طارق علی بخیت، معاون سازمان همکاری اسلامی و نماینده‌ی ویژه‌ این سازمان برای افغانستان می‌گوید که آموزش زنان و دختران فقط یک موضوع عدالت نیست، بلکه رکن اساسی اسلام است. آقای بخیت این اظهارات را در ورکشاپ «توازن آموزشی» در جده مطرح کرده و گفته است که آموزش زنان و دختران فقط یک موضوع عدالت نیست؛ این یک رکن اساسی آموزه‌های مقدس اسلام و یک عامل کلیدی در دستیابی به توسعه‌ی پایدار و هماهنگی اجتماعی است. او تاکید کرد که سند جده یک تفسیر مستند رهنمود‌های اسلامی‌ است و به ویژه برای تامین حقوق، مساوات و عدالت زنان کار می کند. ورکشاپ دو روزه‌ی «توازن آموزشی» و نشر سند «جده» در مورد حقوق زنان در اسلام، با همکاری دفتر سازمان همکاری اسلامی در افغانستان(OIC) و یوناما یا هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (۱۷-۱۸ فبروری ۲۰۲۵) خاتمه یافت. هدف این ورکشاپ، مشارکت رهبران زن و مرد اهل افغانستان از حوزه‌های علمی، جامعه مدنی، نهادهای دینی، و خدمات عامه، برای بررسی راه های مناسب برای دفاع از حقوق زنان در چارچوب آموزه های اسلامی بود. همچنین این ورکشاپ به هدف تحریک گفتگو، آگاهی‌دهی، ایجاد شبکه‌ها برای اقدامات مثبت در مورد حقوق زنان در افغانستان و تدوین ستراتیژی‌ها برای اجرای مؤثر اصول اعلامیه‌ی جده برگزار شد. روزا اوتونبایوا، نماینده‌ی ویژه‌ی سرمنشی سازمان ملل متحد برای افغانستان همچنان در این نشست، بر اهمیت تطبیق اعلامیه‌ی جده به عنوان ابزار عملی برای دادخواهی، اصلاحات سیاسی و اجتماعی در افغانستان تأکید کرد. در حالی طارق علی بخیت بر آموزش دختران و زنان تاکید می‌کند که حکومت سرپرست پس از تسلط دوباره بر افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از رفتن به مکتب منع کردند و سپس درهای دانشگاه‌ها را نیز به‌روی دختران بستند. همچنان در تازه‌ترین اقدام، تحصیل دختران در انستیتوت‌های طبی را نیز منع کرده‌ است و به این ترتیب دختران را به‌صورت کامل از دسترسی به آموزش رسمی محروم کرده است. در کنار آن زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد برای افغانستان اعلام کرده است که به سه میلیون و ۵۰۰ هزار دانش‌آموز در ولایات مختلف افغانستان مواد آموزشی توزیع کرده است. این نهاد با نشر خبرنامه‌ای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که این مواد آموزشی در سال گذشته‌ی میلادی به دانش‌آموزان در ولایت‌های گوناگون افغانستان توزیع شده است. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد تاکید کرد که مواد توزیع‌شده شامل قلم، کتابچه، کتاب‌، بیک و دیگر مواد آموزشی، می‌شوند. به گفته‌ی بخش افغانستان صندوق از کودکان سازمان ملل متحد، توزیع این مواد در روند یادگیری دانش‌آموزان سهولت ایجاد می‌کند. در حالی یونیسف از توزیع مواد آموزشی به دانش‌آموزان خبر می‌دهد که با تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان، محدودیت‌های شدیدی بر آموزش دختران اعمال شد. بر اساس گزارش‌ها، بیش از ۱.۴ میلیون دختر بالاتر از صنف ششم از حق تحصیل محروم شده‌اند. این ممنوعیت‌ها نه تنها دسترسی به آموزش را محدود کرده؛ بلکه پیامدهای اجتماعی و روانی گسترده‌ای نیز به همراه داشته است. طبق معلومات سازمان‌های بین‌المللی افزایش افسردگی، ازدواج‌های اجباری و زیر سن و کاهش حمایت خانواده‌ها از تحصیل دختران از جمله این پیامدها هستند. بربنیاد گزارش‌های یونسکو، افغانستان در میان ده کشوری است که بیش‌ترین تعداد دختران محروم از مکتب را دارد و ۷۵ درصد دختران در این کشور از آموزش محروم مانده‌اند.

یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان اعلام کرده است که محدودیت‌های حکومت سرپرست بر آموزش، کار و دسترسی به خدمات صحی، باعث آسیب‌ طولانی‌مدت زنان و دختران می‌شود. یوناما امروز (سه‌شنبه، ۳۰ دلو) از گفتگوهای مهم و سازنده با سازمان همکاری اسلامی در مورد وضعیت زنان و دختران در افغانستان خبر داده و گفته است که مشارکت بیشتر زنان و اقدام عملی در این زمینه به‌گونه‌ی فوری نیاز است. این در حالی است که حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره بر افغانستان محدودیت‌های گسترده‌ای بر حقوق و آزادی‌های اساسی زنان وضع و آنان را از حق کار و آموزش محروم کرده است. به‌تازگی وزیران خارجه‌ی زن ۱۷ کشور در یک بیانیه‌‌ی مشترک، افغانستان زیر حاکمیت حکومت فعلی را ظالم‌ترین کشور جهان برای زنان خوانده و گفته‌اند: «این واقعیت تاریک را نمی‌توان نادیده گرفت.» آنان خواستار لغو محدودیت‌ها علیه زنان و دختران، از جمله قانون امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی شده‌‌اند. این محدودیت‌های حکومت فعلی افغانستان باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بمانند. در کنار آن زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند.

وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست به اعلامیه‌ای وزیران خارجه‌ی زن ۱۷ کشور واکنش نشان داده و می‌گوید که حقوق زنان و دختران در افغانستان مطابق شریعت اسلامی تامین شده و کشورهای جهان نباید در امور داخلی این کشور مداخله کنند. سیف‌الاسلام خیبر، سخنگوی این وزارت روز (یک‌شنبه، ۲۸ دلو) در واکنش به این بیانیه‌ گفته است که جهانیان از حقوق بشر، به‌ویژه حقوق زنان، به‌عنوان «ابزار سیاسی و تبلیغاتی» در برابر حکومت فعلی استفاده می‌کنند. او تاکید کرد: »افغانستان یک کشور مستقل است و شریعت اسلامی اساس آن را تشکیل می‌دهد. این شریعت برای زنان، کودکان و همه‌ی افراد جامعه حقوق روشنی تعیین کرده و وزارت امر به معروف و نهی از منکر متعهد به اجرای آن است. کشورهایی که ادعای دفاع از حقوق زنان را دارند، در ۴۰ سال گذشته خود این حقوق را زیر پا گذاشته‌اند.» در حالی سخنگوی این وزارت مدعی تامین حقوق زنان و دختران می‌باشد، زنان در افغانستان از بسیاری از حقوق اساسی خود، از جمله حق آموزش، کار و مشارکت اجتماعی، محروم شده‌اند. بر اساس احکام صادرشده از سوی حکومت فعلی، دختران پس از صنف ششم اجازه‌ی ادامه‌ی تحصیل را ندارند و زنان از کار در بسیاری از ادارات و سازمان‌های غیرحکومتی منع شده‌اند. سیف‌الاسلام خیبر افزوده است که هیچ نهاد خارجی «حق مداخله و اظهارنظر در امور این وزارت را ندارد» و از کشورها خواست تا از مداخله در مسائل داخلی افغانستان خودداری کنند. با این حال، وزیران امور خارجه‌ی زن ۱۷ کشور دو روز قبل در بیانیه‌ای مشترک، از عمل‌کرد این وزارت‌خانه انتقاد کرده بود. آنان تاکید کرده‌اند که سیاست‌های این وزارت‌خانه موجب محدودیت‌های شدید بر زندگی زنان شده و آنان را از حقوق اولیه‌ی خود، از جمله آزادی رفت‌وآمد و مشارکت در جامعه، محروم کرده است. سازمان‌های حقوق بشری نیز بارها از وضعیت زنان در افغانستان ابراز نگرانی کرده‌اند.

