برنامه جهانی غذا برای افغانستان می‌گوید که توزیع مواد غذایی، از جمله بیسکویت، در مکاتب این کشور به جذب دانش‌آموزان جدید و همچنان حضور آنان در صنف‌ها کمک کرده است. سازمان ملل متحد امروز (پنج‌شنبه، ۱۶ اسد) با نشر گزارشی گفته است که ثبت‌نام دانش‌آموزان در مکاتب ابتدایی در سال ۲۰۲۴ میلادی حدود ۱۱ درصد بیش‌تر از سال ۲۰۲۳ میلادی بوده است. در بخشی از گزارش برنامه جهانی غذا آمده است: «میزان حضور دانش‌آموزان نیز بهبود یافته و به‌طور میانگین به ۸۷ درصد در صنف‌ها رسیده است.» همچنین برنامه جهانی غذا روز گذشته از کمک ۳.۵ میلیون دالری اندونزیا به افغانستان خبر داده بود. این برنامه افزوده است که این کمک برای خرید مواد غذایی، از جمله بیسکویت، برای استفاده در مکاتب افغانستان اختصاص یافته است. به گفته‌ی برنامه جهانی غذا، این کمک هزینه، بیسکویت مورد نیاز برای شش ماه آینده را تأمین می‌کند. این نهاد با نشر اعلامیه‌ای گفته است که با استفاده از این کمک، بیسکویت‌های غنی‌شده تهیه خواهد شد و طی سه ماه میان ۲۰۰ هزار دختر و پسر توزیع می‌گردد. این در حالی است که یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل بارها نسبت به کمبود تغذیه دانش‌آموزان در مکاتب افغانستان هشدار داده است.

مجید پارسا، مدیر آموزش و پرورش شهر تهران اعلام کرد که ثبت‌نام دانش‌آموزان مهاجر افغانستانی برای سال تحصیلی جدید تنها در صورت ارائه مدارک مورد تایید وزارت داخله ایران انجام خواهد شد و سال گذشته حدود ۶۰ هزار دانش‌آموز مهاجر در مکتب‌های تهران تحصیل می‌کردند. آقای پارسا حضور دانش‌آموزان اهل افغانستان را عامل تراکم در صنف‌های درسی در مکاتب تهران خواند و گفته است که خروج مهاجران بدون اسناد اقامتی از چرخه آموزش در برخی مناطق به‌ویژه مناطق جنوبی تهران باعث کاهش تراکم دانش‌آموزی در صنف‌های درس می‌شود. وی پیش‌بینی کرده که با وضع محدودیت برای ثبت‌نام دانش‌آموزان مهاجر در برخی مکاتب تراکم از ۴۰ نفر به ۳۳ نفر کاهش می‌یابد. همچنین او در بخشی از صحبت‌هایش تاکید کرده است که جمعیت دانش‌آموزان مهاجر در شهرستان‌های/ولسوالی‌های تهران همچنان بالاست و نیاز به برنامه‌ریزی آموزشی و زیرساختی بیشتر در این مناطق احساس می‌شود. مقام‌های وزارت آموزش و پرورش ایران پیش‌تر اعلام کرده بودند که به‌منظور کاهش حضور فیزیکی دانش‌آموزان مهاجر در مکاتب ایران، در حال بررسی زمینه‌های همکاری با وزارت معارف حکومت سرپرست برای راه‌اندازی آموزش آنلاین ویژه برای دانش‌آموزان افغانستانی هستند. علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش ایران تاکید کرده بود که ایران آمادگی دارد تا در چارچوب تفاهم‌نامه همکاری سه‌جانبه، تمام دانش‌آموزان افغانستان را از طریق شبکه آموزش بومی آموزش داده و بر اساس اساسنامه مکاتب مجازی، مدارک تحصیلی معتبر صادر کند. مقام‌های ایرانی می‌گویند که این طرح می‌تواند بخشی از فشار موجود بر نظام آموزشی ایران را کاهش دهد و هم‌زمان دسترسی به آموزش را برای مهاجران بدون مدارک در خارج از سیستم رسمی را تسهیل کند. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران در ماه‌های اخیر روند اخراج مهاجران افغانستانی را شدت بخشیده است. نهادهای حقوق بشری می‌گویند که با این اقدام صدها هزار مهاجر، به‌ویژه دختران افغانستانی، با بازگشت به افغانستان تحت کنترول طالبان، از حق آموزش محروم می‌شوند.

