نادر یاراحمدی، رییس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت داخله ایران درتازه‌ترین مورد ادعا کرده است که به پناه‌جویان اهل افغانستان که جان‌شان در خطر است، توجه ویژه صورت گرفته است. آقای یاراحمدی این اظهارات را در گفتگو با خبرگزاری ایرنا مطرح کرده و گفته است که از آغاز کار دولت پزشکیان تا اکنون، یک‌ میلیون و ۸۳۳ هزار و ۶۳۴ مهاجر افغانستانی از ایران اخراج شده‌اند. وی در ادامه تاکید کرده است که دولت تصمیم دارد تا پایان سال جاری، یک‌ میلیون مهاجر غیرقانونی دیگر را نیز اخراج کند. این مقام ایرانی در بخشی از صحبت‌هایش افزوده است که مهاجران اخراج‌شده، در صورت نیاز می‌توانند از طریق مراحل قانونی به ایران بازگردند. رییس مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت داخله ایران گفته است که ۷۰ درصد مهاجران، همراه با خانواده‌های‌شان اخراج شده‌اند. او در ادامه تصریح کرد: «در راستای اجرای این طرح، به کسانی که جان‌شان در خطر بوده، یا زنان سرپرست خانوار و خانواده‌هایی که دارای بیمار هستند، توجه و عنایت ویژه شده است. برای اولین بار، کمیسیون پزشکی مرکز با کمک وزارت صحت برای تکمیل روند درمان بیماران در ایران تشکیل شد.» این ادعا در حالی مطرح می‌شود که سازمان ملل متحد گفته است نظامیان پیشین و فعالان حقوق بشر افغان در معرض خطر اخراج قرار دارند. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

کمیساریای عالی پناهند‌گان سازمان ملل (UNHCR) درتازه‌ترین مورد هشدار داده است که بازگشت بیش از یک میلیون شهروند افغانستانی از ایران و پاکستان، بحران انسانی گسترده‌ای را در افغانستان ایجاد کرده است. این سازمان روز (شنبه، ۸ سنبله) با نشر گزارشی گفته است که تا اکنون بیش از یک میلیون تن در سال جاری به کشور بازگشتند و از ۲۰ مارچ تا اکنون بیش از ۶۰۰ هزار تن وارد افغانستان شدند که نزدیک به ۳۵۰هزار تن از آن‌ها اخراج شده‌اند. در گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد تاکید کرده است که بسیاری از بازگشت‌کنندگان با تجربه‌های تلخ بازداشت، جدا شدن از خانواده و از دست دادن اموال خود مواجه شده‌اند. این در حالی است که ظرفیت محدود افغانستان برای پذیرش این تعداد بازگشت‌کننده، نیازهای انسانی موجود، بیکاری و اثرات بلایای طبیعی را تشدید کرده است. دولت پاکستان اول سپتامبر سال جاری را مهلت اخراج بیش از یک میلیون پناهجوی افغانستانی تعیین کرده است که کارت‌های اقامت موقت‌شان باطل شده است. در پاکستان هم چند میلیون مهاجر افغانستانی حضور دارند. به‌تازگی ‏کارت‌های اقامت بیش از یک میلیون نفر منقضی شده و دولت پاکستان ‏تا اکنون درباره تمدید یا عدم تمدید آن تصمیم نگرفته است.‏ در کنار آن، باید گفت که در حال حاضر روند اخراج و بازگشت مهاجران از ایران ادامه دارد. ‏مقام‌های جمهوری اسلامی ایران می‌گویند که تا اکنون بیش از یک میلیون مهاجر افغانستانی اخراج ‏شده‌اند. ‏ چند وقت پیش، ایران از تمام مهاجران بدون مدرک خواسته‌ بود که آن کشور را ترک ‏کنند. مقام‌های ایرانی درباره‌ی شمار مهاجران بدون مدرک آمار ‏متفاوت ارائه می‌کنند. همچنین براساس برخی آمار، شمار مهاجران بدون‌ مدرک ‏اهل افغانستان به چهار میلیون نفر می‌رسد. نهادهای امدادرسان همواره هشدار داده‌اند که بازگشت‌کنندگان با مشکلاتی چون نبود سرپناه، کار، فقر و محدودیت‌های آموزشی و فردی مواجه خواهند شد.