منابع محلی از ولایت بامیان می‌گویند که یک دختر نوجوان در مرکز این ولایت، خود را حلق‌آویز کرده و به زندگی‌اش پایان داده است. شماری‌ از رسانه‌های محلی گزارش داده‌اند که این رویداد روز (چهارشنبه، ۲۴ دلو) در منطقه‌ی «دولت آباد» از مربوطات شهرک ملاغلام، مرکز شهر بامیان رخ داده است. در گزارش‌ها آمده است که این دختر ۱۷ ساله بوده و «مهدیه» نام داشته است. در ادامه آمده است که این دختر ۱۷ ساله، دانش‌آموز صنف ۱۱ مکتب تصاعد بود و به‌دلیل مسدود شدن مکتب‌شان، خودش را از «سقف خانه‌» حلق‌آویز کرده است. قابل ذکر است که مکتب تصاعد به تاریخ ۷ دلو سال جاری به‌دلیل آموزش دختران بالاتر از صنف ششم مسدود شد. مسوولان محلی حکومت سرپرست در ولایت بامیان تا هنوز در این مورد چیزی نگفته‌اند. باید گفت که میزان خودکشی زنان و دختران در سراسر افغانستان و به ویژه در ولایات شرق کشور پس از تسلط حکومت فعلی به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته است. بیماری‌های روانی، ازدواج‌های اجباری، خشونت خانوادگی و فشار‎های روحی ناشی از فقر و بیکاری عوامل اصلی خودکشی‌ها بیان شده است. همچنین با تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان اکثریت نهادهای حامی حقوق زنان متوقف شده است. زنان در افغانستان چون گذشته با مراجعه به نهادهای عدلی و قضایی، دیگر نمی‌توانند برای خشونت‌های وارده‌ی شان شکایت کنند و این‌گونه خشونت‌‌ها پایدار باقی مانده و افزایش پیدا می‌کند.

حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان به مناسبت «روز جهانی زنان و دختران در علم» بار دیگر خواستار بازگشایی دروازه‌های مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران و زنان در کشور شده است. آقای کرزی با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است: «به‌خاطر یک افغانستان خودکفا و پیشرفته، بر بازگشایی دروازه‌های مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران که خواست یکایک همو‌طنان است، تاکید می‌کنم.» او تاکید کرده است که مشارکت زنان و دختران در عرصه‌های علمی، «همگام با مردان و پسران، شرط اول ترقی و پیشرفت یک کشور دانسته» می‌شود. رییس‌جمهور پیشین افغانستان افزوده است: «برخورداری یک جامعه از نیروی بشری دانشمند و متخصص اعم از زن و مرد، سبب رهایی از احتیاج بیرونی و گام نخست حرکت به سوی خودکفایی است.» حامد کرزی می‌گوید که همه ساله از روز «روز جهانی زنان و دختران در علم» به منظور بیان ضرورت و اهمیت دسترسی و مشارکت برابر زنان و دختران با مردان در عرصه‌های مختلف علمی گرامی‌داشت به‌عمل می‌آید. همچنین دفتر نمایندگی سیاسی اتحادیه‌ی اروپا در افغانستان نیز به مناسبت «روز جهانی زنان و دختران در علم» از حق تحصیل زنان و دختران افغانستان اعلان حمایت کرده بود. باید گفت که همه ساله از این روز به‌منظور بیان ضرورت و اهمیت دسترسی و مشارکت برابر زنان و دختران با مردان در عرصه‌های مختلف علمی تجلیل می‌شود. حکومت سرپرست پس از تسلط دوباره بر افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از رفتن به مکتب منع کردند و سپس درهای دانشگاه‌ها را نیز به‌روی دختران بستند. همچنان در تازه‌ترین اقدام، تحصیل دختران در انستیتوت‌های طبی را نیز منع کرده‌ است و به این ترتیب دختران را به‌صورت کامل از دسترسی به آموزش رسمی محروم کرده است. این اقدام حکومت فعلی افغانستان باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بمانند. در کنار آن زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند.

