محمدحنیف اتمر، وزیر خارجه پیشین افغانستان در واکنش به گزارشِ در مورد جان دادن حدود ۷۰۰ کودک در ننگرهار براثر سوءتغذیه و بیماری‌های دیگر، از حکومت سرپرست خواسته است تا سوءاستفاده از کمک‌های بشری را متوقف کند. آقای اتمر بامداد امروز (چهارشنبه، ۲۱ سنبله) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود هشدار داد که افغانستان با یک فاجعه عظیم انسانی روبرو است. اتمر این هشدار را به دنبال انتشار گزارش بی‌بی‌سی نیوز داده است که در آن گفته شده در شش ماه گذشته ۷۰۰ کودک، یعنی بیش از سه کودک در روز، در شفاخانه جلال‌آباد جان دادند. در این گزارش سوءتغذیه و برخی بیماری‌های قابل پیشگیری عامل عمده افزایش مرگ و میر کودکان عنوان شده است. طبق این گزارش، حدود ۳.۲ میلیون کودک در افغانستان به سوءتغذی مبتلا هستند. نهادهای بین‌المللی می‌گویند حداقل ۲۷ میلیون افغان به کمک‌های بشردوستانه نیازمند هستند. با این حال، سازمان ملل گفته است که در کمک‌های مالی جهان به افغانستان کاهش آمده‌ است. در همین حال، برخی از سازمان‌ها از جمله دفتر سربازرس کمک‌های آمریکا در افغانستان، گفته است که حکومت فعلی از کمک‌های بین‌المللی سوءاستفاده کرده و هیچ تدبیری برای جلوگیری از دست اندازی آنها به این کمک‌ها وجود ندارد. آقای تاکید کرده است: «اگرچه فاجعه‌ای که در گزارش بی بی سی نقل شده، پیش‌بینی می‌شد، اما هنوز هم تکان‌دهنده است و نیاز به اقدامات فوری از سوی تمام کسانی دارد که به انسانیت تعهد دارند.» او افزود که حاکمان کنونی کشور باید حداقل مسوولیت خود را نسبت به انسانیت در کشور ادا کنند. آن‌ها باید عواید ملی افغانستان را به طور مسوولانه برای نجات جان مردم به کار گیرند و تمام محدودیت‌ها بر حقوق اساسی زنان کشور را لغو کنند تا آن‌ها بتوانند در رسانیدن کمک‌های بشردوستانه شرکت کنند و به صورت عادلانه از آن مستفید شوند. وی در ادامه تاکید کرد که احترام به حقوق زنان بدون شک پیش‌نیازی برای جلوگیری از یک فاجعه عظیم انسانی است. علاوه بر این، حاکمان کنونی کشور باید سوءاستفاده از کمک‌های بشری را متوقف سازند. او بر تداوم کمک‌های بشردوستانه تاکید کرد و از کشورهای جهان خواست که «نفرت از سیاست‌های طالبان نباید باعث قطع این کمک‌ها و به خطر افتادن زندگی میلیون‌ها افغان شود.» همچنین حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت سرپرست در واکنش به گزارش تکان دهنده بی‌بی‌سی نیوز گفت که آنها این وضعیت را از حکومت سابق به ارث برده‌اند. او افزود: «ما مشکل فقر و سوءتغذیه را به میراث بردیم که بلایای طبیعی مانند سیل و تغییرات اقلیمی آن را بدتر کرده است. جامعه جهانی باید کمک‌های بشردوستانه را افزایش دهد و نباید آن را با مسایل سیاسی و داخلی مرتبط کند.»

