صندوق جمعیت سازمان ملل متحد اعلام کرده است که افغانستان یکی از دشوارترین مکانها در جهان برای زایمان زنان است و هر دو ساعت یک مادر به دلیل عوارض قابل پیشگیری باروری جان خود را از دست میدهد. این نهاد با نشر گزارشی گفته است که زنان و دختران افغانستانی با چالشهای ناشی از جنگ طولانیمدت و محدودیتهای حکومت سرپرست روبرو هستند. در گزارش آمده که سازمان جهانی جمعیت در حال ارائهی خدمات به زنان و دختران است تا دسترسی آنان به مراقبتهای بهداشتی، حمایت و فرصتهایی که شایستهاش هستند، فراهم شود. به گفتهی صندوق جمعیت سازمان ملل متحد، زیرساختهای شکنندهی بهداشت و درمان و همچنان دسترسی محدود به خدمات بهداشتی و باروری، بهویژه در مناطق روستایی، خطرهای جدی را برای مادران و نوزادان در افغانستان ایجاد میکند. در گزارش آمده است که در سه سال گذشته، بحران طولانیمدت افغانستان با بیثباتی گسترده اقتصادی، محدودیتهای اعمالشده بر کار و تحصیل زنان، بازگشت اجباری مهاجران و جابهجاییهای گسترده، تشدید یافته است. این نهاد تاکید کرده است که در سراسر کشور در هر ماه به بیش از یک میلیون نفر، خدمات بهداشتی ارائه کرده است. همچنین پیو اسمیت، مدیر منطقهای صندوق جمعیت سازمان ملل برای آسیا و اقیانوسیه گفته است: «تنها در سال جاری، صندوق جمعیت سازمان ملل به بیش از ۶۶۰ هزار جوان افغانستانی، که ۸۰ درصد آنان زن هستند، از طریق برنامههای ارتباطی ویژهی جوانان کمک کرده است. این برنامهها خدمات بهداشتی و حمایت معیشتی از جمله توسعهی مهارتها را برای جوانان فراهم میکند.» در ادامه آمده است که تغییرهای آبهوایی نیز وضعیت اضطراری در افغانستان را تشدید کرده است. رویدادهای شدید آبوهوایی دسترسی زنان و دختران به خدمات بهداشتی را بهطور جدی تحت تاثیر قرار داده است. سیلابهای اخیر جان افراد را گرفته و برخی از جوامع را از خدمات حیاتی بهداشتی مادران و باروری محروم کرده است. آقای اسمیت میگوید که این نهاد برای گسترش کمکرسانی به زنان و دختران در سراسر افغانستان به منابع بیشتری ضرورت دارد. سازمان جمعیت جهانی همچنان از جامعهی جهانی میخواهد که در کنار زنان و جوانان افغانستانی بایستد. سازمان جهانی جمعیت در حالی از مرگومیر مادران در افغانستان خبر میدهد که پیش از این اتحادیهی اروپا نیز از این وضعیت در افغانستان نگرانی کرده بود. باید گفت که افغانستان از سالها به اینسو که بهدلیل نظام بهداشت ضعیف، بالاترین نرخ مرگومیر زنان در هنگام زایمان را دارد.
برچسب: مادران
منابع محلی از ولایت جوزجان در شمال افغانستان میگویند که یک زن در این ولایت همزمان شش کودک شامل چهار دختر و دو پسر به دنیا آورده است. دستکم دو منبع به رسانه گوهرشاد گفتهاند که این کودکان امروز (دوشنبه، ۷ عقرب) در شهر شبرغان، مرکز جوزجان در یکی از شفاخانههای خصوصی به دنیا آمدهاند. مسوولان شفاخانهی خصوصی «شکران» که این کودکان در آنجا به دنیا آمدند، میگویند، وضعیت صحی کودکان و مادرشان قناعتبخش بوده و هر شش کودک سالم هستند. طبق گفتههای داکتران، نوزادان شامل دو پسر و چهار دختر هستند. پیش از این دو مادر در ننگرهار و دایکندی پنج فرزند به دنیا آورده بودند. این گزارش در حالی منتشر میشود که افغانستان از میزان بالای مرگومیر در هنگام زایمان برخوردار است. سازمان ملل متحد اعلام کرده است که افغانستان بیشترین تعداد مرگو میر مادران هنگام زایمان را دارد و هر دو ساعت یک زن در هنگام زایمان جان خود را از دست میدهد.
