همزمان با روز جهانی زنان در ساینس، سفارت آمریکا برای افغانستان به این مناسبت بر توانمندسازی زنان و دختران کشور در عرصهی ساینس تاکید کرده و از توانمندی زنان و دختران افغانستان ستایش کرده است. این سفارت که اکنون از قطر فعالیت میکند با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است: «توانمندسازی زنان و دختران در عرصهی ساینس به آینده روشنتری برای افغانستان کمک میکند.» سفارت آمریکا برای افغانستان تاکید کرد که اگر به زنان و دختران افغانستانِ فرصت داده شود، به اندازه دیگران در عرصهی ساینس توانایی دارند. همچنین آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که زنان تنها یک سوم جامعهی علمی بینالمللی را تشکیل میدهند، سهم و بودجه آنها در بخش کار نیز کم است. آقای گوترش افزود: «دختران و زنان با علم مرتبط هستند و زمان آن فرا رسیده است که بدانیم میتوانند نوآوری را تقویت کنند.» وی بر حمایت از هر دختر و زن تاکید کرد تا بتوانند ظرفیتهای خود را افزایش دهند. از روز جهانی دختران و زنان فعال در ساینس در حالی در جهان تجلیل می شود که حکومت سرپرست در افغانستان مکاتب، دانشگاهها و تمامی مراکز آموزشی مدرن را برای دختران بالای صنف ششم بسته کرده است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیونها دانشآموز دختر از آموزش باز بماند.
برچسب: آموزش
اوچا یا دفتر هماهنگکنندهی کمکهای بشردوستانهی سازمان ملل متحد اعلام کرده است که دسترسی کامل و برابر زنان و دختران به آموزش، نه تنها در توسعهی اقتصادی یک کشور، بلکه در تمامی جنبههای جامعه نقش مهمی دارد. اوچا این موضوع امروز (یکشنبه، ۲۲ دلو) در حساب کاربری ایکس خود مطرح کرده و خواستار دسترسی زنان و دختران افغانستان به آموزش، فناوری و نوآوری از سوی حکومت سرپرست شده است. دفتر هماهنگکنندهی کمکهای بشردوستانه سازمان ملل متحد امروز (۱۱ فبروری) را بهنام روز جهانی زنان و دختران افغانستان یاد کرده و تاکید کرده است که زنان و دختران افغانستان باید درس بخوانند. این در حالی است که این نهاد پیش از این در یک کارزار ۱۶ روزه برای پایان دادن به خشونت علیه زنان و دختران نیز خواستار دسترسی زنان به آموزش، کار و تحصیل شده بود. اوچا تاکید کرده بود که در تلاش است تا از آموزش، تحصیل و اشتغال زنان و دختران در افغانستان حمایت و دفاع کند. در حالی اوچا از دسترسی زنان و دختران به آموزش و تحصیل دفاع میکند که بیش از دو سال میشود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاهها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیونها دانشآموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به باشگاههای ورزشی، رستورانتها، حمامهای عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بینالمللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شدهاند. علیرغم واکنشها و محکومیتهای جهانی، حکومت سرپرست تا اکنون از تصمیمشان دربارهی آموزش زنان و دختران عقبنشینی نکردهاند. حکومت فعلی کار زنان در ادارات دولتی و غیردولتی را نیز منع کرده است.
یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد در تازهترین مورد اعلام کرده است که در سال گذشتهی میلادی ۵.۷ میلیون دانشآموز در مکاتب دولتی افغانستان کتابهای جدید درسی را دریافت کردند. این نهاد امروز (یکشنبه، ۲۲ دلو) در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد، کتابهای درسی و سایر مواد آموزشی را برای دانشآموزان ابتدایی در سراسر کشور فراهم میکند. در حال حاضر فقط دختران پایینتر از صنف ششم به مکتب میروند. حکومت سرپرست پس از تسلط بر افغانستان، آموزش و تحصیل دختران بالاتر از صنف ششم و زنان را منع کرده است. همچنین وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاهها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیونها دانشآموز دختر از آموزش باز بماند. در حال حاضر آمار معتبر از شمار دانشآموزان مکاتب افغانستان وجود ندارد، اما حکومت پیشین افغانستان تعداد کل دانشآموزان مکاتب این کشور را ۹.۷ میلیون نفر اعلام کرده بود.