ائتلاف مستقل جنبش‌های اعتراضی و نهادهای مدنی افغانستان گفته‌اند که جنبش‌های خودجوش اعتراضی و مبارزات زنان افغانستان هرگز از سوی گروه‌های سیاسی داخلی، چهره‌های برجسته ملی و نهادهای بین‌المللی مورد حمایت قرار نگرفته است. این نهادها با نشر بیانیه‌ای گفته‌اند: «رهبران سیاسی، نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های حقوق‌بشری نیز با بی‌توجهی کامل، از کنار ظلم، استبداد، بازداشت‌های خودسرانه و شکنجه مبارزین و فعالان مدنی عبور کرده‌اند.» در ادامه آمده است که در حال حاضر نشست‌های متعدد در کشورهای مختلف با ابتکار نهادهای نامشخص برگزار می‌گردد که این سبب نگرانی تمامی «معترضان و مبارزان واقعی» شده است. در بیانیه آمده است که هر روند یا نشستی که بدون حضور جنبش‌های اعتراضی، نهادهای مدنی و «معترضان واقعی» باشد، «ناقص، ناتمام و نامشروع» است و به‌ عنوان معامله‌ای بر سر ارزش‌های مبارزاتی زنان افغانستان تلقی می‌شود. ائتلاف مستقل جنبش‌های اعتراضی و نهادهای مدنی افغانستان تاکید کرد که هرگونه نشست که بدون شفاف‌سازی دستور کار، اهداف و اطلاعات پیرامون میزبان آن برگزار شود، «اقدامی مشکوک است» و این ائتلاف نگران مصادره مبارزات زنان افغانستان به نفع نهادها و چهره‌های سودجوی فضای مدنی و سیاسی است. قابل ذکر است که با برگشت حاکمیت دوباره‌ی حکومت فعلی، تمامی حقوق اساسی به‌شمول حق تحصیل و ادامه آموزش دختران و زنان در افغانستان سلب و با توشیح قانون جدید تحت عنوان «قانون امر به معروف و نهی از منکر»، حتی صدای زنان را نیز در اماکن عمومی که مردان در آن حضور داشته باشند، حرام عنوان شده است. حکومت سرپرست پس از بازگشت به قدرت در افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از تحصیل محروم و سپس دانش‌جویان دختر را از رفتن به دانشگاه‌ها دولتی و خصوصی و آموزشگاه‌های خصوصی منع کردند. باید گفت که محدودیت‌‌های حکومت فعلی، باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. سازمان ملل متحد و جامعه‌ی جهانی در سه سال اخیر بارها خواستار لغو ممنوعیت حق آموزش و کار زنان در افغانستان شده‌اند، اما حکومت سرپرست تا اکنون به این خواست‌ها اعتنا نکرده است.

اوچا یا دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل در تازه‌ترین مورد اعلام کرده است که در نتیجه سیلاب‌های ماه جولای در سراسر افغانستان، ۵۸ تن جان باخته و ۳۸۰ تن دیگر زخمی شدند. اوچا با نشر گزارشی گفته است که ۲۴۵ ولسوالی از میان ۳۲ ولایت افغانستان دچار آسیب‌های جدی شده‌اند. در گزارش آمده است که حدود دو هزار خانواده در ولایت‌های شرقی و شمال‌شرق افغانستان از سیلاب‌های اخیر آسیب دیده‌اند. دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد تاکید کرده است که سیلاب‌های اخیر، به‌ویژه اموال خصوصی شهروندان و زیرساخت‌های ملکی را تخریب کرده‌ است. در این گزارش به ولایت‌های بدخشان، بغلان و ننگرهار به عنوان مناطقی که بیشترین آسیب را دیده‌اند، اشاره شده است. همچنین اوچا خاطرنشان کرده که تا اکنون به ۱۲ میلیون تن در افغانستان رسید‌گی شده است. در سال جاری خورشیدی ولایت‌های مختلف کشور شاهد بارندگی‌های شدید و سرازیرشدن سیلاب‌‌های ویرانگر بوده‌‌اند. این سیلاب‌ها تلفات و خسارات زیادی برجای گذاشته و صدها نفر را آواره کرده است.