اتحادیه اروپا میگوید که در هر دو ساعت یک مادر در افغانستان بهدلیل عوارض قابل پیشگیری مربوط به بهداشت باروری و ولادی، جان خود را از دست میدهد. این اتحادیه با نشر اعلامیهای گفته است که ۹۰ درصد زنان و مادران در افغانستان به خدمات بهداشتی ضروری دسترسی ندارند. در اعلامیه آمده است که خدمات اولیهی بهداشتی تنها در اختیار ده درصد زنان قرار دارد. اتحادیه اروپا هشدار داد: «نرخ مرگومیر مادران، اطفال و نوزادان در میان بالاترین میزان مرگومیر جهان باقی مانده است. در هر دو ساعت یک مادر بهدلیل عوارض قابل پیشگیری مربوط به صحت باروری و ولادی، جان خود را از دست میدهد و بیستوپنج درصد شهروندان افغانستان در مناطق صعبالعبور و محروم زندگی میکنند.» در ادامه آمده است که اتحادیه اروپا ۱۶ میلیون یورو به سازمان جهان بهداشت و ۱۵ میلیون یورو به دفتر جمعیت سازمان ملل متحد در افغانستان برای بهبود خدمات بهداشتی کمک کرده است. این اتحادیه گفته است این حمایت مالی و ارائه کمکها برای بهبود خدمات تداوی بیماریهای غیرساری، از جمله سرطان و گسترش خدمات در بخشهای بهداشت باروری، نسایی و ولادی، نوزادان، صحت طفل و نوجوانان اختصاص داده شده است. در ادامه آمده است که افغانستان در ارائهی خدمات اولیهی بهداشتی، بهویژه برای زنان، جوانان و کسانیکه در مناطق محروم زندگی میکنند با چالشهای قابل توجهی مواجه است. ویرونیکا باسکوویک پوهر، سرپرست نمایندگی اتحادیه اروپا در افغانستان گفته است این حمایت مالی تضمین میکند که مراقبتهای بهداشتی به افرادی که بیشتر به آن نیازمند هستند، برسد و حوزههای حیاتی مانند صحت باروری، مراقبت از مادر و نوزاد و مبارزه با بیماریهای مزمن در اولویت قرار گیرند. وی تاکید کرد: «ما به این باور هستیم که با همکاری مستمر، مبتنی بر اعتماد، شفافیت و مشارکت، میتوانیم تاثیر پایداری بر صحت و رفاه آسیبپذیرترین قشر افغانستان، بهویژه زنان و اطفال بگذاریم.» او میگوید که این نهاد تعهد میکند که از دسترسی زنان و مردان در افغانستان، بهویژه در مناطق دورافتاده و محروم به خدمات بهداشتی ضروری اطمینان حاصل کند. همچنین ایدوین سینزا سلوادور، نمایندهی سازمان جهانی صحت نیز گفته است که با کمک جدید مالی این نهاد قادر خواهد بود تا دسترسی به مراقبتهای صحی با کیفیت بالا را برای بیماریهای غیرساری، از جمله سرطان در هفت ولایت افغانستان افزایش دهد. او گفته است که این نهاد تعهد میکند که از دسترسی زنان و مردان در افغانستان، بهویژه در مناطق دورافتاده و محروم به خدمات صحی ضروری اطمینان حاصل کند. کوابینا آسانتی انتیامو، نمایندهی صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در افغانستان نیز گفته است که آنان با این کمک به بیش از نیممیلیون نفر از جمعیت افغانستان دسترسی خواهند یافت و خدمات صحی جامعهمحور را تقویت خواهند کرد. قابل ذکر است که این کمک در حالی صورت گرفته است که نهادهای امدادرسان در سال جاری میلادی با کمبود شدید بودجه برای ارائهی خدمات به افراد نیازمند مواجه هستند و بارها در مورد پیآمدهای آن هشدار دادهاند. براساس آمار اوچا، برنامه پاسخ بشردوستانه برای افغانستان در سال ۲۰۲۴ با ۲.۰۹ میلیارد دالر کمبود بودجه مواجه است.