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهند‌گان اعلام کرده است که در سال جاری میلادی، ۲.۳ میلیون مهاجر اهل افغانستان از ایران و پاکستان اخراج شده‌اند و به حمایت فوری نیاز دارند. این سازمان امروز (پنج‌شنبه، ۶ سنبله) با نشر اعلامیه‌ای بار دیگر تاکید کرده است که جهان نمی‌تواند در شرایط کنونی از افغانستان روی بگرداند و بسیاری از این افراد تحت شرایط دشوار به کشوری بازگشته‌اند که آماده پذیرش آنان نیست. همچنین از این، کارشناسان سازمان ملل هشدار داده بودند که مهاجران به کشوری بازمی‌گردند که نقض حقوق بشر در آن جریان دارد. این در حالی است که دولت پاکستان اول سپتامبر سال جاری را مهلت اخراج بیش از یک میلیون پناهجوی افغانستانی تعیین کرده است که کارت‌های اقامت موقت‌شان باطل شده است. در پاکستان هم چند میلیون مهاجر افغانستانی حضور دارند. به‌تازگی ‏کارت‌های اقامت بیش از یک میلیون نفر منقضی شده و دولت پاکستان ‏تا اکنون درباره تمدید یا عدم تمدید آن تصمیم نگرفته است.‏ در کنار آن، باید گفت که در حال حاضر روند اخراج و بازگشت مهاجران از ایران ادامه دارد. ‏مقام‌های جمهوری اسلامی ایران می‌گویند که تا اکنون بیش از یک میلیون مهاجر افغانستانی اخراج ‏شده‌اند. ‏ چند وقت پیش، ایران از تمام مهاجران بدون مدرک خواسته‌ بود که آن کشور را ترک ‏کنند. مقام‌های ایرانی درباره‌ی شمار مهاجران بدون مدرک آمار ‏متفاوت ارائه می‌کنند. همچنین براساس برخی آمار، شمار مهاجران بدون‌ مدرک ‏اهل افغانستان به چهار میلیون نفر می‌رسد. نهادهای امدادرسان همواره هشدار داده‌اند که بازگشت‌کنندگان با مشکلاتی چون نبود سرپناه، کار، فقر و محدودیت‌های آموزشی و فردی مواجه خواهند شد.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد اعلام کرده است که دسترسی به بهداشت و آب آشامیدنی در مرز اسلام‌قلعه‌ی هرات برای حفظ کرامت و امنیت زنان و کودکانی که به کشورشان بازمی‌گردند، ضروری است. این نهاد با نشر گزارشی گفته است که زنان و کودکان، با خستگی، گرمازدگی، سردرگمی و مهم‌تر از همه ترس، وارد مرز اسلام‌‌قلعه می‌شوند. در گزارش آمده است: «مهاجران مجبور هستند از ایران به افغانستان بازگردند، کشوری که برای‌شان ناآشناست و نمی‌دانند به کجا بروند و چگونه ادامه‌ی مسیر بدهند. آن‌ها همه دارایی خود را در چرخ‌دستی، چمدان یا بر پشت خود حمل می‌کنند.» صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل تاکید کرده است که همراه با هم‌کارانش در محل حاضر هستند تا هرگونه کمکی که می‌توانند به بازگشت‌کنندگان ارائه کنند. یکی از مهم‌ترین کمک‌ها، دسترسی به آب آشامیدنی سالم و خدمات کامل بهداشتی است. در بخشی از گزارش آمده است که هوا در مرکز پذیرش اسلام‌قلعه گرم و بادخیز است، جایی که بیش از ۱.۲ میلیون نفر که نیمی از آن‌ها کودکان هستند، تنها در همین سال از ایران بازگشته‌اند و میانگین ورود روزانه آن‌ها حدود ۱۱ هزار نفر است. یونیسف افزوده است که در ماه جولای، در یک روز به تنهایی ۲۵ هزار نفر وارد مرکز شدند. برخی به سرعت از مرکز عبور می‌کنند و برخی دیگر گاهی تا چهار روز در آن‌جا می‌مانند. این در حالی است که ایران و پاکستان در سال روان میلادی روند اخراج مهاجران افغانستانی را تشدید کرده است. چندی پیش یوناما یا دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان، نیز گفته بود که زنان و دختران بازگشت‌کننده بیش‌از همه در معرض خطر قرار دارند.

منابع از میان مهاجران می‌گویند که زهرا نبی‌زاده، دختر ۱۴ ساله افغانستانی از منطقه (مهدی‌آباد-پارک ده‌متری) شهر کرج ناپدید شده و تا اکنون هیچ خبری از سرنوشت او در دست نیست. دست‌کم سه منبع از میان مهاجران گفته‌اند که زهرا نبی‌زاده روز (دوشنبه، ۲۰ اسد) حوالی ساعت ۶:۳۰ شام از شهرستان مهدی‌آباد ولایت کرج ناپدید شده است.  خانواده این دختر نوجوان می‌گویند شب و روز را در نگرانی و ترس سپری کرده و از همه مردم خواسته‌اند تا برای پیدا کردن دخترشان همکاری کنند. فعالان مدنی با نشر اعلامیه‌های گفته‌اند: « این یک اتفاق ساده نیست؛ این یک زنگ خطر است. هیچ‌کس نمی‌داند این دختر اکنون کجاست و چه سرنوشتی در انتظار اوست. اگر امروز سکوت کنیم، فردا نوبت دختری دیگری خواهد بود. یادمان نرود طاها رضایی، کبری رضایی، محمد رضایی، مریم اسحاقی و سیروس سادات... نباید بگذاریم نام زهرا هم به این فهرست تلخ اضافه شود.» آنان از نهاد‌های مسوول خواسته‌اند که این موضوع را فوری پی‌گیری کنند تا از تکرار چنین رویدادهایی جلوگیری شود. قابل ذکر است که در چند ماه اخیر بازداشت و ناپدید شدن دختران افغانستانی در ایران افزایش یافته است. ایران، از دهه‌ها پیش میزبان شمار بزرگی از مهاجران افغانستانی بوده است. براساس گزارش‌های موجود، حدود شش میلیون مهاجر افغانستانی در این کشور زندگی می‌کنند. در ماه‌های اخیر، هم‌زمان با شدت گرفتن روند اخراج مهاجران، گزارش‌هایی از بدرفتاری مردم ایران و نیروهای امنیتی، خشونت‌های ضد‌مهاجرتی، قتل، ناپدید شدن و بازداشت کردن جوانان اهل افغانستان نیز پخش شده است. باید گفت که چندی پیش نیز جسد مثله‌شده‌ی یک زن مهاجر افغانستانی پس از ۵۰ روز ناپدیدی، در تهران، پایتخت ایران پیدا شد. این زن کبرا رضایی، معروف به «شقایق» و ۲۶ ساله بود. براساس گزارش‌ها کبرا در مسیر رفتن از خانه به محل کارش ربوده شد و سپس به قتل رسید.

برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که بدون یک سرپناه ‏مصون، ادغام مجدد بازگشت‌کنندگان ناممکن است و آنان  بدون داشتن مسکن مناسب نمی‌توانند زندگی خود را بازسازی ‏کنند. این برنامه امروز (یک‌شنبه، ۲ سنبله) در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که با همکارانش کار ‏می‌کند تا پاسخ دهد، مگر نیازها خیلی بیشتر از منابع موجود است. زیرا بسیاری از مهاجران بازگشت‌کننده به افغانستان جای برای رفتن ندارند. استفانی لوز، رییس برنامه اسکان بشر نیز تاکید کرده است که پناهگاه ‏و بعدا خانه‌ی کافی یک جزء مهم برای ادغام و آغاز یک زندگی جدید با ‏وقار است.‏ براساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی به ‏این‌طرف بیش از ‏چهار میلیون ‏مهاجر از ایران و پاکستان به افغانستان ‏بازگشته‌اند.‏ این سازمان در ادامه افزوده است که بیش از ۱.۵ میلیون نفر تنها در سال ‌‏۲۰۲۵ میلادی ‏به ‏افغانستان بازگشته‌اند و انتظار می‌رود پس از تصمیم دولت ‏پاکستان مبنی بر عدم ‌‏تمدید اقامت پناهندگان، یک میلیون نفر دیگر نیز ‏از پاکستان بازگردند.‏ همچنین سازمان بین‌المللی مهاجرت می‌گوید که بدون همکاری منطقه‌ای و ‏حمایت فوری ‌‏بین‌المللی، بحران بازگشت مهاجران می‌تواند به یک ‏بحران انسانی گسترده‌تر با ‌‏عواقب شدید برای افغانستان و فراتر از آن ‏تبدیل شود.‏ قابل ذکر است که در حال حاضر یکی از مشکلات جدی بازگشت‌کنندگان، نبود سرپناه ‌‏است. پس ‏از آغاز موج گسترده‌ی بازگشت، شهرهای افغانستان با کمبود ‌‏خانه مواجه شده‌اند.

محمد سراج، عضو مجلس شورای اسلامی ایران با انتقاد از «اخراج هیجانی» مهاجران اهل افغانستان، می‌گوید که شهرک‌های صنعتی این کشور با کمبود نیروی کار مواجه شده‌اند و نیروی کار افغانستانی بهترین گزینه برای کارفرمایان ایرانی است و ایران در بخش‌های مختلف به این نیرو نیاز دارد. محمد سراج، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی به رسانه‌ها گفته است جمهوری اسلامی ایران در بسیاری صنایع و صنوف به نیروی کار نیاز دارد و جای خوشحالی است که این نیرو از افغانستان، کشور همسایه و همزبان تامین می‌شود. وی در ادامه تاکید کرده است که طی حدود پنج دهه گذشته مردم ایران از کیفیت و بازدهی کار مهاجران افغانستانی راضی بوده‌اند. او افزوده است که هدف از ساماندهی مهاجران اخراج افراد فاقد مدرک است و نباید مهاجران قانونی در این روند به کشور مبدا بازگردانده شوند. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی می‌گوید که نیروی کار افغانستانی که از لحاظ فرهنگی، زبانی و دینی نزدیکی زیادی با ایرانیان دارند، بهترین برای استفاده در بخش‌های صنعت و کشاورزی هستند. همچنین محمد سراج در بخشی از صبحت‌هایش تصریح کرد که نباید مهاجران افغانستانی صرف در مناطق و شهرهای خاص اجازه اقامت داشته باشند. این عضو مجلس شورای اسلامی در حالی به نیاز ایران برای نیروی کار افغانستانی تاکید کرده است که جمهوری اسلامی اخیرا روند بازداشت و اخراج مهاجران افغان را به شدت افزایش داده است. به گزارش مقامات ایرانی، تا اکنون یک میلیون و ۲۰۰ هزار شهروند افغانستانی از ایران اخراج شده‌اند. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.