وقتی دوره‌ای از زندگی‌یک جامعه با رویدادهای دشوار و ویرانگر سپری می‌‌شود که اثرات بد آن برای کل آن نسل برجای می‌‌ماند، به آن تروما‌یا آسیب جمعی ( به عبارت دیگر ترومای مشترک) می‌گویند. ما انسان‌ها وقتی رویدادهای مثبت‌یا منفی را با هم تجربه می‌کنیم با خاطرات مشترک آن  تجربه به‌یکدیگر متصل می‌شویم. برای مثال زندگی همه‌ی ما تحت تاثیر جنگ‌ها، انفجارات، ویروس کرونا و سایر مواردی که به خاطر می‌آورید تغییر کرده است. مهم نیست که چه کسی و در چه جایگاهی بوده اید، در هر صورت نمی‌توانستید از تاثیرات بد این اتفاقات کاملا ایمن باشید. با درک واکنش هر جامعه نسبت به تجربیات تلخ گذشته می‌فهمیم که طرز فکر و زندگی ما چگونه ممکن است در نتیجه‌ی رویدادهای گوناگون تغییر کند. تروما‌یا آسیب جمعی به معنای شرایط بد روحی و روانی در گروهی از انسان‌هاست که در پاسخ به حادثه‌ی تلخ مشترکی رخ می‌دهد. با استناد به تحقیقی که در 2018 در نشریه‌ی پیشگامان روانشناسی به چاپ رسید: " ترومای جمعی فرایندی روانشناختی، اجتماعی و پویا می‌باشد که در درجه‌ی اول به ساخت مفهومی‌ جدید منجر می‌‌شود". به عبارت دیگر ترومای جمعی رویدادی است که باعث می‌‌شود افراد گروه به درک و تصوری مشترک از رویداد آسیب‌زا برسند. خبر خوب این است که این چالش‌ها از‌یک نظر عاملی برای رشد و تغییرات مثبت نیز هستند. همانطور که آسیب‌ها در سطح فردی باعث رشد و فهم ما از مسائل می‌شوند جوامعی که در برخورد با تروما از خود سازگاری بیشتری نشان می‌دهند شانس بیشتری برای رشد نیز خواهند داشت. دلایل اصلی ترومای جمعی: هر رویداد تلخی که گروه بزرگی از انسان‌ها تجربه می‌کنند، مشاهده می‌کنند و‌یا تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند ممکن است باعث ترومای جمعی شود. چنین تجربیاتی اغلب باعث افزایش سرعت تغییرات در سیاست، احساسات ملی و حتی تصمی‌مات شخصی افراد مانند بچه دار شدن و‌یا نشدن می‌‌شود؛ چرا که به عقیده‌ی موریس هولباخ، فیلسوف و روانشناس فرانسوی، حافظه‌ی انسان معمولا در بافت جمعی عمل می‌کند، اتفاقاتی که در طول تاریخ رخ می‌دهند چه شامل ترومای جمعی باشند که نباشند در حافظه‌ی جوامع باقی می‌مانند و شخصیت اجتماعی افراد آن جوامع را شکل می‌دهند. خاطره‌ی این رویدادها مدت‌ها پس از خود آسیب، در حافظه‌ی جمعی ما زنده می‌مانند و در نحوه‌ی زندگی افراد، تصمیماتی که می‌گیرند و ارزشهای که برای مسائل قائل می‌شوند تاثیر می‌گذارد. در ادامه چند نمونه از رویدادهای که باعث آسیب جمعی می‌شوند را لیست می‌کنیم: جنگ و اشغالگری حملات تروریستی رکود اقتصادی نسل کشی و آزار و اذیت‌های مذهبی آسیب‌های نژادی، تبعیض‌های جنسیتی و طبقاتی کشتارهای دسته جمعی طوفان، سیل ، زلزله و سایر بلایای طبیعی مثال ترومای جمعی و درک تجربه‌ی جمعی بدون دیدن آن از نزدیک و صرفا بصورت انتزاعی می‌تواند دشوار باشد. برای این منظور نگاهی به چند نمونه‌ی واقعی از آسیب‌های تاریخی که نسل‌ها را تحت تاثیر قرار داده اند می‌ اندازیم: رکود بزرگ: در دهه‌ی 1930 شدیدترین رکود تاریخ مدرن امریکا بود. بسیاری از ما به تاثیر روانی این تجریه در نسل‌های پیشین آگاهی داریم. " کودکان دوران افسردگی" با توجه به خاطرات بد خود از دوران رکود به طور مشهودی به ثبات اهمیت می‌دهند و همچنین افرادی مدبر و انعطاف پذیر اند. هولوکاست: آزار و اذیت و نسل کشی، که‌ یهودیان اروپا به دست حزب نازی تجربه کرده اند تاثیری بر جای گذاشت که تا نسل‌ها ادامه داشت. تحقیقات بر روی بازماندگان