فدراسیون بینالمللی جمعیتهای صلیب سرخ و هلال احمر اعلام کرده است که ۳.۲ میلیون کودک زیر سن پنج سال و ۸۴۰ هزار زن باردار و شیرده در افغانستان از بیماری سوءتغذیه حاد رنج میبرند. این سازمان با نشر گزارشی گفته است که بحران سوءتغذیه در میان کودکان، زنان باردار و شیرده، تحت حاکمیت حکومت سرپرست افزایش یافته است. در بخشی از این گزارش، آمده است که ولایتهای قندهار و پکتیکا گواه بیشترین افراد مبتلا به سوءتغذیه است. براساس این گزارش در قندهار ۱۳۰ هزار و ۳۸۶ کودک زیر سن پنج سال و ۴۱ هزار و ۳۵۴ زن باردار و شیرده به سوءتغذیه حاد مبتلا هستند. همچنان در بند دیگر گزارش آمده است که ۴۷ هزار و ۶۴۷ کودک و ۱۷ هزار و ۵۸ زن در پکتیکا نیز با سوءتغذیه حاد دستوپنجه نرم میکنند. فدراسیون بینالمللی جمعیتهای صلیب سرخ و هلال احمر در گزارش خود تصریح کرده که مرگومیر کودکان و زنان، ناشی از سوءتغذیه در قندهار و پکتیکا ۶.۴ درصد و در سایر نقاط کشور سه درصد است. این نهاد با ابراز نگرانی افزوده که از ماه می تا سپتامبر سال جاری،شمار مبتلایان سوءتغذیه بهطور قابل توجهی افزایش یافته و وضعیت به سطح “نگرانکنندهای” رسیده است. در این گزارش بحران اقلیمی، کاهش کمکهای بشردوستانه و همچنان افزایش سطح فقر در میان خانوادهها از عوامل مهم بلند رفتن آمار سوءتغذیه در میان کودکان و زنان باردار و شیرده عنوان شده است. این در حالی است که چند ماه پیش نیز برنامه جهانی غذا (WFP) اعلام کرده بود که سه میلیون کودک در افغانستان به بیماری سوءتغذیه مبتلا هستند. چند روز پیش نیز بانک جهانی اعلام کرده بود که افغانستان تحت حکومت سرپرست در میان ۲۶ کشور فقیرترین جهان است. قابل ذکر است که پس از تسلط دوباره حکومت فعلی بر افغانستان، به دلیل محدودیتهای این گروه علیه شهروندان و کاهش کمکهای بینالمللی، اقتصاد خانوادهها در کشور بهشدت کاهش یافته است.
فدراسیون بینالمللی جمعیتهای صلیب سرخ و هلال احمر (IFRC) در تازهترین مورد اعلام کرده است که بحران سوءتغذیه در میان کودکان و زنان باردار و شیرده در افغانستان به شدت افزایش یافته است. این نهاد امروز (دوشنبه، ۳۰ میزان) با نشر گزارشی گفته است که در حال حاضر ۳.۲ میلیون کودک زیر پنج سال و ۸۴۰ هزار زن باردار و شیرده در افغانستان تحت کنترول حکومت سرپرست از سوءتغذیه حاد رنج میبرند. در گزارش آمده است که از این میان حدود ۱.۷ میلیون کودک از سوءتغذیه حاد شدید و عوارض صحی مرتبط با آن رنج میبرند. فدراسیون بینالمللی جمعیتهای صلیب سرخ و هلال احمر تاکید کرد که ولایتهای قندهار و پکتیکا گواه بیشترین افراد مبتلا به سوءتغذیه است. در ادامه آمده است که در قندهار ۱۳۰ هزار و ۳۸۶ کودک زیر پنج سال و ۴۱ هزار و ۳۵۴ زن باردار و شیرده به سوءتغذیه حاد مبتلا هستند. این نهاد افزود که همچنان ۴۷ هزار و ۶۴۷ کودک و ۱۷ هزار و ۵۸ زن در پکتیکا با سوءتغذیه حاد دستوپنجه نرم میکنند. در بخشی از گزارش آمده است که مرگومیر کودکان و زنان ناشی از سوءتغذیه در قندهار و پکتیکا ۶.