سازمان بین‌المللی مهاجرت اعلام کرده است که برگشت ۶۰ درصد عودت‌کنندگان شهروندان افغانستان از ایران اجباری و ۴۰ درصد دیگر داوطلبانه بوده است. این سازمان در گزارشی با ابراز نگرانی از افزایش برگشت و اخراج اجباری مهاجران افغانستان از ایران گفته است که از جنوری ۲۰۲۳ تا ماه جولای امسال، حدود ۱.۷ میلیون افغانستانی از ایران به کشور خود برگشته و اکثر آنان اخراج شده‌اند. در گزارش آمده است که در این مدت، ۸۴۱ هزار و ۵۲۱ بازگشت‌کننده از ایران از سوی سازمان بین‌المللی مهاجرت کمک دریافت کرده‌اند. در ادامه آمده است: «سازمان بین‌المللی مهاجرت و همکاران آن، بار دیگر از همه‌ی کشورها خواستار توقف فوری بازگشت اجباری افغانستانی‌ها، چه در کوتاه ‌مدت و چه در دراز مدت می‌باشد.» سازمان بین‌المللی مهاجرت تاکید کرد تا زمانی که شرایط برای اطمینان از «بازگشت‌ مصوون، با عزت و داوطلبانه مهاجران افغانستانی» از کشورهای منطقه انجام نشود، باید این کشورها روند بازداشت و اخراج آنان را متوقف کنند. همچنین عباس استانکزی، معین سیاسی وزارت خارجه‌ی حکومت سرپرست می‌گوید که مهاجران افغانستانی در ایران با مشکلات زیادی مواجه‌اند و او از مقام‌های ایرانی خواست تا با مهاجران «ترحم و شفقت» کنند. آقای ستانکزی روز (یک‌شنبه، ۲۳ میزان) در نشستی در کابل گفت که برخی رسانه‌ها و افراد در ایران اطلاعات نادرستی را علیه مهاجران افغانستان پخش می‌کنند. وی بیان اینکه، این کار برای آزار و اذیت مهاجران افغانستانی در ایران انجام می‌شود، گفت: «خواست ما از حکومت و رهبری ایران این است که از ترحم، شفقت اسلامی و برادری کار گرفته و به حقوق همسایگان احترام بگذارید.» معین سیاسی وزارت خارجه افزود که مهاجران افغانستانی در ایران «بار دوش حکومت ایران نیستند» و آنها در آن کشور، در زمینه‌های مختلف کار کرده و از «برکت افغان‌ها ایران امروز آباد» است. این در حالی است که برخی از مهاجران افغانستانی در ایران گفته‌اند که پولیس ایران روزانه صدها نفر را از بخش‌های مختلف آن کشور بازداشت و پس از مدتی توقیف، اخراج می‌کند. آنان می‌گویند که پولیس ایران حتا شبانه وارد محل بود و باش مهاجران افغانستانی شده و به آزار و اذیت آنان می‌پردازند. در تازه‌ترین مورد، احمد رضا رادان، فرمانده عمومی نیروی انتظامی ایران، بار دیگر بر اخراج اجباری مهاجران از آن کشور تاکید کرده و گفت که تا پایان سال جاری خورشیدی، قرار است دو میلیون مهاجر فاقد مدرک را از ایران اخراج کنند. آقای رادان در مصاحبه با یکی از تلویزیون‌های ایران به مهاجرانی که فاقد مدارک قانونی هستند، مهلت داد تا پایان سال جاری به کشورهای شان بازگردند.

