سلامت باروری زنان، یکی از شاخص‌های کلیدی سلامت عمومی و پایه‌گذار تشکیل خانواده است. در دهه‌های اخیر، همزمان با تغییرات گسترده در سبک زندگی مدرن، میزان اختلالات باروری در جهان افزایش یافته است. عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب، استرس مزمن، فعالیت بدنی ناکافی یا بیش از حد، و تغییرات محیطی، بر محورهای هورمونی، ذخیره تخمدانی و کیفیت تخمک تأثیر می‌گذارند. این مقاله نگاهی علمی و جامع به نقش مؤلفه‌های کلیدی سبک زندگی و تغذیه در سلامت باروری زنان دارد. هدف آن، درک بهتر سازوکارهای مؤثر و ارائه راهکارهای کاربردی برای بهبود این جنبه مهم از سلامت است. شناخت پیوند میان شرایط درونی بدن و رفتارهای روزمره، نخستین گام برای افزایش احتمال بارداری موفق به‌شمار می‌رود. ۱. تغذیه و باروری تغذیه، زیربنای تعادل متابولیک و هورمونی است. مواد مغذی نقش مستقیمی در فرآیندهای سلولی دارند که برای بلوغ تخمک، تنظیم چرخه قاعدگی و فراهم‌سازی محیط مناسب رحم حیاتی‌اند. اسید فولیک (ویتامین B9) و سلامت کروموزومی اسید فولیک نه‌تنها برای پیشگیری از ناهنجاری‌های لوله عصبی جنین ضروری است، بلکه کمبود آن می‌تواند بر کیفیت تخمک و شانس موفقیت لانه‌گزینی تأثیر منفی بگذارد. زنان در سنین باروری باید از دریافت کافی این ویتامین در رژیم غذایی خود اطمینان حاصل کنند. ویتامین D؛ تنظیم‌کننده‌ی کلیدی هورمون‌ها سطح مناسب ویتامین D با بهبود عملکرد تخمدان، تنظیم چرخه‌های قاعدگی و افزایش موفقیت در درمان‌های کمک‌باروری (مانند IVF) ارتباط دارد. کمبود این ویتامین در جوامع امروزی بسیار شایع است و باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. استرس اکسیداتیو و کیفیت تخمک تخمک‌ها نسبت به استرس اکسیداتیو حساس‌اند. رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین C، ویتامین E، سلنیوم و کوآنزیم Q10 که در میوه‌ها، سبزیجات و چربی‌های سالم یافت می‌شوند، می‌تواند از غشای سلولی تخمک محافظت کرده و کیفیت آن را ارتقاء دهد. چربی‌های سالم؛ نقش اسیدهای چرب ضروری (EFAs) اسیدهای چرب امگا-۳، که در ماهی‌های چرب، بذر کتان و گردو یافت می‌شوند، برای سلامت غشای سلولی تخمک و تنظیم تولید پروستاگلاندین‌ها (مواد شبه‌هورمونی دخیل در لانه‌گزینی جنین) اهمیت بالایی دارند. مصرف منظم این چربی‌های مفید می‌تواند به بهبود باروری کمک کند. وضعیت هورمونی و وزن بدن وزن بدن، به‌ویژه شاخص توده بدنی (BMI)، نقش مهمی در تعادل هورمون‌های باروری مانند استروژن و پروژسترون دارد. اختلال در این تعادل می‌تواند چرخه قاعدگی را دچار مشکل کرده و شانس باروری را کاهش دهد. چاقی و مقاومت به انسولین چاقی، به‌ویژه در ناحیه شکم، یکی از عوامل اصلی ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) است؛ شایع‌ترین علت ناباروری در زنان. تجمع چربی اضافه منجر به افزایش تولید استروژن و بروز مقاومت به انسولین می‌شود که هر دو، تخمک‌گذاری را مختل می‌کنند و چرخه باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. کمبود وزن و اختلالات قاعدگی کمبود شدید وزن و کاهش چربی بدن می‌تواند باعث اختلال در چرخه قاعدگی، از جمله آمنوره (قطع قاعدگی) شود. در چنین شرایطی، بدن با دریافت سیگنال‌هایی مبنی بر ناکافی بودن منابع انرژی، تولید هورمون‌های تولیدمثلی را کاهش می‌دهد تا از بارداری در شرایط نامناسب جلوگیری کند. بنابراین، حفظ یک وزن متعادل و شاخص توده بدنی (BMI) در محدوده‌ی سالم، برای نظم هورمونی و باروری ضروری است. استرس مزمن و سلامت باروری: پیوند ذهن و بدن استرس مزمن، یکی از عوامل پنهان و اغلب نادیده‌گرفته‌شده در اختلالات باروری زنان است. بدن انسان در شرایط استرس، وارد وضعیت بقا می‌شود که به‌طور مستقیم بر عملکرد هورمونی تأثیر می‌گذارد. محور HPA و تأثیر آن بر GnRH در شرایط استرس مزمن، محور هیپوتالاموس–هیپوفیز–آدرنال (HPA) بیش‌فعال می‌شود و ترشح کورتیزول (هورمون استرس) افزایش می‌یابد. این وضعیت، به‌صورت غیرمستقیم ترشح GnRH (هورمون آزادکننده گنادوتروپین) از هیپوتالاموس را سرکوب می‌کند؛ هورمونی که برای تحریک ترشح LH و FSH از هیپوفیز و در نتیجه تنظیم چرخه قاعدگی و تخمک‌گذاری ضروری است. در نتیجه، استرس مداوم می‌تواند چرخه قاعدگی را نامنظم کرده و شانس باروری را کاهش دهد. تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، ورزش ملایم، یوگا و درمان‌های شناختی-رفتاری می‌توانند در کاهش سطح استرس و بهبود عملکرد باروری مؤثر باشند. استرس و محور HPA استرس باعث فعال شدن محور هیپوتالاموس–هیپوفیز–آدرنال (HPA) می‌شود که در پی آن، هورمون کورتیزول (هورمون استرس) ترشح می‌گردد. افزایش سطح کورتیزول می‌تواند عملکرد هیپوتالاموس را مختل کرده و ترشح هورمون GnRH (هورمون آزادکننده گنادوتروپین) را کاهش دهد. این اختلال، به نوبه خود، منجر به کاهش ترشح LH و FSH از هیپوفیز شده و فرآیند تخمک‌گذاری را مختل یا متوقف می‌کند. راهکارهای کاهش استرس برای کاهش تأثیرات منفی استرس بر باروری، تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفسی عمیق، مدیریت زمان و خواب کافی می‌توانند مؤثر باشند. این فعالیت‌ها با کاهش سطح کورتیزول، تعادل هورمونی را بهبود بخشیده و شرایط را برای باروری مساعدتر می‌کنند. سموم پنهان و تأثیرات محیطی علاوه بر تغذیه و استرس، قرار گرفتن مداوم در معرض برخی مواد شیمیایی و سموم محیطی (مانند آفت‌کش‌ها، پلاستیک‌های حاوی BPA و مواد شوینده‌ی صنعتی) ممکن است به تخریب ذخیره تخمدانی و کاهش کیفیت تخمک منجر شود. کافئین و الکل مصرف بیش از حد کافئین (بیش از ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم در روز) و مصرف منظم الکل با تأخیر در بارداری و افزایش احتمال سقط جنین در برخی مطالعات مرتبط دانسته شده است. کاهش مصرف این مواد به‌ویژه در زنان با مشکلات باروری توصیه می‌شود. نتیجه‌گیری و توصیه‌های عملی سلامت باروری زنان همچون تابلویی است که سبک زندگی و تغذیه، رنگ‌های اصلی آن را تشکیل می‌دهند. بهبود وضعیت باروری، اغلب نیازمند نگاهی جامع و فراتر از درمان‌های دارویی است. اصلاح عادات روزمره، کلید اصلی در این مسیر است. توصیه می‌شود زنان در سنین باروری با رعایت نکات زیر، نه‌تنها شانس بارداری موفق‌تری داشته باشند، بلکه کیفیت زندگی و سلامت کلی خود را نیز ارتقا دهند: - رعایت رژیم غذایی متعادل و سرشار از ویتامین‌ها، املاح و آنتی‌اکسیدان‌ها؛ - حفظ وزن مناسب و پیشگیری از چاقی یا کم‌وزنی افراطی؛ - مدیریت استرس از طریق روش‌هایی چون مدیتیشن، ورزش ملایم و خواب کافی؛ - کاهش مواجهه با سموم محیطی و پرهیز از مصرف بیش از حد کافئین، الکل و مواد شیمیایی مضر. با چنین رویکردی، زنان می‌توانند نقش فعال‌تری در حفظ و بهبود سلامت باروری خود ایفا کنند، و نه‌تنها احتمال بارداری را افزایش دهند، بلکه در بلندمدت نیز از سلامت جسمی و روانی بالاتری برخوردار شوند.  نویسنده: داکتر معصومه پارسا

باروری یکی از جنبه‌های مهم سلامت جسمی و روانی در زندگی زوج‌هاست. با این حال، عواملی مانند استرس، تغذیه نامناسب، سبک زندگی ناسالم و اختلالات هورمونی می‌توانند قدرت باروری را کاهش دهند. خوشبختانه، راهکارهای طبیعی و پزشکی متعددی برای افزایش شانس بارداری وجود دارد که با به‌کارگیری آن‌ها می‌توان احتمال باروری را به‌طور قابل‌توجهی بالا برد. از هر شش زوج در سراسر جهان یک نفر در ۱۲ ماه اول بارداری خود مشکل دارد. بسیاری از افراد بر این باورند هنگامی که اقدام به بارداری کنند ، به سرعت باردار می شوند. با این حال ، هر ماه فقط یک دوره زمانی بسیار کوتاه وجود دارد. فاکتورهای زیادی وجود دارد که هم بر قدرت باروری زنان و هم مردان تأثیر می گذارد. اکثر مردم می دانند که باروری زن با افزایش سن او کاهش می یابد اما ممکن است متوجه نشوند که حتی در باروری ترین سال های زندگی او ، انتخاب سبک زندگی و