نویسنده: مهدی مظفری هیچ منبع معتبری؛ چه منابع قرآنی و یا احادیث پیامبر بزرگ اسلام (ص) در ممانعت تحصیل و تعلیم دختران هیچ سخن و ادعایی نکردهاند اما در افغانستان کنونی، زنان و دختران از آموزش و تحصیل محروم شدهاند. درست هنگامی که حکومت افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ تغییر کرد و حکومت فعلی قدرت را در دست گرفت. ساز و کارهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دستخوش تغییر و دگرگونی شد، فرمانهای محدود کننده برای زنان و دختران دانشآموز و دانشجو و زنانی که در ادارات و موسسات فعالیت میکردند، یکی پس از دیگری وضع شد. حکومت سرپرست افغانستان، در نخستین سال حکومتداریاش، دختران دانشآموز و دانشجویان را از تعلیم و تحصیل منع کرد. این تصمیم باعث شد که پرسشهای بیشماری متوجه متولیان حکومت شود. مهمترین آن این بود که با اتکا به کدام دلیل شرعی و قانونی، حکومت، دختران را از تعلیم و تحصیل منع کرده است؟ آیا از آیات قرآن و سنت پیغمبر (ص) چنین ممنوعاتی بدست آمده است؟ و دهها پرسش دیگر که هیچ یک پاسخ منطقی نداشتند. ما در شمارههای پیشین این مقاله، با مددجویی از آیات، روایات و ادلّههایی غیر از این دو، به وضاحت و درستی جایگاه تحصیل دختران در دین مقدس اسلام را بیان کردیم. اگر مخالفان تحصیل دختران کوچکترین تأمل و دقتی به آیات و احادیث مرتبط با علم داشته باشند، درخواهند یافت که اسلام توجه بیبدیلی به علم و دانش مبذول داشته است و آن را بسیار ارزشمند میداند؛ تا جایی که علم را پلّهای از پلّههای کمال انسان(مرد و زن) میشمارد. اگرچه بیانات پرواضح آیههای قرآن و احادیث پیغمبر (ص) در مورد تحصیل دختران حق مطلب را ادا کرده است و به خوبی «لزوم» تحصیل علم از سوی این قشر را ابراز داشته ولی جهت اینکه خط بطلان بر مدعیات مخالفان تحصیل دختران کشیده شود، در این یادداشت که شماره پایانی مقاله است، به دلایل ارائه شده از سوی این مخالفان، میپردازیم و در صدد پاسخ آنان برخواهیم آمد. عدهای از متولیان حکومت با استناد به یک حدیث خواستهاند که منع تعلیم و تحصیل دختران را به اثبات رسانند و با ذکر آن و نادیده گرفتن دهها حدیث میخواهند بگویند که پیامبر(ص) و اسلام، زنان و دختران را از تحصیل منع کردهاند. آن حدیث این است: «لا تنزلوهن الغرف ولا تعلمونهن الكتابة وعلموهن المغزل وسورة النور؛ زنان را در بالاخانهها منشانید و به آنان نوشتن یاد ندهید ولی به آنان نخ ریسی و سوره نور بیاموزید.» همانطوری که میدانید با شنیدن و خواندن هر سخنی که به پیامبر نسبت داده میشود، فیالبداهه نباید آنرا منسوب به پیامبر دانست؛ مخصوصا احادیثی که شبههناک است و ظاهرا متعارض با نص صریح قرآن کریم است. در مورد سلسله سند حدیث مورد بحث، کدام سند معتبری ارائه نشده است. اغلب حدیثشناسان از جمله: ابن عدی، ابن جوزی، ابن حجر، محمد بن طاهر المقدسی، ابن العدیم، علامه شیخ عسافی و… نسبت این حدیث به پیامبر