سفارت بریتانیا برای افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که ۴۶ درصد زنان متاهل در افغانستان با خشونت فیزیکی، ۳۴ درصد با خشونت روانی و ۶ درصد با خشونت جنسی مواجه‌اند. این سفارت امروز (سه‌شنبه، ۲۳ ثور) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود با استناد به سازمان صحی جهان، این آمار را منتشر کرده است. سفارت بریتانیا تاکید کرده است که مردان نقش حیاتی در پایان دادن به این خشونت‌ها دارند. این سفارت به نقل از یک مرد افغانستانی نوشته است: «به‌عنوان مردان افغان، باید به پسران خود بیاموزیم که به زنان احترام بگذارند و با عمل خود در این راه الگو باشیم.» قابل ذکر است که طی سه سال گذشته زنان و دختران بیش از پیش در معرض خشونت قرار گرفته‌اند. یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل در افغانستان چند وقت پیش گفته بود که هیچ‌گونه مرجع دادخواهی و شکایت از خشونت برای زنان در حکومت سرپرست وجود ندارد. همچنین از محرومیت دختران بالاتر از صنف ششم از مکتب بیش از ۱۳۰۰ روز گذشته است. حکومت فعلی دختران را از رفتن به دانشگاه و فراگیری آموزش‌های طبی نیز محروم ساخته‌اند. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

سازمان بین‌المللی موسوم به «گنت» اعلام کرده است که بیش از ۹ میلیون کودک در افغانستان به ویژه در شرایط بحرانی کنونی، نیازمند حمایت‌های آموزشی اضطراری هستند. این نهاد با نشر گزارشی گفته است که این بحران آموزشی عمدتاً ناشی از محدودیت‌های سیاسی، اجتماعی و زیرساختی است که به طور گسترده‌ای بر تحصیل کودکان کشور تأثیر گذاشته است. در بخشی از گزارش آمده است که بیش از این ۹ میلیون کودک، هشتصد و ۸۸ هزار تن دارای معلولیت هستند که این امر نیاز به توجه ویژه برای تسهیل دسترسی به آموزش و خدمات ویژه برای آن‌ها را برجسته می‌کند. در ادامه آمده است که بحران آموزشی در افغانستان علاوه بر مشکلات ساختاری و فقدان منابع آموزشی، به دلیل چالش‌های سیاسی پیچیده‌تر شده است. سازمان بین‌المللی گنت تاکید کرده است که تقریباً ۳.۷ میلیون کودک در افغانستان از تحصیل بازمانده‌اند که از این تعداد، ۶۰ درصد آن‌ها دختران هستند. این سازمان افزوده است که از مارچ ۲۰۲۲ میلادی، بیش از ۲.۲ میلیون دختر در افغانستان‌ از ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر از صنف ششم محروم شده‌اند، این در حالی است که پیشتر بسیاری از این دختران در مکتب‌های دولتی و مکتب‌های تحت پوشش برنامه‌های آموزشی مبتنی بر جامعه به تحصیل می‌پرداختند. با توجه به محدودیت‌های اعمال شده توسط حکومت سرپرست، به‌ویژه ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم، بیش از ۲.۲ میلیون دختر به طور مستمر از آموزش محروم می‌شوند. این محرومیت علاوه بر محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی، با آسیب‌های طبیعی و مشکلات ساختاری در مدارس نیز همراه است. همچنین در این گزارش آمده است که موانع مختلفی برای آموزش در افغانستان وجود دارد که شامل مشکلات اقتصادی و فقر خانواده‌ها، بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی، و ضعف زیرساخت‌های آموزشی می‌شود. طبق گزارش‌ ۱۸ درصد از خانواده‌ها به دلیل خطرات طبیعی مانند سیل و طوفان‌ها، از ادامه تحصیل فرزندانشان جلوگیری کرده‌اند. همچنین، بسیاری از خانواده‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی، اولویت را به تأمین نیازهای اولیه خود داده و آموزش را به عنوان اولویت دوم در نظر می‌گیرند. یا این حال این سازمان هشدار داده است که بحران آموزشی در افغانستان علاوه بر مشکلات تحصیلی، خطرات اجتماعی دیگری نیز به همراه دارد.