عوامل بیرونی می تواند بر احتمال باردار شدن و داشتن فرزند سالم تأثیر بگذارد. بنابراین ناباروری به معنای ناتوانی در باردار شدن پس از یک سال تلاش مناسب است. فاکتورهای زیادی وجود دارد که می تواند بر باروری فرد تأثیر بگذارد مانند سن ، وزن ، الکل ، مواد مخدر یا سیگار کشیدن ، رژیم غذایی ، ورزش و غیره. بخش اول: عوامل مؤثر بر باروری باروری نتیجه‌ی عملکرد هماهنگ میان چندین عامل است، از جمله: - سلامت سیستم تولیدمثل: عملکرد درست تخمدان‌ها، رحم، لوله‌های فالوپ و اسپرم در فرایند باروری حیاتی است. - هورمون‌ها: هورمون‌های زنانه مانند استروژن و پروژسترون و همچنین هورمون‌های مردانه نظیر تستوسترون نقش کلیدی در تنظیم چرخه‌ی باروری دارند. - سبک زندگی: تغذیه‌ی سالم، وزن مناسب، خواب کافی، پرهیز از مصرف سیگار، الکل و مواجهه با مواد شیمیایی، نقش مهمی در حفظ باروری دارند. - سن: افزایش سن، به‌ویژه پس از ۳۵ سالگی در زنان، با کاهش کیفیت و تعداد تخمک‌ها همراه است که می‌تواند بارداری را دشوارتر کند. روش‌های طبیعی برای افزایش باروری ۱. تغذیه‌ی مناسب مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، پروتئین‌های کم‌چرب و لبنیات طبیعی، تأثیر مثبتی بر سلامت باروری دارد. مواد مغذی زیر به‌طور خاص اهمیت دارند: - روی (Zinc) و ویتامین D: در بهبود کیفیت اسپرم مؤثرند. - اسید فولیک، ویتامین E و آنتی‌اکسیدان‌ها: به تقویت تخمک‌گذاری و بهبود عملکرد تخمدان‌ها کمک می‌کنند. *. کنترل وزن چاقی یا لاغری بیش از حد می‌تواند نظم چرخه‌ی تخمک‌گذاری را بر هم بزند. حفظ وزن در محدوده‌ی نرمال بر اساس شاخص توده بدنی (BMI)، به تعادل هورمون‌ها و افزایش شانس باروری کمک می‌کند. ۳. فعالیت بدنی منظم ورزش‌های ملایم مانند پیاده‌روی، یوگا یا شنا، به بهبود گردش خون، تنظیم هورمون‌ها و کاهش استرس کمک می‌کنند. توجه داشته باشید که ورزش‌های شدید و سنگین ممکن است تأثیر منفی بر تعادل هورمونی داشته باشند. ۴. کاهش استرس استرس مزمن می‌تواند بر هورمون‌های مؤثر در باروری مانند LH و FSH تأثیر منفی بگذارد. راهکارهایی مانند مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی آرام، تنفس عمیق و داشتن خواب کافی می‌توانند در کاهش استرس مؤثر باشند. ۵. ترک سیگار و الکل مصرف سیگار و الکل با کاهش کیفیت تخمک و اسپرم، شانس باروری را به شدت پایین می‌آورد. ترک این مواد، یکی از اقدامات کلیدی در مسیر بهبود باروری است. روش‌های پزشکی برای افزایش باروری ۱. مراجعه به پزشک متخصص و انجام بررسی‌های لازم در صورت تأخیر در بارداری، لازم است زوجین تحت نظر پزشک متخصص زنان یا اورولوژی قرار گیرند. بررسی‌هایی مانند سونوگرافی، آزمایش هورمونی، آنالیز اسپرم و بررسی سلامت رحم و تخمدان‌ها می‌تواند علت اصلی ناباروری را مشخص کرده و راه درمان مناسب را پیشنهاد دهد. ۲. درمان دارویی در صورتی که علت ناباروری به اختلالات تخمک‌گذاری مربوط باشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند کلومیفن سیترات، لتروزول یا هورمون‌های تزریقی برای تحریک تخمک‌گذاری تجویز کند. این داروها به تنظیم چرخه قاعدگی و افزایش احتمال بارداری کمک می‌کنند. ۳. جراحی و درمان‌های ساختاری اگر مشکلاتی مانند انسداد لوله‌های فالوپ، کیست تخمدان یا واریکوسل (در مردان) وجود داشته باشد، انجام جراحی‌های محدود می‌تواند عملکرد دستگاه تولیدمثل را بهبود دهد و شانس باروری را افزایش دهد. ۴. روش‌های کمک‌باروری (ART) - IUI (تلقیح داخل رحمی): اسپرم شسته‌شده و آماده‌شده، مستقیماً به رحم تزریق می‌شود. - IVF (لقاح آزمایشگاهی): تخمک و اسپرم در آزمایشگاه ترکیب شده و سپس جنین به رحم منتقل می‌شود. - ICSI: در مواردی که کیفیت یا تعداد اسپرم پایین است، یک اسپرم به طور مستقیم به داخل تخمک تزریق می‌شود. جمع‌بندی: زوج‌ها باید با صبر، آگاهی و برنامه‌ریزی درمان را ادامه دهند، چرا که معمولاً نتایج طی چند ماه قابل مشاهده است. عوامل ساده‌ای مانند خواب کافی، آرامش روانی، و حفظ رابطه عاطفی سالم، نقش قابل‌توجهی در افزایش شانس باروری دارند. پیش از مصرف هرگونه دارو یا گیاه دارویی نیز مشورت با پزشک ضروری است، تا از تداخل‌های احتمالی یا عوارض ناخواسته جلوگیری شود. در نهایت، ترکیب روش‌های طبیعی با درمان‌های علمی، بهترین مسیر برای بهبود باروری است. تغذیه سالم، ورزش ملایم و آرامش ذهنی در کنار پیگیری پزشکی، شانس بارداری را افزایش می‌دهند. آگاهی، پیگیری، و صبر، سه کلید اصلی در این مسیر هستند.  نویسنده: داکتر معصومه پارسا