شماری از از مهاجران و فعالان حقوق بشر افغانستان طی نامه‌ای از مسعود پزشکیان، رییس ‌جمهور ایران خواسته‌اند که روند اخراج اجباری مهاجران افغانستانی را از کشورش متوقف کند. مهاجران و فعالان حقوق بشر افغانستان این نامه را روز (یک‌شنبه، ۸ میزان) به رییس ‌جمهور ایران ارسال کرده و از او خواسته‌اند که به وضعیت دشوار مهاجران اهل افغانستان توجه ویژه‌ای داشته باشد، زیرا بسیاری از آنان با خطرات جدی مواجه‌اند. در این نامه تاکید شده است: «بسیاری از افرادی که سابقه فعالیت در نهادهای دولتی، نظامی، امنیتی و رسانه‌ها را دارند، به‌ویژه نظامیان و خبرنگاران، در خطر تعقیب، شکنجه و حتی اعدام هستند.» همچنین در بخشی از این نامه، مهاجران و فعالان حقوق بشر افغانستان تاکید کرده‌اند که دسترسی به آموزش یکی از مسوولیت‌های دولت‌ها است و کودکان افغانستانی نباید از حق آموزش در ایران محروم شوند. آنان همچنان بازداشت و نگهداری زنان در اردوگاه‌ها را نقض کرامت انسانی و اصول پناهنده‌گی دانسته‌اند. این نامه در حالی به مسعود پزشکیان، رییس‌ جمهور ایران ارسال شده که مهاجران اهل افغانستان در ایران با چالش‌های جدی روبرو هستند. قابل ذکر است که در روزهای اخیر، پولیس ایران بازداشت و اخراج مهاجران افغانستان را شدت بخشیده است. قابل ذکر است که بدرفتاری پولیس ایران با مهاجرین افغانستانی، به ویژه شکستن گردن یک پناه‌جوی نوجوان، واکنش گسترده‌ای را در میان شهروندان افغانستان برانگیخته است. پناه‌جوی نوجوان اهل دایکندی در حال حاضر در بیمارستان بستری است.

نصیراحمد فایق، سرپرست نمایندگی افغانستان در سازمان ملل، رفتار پولیس ایران با مهاجرین اهل افغانستان را مغایر با اصول و معیارهای پذیرفته ‌شده‌ی جهانی و قوانین مهاجرت خواند. آقای فایق گفته است که شکنجه نوجوان مهاجر اهل افغانستان توسط پولیس در شهرستان دماوند ایران غیرانسانی و غیراسلامی است. براساس گزارش‌ رسانه‌های بین‌المللی یک نوجوان ۱۵ ساله افغان به نام سید مهدی به دلیل شکنجه توسط پولیس ایران آسیب دیده و گردنش شکسته است. همچنین تصاویر و ویدیوهایی که به دست رسانه گوهرشاد رسیده است، نشان می‌دهد که یک مأمور لباس‌شخصی در روستای آبسرد شهرستان/ولسوالی دماوند، دست‌وپای سید مهدی را گرفته و مأمور دیگر زانویش را روی گردن او گذاشته است. تصاویر شکنجه این مهاجر افغان بازتاب گسترده در شبکه های اجتماعی داشته است. سرپرست نمایندگی افغانستان در سازمان ملل متحد در واکنش به این رویداد در حساب کاربری ایکس خود نوشته است: «رفتار و عملکرد پولیس جمهوری اسلامی ایران با پناه‌جویان و مهاجرین افغان، به ویژه آن‌هایی که اسناد قانونی دارند، خلاف اصول و معیارهای پذیرفته‌شده بین‌المللی و قوانین مهاجرت است.» آقای فایق شکنجه مهاجرین افغان توسط مأموران پولیس ایران را «غیرانسانی» و «غیراسلامی» خواند و خواستار اقدامات جدی برای جلوگیری و رسیدگی به چنین حوادثی شد. همچنین او از ایران به دلیل پناه دادن به میلیون‌ها مهاجر افغان قدردانی کرد و از مقام‌های ایرانی خواست که اقدامات لازم را برای جلوگیری از تکرار چنین رویدادهایی انجام دهند. قابل ذکر است که بدرفتاری پولیس ایران با مهاجرین افغان، به ویژه شکستن گردن یک پناه‌جوی نوجوان، واکنش گسترده‌ای را در میان شهروندان افغانستان برانگیخته است. پناه‌جوی نوجوان اهل دایکندی در حال حاضر در بیمارستان بستری است.