وزارت معارف حکومت سرپرست درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که در سه سال گذشته، ۲۶۹ مکتب و حدود ۲۳ هزار مرکز آموزش‌های اسلامی یا مدرسه در افغانستان ساخته شده است. تلویزیون ملی تحت کنترول حکومت فعلی به نقل از وزارت معارف گزارش داده است که این وزارت در این مدت، بیش از ۳۰۰ هزار متعلم در این مراکز جذب شده‌اند. در گزارش آمده است که در سه سال گذشته ۲۲ هزار و ۹۷۲ مرکز آموزش اسلامی ایجاد شده است و در این مراکز بیش از ۲۱۶ هزار «طالب‌العلم» مرد و حدود ۹۱ هزار زن مشغول تحصیل هستند. وزارت معارف تاکید کرده است که به دستور ملا هبت‌الله آخوندزاده، در سال مالی ۱۴۰۳ شمسی، ۴۲۰ خوابگاه در ولایات مختلف ایجاد شده و اکنون بیش از ۲۱ هزار تن در آن‌ها اقامت دارند. بربنیاد اطلاعات وزارت معارف، طی سه سال گذشته، یک میلیون و ۹۹۹ هزار و ۷۳۴ پسر و یک میلیون و ۴۸۹ هزار و ۴۴۹ دختر در این مراکز ثبت‌نام کرده‌اند. این در حالی است که حکومت سرپرست پس از تسلط دوباره بر افغانستان در سال ۲۰۲۱ میلادی، تحصیل دختران در مکاتب بالاتر از صنف ششم و دانشگاه‌ها را ممنوع کرده و هزاران دختر از آموزش محروم شده‌اند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست درتازه‌ترین مورد هشدار داده است که بر صفحات رسانه‌های اجتماعی نظارت دارد و «استفاده‌ی غیرمشروع و غیراخلاقی از رسانه‌های اجتماعی» پیگیرد قانونی دارد. سیف‌الاسلام خیبر، سخنگوی این وزارت امروز (دوشنبه، ۲۲ ثور) در یک نوار صوتی که تلویزیون ملی نشر کرده، گفته است که هیچ فرد یا نهادی اجازه ندارد از رسانه‌های اجتماعی برای «اهداف نادرست و غیراخلاقی» استفاده کند. آقای خیبر در این پیام تاکید کرده است که رسانه‌های اجتماعی باید برای نشر اخبار موثق، ترویج علوم دینی و عصری، تقویت وحدت امت اسلامی و احترام متقابل استفاده شود، و نباید باعث تعصب، اهانت، انحرافات اخلاقی و فکری شود. او در ادامه افزوده است که وزارت امر به معروف و نهی از منکر با استفاده از صلاحیت‌های قانونی و امکانات خود، تمامی شبکه‌ها، صفحات و آدرس‌هایی را که در صدد تخریب عقیده، فکر و روان اجتماعی امت هستند، تحت نظارت و پیگرد قرار می‌دهد. همچنین سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر او از کاربران رسانه‌های اجتماعی، از جمله افرادی در خارج از کشور خواسته است که از رسانه‌های اجتماعی برای «دفاع از اسلام، اتحاد امت و پاسداری از ارزش‌های اخلاقی» استفاده کنند. امر به معروف و نهی از منکر هشدار داده است که استفاده‌ی «غیراخلاقی و غیرمشروع» پیگیرد قانونی دارد. باید گفت که حکومت فعلی تا اکنون محدودیت‌های بر رسانه‌ها و خبرنگاران وضع و بارها خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ها را به‌دلیل عدم پیروی از قوانین بازداشت و زندانی کرده‌اند. همچنین امر به معروف و نهی از منکر نشر تصاویر زنده‌جان را نیز ممنوع کرده است.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد برای افغانستان می‌گوید که برای حمایت از کودکان نوزاد به ۶۶ هزار خانواده کمک نقدی می‌کند. این نهاد امروز (دوشنبه، ۲۲ ثور) با نشر گزارشی گفته است که این پروژه کودکان نوزاد را تا ۱۸‌ماهگی حمایت می‌کند. در ادامه‌ی گزارش آمده است که این ۶۶ هزار خانواده واجد شرایط در ولایت‌های زابل، کنر، سمنگان و غور حمایت می‌شوند. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد تاکید کرده است که میزان سوء‌تغذیه در این ولایت‌ها بیش‌تر از حد معمول نسبت به دیگر ولایت‌ها ارزیابی شده است. یونیسف این پروژه را با حمایت مالی بانک آسیایی مرکزی و دیگر شرکای خود تأمین می‌کند. این پول برای تأمین مواد غذایی و درمان نوزادان مصرف خواهد شد. در گزارش آمده است: « تغذیه مادر ارتباط نزدیکی با تغذیه فرزند او دارد. در دوران بارداری، کیفیت و کمیت وعده‌های غذایی او بر رشد جنین تأثیر می‌گذارد. پس از زایمان، یک رژیم غذایی مغذی مادر را قادر می‌سازد تا شیر مادر، منبع حیاتی مواد مغذی برای نوزادان، تولید کند.» یونیسف تصریح کرد که در سراسر افغانستان، اکثر کودکان از تنوع یا مقدار غذاهایی که برای رشد سالم نیاز دارند، استفاده نمی‌کنند. مادران نیز دچار سوءتغذیه هستند که منجر به چرخه مضر سوءتغذیه می‌شود. این نهاد افزوده است: «در سراسر افغانستان، رفت و آمد و فعالیت‌های زنان محدود شده است. در تجمعات عمومی، مردان و زنان باید در فضاهای جداگانه‌ای باشند. برنامه توزیع پول نقد در منطقه دای‌چوپان، برای زنان در صبح و برای مردان در بعد از ظهر، زمان‌های متفاوتی دارد.» بحران سوء‌تغذیه در افغانستان هنوز یک مشکل رو‌به‌افزایش است و سازمان ملل هشدار داده که در سال جاری شمار کودکان مبتلا به این بیماری به ۳.۵ میلیون تن افزایش می‌یابد.

اتحادیه‌ی اروپا و برنامه‌ی توسعه سازمان ملل متحد اعلام کرده است که در تلاش مشترک برای توان‌مندسازی زنان و دحتران در افغانستان، اقدام به حمایت از رشد کسب‌وکارهای کوچک به رهبری زنان کرده‌‌اند. برنامه‌ی توسعه‌ی سازمان ملل متحد در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که تا اکنون با آموزش‌های هدف‌مند و اعطای کمک‌های مالی توانسته بیش از هشت هزار و ۲۰۰ شغل جدید در سراسر افغانستان ایجاد کند. در ادامه آمده است که این برنامه با هدف ساختن آینده‌ای روشن‌تر برای زنان، فرصت‌های آموزشی و مالی اجرایی می‌شود. برنامه‌ی توسعه‌ی ملل متحد به محدودیت‌های گسترده بر زنان و دختران در افغانستان برای دسترسی به شغل و منابع مالی اشاره کرده و تاکید کرد که به پشتیبانی‌اش از زنان و دختران در این کشور ادامه می‌دهد. قابل ذکر است که حکومت سرپرست از زمانی که قدرت را در آگوست ۲۰۲۱ میلادی به دست گرفت؛ محدودیت‌های گسترده بر زنان و دختران صادر کرده است. بربنیاد داده‌های سازمان ملل متحد تا اکنون دست‌کم ۸۰ فرمان به هدف محدودکردن زنان صادر شده است. یکی از این محدودیت‌ها حوزه‌ی کار و کسب درآمد زنان و دختران را نشانه گرفته است. در حالی که آنان از کار در بسیاری از بخش‌ها منع شده‌اند؛ اما کسب‌وکار خصوصی چون صنایع‌دستی و خیاطی از محدود شغل‌های باقی‌مانده برای زنان در حاکمیت حکومت فعلی است. برخی از سازمان‌های جهانی تلاش کرده که در این زمینه از کار زنان پشتیبانی کند. سازمان ملل گفته بود که در سال گذشته‌ی میلادی از ۷۵ هزار شغل زنان در افغانستان حمایت کرده است.

