از سوی دو فرد مسلح موترسایکل‌سوار هدف قرار گرفته است. خبرنامه این حمله را محکوم کرده و از مقام‌های دولت پاکستان خواسته است که ضمن رسیدگی شفاف و عادلانه‌ی این رویداد، امنیت و مصونیت خبرنگاران مهاجر افغانستانی در این کشور را به عنوان اولویت حقوق بشری تامین کند. مرکز خبرنگاران افغانستان می‌گوید که احمد هنایش هنگام تلاش برای فرار از حمله‌ی مهاجمان، هدف دست‌کم سه گلوله قرار گرفته است که یک گلوله به سر و دو گلوله به پایش اصابت کرده است. در ادامه آمده است که هنایش به شفاخانه منتقل شده و بر اساس گفته‌های داکتران معالج، زخم سرش عمیق نیست؛ اما پایش جراحی خواهد شد. عبدالعلیم ثاقب، مشهور به احمد هنایش باشنده‌ی اصلی شهر چاریکار، مرکز ولایت پروان و از خبرنگاران شناخته شده و با سابقه‌ی کشور است. او رادیوهای خصوصی کهکشان و دنیا را در پروان تاسیس کرد و هم‌زمان با اداره‌ی این دو رسانه، رادیوی خصوصی خراسان در ولایت پنجشیر را نیز اداره می‌کرد و به عنوان خبرنگار در ولایات شمال کابل، با رادیو آزادی(رادیو اروپای آزاد) نیز همکار بود. رادیوهای خراسان و دنیا بعد از سقوط حکومت پیشین افغانستان بسته شد؛ اما رادیو کهکشان همچنان به فعالیت خود ادامه داده است.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت سرپرست در واکنش به نشر خبرها درباره احتمال آغاز دور جدید اخراج مهاجران افغان از پاکستان گفت که اخراج مهاجران افغانستانی از کشورهای همسایه خلاف معیارهای بین‌المللی است. آقای مجاهد این اظهارات را در گفتگو با رادیو و تلویزیون ملی که تحت کنترول حکومت سرپرست قرار دارد، مطرح کرده و اخراج مهاجرین اهل افغانستان را به شدت محکوم کرده است. او اخراج اجباری مهاجران افغانستانی از کشورهای همسایه را «غیرقانونی، خلاف معیارهای بین‌المللی، اصول همسایه‌گی و اسلامی» خواند. سخنگوی حکومت سرپرست بدون نام بردن از کشوری گفت که از مهاجران اهل افغانستان نباید استفاده ابزاری شود. وی افزود که حکومت فعلی می‌خواهند همه مهاجران به افغانستان بازگردند، زیرا کشور امن و زمینه کار برای همه فراهم است. به تازگی رسانه‌های پاکستانی از احتمال آغاز دور جدید اخراج مهاجران افغان که کارت مهاجرت نیز دارند، خبر داده‌اند. بر اساس آمار کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان، حدود ۲.۱۸ میلیون مهاجر افغان دارای مدرک در پاکستان زندگی می‌کنند که از این جمله ۱.۳ میلیون نفر کارت راجستریشن (پی‌او‌آر) داشته و بیش از ۸۸۰ هزار نفر دیگر نیز کارت اقامت موقت (ای‌سی‌سی) دارند. باید گفت که پس از تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان در اگست ۲۰۲۱ میلادی، حدود ۶۰۰ هزار تا ۸۰۰ هزار شهروند دیگر افغانستان در پاکستان مسکن گزین شده‌اند که پاسپورت و ویزه اقامت شماری از آنان منقضی شده و در بی‌سرنوشتی به سر می‌برند. حکومت پاکستان در نوامبر ۲۰۲۳ مرحله نخست اخراج اجباری حدود ۱.۷ میلیون مهاجر افغان فاقد مدرک اقامت را از آن کشور آغاز کرد که بر اساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از آن زمان تا اکنون حدود ۵۲۵ هزار مهاجر افغان از آن کشور به افغانستان برگشته‌اند. این در حالی است که در این اواخر، روابط میان حکومت سرپرست در افغانستان و پاکستان به خاطر افزایش حملات و رویدادهای امنیتی در پاکستان به شدت پرتنش شده است.