در ادامه‌ی اعتراضات و آزار و اذیت مهاجران افغانستانی در ایران و به ویژه در تهران، سازمان حقوق بشری هه‌نگاو درباره افزایش نژادپرستی حکومتی و اجتماعی نسبت به مهاجران افغان در این کشور هشدار داده و این وضعیت را «فاجعه‌بار» خوانده است. این سازمان حقوق بشری با نشر گزارشی گفته است که در ماه‌های گذشته موجی از افزایش نژادپرستی ضد افغانستانی چه به صورت حکومتی و چه به صورت اجتماعی در فضای ایران قابل مشاهده است. در ادامه آمده است که این نژادپرستی شامل به میان آمدن گفتمان اخراج مهاجران اهل افغانستان در بحث‌های مربوط به انتخابات ریاست جمهوری ایران تا اوج گرفتن مطالبه اخراج این افراد در شبکه‌های اجتماعی می‌شود. سازمان حقوق بشری هه‌نگاو تاکید کرد که شهروندان افغانستانی در موارد بسیاری با وجود دهه‌ها زند‌گی و کار در ایران دارای کارت‌های معتبر اقامت نیستند. در گزارش این سازمان آمده است که مهاجران افغانستانی در ۱۶ ولایت ایران اجازه اقامت ندارند و به جز در ولایت‌های تهران، البرز، قم در باقی ولایت‌ها تنها در شماری از ولسوالی‌ها اجازه اقامت دارند. باید گفت که پس از آن‌که تنش‌ها میان شهروندان ایران و مهاجران افغانستان پس از کشته شدن یک ایرانی بالا گرفت، اکنون با گذشت هر روز موج مهاجرستیزی و مخالفت با اتباع کشور در نقاط مختلف ایران افزایش یافته است. قابل ذکر است که طی دو هفته اخیر موجی از خشونت و مخالفت با مهاجران افغانستان در پایتخت و شماری از شهرستان‌های تهران راه افتاده است. در بیش‌تر موارد مهاجران افغانستان از سوی شهروندان ایران مورد توهین، تحقیر‌، لت‌وکوب و‌ حمله با چاقو قرار گرفته‌اند.

شماری از زنان معترض از «آزار و اذیت» شهروندان اهل افغانستان در ایران به ویژه در تهران انتقاد کرده و می‌گویند که زنان، دختران، فعالان حقوق بشر و زنان معترض که از ترس حکومت سرپرست به این کشور فرار کرده‌اند نیز با موج «مهاجر ستیزی» مواجه هستند. گروهی از زنان معترض موسوم به «جنبش زنان پنجره‌ی امید» با نشر اعلامیه‌ای گفته است که میلیون‌ها نفر از ترس حکومت فعلی به کشورهای مختلف فرار کرده و اکنون در کشورهای میزبان نیز دچار چالش‌های زیادی از جمله رفتارهای خشونت‌آمیز و خطر اخراج اجباری روبرو هستند. در اعلامیه‌ آمده است: «کشور ایران از یک طرف حامی درجه یک عاملان تباهی مردم، یعنی حکومت فعلی است. از طرف دیگر خلاف اصول حقوق بشری به آزار و اذیت، شکنجه، رفتار غیر انسانی، بازداشت و اخراج اجباری گسترده مهاجرین اقدام می‌کند.» زنان معترض تاکید کردند که «شکنجه‌کردن و به کام مرگ فرستادن» چنین اشخاص، خلاف همه‌ی اصول پذیرفته‌شده‌ی بین‌المللی‌ است که ایران باید به آن عمل کند. اعضای «جنبش زنان پنجره‌ی امید» افزوده اند که مداخله‌ها، سیاست‌های کشور های همسایه و کشورهای ابرقدرت جهان، تروریزم، فقر و بی‌کاری عامل اصلی مهاجرت شهروندان افغانستان است. آنان می‌فزایند که حمایت از مردم مهاجر افغانستانی مسوولیت کشورها در سطح بین‌المللی است. زنان معترض از ایران می‌خواهند که «سیاست مهاجرستیزی» خودشان را توقف کرده و از حکومت سرپرست حمایت افغانستان نکنند. همچنین اعضای «جنبش زنان پنجره‌ی امید» از سازمان ملل و کشورهای مهاجرپذیر می‌خواهند که مسوولیت‌های خود را فراموش نکرده و  برای نجات زندگی مهاجرین افغانستانی به‌ویژه زنان و کودکان مقیم ایران اقدام عملی کنند. قابل ذکر است که اخیراً به دنبال انتشار خبر کشته شدن یک شهروند ایران در منطقه ۱۵ تهران، شماری از مهاجران اهل افغانستان در تهران از «بدرفتاری‌های گسترده مردم محلی با افغان‌ها در شرق پایتخت» خبر دادند. هفته گذشته گزارش شد که یک شهروند ایران در پی درگیری با سه مهاجر افغان کشته شده است. همچنین مهاجران اهل افغانستان از منطقه ۱۵ تهران (محل وقوع این درگیری) تصویر اطلاعیه‌ای را در شبکه‌های اجتماعی نشر کرده‌اند که در آن به مهاجران افغان هشدار داده شده تا فوراً این محله را ترک کنند.