اتل مشوانی، سخنگوی ریاست تربیت بدنی و ورزش حکومت سرپرست بازی شطرنج در افغانستان را «تعلیق» کرده است. آقای مشوانی به تلویزیون خصوصی طلوع‌نیوز گفته است که به‌دلیل وجود مشکلات در سطح رهبری فدراسیون شطرنج و «ملاحظات شرعی» درباره‌ی این رشته، بازی شطرنج منع شده است. وی تاکید کرده است که پس از بررسی‌های شرعی در خصوص بازی شطرنج، در مورد ازسرگیری این بازی زیر چتر اداره‌ی ورزش تصمیم گرفته خواهد شد. او درباره‌ی آنچه ملاحظات شرعی درباره‌ی شطرنج خوانده، توضیح نداده است. حکومت سرپرست پیش از این هم بر برخی از رشته‌های ورزشی و سرگرمی‌ها محدودیت وضع کرده است. در حال حاضر ورزش هنرهای رزمی ترکیبی (ام‌ام‌ای) در افغانستان تحت کنترل حکومت فعلی ممنوع است. همچنین حکومت فعلی زنان را از تمام رشته‌های ورزشی محروم کرده‌اند. قابل ذکر است که شطرنج در بسیاری از کشورها به‌عنوان یکی از ورزش‌های فکری مؤثر در آموزش مهارت‌های ذهنی، تمرکز و تصمیم‌گیری شناخته می‌شود. افغانستان نیز در سال‌های گذشته در این رشته حضور بین‌المللی فعالی داشته است.

سازمان جهانی بهداشت هشدار داده است که در این فصل، احتمال شیوع بیماری سرخکان افزایش یافته و از خانواده‌ها خواسته شده است تا برای جلوگیری از شیوع این بیماری، هرچه زودتر کودکان خود را واکسن کنند. این نهاد امروز (یک‌شنبه، ۲۱ ثور) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است: «در این فصل خطر بیماری سرخکان زیاد است. منتظر شیوع بیماری در خانواده نباشید. همین حالا در محل خود به مرکز صحی مراجعه و کودکان خود را واکسن کنید.» سازمان بهداشت جهانی تاکید کرده است که این واکسن برای همه کودکان زیر پنج سال به‌گونه رایگان، تطبیق می‌شود. براساس آمار سازمان ملل، در دو ماه اول سال جاری میلادی بیش از ۱۰۰ نفر براثر بیماری سرخکان در افغانستان جان باخته‌اند. همچنین پزشکان بدون مرز نیز هشدار داده است که روزانه یک کودکان در افغانستان براثر این بیماری جان می‌دهد. طبق گزارش اخیر سازمان بهداشت جهانی در ماه فبروری امسال، هشت هزار و ۷۷۶ مورد مشکوک بیماری سرخکان در این کشور ثبت شده است. در ماه فبروری ۶۹ نفر بر اثر این بیماری جان باخته‌اند. این سازمان در گزارشی اعلام کرده بود که بیش از چهار هزار مورد مشکوک به سرخکان در ولایت‌های هرات، بلخ و هلمند، ثبت شده است. مسوولان حکومت سرپرست با رد این گزارش اعلام کرد که کارزار سراسری واکسیناسیون سرخکان را راه‌اندازی می‌کند.