تخمدان یک جفت غدد زنانه است که در آن تخمک‌ها تشکیل شده و هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون نیز در آن ساخته می‌شوند. این هورمون‌ها در ویژگی‌های زنانه مانند رشد سینه، فرم بدن و موهای بدن نقش مهمی دارند. آن‌ها همچنین در چرخه قاعدگی، باروری و بارداری نقش دارند. سرطان تخمدان یا ‏(Ovarian cancer)، زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های غیرطبیعی در تخمدان شروع به رشد و تقسیم به روشی کنترل نشده، می‌کنند. آن‌ها در نهایت (تومور) را تشکیل می‌دهند. اگر زود تشخیص داده نشود، سلول‌های سرطانی به تدریج در بافت‌های اطراف رشد می‌کنند و ممکن است به نواحی دیگر بدن سرایت کند. سرطان تخمدان چیست؟ سرطان تخمدان نوعی سرطان است که از اندام‌های تناسلی زنانه شروع می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های تخمدان غیرطبیعی تقسیم و دچار تکثیر غیرقابل کنترلی می‌شوند. «سرطان تخمدان» یک اصطلاح عمومی برای هر تومور بدخیم اولیه تخمدان است. با این حال، انواع مختلفی از سرطان تخمدان وجود دارد؛ از جمله برخی از آن‌ها که بسیار نادر هستند و نیاز به درمان تخصصی دارند. بنابراین، تشخیص صحیح از قبل بسیار مهم است. انواع اصلی سرطان تخمدان به خاطر سلول‌هایی که این بیماری برای اولین بار در آنجا شکل می‌گیرد، نامگذاری شده اند. قبلاً اعتقاد بر این بود که سرطان تخمدان فقط از تخمدان‌ها شروع می‌شود، اما شواهد اخیر نشان می‌دهد که بسیاری از سرطان‌های تخمدان ممکن است در سلول‌های انتهای دور (دیستال) لوله‌های فالوپ شروع شوند انواع سرطان تخمدان سرطان اپیتلیال تخمدان شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان است. سرطان صفاق اولیه و سرطان لوله فالوپ مشابه سرطان تخمدان اپیتلیال هستند و به همان روش درمان می‌شوند. انواع نادر سرطان تخمدان شامل تومورهای سلول زایا، تومورهای استرومایی و سارکوم است. علائم سرطان تخمدان سرطان تخمدان معمولاً در مراحل اولیه علائمی ایجاد نمی‌کند. هنگامی که علائم ایجاد می‌کند، می‌توانند مشابه سایر شرایط باشد. اگر هر یک از علائم را دارید و جدید هستند یا بیش از چند هفته ادامه دارند، باید با پزشک خود صحبت کنید. شایع‌ترین علائم سرطان تخمدان عبارتند از: احساس نفخ درد پشت، شکم یا لگن احساس سیری بعد از خوردن مقادیر کم تغییرات ادراری، مانند مشکل در ادرار کردن یا نیاز به ادرار فوری علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد: تغییر در عادات روده کاهش یا افزایش وزن غیر قابل توضیح خستگی حالت تهوع یا سوء‌هاضمه درد هنگام رابطه جنسی خونریزی واژینال بین پریودها، بعد از یائسگی یا بعد از رابطه جنسی چه چیزی باعث سرطان تخمدان می‌شود؟ علت سرطان تخمدان ناشناخته است. با این حال، عواملی وجود دارد که نشان داده شده است بر شانس ابتلا به سرطان تخمدان تأثیر می‌گذارد. عوامل خطری که ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند عبارتند از: سن بالا: اگر بالای ۵۰ سال هستید سرطان تخمدان شایع‌تر است. سابقه خانوادگی سرطان‌های خاص در بستگان نزدیک، از جمله تخمدان، پستان، کولورکتال و آندومتر یا یک جهش ژنی، یا سندروم لینچ را به ارث برده باشند داشتن اضافه وزن کشیدن سیگار اندومتریوز اگر هرگز باردار نشده اید (ناباروری) اگر در مورد خطر ابتلا به سرطان تخمدان نگران هستید، برای اطلاعات بیشتر و مشاوره به پزشک خود مراجعه کنید. همچنین با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان تخمدان افزایش می‌یابد. سرطان تخمدان چگونه گسترش می‌یابد؟ اگر سرطان تخمدان گسترش یابد، معمولاً این کار را از لگن به غدد لنفاوی، شکم، روده، معده، سینه یا کبد انجام می‌دهد. کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان مطالعات نشان می‌دهد که می‌توانید کارهایی برای کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان انجام دهید. که شامل: داشتن یک رژیم غذایی سالم و حفظ وزن مناسب مصرف قرص‌های ضد بارداری را در نظر بگیرید. با پزشک خود در مورد اینکه آیا آن‌ها ممکن است گزینه خوبی برای شما باشند، صحبت کنید. سابقه خانوادگی خود را بدانید و آزمایش ژنتیک را در نظر بگیرید. باز هم با پزشک خود صحبت کنید. برداشتن لوله‌های فالوپ درصورتی که تمایلی به بچه دارشدن ندارید. مطالعات نشان می‌دهد که این روش‌ها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد.   سرطان تخمدان و بارداری انواع مختلفی از سرطان تخمدان وجود دارد و برخی از افراد با تشخیص آن می‌توانند باردار شوند. با استفاده از ترکیبی از جراحی و درمان‌های حفظ باروری، برخی از بیماران می‌توانند پس از درمان به بچه دار شدن ادامه دهند. اگر سرطان گسترش نیافته باشد، جراح ممکن است بتواند تخمدان و‌ یا رحم را دست نخورده باقی بگذارد. علاوه بر این، ممکن است گزینه‌های دیگری برای حفظ باروری، از جمله انجماد تخمک‌ها و‌‌ یا بافت تخمدان وجود داشته باشد. پزشک زنان و متخصص غدد تولید مثل شما می‌تواند در تعیین اینکه آیا این درمان‌ها و روش‌ها ممکن است گزینه‌ای باشند کمک کند. مهم است که اهداف باروری خود را با پزشک خود در میان بگذارید. چه زمانی باید به پزشکم مراجعه کنیم؟ علائم سرطان تخمدان در سایر بیماری‌ها مشترک است، بنابراین داشتن علائم همیشه به معنای ابتلا به سرطان نیست. اگر متوجه علائم جدید شدید یا بیش از چند هفته ادامه یافته‌اند، باید به پزشک مراجعه کنید. تشخیص سرطان تخمدان در صورت داشتن علائم معمولاً با مراجعه به پزشک خود شروع می‌کنید. آن‌ها شما را معاینه می‌کنند و ممکن است شما را برای آزمایش یا مراجعه به متخصص ارجاع دهند. در صورت ابتلا به سرطان، آزمایشات بیشتری انجام دهید. این آزمایش‌ها برای پی بردن به اندازه و گسترش آن است. آزمایشات تشخیص سرطان تخمدان: سنوگرافی لگن ام آر آی و‌ سی تی اسکن آزمایش خون نمونه برداری درمان روند درمان سرطان تخمدان معمولاً شامل ترکیبی از جراحی و شیمی‌درمانی است. درمان‌های دیگر آن ممکن است در شرایط خاص استفاده شوند. مانند درمان هورمونی و ایمونوتراپی  نویسنده: داکتر معصومه پارسا

نوزاد نارس به نوزادی گفته می‌شود که حدود سه هفته قبل از زمان طبیعی تولد، یعنی در هفته ۳۷ یا زودتر، به دنیا آمده باشد. بارداری کامل معمولاً ۴۰ هفته طول می‌کشد. تولد زودرس می‌تواند خطرات جدی برای سلامت نوزاد ایجاد کند، زیرا بسیاری از اندام‌ها مانند مغز، ریه‌ها و کبد تا هفته‌های پایانی بارداری همچنان در حال رشد و تکامل هستند. نوزاد نارس ممکن است در گرم ماندن، تغذیه یا رشد طبیعی با مشکل مواجه شود و همچنین در معرض خطر تأخیر رشد در آینده باشد. با این حال، پیشرفت‌های پزشکی احتمال بهبود نوزادان نارس را افزایش داده است و بسیاری از آن‌ها می‌توانند به کودکان سالمی تبدیل شوند. انواع زایمان زودرس پزشکان زمانی که زایمان در هفته ۳۹ یا پس از آن انجام شود، بارداری را کامل (ترم) می‌دانند. تحقیقات نشان می‌دهد نوزادانی که بعد از هفته ۳۹ به دنیا می‌آیند، کمتر به مراقبت‌های ویژه نیاز پیدا می‌کنند. زایمان زودرس (قبل از هفته ۳۷) به چهار دسته تقسیم می‌شود: نارس دیررس: تولد بین هفته‌های ۳۴ تا ۳۶. این نوع زایمان شایع‌ترین حالت نارس بودن است. نسبتاً نارس: تولد بین هفته‌های ۳۲ تا ۳۴. خیلی زودرس: تولد پیش از هفته ۳۲. بسیار نارس: تولد پیش از هفته ۲۵. علائم نارس بودن نوزاد علائم نارس بودن ممکن است در هر نوزاد متفاوت باشد، اما برخی از علائم شایع عبارتند از: وزن کم هنگام تولد. مشکلات تنفسی. دمای پایین بدن. وجود موهای ظریف روی بدن. مشکلات تغذیه. عوامل خطر زایمان زودرس شما ممکن است در معرض خطر زایمان زودرس باشید اگر: بارداری چندقلویی (دوقلو، سه‌قلو یا بیشتر) دارید. سن شما کمتر از ۱۷ سال یا بیشتر از ۳۵ سال است. سابقه خانوادگی یا شخصی زایمان زودرس دارید. در دوران بارداری سیگار می‌کشید، الکل مصرف می‌کنید یا از مواد مخدر استفاده می‌کنید. وزن شما قبل از بارداری کم بوده یا در دوران بارداری به اندازه کافی وزن اضافه نکرده‌اید. عوارض زایمان زودرس نوزاد نارس زمان کافی برای رشد کامل را ندارد، به این معنا که برخی از اندام‌ها و سیستم‌های بدن او ممکن است برای زندگی خارج از رحم آماده نباشند. این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. نوزادان نارس معمولاً قبل از ترک بیمارستان به مراقبت ویژه در بخش NICU نیاز دارند. برخی از شایع‌ترین مشکلات سلامت نوزادان نارس عبارتند از: کم‌خونی: کمبود گلبول‌های قرمز سالم. آپنه نارس: وقفه‌های موقت در تنفس. مشکلات ریوی: شامل سندرم دیسترس تنفسی و دیسپلازی برونکوپولمونری. خونریزی داخل مغزی: خونریزی در مغز. زردی نوزاد: افزایش سطح بیلی‌روبین در خون. انتروکولیت نکروزان: التهاب روده. سپسیس نوزادی: عفونت شدید خون. مجرای شریانی باز: جریان خون غیرطبیعی در قلب. رتینوپاتی نارس: مشکلات رگ‌های خونی در چشم. عوامل مرتبط با زایمان زودرس زایمان زودرس ممکن است به علت‌های مختلفی رخ دهد که شامل موارد زیر است: عفونت یا التهاب: عفونت داخل رحمی یا کوریوآمنیونیت. اتساع بیش از حد رحم: مانند بارداری چندقلویی یا جفت غیرطبیعی. خونریزی‌های رحم: که ممکن است منجر به زایمان زودرس شود. فعالیت‌های زودرس غدد جنین: که به فرآیند زایمان سرعت می‌بخشد. تشخیص دقیق علت زایمان زودرس در بسیاری از موارد دشوار است، زیرا عوامل مختلف می‌توانند به طور هم‌زمان نقش داشته باشند. علائم زایمان زودرس برخی از علائم هشداردهنده زایمان زودرس عبارتند از: چهار یا بیشتر انقباض رحمی در یک ساعت. اتساع دهانه رحم همراه با افاسمان. خونریزی واژینال در سه‌ماهه سوم بارداری. درد شدید در لگن یا کمر. ترشحات آبکی از واژن (نشان‌دهنده پارگی زودرس غشاها). مراقبت‌های پزشکی و پیشگیری معاینات دوران بارداری: پزشک در طول بارداری با انجام معاینات لازم، سلامت مادر و جنین را تحت نظر می‌گیرد. شرکت در تمام معاینات دوران بارداری و انجام به‌موقع آزمایش‌ها بسیار مهم است. پیشگیری: ترک سیگار، الکل و مواد مخدر در دوران بارداری. حفظ وزن مناسب پیش از بارداری و افزایش وزن کافی در دوران بارداری. مشورت با پزشک برای مدیریت عوامل خطر. دسته بندی اصلی علل زایمان زودرس عبارتند از القای زایمان زودرس و زایمان زودرس خود به خود. تعیین علت دقیق زایمان زودرس خود به خودی دشوار است و ممکن است در همان زمان توسط عوامل مختلف ایجاد شود. تحقیقات موجود در مورد دهانه رحم محدود است و بنابراین در تشخیص اینکه چه چیزی طبیعی است یا نیست محدود است. چهار مسیر مختلف شناسایی شده‌اند که می‌توانند منجر به زایمان زودرس شوند و شواهد قابل‌توجهی دارند که شامل فعال شدن زودرس غدد درون ریز جنین، اتساع بیش از حد رحم (جفت شدن جفت)، خونریزی دسیدوال و التهاب یا عفونت داخل رحمی می‌شوند. شناسایی زنانی که در معرض خطر بالای زایمان زودرس هستند، خدمات بهداشتی را قادر می‌سازد تا مراقبت‌های تخصصی را برای این زنان و نوزادانشان ارائه دهند، برای مثال بیمارستانی با بخش مراقبت ویژه نوزاد مانند بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU). در برخی موارد، ممکن است به تعویق انداختن زایمان. سیستم های رتبه بندی خطر به عنوان رویکردی برای شناسایی افراد در معرض خطر پیشنهاد شده است، با این حال، هیچ تحقیق قوی در این زمینه وجود ندارد، بنابراین مشخص نیست که آیا استفاده از سیستم های امتیازدهی خطر برای شناسایی مادران باعث طولانی شدن بارداری و کاهش تعداد زایمان های زودرس می شود یا خیر. یا نه. علائم و نشانه های زایمان زودرس شامل چهار یا بیشتر انقباضات رحمی در یک ساعت است. در مقایسه با زایمان کاذب، زایمان واقعی با اتساع دهانه رحم و افاسمان همراه است. همچنین، خونریزی واژینال در سه ماهه سوم، فشار زیاد در لگن، یا درد شکم یا کمر می‌تواند نشانه‌هایی از تولد زودرس باشد. ترشح آبکی از واژن ممکن است نشان دهنده پارگی زودرس غشاهایی باشد که نوزاد را احاطه کرده است. در حالی که ممکن است پارگی پرده ها با زایمان همراه نباشد، معمولاً زایمان به عنوان عفونت (کوریوآمنیونیت) یک تهدید جدی برای جنین و مادر نشان داده می شود. در برخی موارد، دهانه رحم بدون درد یا انقباضات احساسی زودرس گشاد می شود، به طوری که ممکن است مادر تا اواخر مراحل زایمان علائم هشدار دهنده نداشته باشد. مراقبت‌های پزشکی دوران بارداری: پزشک شما در طول بارداری با انجام معاینات لازم، سلامت شما و کودکتان را تحت نظر می‌گیرد. پس فراموش نکنید که در تمام معاینات دوران بارداری حضور داشته باشید و آزمایش های دوران بارداری را به موقع انجام دهید. نویسنده: داکتر معصومه پارسا

پوکی استخوان از دست دادن آرام و تدریجی کلسیم و سایر مواد معدنی استخوانی است که منجر به تراکم کمتر و شکننده‌تر استخوان‌هایی می‌شود که مستعد شکستن و جمع شدن هستند. بیشتر زنان و مردان حتی نمی‌دانند که پوکی استخوان دارند تا زمانی که استخوانی را بشکنند. پوکی استخوان باعث می‌شود استخوان‌ها ضعیف‌تر و شکننده‌تر شوند. برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند. استخوان‌ها در اوایل دوران بزرگسالی شما تا اواخر دهه ۲۰ سالگی ضخیم‌ترین و قوی‌ترین هستند. از حدود ۳۵ سالگی به‌تدریج شروع به از دست دادن استخوان می‌کنید. این برای همه اتفاق می‌افتد، اما برخی از افراد به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند و استخوان را خیلی سریع‌تر از حد معمول از دست می‌دهند. این بدان معنی است که آن‌ها در معرض خطر بیشتری برای شکستگی هستند. چه کسانی در معرض خطر پوکی استخوان هستند پوکی استخوان می‌تواند مردان و زنان را درگیر کند. این بیماری در افراد مسن شایع‌تر است، اما می‌تواند افراد جوان‌تر را نیز درگیر کند. زنان زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند؛ زیرا تغییرات هورمونی که در دوران یائسگی اتفاق می‌افتد مستقیماً بر تراکم استخوان تأثیر می‌گذارد. هورمون زنانه استروژن برای سلامت استخوان‌ها ضروری است. پس از یائسگی، سطح استروژن کاهش می‌یابد. این می‌تواند منجر به کاهش سریع تراکم استخوان شود. زنان در صورت داشتن موارد زیر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند: یائسگی زودرس (قبل از ۴۵ سالگی) هیسترکتومی (برداشتن رحم) قبل از ۴۵ سالگی، به‌ویژه زمانی که تخمدان‌ها نیز برداشته شوند. عدم قاعدگی بیش از ۶ ماه در نتیجه ورزش بیش از حد یا رژیم غذایی زیاد عوامل خطر پوکی استخوان بسیاری از هورمون‌ها در بدن بر چرخش استخوان تأثیر می‌گذارند. اگر اختلال در غدد تولید‌کننده هورمون دارید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان باشید. اختلالات مرتبط با هورمون که می‌توانند باعث پوکی استخوان شوند عبارت‌اند از: پرکاری غده تیروئید کاهش میزان هورمون‌های جنسی (استروژن و تستوسترون) اختلالات غده هیپوفیز بیش‌فعالی غدد پاراتیروئید (هیپرپاراتیروئیدیسم) سایر عواملی که تصور می‌شود خطر پوکی استخوان و شکستگی استخوان را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از: سابقه‌ی خانوادگی پوکی استخوان سابقه والدین شکستگی لگن شاخص توده بدنی (BMI) ۱۹ یا کمتر استفاده طولانی مدت از قرص‌های استروئیدی با دوز بالا (این قرص‌ها به طور گسترده برای بیماری‌هایی مانند آرتریت و آسم استفاده می‌شوند) داشتن یک اختلال خوردن، مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی نوشیدن زیاد و سیگار کشیدن روماتیسم مفصلی مشکلات سوء جذب، مانند بیماری سلیاک و بیماری کرون برخی از دارو‌های مورد استفاده برای درمان سرطان سینه و سرطان پروستات که بر سطح هورمون‌ها تأثیر می‌گذارد دوره‌های طولانی عدم تحرک، مانند استراحت طولانی مدت در رختخواب علائم و علل: علائم پوکی استخوان چیست؟ پوکی استخوان مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر علائمی ندارد. به همین دلیل است که پزشکان گاهی اوقات آن را یک بیماری خاموش می‌نامند. شما چیزی را احساس یا متوجه نخواهید شد که نشان دهنده پوکی استخوان باشد. شما سردرد، تب یا معده درد نخواهید داشت که به شما اجازه دهد متوجه شوید چیزی در بدن شما اشتباه است. رایج‌ترین «علامت» شکستن ناگهانی استخوان است، به‌خصوص پس از یک زمین خوردن کوچک یا تصادف جزئی که معمولاً به شما آسیب نمی‌رساند. حتی اگر پوکی استخوان به طور مستقیم علائمی ایجاد نمی‌کند، ممکن است متوجه تغییراتی در بدن خود شوید که می‌تواند به این معنی باشد که استخوان‌های شما قدرت یا تراکم خود را از دست می‌دهند. این علائم هشداردهنده پوکی استخوان می‌تواند شامل موارد زیر باشد: کاهش قد. خمیدگی تغییر در وضعیت طبیعی بدن شما (بیشتر خم شدن یا خم شدن به جلو). تنگی نفس (اگر دیسک‌های ستون فقرات به‌اندازه کافی فشرده شده باشند تا ظرفیت ریه شما کاهش یابد). کمردرد (درد در ستون فقرات کمری). ممکن است مشاهده تغییرات در ظاهر فیزیکی خود سخت باشد. یکی از نزدیکانتان ممکن است بیشتر تغییراتی را در بدن شما ببیند (به‌خصوص قد یا وضعیت بدن). مردم گاهی در مورد «کوچک شدن» افراد مسن با افزایش سن شوخی می‌کنند، اما این می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که باید برای آزمایش تراکم استخوان به پزشک مراجعه کنید. تشخیص: بعد از گرفتن تاریخچه و معاینات فیزیکی از بیمار برای تشخیص سریع پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان به کار می‌رود این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس، تراکم مواد معدنی استخوان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند میزان پوکی استخوان را تعیین کند. این تصویر‌برداری به‌خصوص برای زنان در دوران یائسگی یا با عوامل خطر پوکی استخوان توصیه می‌شود. توجه علائم پوکی استخوان در زنان جوان و مراجعه به پزشک برای ارزیابی‌ها و آزمایش‌های تشخیصی می‌تواند به تشخیص زودهنگام پوکی استخوان کمک کند. تشخیص به‌موقع این بیماری امکان مدیریت بهتر و اجتناب از پیامد‌های جدی‌تر را فراهم می‌آورد. پیشگیری: پیشگیری از علائم پوکی استخوان در زنان جوان مستلزم توجه به سبک زندگی، تغذیه، ورزش و پیگیری‌های پزشکی منظم است. با اتخاذ این راهکار‌ها، زنان می‌توانند به حفظ سلامت استخوان‌های خود کمک کرده و خطر شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را کاهش دهند. درمان: درمان زودهنگام پوکی استخوان بسیار مهم است. هر چه بیمار برنامه درمانی را زودتر شروع کند نتایج بهتری به دست خواهد آمد. در درمان پوکی استخوان بر کاهش سرعت یا توقف از دست رفتن مواد معدنی، افزایش تراکم استخوان، پیشگیری از شکستگی استخوان‌ها، و کنترل درد ناشی از این بیماری تمرکز می‌شود. پزشک، بر مبنای برآورد میزان قرار داشتن شما در معرض خطر شکستگی استخوان طی ۱۰ سال آینده که با استفاده از اطلاعاتی مانند آزمایش تراکم استخوان انجام می‌شود، توصیه‌های درمانی خود را ارائه می‌دهد. معمولاً اگر خطر شکستگی بالا نباشد، در درمان پوکی استخوان از دارو استفاده نشده و در عوض بر شیوه زندگی، ایمنی و اصلاح عوامل افزایش‌دهنده خطر از دست رفتن استخوان تمرکز می‌شود. دارو درمانی هورمون درمانی رژیم غذایی ورزش و حرکات اصلاحی از جمله سایر درمان‌های پوکی استخوان است نویسنده: داکتر معصومه پارسا