نمایندگی سیاسی اتحادیه‌ی اروپا در افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که در کنار زنان و دختران افغانستان برای حق تحصیل‌شان ایستاده است. دفتر نمایندگی سیاسی اتحادیه‌ی اروپا در افغانستان این اظهارات را امروز (سه شنبه، ۲۳دلو) به مناسبت «روز جهانی زنان و دختران در علم» در حساب کاربری ایکس خود مطرح کرده است. این نمایندگی تاکید کرده است: «انعطاف‌پذیری و دستاوردهای‌ زنان و دختران در تحصیل، ساینس، ورزش و هر زمینه‌ای الهام بخش ما است.» دفتر نمایندگی سیاسی اتحادیه‌ی اروپا افزوده است که سرمایه‌گذاری بر آینده‌ی زنان و دختران افغانستان، سرمایه‌گذاری در آینده‌ی افغانستان است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در دسامبر سال ۲۰۱۵ میلادی با صدور قطع‌نامه‌‌ای، یازدهم فبروری را به‌عنوان «روز جهانی زنان و دختران در علم» تصویب کرد‌. از سال ۲۰۱۵ به این‌سو‌ از این روز، به منظور ارتقای سطح دسترسی و مشارکت کامل زنان و دختران در زمینه‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات از سوی سازمان جهانی یونسکو تجلیل می‌شود. قابل ذکر است که اتحادیه‌ی اروپا در حالی از حمایت زنان و دختران افغانستان برای حق آموزش و اشتغال دفاع می‌کند که حدود یک هزار و ۲۳۸ روز می‌شود که دختران بالاتر از صنف ششم در افغانستان از آموزش محروم هستند. همچنین تحصیل زنان و دختران در رشته‌های طبی را نیز ممنوع اعلام شده است. این اقدام حکومت فعلی افغانستان باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بمانند. در کنار آن زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند.

با افزایش محدودیت‌ها بر کار زنان در سکتور صحت و ممنوعیت آموزش آنان در بخش پزشکی، اوچا یا دفتر هماهنگ‌کننده‌ی کمک‌های انسان‌دوستانه‌ی سازمان ملل متحد می‌گوید که در ۱۰۰ هزار زایمان، ۶۰۰ زن جان خود را از دست می‌دهند که این آمار سه برابر میانگین جهانی است. اوچا، با نشر گزارشی از آمار بلند مرگ‌ومیر زنان در هنگام زایمان ابراز نگرانی کرده و گفته که محدودیت‌های حکومت سرپرست بر کار زنان در بخش بهداشت، دسترسی آنان به مراقبت‌های بهداشتی را محدود کرده است. در بخشی از گزارش آمده است که حکومت فعلی در ۲ دسامبر ۲۰۲۴، اعلام کرد که تمام موسسه‌های آموزشی پزشکی برای زنان، از جمله برنامه‌های نیمه‌حرفه‌ای و تحصیلات عالی، بسته خواهند شد. این فرمان، تهدیدی جدی برای آینده‌ی صحت عمومی این کشور است. این نهاد گفته است که در سوی دیگر فعالیت کارمندان زن در نهادهای انسان‌دوستانه با محدودیت‌های بیش‌تری روبرو شده است و با تشدید محدودیت‌ها، به ‌ویژه در منطقه‌های دوردست، زنان بیشتری از مراقبت‌های قبل و بعد از ولادت، واکسیناسیون و سایر خدمات حیاتی محروم خواهند شد. دفتر هماهنگ کننده‌ی کمک‌های انسان‌دوستانه‌ی سازمان ملل