عبدالولی حقانی، معین وزارت صحت عامه حکومت سرپرست می‌گوید که بیش از پنج هزار و ۳۰۰ کودک در کشور به بیماری تالاسمیا مبتلا هستند. آقای حقانی این اظهارات را در نشستی به مناسبت روز جهانی تالاسمیا در کابل مطرح کرده و گفته است که برای حمایت از بیماران مبتلا به این بیماری اقداماتی انجام شده است، از جمله ایجاد مراکز تشخیص در چندین ولایت کشور. تالاسمیا یک بیماری‌ ارثی است که توانایی بدن در تولید هموگلوبین را مختل می‌کند. وی در ادامه تاکید کرد که بیماران تالاسمیا از اولویت‌های وزارت صحت عامه است و این وزارت خدمات تشخیص، درمان، دوا و خون‌رسانی را به‌گونه رایگان به کودکان مبتلا ارائه می‌کند. او در بخشی از صحبت‌هایش از مردم خواست تا با شرکت در کارزارهای اهدای خون، از بیماران تالاسمیا که نیاز مداوم به تزریق خون دارند، حمایت کنند. همچنین عبدالولی حقانی از نهادهای امدادرسان، از جمله کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، نیز خواست تا از تلاش‌ها برای کمک به بیماران تالاسمیا پشتیبانی کنند. با آنکه آمار دقیق از شیوع تالاسمیا در افغانستان در دست نیست، اما یافته‌های برخی مطالعات، تصویری کلی از گستردگی این بیماری ارائه می‌دهد. بر اساس داده‌هایی که در وب‌سایت «ریسرچ گیت» منتشر شده، حدود یک تا یک‌ونیم میلیون تن در افغانستان حامل ژن بتا-تالاسمیا هستند؛ آماری که از نرخ شیوع ۳.۸ درصدی در میان ۳۶۹ بیمار سرپایی به دست آمده است. همچنین طبق همین داده‌ها، نرخ حاملگی آلفا-تالاسمیا در میان زنان باردار حدود ۱۴.۴ درصد و بتا-تالاسمیا نزدیک به ۳ درصد برآورد شده است. یک گزارش در ماه فبروری ۲۰۲۵ که در مجله هماتولوژی و علوم وابسته منتشر شد، نشان می‌دهد که تنها در ولایت ننگرهار، بیش از ۱۵۰۰ کودک مبتلا به تالاسمیا زندگی می‌کنند. همچنین، پژوهشی در جنوری ۲۰۲۴ میلادی که در مجله علوم طبی پایه افغانستان چاپ شده، نشان می‌دهد که ۱۷.۶ درصد کودکان مبتلا به کم‌خونی که در یک شفاخانه کابل مورد بررسی قرار گرفتند، به بتا-تالاسمیا مبتلا بودند. تالاسمیا یک بیماری جنتیکی است که توانایی بدن برای تولید هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز که وظیفه انتقال اکسیجن را دارد، مختل می‌سازد. کودکانی که به نوع شدید این بیماری مبتلا هستند، معمولاً به تزریق خون مادام‌العمر و مراقبت‌های ویژه نیاز دارند. در صورت عدم درمان مناسب، تالاسمیا می‌تواند منجر به عوارض جدی از جمله آسیب اندام‌ها و مرگ زودرس شود. این بیماری در مناطقی چون آسیای جنوبی، خاورمیانه و حوزه مدیترانه شیوع بیشتری دارد.

ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر حکومت سرپرست مقام‌های اداره‌ی استخبارات دولت را به «ترحم بر مردم»، عدم بازداشت شهروندان با «شک و شبهه» و ظلم‌نکردن بر زندانیان توصیه کرده است. حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت فعلی با نشر اعلامیه‌ای گفته است که هبت‌الله آخوندزاده این توصیه‌ها را در جریان سخنرانی خود در سمینار مشترک آموزشی و اصلاحی برای مقام‌های استخبارات بیان کرده است. در خبرنامه آمده است که ملا هبت‌الله آخوندزاده به مسوولین استخبارات در خصوص ترحم بر مردم، رفتار خوب در جامعه، عدم توقیف مردم با شک و شبهه، ظلم نکردن بالای زندانیان، رازدار بودن و همچنان استقامت در شریعت توصیه‌های لازم کرد. قابل ذکر است که براساس شکایت شهروندان استخبارات حکومت فعلی بارها فعالان سیاسی، مدنی، استادان دانشگاه و خبرنگاران را بازداشت و ماه‌ها زندانی کرده است. همچنین ملا هبت‌الله آخوندازده در بخشی از این سمینار استخبارات را ستون فقرات حکومت خوانده است. او گفته است: «استخبارات نظام اسلامی مکلفیت دارد تا تمام پلان‌های پنهان و آشکار را خنثا سازد که دشمنان نظام اسلامی می‌خواهند آن‌ را عملی کنند.» رهبر حکومت سرپرست افزوده است که «استخبارات باید برای هیچ‌کسی اجازه ندهد که به‌گونه‌ی آشکار و پنهان به شعایر دینی و اسلامی توهین کند». وی همچنان از استخبارات خواسته است که باید مشترکا با سایر ادارات در راستای تطبیق شریعت و ذهنیت‌سازی مردم تلاش کنند.