هولوکاست نشان داد که علائم اختلال اضطراب پس از سانحه و‌یا PTSD و کاهش احساس رفاه چندین دهه ادامه داشت. و با وجود تاثیرات منفی حادثه‌ی هولوکاست باعث افزایش احساس همبستگی و تعلقات مذهبی در می‌ان جمعیت‌یهودی شد. ویروس کرونا: تروماهای جمعی به خاطر وسعت تاثیر گذاری‌شان از‌یک‌دیگر متمایز می‌شوند، اما به ندرت حادثه‌ی رخ می‌دهد که در کل جهان تاثیر بگذارد. همه‌گیری ویروس کرونا‌ یکی از آن دسته حوادث‌یک مرتبه‌ی در ‌یک قرن بود. این بیماری همه‌گیر باعث افزایش احساس اضطراب و ترس در میان جمعیت جهان شد. قرنطینه‌های طولانی باعث افزایش احساس انزوا، افسردگی، اضطراب و خشم در بزرگسالان و کودکان شد. اما برخی تحقیقات نشان می‌دهند که برخی مؤلفه‌های مثبت مانند: خودآگاهی، همدلی، اعتماد، مدیریت اضطراب و توانایی حل مشکل در طول همه گیری این ویروس تقویت شدند. آثار ترومای جمعی در سلامت روان: آثار ترومای جمعی ممکن است به زندگی روزمره‌ی ما نفوذ کند؛ اگر نتوانیم آنها را شناسایی کنیم در بهبود این تاثیرات نیز ناتوان خواهیم بود که موارد زیر مثال‌های از مشکلات سلامت روان هستند که در نتیجه‌ی ترومای جمعی افزایش می‌‌یابند: پریشانی روانی اختلالات اضطرابی عزت نفس پایین بحران موجودیت بیگانه هراسی مشکلات تربیتی و نسلی بی اعتمادی و خشونت در نسخۀ بعدی این مقاله به توضیح مفصل هر یک موارد اخیر و راهبردهای درمانی خواهیم پرداخت. نویسنده: مرضیه بهروزی «روانشناس بالینی»

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که گزارش‌هایی از کشته شدن دست‌کم ۲۰ کودک در حمله‌های هوایی پاکستان بر ولسوالی برمل ولایت پکتیکا به دست آورده است. سانجی ویجسکرا، مدیر منطقه‌ای یونیسف در جنوب آسیا با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود با خانواده‌های قربانیان ابراز همدردی کرده و نوشته است: «اطفال هیچگاه هدف نیستند و نباید باشند.» او نسبت به این حمله ابراز نگرانی شدید کرده است و گفته است که عمیقا غمگین است. همچنین یوناما دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان می‌گوید که گزارش‌های معتبری دریافت کرده است که نشان می‌دهد ده‌ها غیرنظامی، از جمله زنان و کودکان در حملات هوایی ارتش پاکستان به مناطقی در ولایت پکتیکا کشته شده‌اند. یوناما در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که حقوق بین‌الملل نیروهای نظامی را مکلف می‌کند تا تدابیر احتیاطی لازم را برای جلوگیری از آسیب به غیرنظامیان انجام دهند و بین غیرنظامیان و جنگ‌جویان در عملیات تمایز قایل شوند. یوناما تاکید کرده است که یک تحقیق برای اطمینان از پاسخ‌گویی، جلوگیری از تکرار و حفظ حقوق قربانیان نیاز است. این در حالی است که جت‌های ارتش پاکستان سه‌شنبه‌شب چهار ساحه در ولسوالی برمل پکتیکا را بمباران کردند. مسوولان حکومت سرپرست می‌گویند که در این بمباران مهاجران وزیرستانی هدف قرار گرفته و شماری از آنان، از جمله زنان و کودکان کشته شده‌اند. مسوولان حکومتی شمار تلفات بمباران پاکستان را ۴۶ نفر اعلام کرده‌اند. اما ممتاز زهرا بلوچ، سخن‌گوی وزارت خارجه‌ی پاکستان این حملات را یک عملیات مبتنی بر اطلاعات علیه تهدیدات امنیتی در مناطق مرزی خوانده است. حملات پاکستان واکنش تند مسوولان حکومت فعلی را در پی داشته و این گروه آن را تجاوز آشکار خوانده و گفته است که بی‌پاسخ نخواهد ماند. وزارت خارجه‌ی حکومت سرپرست کاردار سفارت پاکستان در کابل را احضار کرده و نامه‌ی اعتراضی خود را به او سپرده است.