معظم اسلام (ص) را رد نموده، معتقدند که این حدیث موضعی، ضعیف و بدون سند است و همچنین آنان نظر به بعضی راویان، نسبت این حدیث را به پیامبر اسلام (ص) درست نمیدانند، و آن را از جمله احادیث جعلی برشمردهاند. ابن جوزی، با ذکر این نکته که در سلسله سند این حدیث یک شخص جاعل (جعل کننده) قرار دارد، گفته است: «هذا الحديث لا يصح، محمد بن إبراهيم الشامي كان يضع الحديث؛ حدیث منع تعلیم زنان صحت ندارد، محمد بن ابراهیم شامی حديثات را جعل مىكرده است.» برخلاف حدیث منع تحصل دختران، نقل تاریخی متقنی درمورد آموزش نوشتن است که به خوبی موضع پیامبر اکرم (ص) را درمورد آموزش، یادگیری و نوشتن بیان میکند. تاریخ در مورد این موضع رسول خدا آورده است: «شفاء عدي، یکی از دختران قبیله عدی نوشتن بلد بود. وی دختران را در زمان جاهليت عرب، نوشتن تعليم ميداد و بانو حفصه (یکی از خانمهای پیامبر) نوشتن را قبل از ازدواج با نبي اكرم (ص) از وی میآموخت. وقتي كه حفصه ازدواج کرد، پیامبر از شفاء عدی خواست که آموزش نوشتن را با او ادامه بدهد تا خط او درست و زیبا شود و (حفصه) نیز چنین کرد.» دلیل دیگری که متولیان حکومت افغانستان (مخالفان تحصیل دختران) ارائه کردهاند، این است که دختران بخاطر عدم محجبه بودنشان از تحصیل منع شدهاند. البته این دلیل آنان، نظر به بررسیها، بهانه است تا دلیل. تصمیمگیران و مجریان منع تحصیل دختران میگویند که: «زنان و دختران افغان بخاطر اینکه در مکاتب و دانشگاهها حجابشان را رعایت نمیکردند، از تحصیل منع شدند.» این دلیلشان همانطوری که پیشتر سخن رفت، بهانه است. به این دلایل: اولا: باید گفت که اکثر زنان و دختران افغانستان چه در حکومت پیشین و چه در حکومت فعلی حجاب و حدود شرعی را رعایت کرده و میکنند. ثانیاً: برفرض که عدهای محدودی حجاب شرعی مورد قبول حکومت فعلی را نداشتهاند؛ چرا به علت عدم محجبه بودن عدهای محدود، تمام دختران از تعلیم و تحصیل منع شدند؟ آیا این درست است که بخاطر یکی، حق صدها نفر نادیده گرفته شود؟ ثالثاً: وقتی از سوی وزارت به مکاتب و دانشگاهها، نامه رسمی مبنی بر رعایت حجاب شرعی زده شد، پیرو این نامه مطابق مدارک و شواهد، عموم دختران دانشآموز و دانشجو بدون استثناء حجاب موافق حکومت را رعایت کردند. با این وجود چرا دولت تحصیل دختران را آزاد نگذاشت و بر شدت ممنوعیت تحصیل آنان افزود؟ با این موارد، نتیجه مشخص است که متولیان حکومت فعلی حجاب شرعی را بهانه میکنند تا احساسات و هیجانات و باورهای قبیلهای خودشان را عملی کنند تا یک امر شرعی و اسلامی را. حذف زنان و دختران از بستر تحصیل و اجتماع، یک حرکت احساسی و هیجانی است تا عقلی و شرعی. مطابق آنچه در این مقاله گفته شد، معلوم شد که «اسلام» به هیچ وجه مخالف تحصیل دختران نبوده و نیست؛ بلکه تعلیم و تحصیل آنان را یک امر ضروری و الزامی میشمارد. پس مدعیات و کسانی که از آدرس اسلام بر طبل مخالفت تحصیل دختران میکوبند، برحق نیستند.