۴ درصد و در سایر نقاط کشور سه درصد بوده است. فدراسیون بینالمللی جمعیتهای صلیب سرخ و هلال احمر میگوید که از ماه می الی سپتامبر سال جاری میلادی، شمار افراد مبتلا به سوءتغذیه در کشور بهگونه بیپیشنهای افزایش یافته است. بحران اقلیمی، کاهش کمکهای بشردوستانه و همچنان افزایش سطح فقر در میان خانوادهها از عوامل مهم بلند رفتن آمار سوءتغذیه در میان کودکان و زنان باردار و شیرده افغان عنوان شده است. این در حالی است که چند ماه پیش نیز برنامه جهانی غذا (WFP) اعلام کرده بود که سه میلیون کودک در افغانستان به بیماری سوءتغذیه مبتلا هستند. چند روز پیش نیز بانک جهانی اعلام کرده بود که افغانستان تحت حکومت سرپرست در میان ۲۶ کشور فقیرترین جهان است. قابل ذکر است که پس از تسلط دوباره حکومت فعلی بر افغانستان، به دلیل محدودیتهای این گروه علیه شهروندان و کاهش کمکهای بینالمللی، اقتصاد خانوادهها در کشور بهشدت کاهش یافته است.
کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان افغانستان، از فراغت شماری از زنان در ولایت بامیان از یک برنامهی آموزش قابلگی خبر داده است. این نهاد امروز (یکشنبه، ۲۵ سنبله) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که این برنامه، با حمایت اتحادیهی اروپا برای دومین بار در این ولایت برگزار شده است. کمیساری عالی سازمان ملل متحد متحد در امور پناهندگان، هدف از برگزاری این برنامه را مقابله با میزان بالای مرگومیر مادران و کودکان عنوان کرده است. این سازمان چند وقت پیش گفته بود که افغانستان یکی از کشورهای با نرخ بالای مرگومیر مادران و کودکان در جهان است. این نهاد بیان کرد که در سال ۲۰۲۰ میلادی روزانه حدود ۲۰ زن در افغانستان، هنگام زایمان یا در حالت بارداری جان میدادند. کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان همچنان گفته بود که برای مقابله با مرگومیر مادران و کودکان، در یک برنامهی دوساله، قابلههایی را برای مناطق دوردست افغانستان آموزش میدهد. این نهاد افزوده بود، دانشجویانی که در این باز مناطق دوردست و با دسترسی محدود به خدمات صحی هستند و پس از پایان دورهی دو ساله، سند فراغت دریافت خواهند کرد. همچنین صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA) ضمن هشدار از آنچه که نرخ بالای مرگ و میر مادران در افغانستان عنوان شده، اعلام کرده است که نظام صحی افغانستان به صورت فوری به ۱۸ هزار قابله نیاز دارد. این صندوق هشدار داد اگر این نیاز برآورده نشود، زندگی زنانی بسیاری به خطر میافتد. صندوق جمعیت سازمان ملل تاکید کرد که قابلهها میتوانند حدود ۹۰ درصد نیازهای فوری بهداشت باروری مادر، نوزاد و دختران نوجوان را برآورده کنند.