تاج‌الدین اویواله، نماینده یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد در افغانستان اعلام کرده است که کودکان اهل افغانستان، به‌ویژه دختران، به‌دلیل کمبود آب و خدمات بهداشتی از رفتن به مکتب باز می‌مانند. آقای اویواله امروز (دوشنبه، ۳۰ سرطان) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که ۹ مکتب در ولایت لوگر به آب سالم و خدمات بهداشتی مجهز شده‌اند. نماینده صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل تاکید کرده است که بیش از دو هزار و ۳۰۰ دانش‌آموز از این خدمات بهره‌مند می‌شوند. یونیسف پیشتر نیز هشدار داده بود که تا سال ۲۰۳۰ میلادی، منابع آب کابل به‌طور کامل خشک خواهد شد. قابل ذکر است که بیشتر کودکان در مکاتب افغانستان به آب سالم دسترسی ندارند. این در حالی است که کمیته صلیب سرخ در روز جهانی آب گفته است که ۳۳ میلیون تن در افغانستان به آب نوشیدنی سالم دسترسی ندارند. همچنان، یونیسف پیش‌تر در گزارشی افزوده بود که در ۲۵ ولسوالی ولایت‌های شرقی افغانستان در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ آب نوشیدنی سالم فراهم کرده است.

منابع محلی از ولایت هرات می‌گویند که یک دانش‌آموز مکتب در ناحیه‌ی یازدهم این شهر از سوی دزدان مسلح موترسایکل سوار با شلیک گلوله به شکل فجیع کشته شده است. دست‌کم دو منبع به رسانه گوهرشاد گفته‌اند که این رویداد روز (شنبه، ۷ سرطان) در شهرک رازی (شیدایی) از مربوطات ناحیه‌ی یازدهم رخ داده است. منبع تاکید کرده است که این دانش‌آموز به اسم علی مردان بوده و حدود ۱۵ سال سن داشته است. منبع افزوده است که این دانش‌آموز در مسیر مکتب به خانه، از سوی دزدان مسلح هدف قرار گرفته است و علی مردان دانش‌آموز صنف نهم «لیسه خصوصی معراج۳» واقع در شهرک رازی بوده است. منبع تصریح کرده است که این دانش‌آموز از باشندگان اصلی ولسوالی کیتی دایکندی بود و همراه با خانواده‌اش در هرات زندگی می‌کرد. به گفته‌ی منبع، دزدان مسلح پس از گرفتن موبایل این دانش‌آموز، از ساحه فرار کرده‌اند. منبع تصریح کرده است ه این شاگرد پس از انتقال به شفاخانه جان باخته است. مسوولان محلی حکومت سرپرست در هرات تا اکنون در این مورد اظهارنظر نکرده‌اند. در سال جاری میلادی سرقت‌های مسلحانه در بخش‌های مختلف کشور افزایش چشم‌گیر یافته است. دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در تازه‌ترین گزارش خود از افزایش سرقت در افغانستان خبر داده است. این سرقت‌ها‌ی مسلحانه در حالی انجام می‌شود که حکومت فعلی ادعا می‌کنند که امنیت سراسری را در کشور تأمین کرده‌اند.