با وجود وضع محدودیتهای شدید و سرکوب زنان و دختران توسط حکومت سرپرست، ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در تازهترین اظهار نظرش گفته است که ایالات متحده با حکومت فعلی و بسیاری از افغانستانیها در داخل و خارج در تعامل است و حقوقبشر و آموزش زنان و دختران، در خط مقدم این تعامل قرار دارد. آقای پاتل این اظهارات را در یک نشست خبری مطرح کرده و گفت که آمریکا با شرکای خود از جمله سازمان ملل متحد، به فشار بر حکومت فعلی برای لغو احکام تبعیضآمیز علیه زنان و دختران ادامه میدهد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تاکید کرد که عادیسازی روابط با حکومت فعلی منوط به احترام به حقوق همه شهروندان افغانستان است. او در بخشی از صحبتهایش افزود که وزارت خارجه آمریکا هیچ برنامه کوتاهمدتی برای بازگرداندن هیچگونه فعالیت دیپلماتیک به کابل ندارد. در حالی آمریکا حقوق بشر و آموزش زنان و دختران را شرط اصلی بر تعامل با حکومت سرپرست مطرح کرده که حکومت پس از حاکمیت خود بر افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از مکتب محروم کرده است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاهها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیونها دانشآموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به باشگاههای ورزشی، رستورانتها، حمامهای عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بینالمللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شدهاند. علیرغم واکنشها و محکومیتهای جهانی، حکومت سرپرست تا اکنون از تصمیمشان دربارهی آموزش زنان و دختران عقبنشینی نکردهاند. حکومت فعلی کار زنان در ادارات دولتی و غیردولتی را نیز منع کرده است.
نویسنده: مهدی مظفری در بخشهای پیشین این مقاله، با استفاده از آیات قرآن و سخنان پیغمبر اکرم(ص) «جایگاه تحصیل دختران در اسلام» را تبیین نمودیم. با توضیحات و استدلالهای آیات و احادیث مرتبط با علم (در شمارههای قبل ارائه شد) نتیجه میگیریم که از این دو منبع بزرگ معارف اسلامی نه تنها بوی ممنوعیت تحصیل دختران استشمام نمیشود بلکه خداوند حکیم در کتابش (قرآن) و پیامبر خدا بارها و بارها به طرُق مختلف، انسانها (زن و مرد) را به فراگیری دانش فراخوانده است. اگر از تحلیل آیات و احادیث مرتبط با علم، به حکم «واجب بودن» تحصیل علم برای دختران نتوانیم رسید، قطعاً میتوان به حکم مستحب مؤکّد بودن آن دست یافت. علاوه بر این، دلایل دیگری نیز وجود دارد که تحصیل همه انسانها، از جمله دختران را امری ضروری میداند. تحصیل دانش، پلهای از نردبان کمال یکی از دلایلی که لازم است جایگاه تحصیل دختران در اسلام مورد بررسی قرار گیرد، مسئله و ادلّه «کمال» است. قبل از اینکه با استفاده از ادلّه کمال جایگاه تحصیل دختران در اسلام را روشن کنیم، لازم است دو نکته را یادآور شویم: نکته اول: انسان از دو بعد، جسم و روح تشکیل شده است. این دو بُعد مکمل یکدیگرند و وجود یکی بدون دیگری امکانپذیر نیست. تمام سفارشها و توصیههای سازمانهای الاهیاتی و بشری برای این است که حدّاقل یکی از این دو بُعد انسان را تقویت بخشند. عمل به توصیههای ورزشی منجر به تقویت و سلامت جسم میشود و توصیههای روانشناسی برای این است که روح انسان از خطرات افسردگی، استرس و اضطراب محفوظ بماند. اکثر توصیههای دینی هم برای این است که روح انسان تقویت شود و مراتب کمال را طی کند. نکته دوم: دین نیز از بدو نزول، هدف خود را هدایت انسان به سوی کمال معرفی کرده است. با این معرفی، روح انسان هدف قرار میگیرد. یعنی تمام توصیهها و سفارشات