اربابان ادب و شعر و صاحبان ذوق و هنر فارسی در طول پیدایش ادبیات و خلق آثار و شاهکارهای ادبیشان در وصف زن و ستایش عشق و زیباییهایش و قدردانی از مقام شامخ او سخنان بلندی گفتهاند و سرتاسر پهنه ادبیات پر است از اشعاری که در ستایش حسن و زیبایی زنان سرودهاند. از این رو برخی معتقدند جهت شناخت تصویر و هویت زن باید به ادبیات نیز مراجعه کرد. زن در ادبیات فارسی رسالتهای چندگانهای را بر عهده دارد؛ گاه مظهر عشق و دلدادگی است و عاشق است، گاه معشوق است، زمانی همسر است و در وقتی دیگر در مقام مادری دلسوز و فداکار و مربی تربیتی خانواده. گاه زن مظهر پارسایی و توکل است و زمانی مظهر زهد و پرهیزگاری، گاه مظهر خردمندی و سیاستمداری و میهنپرستی است و در جایگاهی دیگر کینهتوز و فتّان که در این مجال بخشهایی از آن را یادآور میشویم. زنان عاشق، زنان معشوق عاشقانههایی که در ادبیات، زنان در آن نقش فعال دارند معمولاً به دو صورت طرح میگردد. الف) عشقهای جسمانی (اروتیک): عشقهایی است که در آنها بیشتر جنبههای مادی و جسمانی بیان میشود و عاشق را پروایی از بیان آن نیست. این عشقها، عشقهایی زمینی اند مانند داستان سودابه و سیاوش، ویس و رامین، بیژن و منیژه، زال و رودابه. ب) عشقهای عُذری: در این نوع عشق، عاشق یا هر دو (عاشق و معشوق) به جنبه جسمانی و مادی توجه ندارند و معمولاً این عشقها، عشقهایی همراه با عفت است و عاشق پروایی از بیان عشق خویش ندارد و به سرعت رنگ عرفانی و روحانی به خود میگیرد. از این دست عشّاق در ادبیات غنایی و عرفانی به وفور یافت میشود که معروفترین آنها لیلی و مجنون است و همچنین داستان زینالعرب و بکتاش که از جمله داستانهای جذاب و جالب الهینامه است و از آن دسته داستانهایی است که نمونه عشق عذری و پاک عشاق است. این داستان که مظهر و مثالی از عشق آرمانی است رنگ و بوی الهی دارد. عشقی پاک خالی از شهوات و آلودگیهای جسمانی و نفسانی. زن در مقام مادر در خصوص مقام زن در نقش مادر در ادبیات ما بسی سخنها رفته است. زن در این جایگاه سمبل فداکاری، ایثار، شکیبایی و عاطفه است و پرورش دهنده فلاطونها و سقراطها. «در آثار حماسی کوشش مادر در نجات فرزند از چنگ دشمن به عنوان نقطه عطف حماسه و تاریخ معرفی میشود و صفاتی چونان مادر پرهیز، خردمند مام، آرایش روزگار و اندرز ده بدو نسبت داده شده است.» و از این گونه است فرانک زن آبتین و مادر فریدون که پس از کشته شدن شوهرش به دست ضحاک ماردوش، از بیم وی فرزند را به بر میگیرد و به مرغزاری میبرد تا صدمه نبیند و زنده بماند. در قاموس زندگی، برای مادر، داشتنِ چنین آرزویی، سرآغاز وارستگیها و نقطه همه پاکبازی هاست. این مادر تنها، و مادر فرزندی آزاده است که جز اویی ندارد، سرانجام با تدبیر او را از کشور خارج میکند و به مردی پاک دین و پارسا میسپارد. پاکدین طفل را پرورش میدهد. فریدون سرانجام به وسیله مادر از ماجرا و زندگی گذشتهاش آگاه میشود و تصمیم به خونخواهی میگیرد. فرانک از آشفتگی فرزند میهراسد، و در عین حال غرق غرور میشود و با پند و اندرز، او را از انجام کار نااندیشیده باز میدارد. فریدون سرانجام بر اثر راهنماییهای