شماری از شهروندان ایران در منطقه ۱۵ تهران با شعار «مرگ بر افغانی» علیه مهاجران اهل افغانستان در این کشور تظاهرات کردند. براساس گزارش‌های رسانه‌های داخلی و بین‌المللی در روزهای اخیر اعتراض و بدرفتاری علیه مهاجران اهل افغانستان در ایران به ویژه در تهران افزایش یافته است. ویدیویی‌های در شبکه‌های اجتماعی نشر شده است، نشان می‌دهد که شماری در خیابانی که گفته شده محل قتل یک شهروند ایرانی است، اعتراض می‌کنند. معترضان عمدتا زنان هستند و افرادی از پولیس نیز دیده می‌شود که آن‌ها را همراهی می‌کنند. معترضان روز (جمعه، ۵ اسد) با برگزاری اعتراضی در منطقه ۱۵ تهران، شعار «مرگ بر افغانی» و «افغان جنایت می‌کند، دولت حمایت می‌کند» سر می‌دهند. ویدیویی که در شبکه‌های اجتماعی نشر شده است، کوتاه است و شعارها و خواسته‌های که تظاهر کنندگان مطرح می‌کنند، مشخص نیست. قابل ذکر است که اخیراً به دنبال انتشار خبر کشته شدن یک شهروند ایران در منطقه ۱۵ تهران، شماری از مهاجران اهل افغانستان در تهران از «بدرفتاری‌های گسترده مردم محلی با افغان‌ها در شرق پایتخت» خبر دادند. هفته گذشته گزارش شد که یک شهروند ایران در پی درگیری با سه مهاجر افغان کشته شده است. همچنین مهاجران اهل افغانستان از منطقه ۱۵ تهران (محل وقوع این درگیری) تصویر اطلاعیه‌ای را در شبکه‌های اجتماعی نشر کرده‌اند که در آن به مهاجران افغان هشدار داده شده تا فوراً این محله را ترک کنند. در این اطلاعیه که فرد یا نهاد منتشر کننده آن مشخص نیست، به مهاجران افغان اخطار داده شده است که اگر از منطقه ۱۵ نروند، «به صورت قهری از ایران اخراج خواهند شد.» [caption id="attachment_14901" align="aligncenter" width="725"] اطلاعیه منتشر شده در مورد اخراج مهاجران افغان از منطقه ۱۵ تهران[/caption] همچنین خبرگزاری تسنیم هفته گذشته نوشته بود که در پی مرگ یک شهروند ایران در اورژانس بیمارستان، پولیس پایتخت سه برادر افغان را به ظن دست داشتن در جراحت منجر به قتل بازداشت کرده است. این خبرگزاری به نقل از یک زن که سه کارگر مهاجر به آپارتمان او مراجعه کرده‌ بودند، نوشت: «همسرم برای ماموریت کاری تهران را ترک کرده و من در خانه تنها بودم. این سه برادر که همسایه ما هستند برای دریافت شارژ ساختمان آمدند که در همان ابتدا به‌خاطر مسایل ساختمانی مشاجره‌ لفظی میان ما شکل گرفت.» این زن که سه کارگر مهاجر را به فحاشی متهم کرده، گفت که پس از رفتن این سه کارگر، او با همسرش تماس گرفته و ساعتی بعد، برادر همسرش سراغ آن سه نفر رفته و با آن‌ها درگیر شده است. رسانه‌های داخلی از جمله خبرگزاری تسنیم نوشته‌اند که این مرد ۲۸ ساله در جریان بگو مگو با این سه کارگر افغان از ناحیه سینه زخمی شده و در بیمارستان جان باخته است. این در حالی است که در ماه‌های اخیر موجی از انتقاد از حضور مهاجران افغان در شهرهای مختلف ایران در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به راه افتاده است. همزمان با این انتقادها، پولیس ایران روند بازداشت و اخراج مهاجران افغان را شدت بخشیده است.