دین برای این است که روح انسان تقویت شود، تا جایی که به کمال برسد. دینشناسان و عارفان درباره روح هم گفته اند: «روح مرد و زن مساوی است». یعنی هر چیزی که به روح انسان مربوط میشود، برای زن و مرد یکسان است. قرآن کریم زندگی پاکیزه و حیات طیبه را جزای عمل و پاداش هر مرد و زنی میداند که عمل صالح را از روی ایمان و به قصد تقرب به خدا انجام میدهد و میفرماید: «مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَنُحۡيِيَنَّهُۥ حَيَوٰةٗ طَيِّبَةٗ»(نحل، ۹۷) این آیه و آیات مشابه آن ناظر به این معنی است که روح نسبت به مرد و زن مساوی است چون آن کس که عامل معتقد است، روح است نه زن یا مرد. بنابراین، اکثر توصیهها و امر و نهیهای دین و اوامر دیگری که مربوط به روح میشود، جنسیتبردار نیستند و معمولاً همۀ آن سفارشها متوجه زن و مرد میشود. حال با در نظرداشت نکات قبل میگوییم: تحصیل علم، پلهای مهم و حیاتی از پلههای نردبان کمال روح انسان است. اگر کسی میخواهد طریق کمال را طی کند (آن هم در این زمانه مدرن)، باید تا جایی که میتواند دانش کسب کند و درک خود را بالا ببرد. دین که انسان را به تقوا و پایبندی به اصول و انجام فروعات امر کرده است، در کنار اینها، انسان را به تحصیل علم نیز فراخوانده است. اگر اسلام، پرهیزگاری و انجام واجبات و ترک محرمات را برای مرد و زن به منظور کامل شدنشان لازم میداند، تحصیل دانش را نیز برای به کمال رسیدن هر دو الزامی میداند. پس نتیجه این است که تحصیل علم برای به کمال رسیدن انسان یک امر ضروری است. انسانیت انسان و مدارج و مراتب کمال و رشد او به جان و روح او مربوط میشود و آن چه کمال است و به انسانیت انسان مربوط میشود، در آن ذکورت و انوثت شرط نیست. یعنی مرد و زن میتوانند دانش کسب کنند و در هر رشتهای که میخواهند متخصص شوند.
در ادامهی وضع محدودیت و سرکوب زنان و دختران در افغانستان، حامد کرزی، رییسجمهور پیشین کشور در دیدار با زنان فعال در عرصهی آموزش و پرورش گفته است که بازگشایی مکاتب و دانشگاهها بهروی دختران مسالهی حیاتی برای پیشرفت کشور است. آقای کرزی با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که در این دیدار با زنان فعال در عرصهی آموزش و پرورش در مورد بازگشایی مکاتب و دانشگاهها و رشد و ترقی زنان و دختران صحبت کرده است. وی گفته است که اشتراککنندگان در این دیدار، خواستار اقدامات مؤثر در عرصههای مختلف از جمله، در بخش آموزش در کشور شده و بر اتحاد و اتفاق ملی تاکید کردهاند. حامد کرزی در این دیدار گفت که بازگشایی مکاتب و دانشگاهها بهروی دختران مسالهی حیاتی برای پیشرفت افغانستان میباشد. او تاکید کرد که تفاهم ملی برای تامین صلح و ثبات دایمی در کشور یک امر ضروری است. این در حالی است که آقای کرزی پیش از این هم بارها خواستار بازگشایی مکاتب و دانشگاهها بهروی دختران از سوی حکومت سرپرست شده است. در حالی حامد کرزی بر بازگشایی مکاتب و دانشگاهها تاکید میکند که یش از دو سال میشود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاهها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیونها دانشآموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به باشگاههای ورزشی، رستورانتها، حمامهای عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بینالمللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شدهاند. علیرغم واکنشها و محکومیتهای جهانی، حکومت سرپرست تا اکنون از تصمیمشان دربارهی آموزش زنان و دختران عقبنشینی نکردهاند. حکومت فعلی کار زنان در ادارات دولتی و غیردولتی را نیز منع کرده است.