دان براون، معاون سفارت ایالات متحده آمریکا برای افغانستان اعلام کرده است که حدود ۱.۴ میلیون دختر در افغانستان از دسترسی به آموزش محروم هستند. آقای براون با نشر اعلامیه‌ای گفته است که پسران و دختران جوان در همه‌جای دنیا در حال آماده‌شدن برای بازگشت به صنف‌های درسی هستند و به دنبال رویاهای بزرگ برای آینده‌ی خود می‌روند؛ اما در کلاس‌های درس افغانستان، ۱.۴ میلیون صندلی خالی است؛ صندلی‌هایی که برای دختران و زنان جوان این کشور در نظر گرفته شده است. معاون سفارت آمریکا برای افغانستان تاکید کرد که با تمام والدین افغانستان که به ضرورت حیاتی آموزش برای آینده‌ی فرزندان و کشورشان اعتقاد دارند، همبستگی خود را اعلام‌ می‌کند. در اعلامیه آمده است که ایالات متحده آمریکا هرگز از تلاش برای بازگشایی مکاتب برای دختران و همچنین امکان تحصیل برای پسران و دختران افغانستان دست نخواهد کشید تا آن‌ها مهارت‌هایی را بیاموزند که کشورشان برای پیشرفت به آن نیاز دارد. او می‌گوید که آموزش نه تنها یک حق بشری جهانی است؛ بلکه اساس صلح و رفاه آینده‌ی جوامع را تشکیل می‌دهد. وی گفت که آموزش تنها راه رشد اقتصادی، ارائه خدمات بهداشتی مناسب به همه‌ی شهروندان و تضمین ثبات بلندمدت در سراسر افغانستان است. معاون سفارت آمریکا در حالی این اظهارات را مطرح می‌کند که حکومت سرپرست پس از بازگشت به قدرت در افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از تحصیل محروم و سپس دانش‌جویان دختر را از رفتن به دانشگاه‌ها دولتی و خصوصی و آموزشگاه‌های خصوصی منع کردند. باید گفت که محدودیت‌‌های حکومت فعلی، باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. سازمان ملل متحد و جامعه‌ی جهانی در سه سال اخیر بارها خواستار لغو ممنوعیت حق آموزش و کار زنان در افغانستان شده‌اند، اما حکومت سرپرست تا اکنون به این خواست‌ها اعتنا نکرده است. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند. همچنین به تازگی، قانون جدید امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی حتا صدای زنان را «عورت» عنوان کرده است. بخش زنان سازمان ملل پیش از این نیز گفته بود که محدودیت‌ها بر زنان تاثیر مخربی بر زندگی آنان در افغانستان داشته است.

مسوولان ریاست صحت عامه ولایت ننگرهار می‌گویند که در شش ماه گذشته ۷۰۰ کودک، یعنی بیش از سه کودک در روز، در شفاخانه جلال‌آباد جان داده‌اند. مسوولان ریاست صحت عامه ننگرهار این موضوع در صحبت با بی‌بی‌سی نیوز مطرح کرده و گفته‌اند که سوءتغذیه و برخی بیماری‌های قابل پیشگیری عامل عمده افزایش مرگ و میر کودکان عنوان شده است. در گزارش بی‌بی‌سی نیوز آمده است که حدود ۳.۲ میلیوک کودک در افغانستان به سوءتغذی مبتلا هستند. در این گزارش آمده است که اگر شفاخانه جلال‌آباد کمک‌های بیشتری از بانک جهانی و صندوق کودکان سازمان ملل دریافت نمی‌کرد، ممکن بود شمار تلفات به مراتب بیشتر از این باشد. در ادامه آمده است که تا آگوست سال ۲۰۲۱ میلادی کمک‌های جامعه بین‌المللی که به دولت پیشین افغانستان داده می‌شد، تقریبا همه‌ مراکز صحی افغانستان را تحت پوشش قرار می‌داد. اما با روی کار آمدن حکومت فعلی و به‌دلیل تحریم، این کمک‌ها قطع شد و این امر به فروپاشی نظام صحی افغانستان انجامیده است. همچنین حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت حکومت سرپرست به بی‌بی‌سی نیوز گفت: «ما مشکل فقر و سوءتغذیه را به میراث بردیم که بلایای طبیعی مانند سیل و تغییرات اقلیمی آن را بدتر کرده است. جامعه‌ی جهانی باید کمک‌های بشردوستانه را افزایش دهد و نباید آن را با مسایل سیاسی و داخلی مرتبط کند.» در ادامه آمده است که از هر پنج کودکی که نیاز به درمان شفاخانه‌ای دارند، تنها یک کودک می‌تواند آن را در شفاخانه جلال‌آباد دریافت کند. شفاخانه جلال‌آباد برای باشندگان پنج ولایت همجوار خدمات ارائه می‌کند. این در حالی است که بیش از ۷۰۰ هزار پناهجوی افغان که از اواخر سال گذشته به اجبار از پاکستان اخراج شده‌اند، در ولایت ننگرهار ساکن شده‌اند و این امر فشار بر شفاخانه مرکزی جلال‌آباد را بیشتر کرده است. کوتاهی قد کودکان همچنین در بخشی از گزارشی که بی‌بی‌سی نیوز روز دوشنبه منتشر کرده است، به «شواهدی از آمار نگران‌کننده» دیگری اشاره شده است. در گزارش آمده است: «۴۵ درصد از کودکان زیر پنج سال در افغانستان کوتاه‌قد هستند، کوتاه‌تر از آنچه باید باشند.» در این گزارش از روبینای دو ساله یاد شده که به‌دلیل کوتاهی قد زیاد هنوز نمی‌تواند روی پا بایستد. یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد می‌گوید کوتاه‌قدی می‌تواند آسیب‌های جسمی و شناختی جبران‌ناپذیر شدیدی ایجاد کند که اثرات آن می‌تواند مادام‌العمر باقی بماند و حتی بر نسل بعدی تأثیر بگذارد.

منابع محلی از ولایت تخار می‌گوید که قاری سمیع‌الله مخلص، مدیر جنایی حکومت سرپرست برای ولسوالی ینگی‌قلعه این ولایت، به اتهام تجاوز جنسی و ارتباط خارج از ازدواج با یک زن بازداشت شده است. منابع امروز (سه‌شنبه، ۲۰ سنبله) گفته‌اند که قاری سمیع‌الله مخلص در روستایی از مربوطات شهر فرخار تخار، به یک زن متأهل دو بار تجاوز جنسی کرده است. منبع تاکید کرد که این عضو حکومت سرپرست ‌اکنون همراه با این دو زن در زندان مرکزی تخار زندانی است. همچنین در ویدیوی اعتراف این مقام که افغانستان اینترنشنال نشر کرده، می‌گوید که باشنده ینگی‌قلعه و آمر جنایی فرماندهی پولیس این ولسوالی است. او می‌گوید که حدود یک و نیم ماه است که با این زن ارتباط دارد و تا کنون سه‌بار او را در فرخار دیده است. او در پاسخ به سوال فردی که از او تحقیق می‌کند می‌گوید که حوالی ساعت هشت و نیم صبح به او زنگ زده و قرار ملاقات گذاشته است. وی افزود که با او و یک زن دیگر در محلی که دقیقا نمی‌دانست رستورانت است، غذا خورده و سپس با او «زنا» کرده است. در تصویر که باشندگان محل به‌صورت پنهانی گرفته‌اند، دیده می‌شود که این مقام محلی در محلی در بیرون رستوانت کوکچه که با حصار نی احاطه شده، ابتدا یک زن جوان را در آغوش می‌کشد و سپس اقدام به زنا می‌کند. رسانه‌های محلی گزارش‌ داده‌اند که قاری سمیع‌الله روز (چهارشنبه، ۷ سنبله) توسط مردم محل در رستورانت کوکچه، محل ملاقات او با آن زن، در ولسوالی فرخار دستگیر شد. مقام‌های محلی حکومت سرپرست در تخار تا اکنون به‌گونه رسمی در این مورد اظهار نظر نکرده‌اند.