مقدمه خانواده به عنوان اصلی‌ترین نهاد اجتماعی در تحکیم ارزش‌ها و انتقال فرهنگ، نقشی اساسی در پایداری جامعه دارد. اما این نهاد از تحولات اقتصادی و مشکلات مالی تأثیر می‌پذیرد. مشکلات اقتصادی می‌تواند نه تنها پایداری خانواده را تهدید کند، بلکه به تحولات اجتماعی عمیقی منجر شود که تأثیرات آن فراتر از حوزه خانواده گسترش می‌یابد. این مقاله به بررسی اثرات مشکلات اقتصادی بر خانواده، پیامدهای آن و راهکارهایی برای کاهش این تأثیرات می‌پردازد. نقش مشکلات اقتصادی در ایجاد استرس و اضطراب خانواده یکی از بارزترین پیامدهای مشکلات اقتصادی بر خانواده‌ها، استرس و اضطراب ناشی از فشارهای مالی است. والدینی که تحت فشار مالی قرار دارند، معمولاً توانایی کمتری در برآورده کردن نیازهای اساسی فرزندان خود دارند و این مسئله می‌تواند به بروز احساس نارضایتی و ناامیدی در میان اعضای خانواده منجر شود. برای مثال، عدم توانایی در پرداخت هزینه‌های آموزشی یا بهداشتی فرزندان، موجب احساس گناه و استرس در والدین می‌شود. این وضعیت می‌تواند به افزایش اختلافات خانوادگی و کاهش کیفیت روابط بین اعضای خانواده منجر شود. همچنین، استرس مالی می‌تواند تأثیرات جسمی و روانی بلندمدتی بر اعضای خانواده، به ویژه کودکان، داشته باشد. علاوه بر این، مطالعات نشان داده‌اند که استرس ناشی از مشکلات اقتصادی می‌تواند به تغییرات رفتاری مانند پرخاشگری، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس منجر شود. این تغییرات رفتاری ممکن است به شدت بر کیفیت زندگی خانوادگی تأثیر بگذارد. برای مثال، والدینی که تحت فشار مالی قرار دارند، ممکن است کمتر از گذشته به نیازهای عاطفی فرزندان خود توجه کنند، که این مسئله می‌تواند به کاهش همبستگی خانوادگی منجر شود. فشارهای مالی و تغییر در نقش‌های خانواده مشکلات اقتصادی می‌توانند منجر به تغییر نقش‌های درون خانواده شوند. در شرایطی که یکی از والدین شغل خود را از دست می‌دهد، ممکن است سایر اعضای خانواده برای کمک به تأمین مخارج، وظایف جدیدی را بر عهده بگیرند. برای مثال، مادرانی که پیش‌تر نقش محوری در مدیریت خانه داشتند، ممکن است مجبور شوند وارد بازار کار شوند. این تغییرات می‌تواند به تغییر در ساختار قدرت و تصمیم‌گیری در خانواده منجر شود و در برخی موارد به تنش‌های جدیدی بین اعضای خانواده دامن بزند. همچنین، در برخی موارد، فرزندان نیز مجبور به ورود به بازار کار می‌شوند تا به اقتصاد خانواده کمک کنند. این مسئله می‌تواند تأثیرات منفی بلندمدتی بر آینده تحصیلی و حرفه‌ای آنان داشته باشد. علاوه بر این، تغییر در نقش‌های خانوادگی ممکن است منجر به کاهش زمان تعامل بین اعضای خانواده شود، که این موضوع می‌تواند کیفیت روابط خانوادگی را کاهش دهد. تأثیر مشکلات اقتصادی بر روابط زوجین روابط زوجین یکی از نخستین جنبه‌هایی است که تحت تأثیر مشکلات اقتصادی قرار می‌گیرد. فشارهای مالی می‌تواند منجر به افزایش مشاجرات و کاهش رضایت زناشویی شود. زوج‌هایی که با مشکلات اقتصادی مواجه هستند، معمولاً زمان و انرژی کمتری برای توجه به نیازهای عاطفی یکدیگر دارند. این وضعیت می‌تواند به افزایش فاصله عاطفی و در نهایت به جدایی یا طلاق منجر شود. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مشکلات اقتصادی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر افزایش نرخ طلاق داشته باشد. برای مثال، عدم توانایی در تأمین هزینه‌های زندگی مشترک می‌تواند احساس نارضایتی را در یکی یا هر دو طرف افزایش دهد. علاوه بر این، فشارهای مالی ممکن است به کاهش اعتماد بین زوجین منجر شود، که این موضوع می‌تواند پایداری رابطه را به خطر بیندازد. پیامدهای اقتصادی بر تربیت فرزندان مشکلات اقتصادی می‌توانند به طور مستقیم بر کیفیت تربیت فرزندان تأثیر بگذارند. والدینی که با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کنند، ممکن است زمان و منابع کمتری برای تربیت و آموزش فرزندان خود داشته باشند. این مسئله می‌تواند به کاهش فرصت‌های آموزشی و اجتماعی برای کودکان منجر شود. برای مثال، عدم توانایی در پرداخت هزینه‌های آموزشی یا شرکت در فعالیت‌های فوق‌برنامه می‌تواند بر پیشرفت تحصیلی و اجتماعی کودکان تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، استرس مالی ممکن است به کاهش کیفیت ارتباطات بین والدین و فرزندان منجر شود. والدینی که با فشارهای مالی مواجه هستند، ممکن است کمتر به نیازهای عاطفی و روانی فرزندان خود توجه کنند. این موضوع می‌تواند به کاهش اعتماد و ارتباطات مؤثر بین والدین و فرزندان منجر شود. [caption id="attachment_18433" align="aligncenter" width="710"] تأثیر مشکلات اقتصادی[/caption] افزایش طلاق و ازهم‌گسیختگی خانواده یکی از پیامدهای جدی مشکلات اقتصادی بر خانواده‌ها، افزایش نرخ طلاق و ازهم‌گسیختگی خانواده است. فشارهای مالی می‌تواند به افزایش تنش‌ها و کاهش رضایت در زندگی مشترک منجر شود. همچنین، عدم توانایی در مدیریت مشکلات اقتصادی می‌تواند به افزایش اختلافات و در نهایت به جدایی منجر شود. طلاق نه تنها بر والدین، بلکه بر فرزندان نیز تأثیرات منفی دارد و می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و ایجاد مشکلات روانی در آنان منجر شود. راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با مشکلات اقتصادی تقویت فرهنگ مدیریت مالی آموزش مهارت‌های مدیریت مالی به اعضای خانواده می‌تواند به کاهش تأثیر مشکلات اقتصادی کمک کند. خانواده‌ها باید بیاموزند چگونه درآمد خود را به بهترین نحو مدیریت کنند و از هزینه‌های غیرضروری پرهیز نمایند. این مهارت‌ها می‌توانند به کاهش استرس مالی و افزایش رضایت درون خانواده منجر شوند. توسعه برنامه‌های حمایتی دولتی دولت‌ها می‌توانند با ارائه برنامه‌های حمایتی مانند یارانه‌ها، کمک‌هزینه‌های معیشتی و تسهیلات مالی به خانواده‌های کم‌درآمد، اثرات مشکلات اقتصادی را کاهش دهند. همچنین ایجاد شغل و حمایت از کارآفرینی می‌تواند به کاهش نرخ بیکاری و افزایش درآمد خانواده‌ها منجر شود. ایجاد فرصت‌های شغلی متنوع توسعه بازار کار و ایجاد فرصت‌های شغلی برای افراد در سن کار، به ویژه برای جوانان و زنان، می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی خانواده‌ها کمک کند. همچنین آموزش مهارت‌های شغلی متناسب با نیازهای بازار، یکی از راهکارهای مؤثر در این زمینه است. تقویت پیوندهای خانوادگی در مواجهه با مشکلات اقتصادی، تقویت ارتباطات درون‌خانوادگی می‌تواند به کاهش تنش‌ها و افزایش همبستگی کمک کند. گفتگوهای صادقانه بین اعضای خانواده درباره چالش‌های مالی و یافتن راه‌حل‌های مشترک، از تأثیرات منفی مشکلات اقتصادی می‌کاهد. سرمایه‌گذاری در آموزش و توانمندسازی آموزش و توسعه مهارت‌های افراد، به ویژه جوانان، نه تنها به بهبود شرایط اقتصادی خانواده‌ها کمک می‌کند، بلکه از چرخه فقر نیز جلوگیری می‌کند. سرمایه‌گذاری در آموزش می‌تواند به آینده اقتصادی پایدارتر منجر شود. مشکلات اقتصادی تأثیرات عمیقی بر خانواده‌ها دارد و می‌تواند به استرس، تغییر نقش‌ها، افزایش نزاعات و حتی طلاق منجر شود. با این حال، با اجرای راهکارهای مناسب مانند تقویت مدیریت مالی، حمایت‌های دولتی، ایجاد فرصت‌های شغلی، تقویت ارتباطات خانوادگی و سرمایه‌گذاری در آموزش، می‌توان اثرات منفی این مشکلات را کاهش داد. خانواده به عنوان پایه اصلی جامعه، نیازمند حمایت و توجه ویژه است تا بتواند در برابر چالش‌های اقتصادی مقاومت کند و نقش حیاتی خود را در جامعه حفظ نماید.