دادگاهی در فرانسه با صدور یک تصمیم تاریخی اعلام کرد که به پناه‌جویان زن اهل افغانستان پناهندگی می‌دهد. قضات «دادگاه ملی حق پناهندگی فرانسه» می‌گویند که این تصمیم را به دلیل اقدامات حکومت سرپرست علیه «حقوق و آزادی‌های زنان» اتخاذ کرده‌ است. دادگاه فرانسه با نشر بیانیه‌ای گفته است که حکومت فعلی از زمان بازگشت به قدرت در اگست ۲۰۲۱ میلادی «به حقوق و آزادی‌های بنیادین زنان و دختران افغان آسیب رسانده» است. در ادامه آمده است که «تمامی زنان افغان» را به عنوان یک گروه اجتماعی می‌شناسد که به عنوان پناهنده می‌توانند مورد حمایت قرار گیرند. دادگاه ملی حق پناهندگی فرانسه تاکید کرد که از حکم صادر شده در تاریخ ۱۶ جنوری توسط دیوان دادگستری اتحادیه اروپا پیروی می‌کند. پیش از این دیوان دادگستری اتحادیه اروپا حکمی صادر کرده بود که بر مبنای آن زنان اگر «در کشور مبدا خود به دلیل جنسیت‌شان در معرض خشونت‌های فیزیکی یا روانی قرار گیرند»، می‌توانند درخواست پناهندگی دهند. در بیانیه آمده است که براساس مفاد کنوانسیون ژنو، اقدامات حکومت فعلی علیه زنان مانند منع حق دسترسی به خدمات صحی، آموزشی، آزادی رفت‌و‌آمد و حذف آنان از ساختار دولتی به منزله اقدامات «تبعیض‌آمیز جدی» و «اعمال آزار و اذیت» به حساب می‌آید. براساس حکم این دادگاه، زنان اهل افغانستان که به دلیل اقدامات تبعیض‌آمیز و آزار و اذیت‌های حکومت فعلی از کشور خود فرار می‌کنند، اکنون می‌توانند در فرانسه درخواست پناهندگی دهند و شانس بالایی برای دریافت پناهندگی دارند. دلفین رویو، مدیر کل سازمانی موسوم به «فرانسه سرزمین پناه‌جویان»، با استقبال از این تصمیم ابراز امیدواری کرد که این تصمیم به ایجاد برنامه‌ای برای پذیرش زنان افغان کمک کند. قابل ذکر است که در پنج سال گذشته شهروندان افغانستان بیش از هر ملت دیگر در فرانسه درخواست پناهندگی داده‌اند. بر اساس داده‌های دفتر حفاظت از پناهندگان و افراد بدون تابعیت فرانسه، شهروندان افغانستان در سال ۲۰۲۲، ۱۷ هزار و ۱۰۳ درخواست پناهندگی در این کشور ثبت کرده‌اند. این میزان ۱۵ درصد کل درخواست‌های پناهندگی در فرانسه است. همچنین پیش از این سویدن و دنمارک نیز اعلام کرده بودند که به دلیل سیاست‌های تبعیض‌آمیز حکومت سرپرست علیه زنان افغانستان به پناه‌جویان زن این کشور به صورت خودکار پناهندگی می‌دهند.