متحد تاکید کرده است که افزون بر ممنوعیت تحصیل زنان در رشته‌های پزشکی، کارمندان زن بخش صحت با مشکل‌های دیگری نیز مواجه‌اند؛ سخت‌گیری‌های بیش‌تر بر تردد، داشتن محرم در سفرهای کاری و بازرسی‌های مکرر در ایست‌های بازرسی از چالش‌های اساسی زنان و دختران در ارائه‌ی مراقبت‌های بهداشتی و هم‌چنان در زمان مراجعه به مرکزهای بهداشتی عنوان شده است. نیلوفر، یکی از کارمندان بخش بهداشت در افغانستان است. در گزارش آمده است که او برای ارائه‌ی خدمات به زنان و دختران گاهی به ولایت‌های مختلف سفر می‌کند؛ اما سفرهایش پر از چالش‌ها و محدودیت‌های است که حکومت سرپرست بر زنان و دختران در بیش از سه سال گذشته وضع و اجرا کرده است. او با اشاره به محدودیت‌های روزافزون حکومت فعلی بر زنان افزوده است: «زن بودن در افغانستان خود یک چالش است. زن بودن و در عین حال دنبال کردن یک حرفه تخصصی حتا دشوارتر است.» قابل ذکر است که در ماه‌های پسین نگرانی‌ها از افزایش مرگ‌ومیر زنان و کودکان در افغانستان افزایش یافته است. افغانستان از دهه‌ها به این‌سو بلندترین آمار مرگ‌ومیر زنان در هنگام زایمان را دارد.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد اعلام کرده است که در سال گذشته‌ی میلادی از ۱۸ هزار صنف آموزشی دختران و پسران در سراسر افغانستان حمایت کرده است. یونیسف با نشر خبرنامه‌ای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که در بیشتر منطقه‌های دوردست افغانستان، پسران و دختران به‌ دلیل دوربودن مکتب یا پربودن صنف‌های آموزشی از درس محروم می‌مانند. در ادامه آمده است که یکی از ولایت‌های که دختران مورد حمایت یونیسف قرار گرفته بادغیس می‌باشد، جایی که دختران در مرکزهای آموزش مبتنی بر جامعه به یادگیری، بازی و رشد می‌پردازند. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد تاکید کرد که در سال ۲۰۲۴ میلادی، با حمایت از ۱۸ هزار صنف‌های آموزش مبتنی بر جامعه حمایت کرده است، اقدامی که به‌ویژه برای دخترانی که با محدودیت‌های آموزشی روبرو هستند، فرصتی ارزش‌مند را فراهم کرده است. قابل ذکر است که با تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان، محدودیت‌های شدیدی بر آموزش دختران اعمال شد. بر اساس گزارش‌ها، بیش از ۱.۴ میلیون دختر بالاتر از صنف ششم از حق تحصیل محروم شده‌اند. این ممنوعیت‌ها نه تنها دسترسی به آموزش را محدود کرده؛ بلکه پیامدهای اجتماعی و روانی گسترده‌ای نیز به همراه داشته است. طبق معلومات سازمان‌های بین‌المللی افزایش افسردگی، ازدواج‌های اجباری و زیر سن و کاهش حمایت خانواده‌ها از تحصیل دختران از جمله این پیامدها هستند. بربنیاد گزارش‌های یونسکو، افغانستان در میان ده کشوری است که بیش‌ترین تعداد دختران محروم از مکتب را دارد و ۷۵ درصد دختران در این کشور از آموزش محروم مانده‌اند.