اداره آموزش و پرورش تهران درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که دانش‌آموزان مهاجر دارای برگه سرشماری و برگه بازگشت به افغانستان نمی‌توانند برای سال تعلیمی ۱۴۰۴ ثبت نام کنند. رسانه‌های ایرانی با نشر اعلامیه‌ای گفته‌اند که تمامی دانش‌آموزان افغانستانی دارای برگه سرشماری از آموزش در مکاتب جمهوری اسلامی محروم شده‌اند. یوسف بهارلو، مدیر کل آموزش و پرورش ولسوالی‌های/شهرستان‌های تهران در نامه‌ای از مسوولان مکاتب خواسته است که از ثبت نام دانش‌اموزان مهاجر دارای برگه سرشماری و برگه خروج، خودداری کنند. وی در ادامه از مدیران مکاتب خواسته است اولیای این دسته از دانش‌آموزان را به اداره کل ارجاع ندهند. رسانه‌ها با نشر گزارشی گفته‌ است که حدود دو میلیون مهاجر افغانستانی در ایران برگه سرشماری دارند. نادر یاراحمدی، رییس مرکز امور مهاجران ایران قبلا اعلام کرده بود که ۶۱۰ هزار و ۳۱۷ دانش‌آموز مهاجر در مکاتب این کشور مشغول فراگیری آموزش هستند. این مقام ایرانی اما واضح نکرد که چه تعداد از این دانش‌آموزان دارای برگه سرشماری و برگه بازگشت به افغانستان هستند. باید گفت که بسیاری از دانش‌آموزان افغانستانی در ایران از ادامه آموزش محروم شده‌اند. این در حالی است که بسیاری از خانواده‌های افغانستانی پس از ممنوعیت آموزش دختران توسط حکومت فعلی در افغانستان، برای ادامه تحصیل فرزندان خود به ایران مهاجرت کرده‌اند. گفتنی‌ست که ایران از سال‌ها به این‌سو میزبان میلیون‌ها افغانستانی‌ است. در ماه‌های اخیر این کشور، روند اخراج اجباری شهروندان افغانستان را آغاز کرده است. پس از حاکمیت حکومت فعلی در آگوست ۲۰۲۱ میلادی، تعدادی از شهروندان افغانستان به‌شمول زنان معترض، فعالان حقوق زن، نظامیان پیشین و خبرنگاران به کشورهای مختلف از جمله ایران مهاجرت کردند.

وزارت معارف حکومت سرپرست درتازه‌ترین مورد با نشر مکتوبی گفته است که ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر حکومت فعلی طی دستوری، لایحه‌ی ۹ ماده‌ای لباس دانش‌آموزان مکاتب دولتی و خصوصی را صادر کرده است. وزارت معارف در نسخه‌ای از این لایحه که به دسترس رسانه گوهرشاد قرار گرفته است، پوشیدن لباس‌های بیش از حد تعیین شده کوتاه یا دراز، تنگ و چسپ و نازک ممنوع می‌باشد. در این دستور آمده است که بستن دستار برای دانش‌آموزان ضروری می‌باشد. در ادامه آمده است که لباس دانش‌آموزان مکاتب دولتی پیراهن و تنبان با دامن دراز تا زیر زانوها بوده و رنگ لباس برای دانش‌آموزان صنف اول تا صنف نهم رنگ آسمانی و از صنف دهم تا دوازدهم سفید تعیین شده است. همچنان رنگ دستار یا کلاه سفید تعیین شده است. همچنین در بخشی از لایحه آمده است که لباس څارندوی پیراهن و تنبان با رنگ نخودی و بوت‌ها به رنگ سیاه می‌باشد و څارندو در بازوی چپ خود بازوبند تکه‌ای به رنگ بیرق معارف با داشتن نوشته څارندوی و کمربند به رنگ سفید نیز ببندد. وزارت معارف تاکید کرده است که این لایحه را به‌منظور ایجاد نظم در نهادهای تعلیمی معارف، تقویت روحیه آموزش و اطاعت در شاگردان، ایجاد احساس مشترک میان شاگردان، ایجاد تمایز شاگردان با سایر اشخاص و تقویت فرهنگ لباس اسلامی تصویب و نشر کرده است. ملا هبت‌الله آخوندزاده در این لایحه گفته است که لباس دانش‌آموزان مکاتب خصوصی از طرف اداره تعلیمی مربوطه تعیین می‌شود. همچنین در این لایحه، لباس معلمان، پیراهن تنبان همراه با دستار یا کلاه و لباس مدرسان مدارس دینی نیز پیراهن تنبان و دستار مناسب برای علمای دینی تعیین شده است. در ادامه هشدار داده شده است که دانش‌آموزان مکلف به حفظ نظافت لباس‌های خویش بوده و در صورت سرپیچی از این فرمان، از وی تعهدنامه مبنی بر عدم تکرار تخطی گرفته می‌شود. حکومت فعلی در کنار تصویب لایحه‌ی لباس دانش‌آموزان مکاتب دولتی و خصوصی، پس از بازگشت به قدرت، نصاب تعلیمی معارف افغانستان را تغییر داده است. وزارت معارف اوایل ماه جدی سال گذشته‌ی خورشیدی از تکمیل شدن روند تغییر نصاب تعلیمی دوره ابتدایی مکاتب خبر داده بود.