ریچارد بنت، گزارشگر ویژه‌ی حقوق‌‌ بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان اعلام کرده است که حکومت سرپرست در این اواخر نقض حقوق‌‌ بشری مردم افغانستان، به‌ویژه حقوق زنان و دختران را تشدید کرده است. آقای بنت که در پنجاه‌وهفتمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد سخنرانی می‌کرد، گفت که قانون امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی مرحله‌ی جدیدی از نقض حقوق‌‌ بشر در افغانستان است که از ماه آگوست سال ۲۰۲۱ میلادی آغاز شده است. او تاکید کرد که این قانون نه تنها سیستم نهادینه‌شده‌ی تبعیض جنسی و جنسیتی، تفکیک و سرکوب حکومت سرپرست را تقویت می‌کند، بلکه تقریباً کل جمعیت افغانستان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. وی در این نشست افزود که اقلیت‌های قومی، مذهبی و زبانی در افغانستان با حملات و نقض مداوم حقوق خود مواجه هستند و هزاره‌ها از این نوع سرکوب بیشتر رنج می‌برند. گزارشگر ویژه‌ی حقوق بشر سازمان ملل متحد در ادامه تصریح کرد که نقض حقوق بشر در افغانستان بر کودکان، دگرباشان جنسی و سالمندان نیز تأثیر می‌گذارد و آنان با مجازات بدنی علنی و سایر خشونت‌ها مواجه هستند. ریچارد بنت گفت که سرکوب شدید حقوق بشر همچنین فعالیت خبرنگاران و فعالان حقوق بشر را در افغانستان ناممکن کرده است. وی می‌گوید که حکومت سرپرست به سیاست‌های دهه‌ی ۱۹۹۰ برگشته و هیچ دیدگاه مخالفی را تحمل نمی‌کند. همچنین آقای بنت در بخشی از صحبت‌هایش در پنجاه‌وهفتمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد تاکید کرد که بحران حقوق بشر در افغانستان از سه سال گذشته آغاز نشده است، بلکه حقوق بشر در این کشور در طول ۴۰ سال منازعه در این کشور نقض شده است. او افزود که همه‌ی جریان‌های دخیل در افغانستان، در برابر نقض حقوق بشر مسئول هستند و باید پاسخ‌گو ساخته شوند. وی همچنان خواستار پاسخ دسته‌جمعی کشورها به نقض حقوق بشر از سوی حکومت فعلی در افغانستان شد و گفت که همه باید از این گروه بخواهند که قوانین و محدودیت‌های خود را لغو کنند. مسوولان حکومت فعلی ورود ریچارد بنت به افغانستان را منع و او را متهم به «پروپاگند» علیه خودشان کرده‌اند. آقای بنت پیش از این در واکنش به این تصمیم حکومت سرپرست تاکید کرده بود که به مستندسازی نقض حقوق‌‌ بشر در افغانستان ادامه می‌دهد.

در ادامه‌ی وضع محدودیت‌های شدید بر آموزش و کتاب‌های مذهبی، این‌بار حبیب‌الله آغا، سرپرست وزارت معارف حکومت سرپرست به رییسات معارف در ولایت‌ها دستور داده است که کتاب‌هایی را که در تضاد و مغایر عقاید اهل سنت و فقه حنفی است از کتاب‌خانه‌های مراکز آموزشی جمع‌آوری و گزارش آن را به این وزارت ارسال کنند‌. وزارت معارف حکومت سرپرست روز (دوشنبه، ۱۹ سنبله) با نشر اعلامیه‌‌ای گفته است که سرپرست این وزارت این دستور را از طریق یک ویدیوکنفرانس با رییسان معارف ولایت‌ها صادر کرده است. خبیب‌الله آغا در این ویدیوکنفرانس از رییسان معارف در ولایت‌ها خواسته است که کتاب‌خانه‌های تمام مراکز آموزشی را بررسی همه‌جانبه کنند و بر این کتاب‌خانه‌ها نظارت جدی داشته باشند. قابل ذکر است که در اعلامیه‌ی وزارت معارف حکومت سرپرست مشخص نشده است که چه نوع کتاب‌هایی در تضاد و مغایر عقاید اهل سنت و فقه حنفی دانسته می‌شود. این در حالی است که حکومت فعلی از زمان تسلط دوباره بر افغانستان، محدودیت‌های گسترده بر چاپ و نشر کتاب وضع کرده‌اند و در مواردی شماری کتاب‌ها را از کتاب‌فروشی‌ها جمع‌آوری کرده‌اند. همچنین علاوه بر این، حکومت فعلی در مواردی اقدام به جمع‌آوری کتاب‌های درسی مطابق فقه جعفری مکاتب کرده و تدریس فقه جعفری در دانشگاه‌های ولایت‌های شیعه‌نشین بامیان و دایکندی را منع کرده‌ است.