مادرش و به یاری مردم بر ضحاک پیروز میشود. همینطور تدبیر و کاردانی زن به عنوان یک مادر گاهی موجب جلوگیری از جنگ میان دو کشور و نجات خانواده و ملت میگردد. سیمیندخت نیز در ادبیات زنی است که جایی بس والا دارد. در خردمندی و تدبیر بیهمتاست. هنگامی که از راز دل و عشق دخترش به زال آگاه میشود به چاره کار دختر و نگهداشت جان او از خشم پدر میپردازد. سیمیندخت زنی است کاردان و ژرفبین، مانند هر همسر و مادر خوبی، درشتی مرد را به خاطر فرزند تحمل میکند و مانع از آن میشود که بگذارد خشم و تهدید شوهر از قوه به فعل درآید. خشم شوهر را درک میکند و درد او را درد خود میداند. سیمیندخت با نرمی و ژرفنگری شوهرش را قانع میکند که از کشتن او و دخترش حاصلی به دست نخواهد آمد و باید تدبیر به کار برد و تدبیرش اینکه به عنوان سفیر از طرف شوهر پیش سام که به فرمان منوچهر به خاطر عشق به زال و رودابه به نیت جنگ آمده بود، میرود. وی بیم جان را به خاطر محبت فرزند در این رسالت به خود هموار میکند اما قبل از رفتن به عاطفه مادری از شوهرش قول میگیرد و میگوید: تو هم شرط کن که به رودابه آزار نرسانی. وی ابتدا از شوهر در باره ایمنی دختر پیمان سخت میگیرد، آنگاه دست به کار میشود و به تدبیر خویش نظر سام را نه تنها به حفظ ضرورت صلح جلب میکند، بلکه او را راضی میکند تا دخترش را برای زال به همسری برگزیند. و همچنین است داستان تهمینه و سهراب، فرود و مادرش جریره زن سیاوش و ... که در تمام این داستانها زن در نقش مادریاش نه تنها رنج را برای پرورش فرزند تحمل میکند بلکه به خاطر پروردن کودک ستایش میشود. حتی در مواردی که ازدواج بدون رضایت و تمایل قلبی زن صورت می پذیرد اما وقتی که همین زن مادر میشود برای تربیت نیکو و آموزش انواع فنون به فرزندان ـ که اغلب پسرند ـ تلاش میکند. در این داستانها با فداکاری زن و وفاداری او زمینه وجود نهاد اجتماعی سالم و دلپذیری فراهم میشود که عشق و پاکی در آن موج می زند. آنها در اوج جوانی به حفظ و نجات زندگی نه به خاطر وجود یک عشق، بلکه به خاطر فرزند و پرورش آنها میپردازند. و در واقع تمام ساختمان حیات ادبی ما در این موضوع بر پایه آن استوار است. «خلاصه باید گفت که مادر برای تجدید ارزش حرمت زن بودنش فرزند را رها نمیکند، بلکه ریشه حفظ امید به فرزند را هر چه بیشتر در دل میپروراند که خود حرمتی مردانه است و بنابراین حرمت و شرافت تمامی زنان به بحث گذارده میشود. بدین ترتیب میبینیم که زن در حماسه فارسی در نقش مادر مقامی والا دارد و همیشه مایه مباهات و مورد احترام فرزند است.» همچنین در آثار عرفانی نیز از داستانهای زنانی نام برده میشود که عشق فرزند را در دل و جان خود پرورانده اند. در آغاز منطقالطیر داستان مادری آمده که کودکش در آب میافتد. مادر در تکاپوی نجات فرزند، خود را به آب میزند و فرزند خود را در آغوش گرفته و شیر میدهد. در پایان عطار هم از خداوند میخواهد که ما را چون مادری مهربان در آغوش بگیرد. شیر ده ما را ز پستان کرم بر مگیر از پیش ما خوان کرم در همین کتاب عطار، داستان مادر دیگری را نقل میکند که بر خاک دختر خویش نشسته و میگرید. راهبینی به