نویسنده: مهدی مظفری برای کشف نظر اسلام درباره موضوعی، از دو منبع باید کار گرفت؛ کتاب(قرآن) و سنت(حدیث و تقریر پیامبر). در شماره قبل این مقاله، نظر قرآن را در مورد تحصیل دختران بیان کردیم. در بخش قبلی استدلال شد که قرآن کریم چه در مقام تشویق و ترغیب و چه در مقام وجوب و الزام عموم انسانها را (فارغ از نژاد و جنسیت) به تحصیل علم فراخوانده است. همچنین تاکید شد که بیشتر آیات مرتبط با علم، علیرغم اینکه با صیغه مذکر بیان شده، اما مخاطبشان مرد و زن است. در این بخش از مقاله، با استفاده از سخنان پیامبر عظیمالشأن اسلام، جایگاه تحصیل دختران در آیین مقدس اسلام را بررسی میکنیم. پیامبر(ص): «تحصیل بر مرد و زن واجب است.» پیامبر گرامی(ص) اشارات بیشماری به علم و عالمان نموده است. ایشان هم در مقام سخن و هم در مقام عمل، دانش و دانشمندان را تکریم نموده، از این طریق، امت خود را به علمآموزی فرا خوانده است. پیامبر خدا(ص) در کشاندن انسانها بسوی علم و دانش، همان شیوه قرآن را پیش گرفته است. ایشان در جایی، تمام انسانها را به فراگیری دانش تشویق میکند و در جایی با به کار بردن واژگان دستوری امر به تحصیل علم مینماید. حضرت ختمی مرتبت(ص) مکررا در جمع مسلمین با بیان اهمیت دانش و ارزش طالب علم، مشوق آنان در فراگیری علم شده است. علم را سرچشمه همه خیرات نامیده، عالمان را وارث انبیاء، قلم عالم را برتر از خون شهید و نگاه به چهره دانشمندان را عبادت خوانده است. پیامبر اکرم (ص) بیان داشته که چگونه مَلَک، بالهای خویش را سرشار از رضا، زیر پای طالب علم میگستراند و هر آنچه در جهان است، حتی ماهی در دریا، برای او طلب آمرزش از خدا مینماید. پیامبر خدا (ص) در سخن گفتن درباره علم و دانش تا بدانجا میرود که به همه آنان که سخت در تکاپوی یافتن اثری از بهشتاند میگوید: «مَن كانَ في طَلَبِ العِلمِ كانَتِ الجَنَّةُ في طَلَبِهِ؛ کسی که در طلب دانش باشد، بهشت در طلب او است.» تأکید حضرت ختمی مرتبت بر دانش آموختن چنان است که همه افراد را به آن دعوت میکند، در هر نقطه دور و از هر نوع علم مفیدی که باشد: اُطلُبوا العِلمَ ولَو بِالصِّينِ؛ دانش را فرا گيريد، گرچه درچين باشد. العِلمُ أكثَرُ مِن أن يُحصى، فَخُذْ مِن كُلِّ شَيءٍ أحسَنَهُ؛ دانش بيش از آن است كه به شماره در آيد؛ بنابراين، از هر چيزى نيكوترين آن را فرا گير. اینها همه تعابیر حضرت محمد (ص) در مورد دانش و دانشمندان بود که انسان با خواندن این تعابیر، حقیقتا از ارزش والای علم باخبر میشود و در پی کسب آن میکوشد. نکته قابل تذکر اینست که در احادیث فوق و در بسیاری از سخنرانیهایی که پیامبر (ص) درباره دانش و دانشمندان ایراد فرموده، اطلاق وجود دارد. بدین معنی که پیامبر(ص) عموم انسانها (اعم از مرد و زن) را به فراگیری علم تشویق میکند. البته پیامبر(ص) در شماری از سخناناش که انسانها را به علمآموزی دستور میدهد، صراحتا جنس مرد و زن را نام میگیرد. آنجا که میفرماید: «طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ؛ تحصیل علم بر هر مرد و زن مسلمان واجب است.» این احادیث پیامبر درباره دانش و دانشمندان نشان میدهد که تحصیل علم، توسط دختران در اسلام از جایگاه فوقالعادهای برخوردار است و پیامبر عظیمالشأن اسلام صراحتا تحصیل علم را بر زن و مرد به عنوان فریضه شرعی یاد کرده و گفته که تحصیل علم نه فقط بر مردان، بلکه بر زنان و دختران نیز فرض است. چرا که زنان میتوانند از علم خود برای رشد و پیشرفت خود و جامعه استفاده کنند. علت وجوب تحصیل علم در اسلام، این است که علم همانند ایمان به انسان کمک میکند تا سعادت دنیا و آخرت خود را تأمین کند. علم چون نور پرفروغی است که انسان را از گمراهی و جهل نجات میدهد و به انسان کمک میکند تا در زندگی خود تصمیمات درستی بگیرد. علم است که فراگیریاش باعث مفیدیت و ارزشمندی مرد و زن در جامعه میشود.
برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) اعلام کرده است که افغانستان با بحران بزرگ انرژی برق مواجه است و تنها ۴۰ درصد جمعیت این کشور به برق دسترسی دارند. این نهاد در تازهترین گزارش خود نوشته است که کمبود برق تأثیرات منفی بر ارائهی خدمات ضروری مانند خدمات صحی، آموزشی، کمکهای بشردوستانه، توسعه و بهبود اقتصادی در افغانستان دارد. در گزارش آمده است که افغانستان بهشدت به برق وارداتی از کشورهای همسایه مانند آسیای میانه و ایران وابسته است که بیش از ۷۵ درصد برق آن را تامین میکنند. در ادامه آمده است که عرضهی برق در زمان بلند رفتن تقاضا، از جمله زمستان در افغانستان کاهش مییابد. برنامه توسعه سازمان ملل تاکید کرد که علیرغم تلاشهای مداوم، این وضعیت حلنشده باقی مانده است و بیماران و دانشآموزان به انرژی محدود دسترسی دارند. این نهاد تاکید کرد که شفاخانههای ولایتی متصل به شبکهی برق روزانه پنج تا شش ساعت و حتی برخی از روزها ۱۲ ساعت برق ندارند. این برنامه گفته است که برای مقابله با چالش انرژی در افغانستان، اجرای پروژهی تولید برق خورشیدی را آغاز کرده است. برنامه توسعه سازمان ملل گفت که تولید برق خورشیدی در تأسیسات صحی و آموزشی بخشی از این پروژه است. براساس گزارش این نهاد، سیستمهای برق خورشیدی منبع تغذیه بیوقفهی انرژی را تضمین میکنند و ارائهی خدمات بهتر در بخشهای مراقبتهای بهداشتی و آموزش را امکانپذیر میسازند. این در حالی است که با فرارسیدن فصل سرما شهروندان کشور همواره از پرچاوی بیش از حد برق شکایت دارند. افغانستان بخش عمده برق مورد نیاز خود را از کشورهای همسایه ایران، اوزبیکستان و ترکمنستان تامین میکند.
شماری از زنان معترض و اعضای شبکهی مشارکت سیاسی زنان افغانستان میگویند که پنج میلیون دختر در افغانستان از حق آموزش و تحصیل محروم هستند. آنان این موضوع به مناسبت روز جهانی آموزش مطرح کرده و گفتهاند که افغانستان در حالی بالاترین نرخ بیسوادی را دارد، حکومت سرپرست تمامی دختران را از آموزش و تحصیل محروم کرده است. زنان معترض میگویند که هدف اصلی تجلیل از روز جهانی آموزش، افزایش آگاهی جهانی دربارهی اهمیت آموزش و دسترسی به آن برای تمامی افراد جامعه است. به گفتهی آنان، بیش از ۳۰ درصد از دختران افغانستان، هیچ نوع دسترسی حتی به آموزش در سطح ابتدایی را ندارند. اعضای شبکهی مشارکت سیاسی زنان افغانستان گفت که قبل از فرمانهای حکومت فعلی، از هر سه دختر جوان یک نفر شامل دانشگاه بوده و ۴ نفر از ۱۰ دانشآموز را دختران تشکیل میدادند. براساس آمارهای موجود در سال ۲۰۲۱ میلادی صد هزار دختر شامل دانشگاه شده بودند. زنان معترض تاکید کردند که روز جهانی آموزش فرصتی است تا تلاش کنیم که همهی افراد، بدون توجه به جنسیت، سن، نژاد و ملیت به آموزش دسترسی داشته باشند. آنان تاکید کردند که درحالی جامعهی جهانی روز آموزش را گرامی میدارد که دختران در افغانستان تحت حاکمیت حکومت فعلی، از این حق محروم هستند. در حالی فعالان حقوق زن از محدودیتهای حکومت فعلی علیه زنان و دختران انتقاد میکند که بیش از دو سال میشود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاهها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیونها دانشآموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به باشگاههای ورزشی، رستورانتها، حمامهای عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بینالمللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شدهاند. علیرغم واکنشها و محکومیتهای جهانی، حکومت سرپرست تا اکنون از تصمیمشان دربارهی آموزش زنان و دختران عقبنشینی نکردهاند. حکومت فعلی کار زنان در ادارات دولتی و غیردولتی را نیز منع کرده است.