سوی آن زن مینگرد و میگوید که این زن از مردان بسی جلوتر است چرا که میداند چه کسی را گم کرده که این گونه ناصبور افتاده است. همچنین در جای جای ادبیات ازدواج و شوهرداری را برای زنان امری لازم و حتمی میدانند و میکوشند دختران را به ازدواج و تشکیل خانواده تشویق نمایند که به اختصار به یک نمونه از آن اشاره میشود. ... اگر بشنوی پند و اندرز من تو دانی که بشکیبد از شوی زن جوان کی شکیبد ز جفت جوان به ویژه که باشد ز تخم کیان که مرد از برای زنانند، و زن فزون تر ز مردش بود خواستن فردوسی بهترین زنان را زنی میداند که شوهران خود را خشنود کنند و این نکته وجه دیگری از جایگاه زن در فرهنگ ما است: بهین زنان جهان آن بود کز او شوی همواره خندان بود یا در جای دیگری: به سه چیز باشد زنان را بهی که باشند زیبای گاه مهی یکی آنکه با شرم و با خواسته است که جفتش بدو خانه آراسته است دگر آنکه فرخ پسر زاید او ز شوی خجسته بیفزاید او سه دیگر که بالا و رویش بود به پوشیدگی نیز مویش بود زنان پارسا در کنار نام رجال زهد و پرهیز و عارفان و پارسایان، نام زنانی بر تارک تاریخ میدرخشد که نمونه روشنی از زهد، تقوا و پرهیزگاری برای تمامی زنانند. زنانی چون آسیه، مریم، زهرا و ... چنانچه عطار در کتاب تذکرة الاولیا در باب مقام زن مینویسد: «چون زن در راه خدای تعالی مرد باشد، او را زن نتوان گفت.» چنانچه عباسه طوسی گفت: «چون فردا در عرصات آواز دهند که یا رجال! اول کسی که پای در صف رجال نهد مریم بود.» وقتی در ادبیات سخن از تقوا و پرهیز مریم به میان میآید نویسندگان این حقیقت را اعتراف میکنند که تقوا و پرهیز جنسیت بردار نیست. عطار در این باب می نویسد: «از روی حقیقت آنجا که این قومند همه نیست توحیدند، در توحید وجود من و تو کی ماند؟ تا به مرد و زن چه رسد.» همین طور زندگی بانوی عالمین حضرت فاطمه زهرا به عنوان الگوی زنان عالم مظهر زهد و پارسایی و تقوا معرفی گردیده و شاعران بسیاری فراخور طبع سلیم و ذوق خویش بیاناتی را در این خصوص آورده اند. البته بررسی جایگاه فاطمه زهرا در ادبیات و بررسی مدایح و مناقب و مراثی و ذکر سیره آن حضرت جایگاهی ویژه و خاص دارد که در این سطور نمیگنجد و شایسته است که در مجالی دیگر به صورت مستقل به آن پرداخته شود. نویسنده: قدسیه امینی
برنامه جهانی غذا در تازهترین مورد اعلام کرده است که زنان و دختران افغانستان بیشترین هزینه را از کاهش کمکها در افغانستان متحمل میشوند. این نهاد با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که بیش از یک میلیون مادر و کودک در افغانستان به دلیل کمبود شدید بودجه دیگر از کمکهای غذایی برخوردار نیستند. این در حالی است که برنامه جهانی غذا ماه گذشته اعلام کرده بود که در سال ۲۰۲۴ میلادی با توزیع مواد غذایی مقوی از دستکم ۱.۶ میلیون زن باردار و شیرده حمایت کرده است. همچنین براساس گزارش ماه جوزای سازمان جهانی صحت، روزانه ۲۴ مادر و ۱۶۷ کودک در سراسر افغانستان به دلیل بیماریهای قابل پیشگیری مرتبط با بارداری و زایمان جان خود را از دست میدهند. برنامه جهانی غذا گفته بود که افغانستان بدترین کشور جهان برای زنان است.
صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA) ضمن هشدار از آنچه که نرخ بالای مرگ و میر مادران در افغانستان عنوان شده، اعلام کرده است که نظام صحی افغانستان به صورت فوری به ۱۸ هزار قابله نیاز دارد. این صندوق هشدار داد اگر این نیاز برآورده نشود، زندگی زنانی بسیاری به خطر میافتد. افغانستان یکی از بالاترین نرخهای مرگ و میر مادران باردار را در جهان دارد. صندوق جمعیت سازمان ملل تاکید کرد که قابلهها میتوانند حدود ۹۰ درصد نیازهای فوری بهداشت باروری مادر، نوزاد و دختران نوجوان را برآورده کنند. طبق گزارش این صندوق، در سطح جهانی هم به حدود ۹۰۰ هزار قابله آموزش دیده دیگر نیاز است. طبق این گزارش، در افغانستان برای رسیدگی به تقاضای شفاخانهها، به ۱۸ هزار قابله ماهر دیگر نیاز فوری وجود دارد. کمبودی که اگر جبران نشود، میتواند زندگی بسیاری را به خطر اندازد. صندوق جمعیت ملل متحد گفت که در سال ۲۰۲۱ از بیش از ۷۰ درمانگاه خانوادگی در افغانستان حمایت میکرد، اما این رقم اکنون با وجود محیط عملیاتی بسیار چالشبرانگیز، بیش از شش برابر شده و به ۴۷۷ درمانگاه رسیده است. طبق این گزارش، این کلینیکها از سال ۲۰۲۱ به بیش از پنج میلیون افغان کمک کرده تا به خدمات حیاتی بهداشتی، به ویژه در مناطق دورافتاده و صعبالعبور دسترسی پیدا کنند. آمار بالای مرگ و میر مادران افغان در گزارش صندوق جمعیت سازمان ملل آمده است که افغانستان از دیرباز دارای یکی از بالاترین نرخهای مرگومیر مادران در جهان بوده است. هر ساعت یک زن به دلیل عوارض بارداری و زایمان جان خود را از دست میدهد. به گفته این صندوق، این مرگومیرها تا حد زیادی با مراقبتهای قابلههای ماهر قابل پیشگیریاند. صندوق کودکان سازمان گزارش داده است که در هر ۱۰۰ هزار تولد، ۶۳۸ مادر جان خود را در جریان وضع حمل از دست میدهند که علت آن فقر، دسترسی محدود به خدمات صحی و نابرابری جنسیتی است. این صندوق با اشاره به محدودیتهایی که حکومت سرپرست برای آموزش، کار و سفر زنان وضع کرده، گفت که چشمانداز این وضعیت برای زنان و دختران و نسلهای آینده در افغانستان خطرناکتر به نظر میرسد.
سازمان بینالمللی داکتران بدون مرز (اماساف) به بحران اقتصادی در افغانستان زیر سلطه حکومت سرپرست واکنش نشان داده و میگوید که برخی از خانوادهها حتا هزینه انتقال بیمارانشان به مراکز صحی را ندارند. داکتران بدون مرکز با نشر بیانیهای نوشته است که تقریباً همه کودکان برخی از روستاهای مناطق دوردست افغانستان از سوءتغذیه رنج میبرند. در ادامه آمده است، سازمان بینالمللی داکتران بدون مرز که در زمینه تداوی کودکان مبتلا به سوءتغذیه در هرات، قندهار و هلمند فعالیت میکند، به نقل از زنان خانوادهها گفته است که آنان حتا پولی برای انتقال بیمارشان به مراکز صحی ندارند. داکتر بدون مرکز به نقل از رویا، مادری که فرزندش دو هفته در یکی از مراکز صحی مربوط به داکتران بدون مرز بستری بود، نوشته است که به دلیل وضعیت بد اقتصادی، تقریباً همه کودکان در روستای وی از سوءتغذیه رنج میبرند. همچنین فاطمه، یک دیگر از این زنان به داکتران بدون مرز گفته است: «آنان [باشندگان روستا] حتا ۵۰ یا ۱۰۰ افغانی کرایه موتر ندارند تا فرزندانشان را برای درمان به اینجا [مرکز صحی] بیاورند.» در بیانیه آمده است که برخی از مادران به داکتران بدون مرز گفتهاند که به دلیل تغذیه ناکافی، قادر به تولید شیر برای نوزادانشان نیستند. با این حال، سازمان داکتران بدون مرز افزود که این سازمان سال گذشته میلادی برای ۱۰ هزار و ۴۰۰ کودک مبتلا به سوءتغذیه در هرات، قندهار و هلمند خدمات صحی ارایه کرده است. در ادامه آمده است که از آغاز سال ۲۰۲۴ تا ماه اپریل گذشته برای شش هزار و ۹۰۰ کودک در هرات و قندهار خدمات صحی ارائه شده است. این در حالی است که پس از تسلط دوباره حکومت سرپرست بر افغانستان، توانایی اقتصادی خانوادهها بهشدت کاهش یافته که این امر سبب افزایش سوءتغذیه در میان کودکان شده است. همچنان این موضوع باعث بحران شدید اقتصادی در کشور شده است. قابل ذکر است که ماه گذشته خورشیدی برنامه جهانی غذا اعلام کرده بود که سه میلیون کودک در افغانستان به بیماری سوءتغذیه مبتلا هستند.