اداره آموزش و پرورش تهران درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که دانش‌آموزان مهاجر دارای برگه سرشماری و برگه بازگشت به افغانستان نمی‌توانند برای سال تعلیمی ۱۴۰۴ ثبت نام کنند. رسانه‌های ایرانی با نشر اعلامیه‌ای گفته‌اند که تمامی دانش‌آموزان افغانستانی دارای برگه سرشماری از آموزش در مکاتب جمهوری اسلامی محروم شده‌اند. یوسف بهارلو، مدیر کل آموزش و پرورش ولسوالی‌های/شهرستان‌های تهران در نامه‌ای از مسوولان مکاتب خواسته است که از ثبت نام دانش‌اموزان مهاجر دارای برگه سرشماری و برگه خروج، خودداری کنند. وی در ادامه از مدیران مکاتب خواسته است اولیای این دسته از دانش‌آموزان را به اداره کل ارجاع ندهند. رسانه‌ها با نشر گزارشی گفته‌ است که حدود دو میلیون مهاجر افغانستانی در ایران برگه سرشماری دارند. نادر یاراحمدی، رییس مرکز امور مهاجران ایران قبلا اعلام کرده بود که ۶۱۰ هزار و ۳۱۷ دانش‌آموز مهاجر در مکاتب این کشور مشغول فراگیری آموزش هستند. این مقام ایرانی اما واضح نکرد که چه تعداد از این دانش‌آموزان دارای برگه سرشماری و برگه بازگشت به افغانستان هستند. باید گفت که بسیاری از دانش‌آموزان افغانستانی در ایران از ادامه آموزش محروم شده‌اند. این در حالی است که بسیاری از خانواده‌های افغانستانی پس از ممنوعیت آموزش دختران توسط حکومت فعلی در افغانستان، برای ادامه تحصیل فرزندان خود به ایران مهاجرت کرده‌اند. گفتنی‌ست که ایران از سال‌ها به این‌سو میزبان میلیون‌ها افغانستانی‌ است. در ماه‌های اخیر این کشور، روند اخراج اجباری شهروندان افغانستان را آغاز کرده است. پس از حاکمیت حکومت فعلی در آگوست ۲۰۲۱ میلادی، تعدادی از شهروندان افغانستان به‌شمول زنان معترض، فعالان حقوق زن، نظامیان پیشین و خبرنگاران به کشورهای مختلف از جمله ایران مهاجرت کردند.

وزارت معارف حکومت سرپرست درتازه‌ترین مورد با نشر مکتوبی گفته است که ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر حکومت فعلی طی دستوری، لایحه‌ی ۹ ماده‌ای لباس دانش‌آموزان مکاتب دولتی و خصوصی را صادر کرده است. وزارت معارف در نسخه‌ای از این لایحه که به دسترس رسانه گوهرشاد قرار گرفته است، پوشیدن لباس‌های بیش از حد تعیین شده کوتاه یا دراز، تنگ و چسپ و نازک ممنوع می‌باشد. در این دستور آمده است که بستن دستار برای دانش‌آموزان ضروری می‌باشد. در ادامه آمده است که لباس دانش‌آموزان مکاتب دولتی پیراهن و تنبان با دامن دراز تا زیر زانوها بوده و رنگ لباس برای دانش‌آموزان صنف اول تا صنف نهم رنگ آسمانی و از صنف دهم تا دوازدهم سفید تعیین شده است. همچنان رنگ دستار یا کلاه سفید تعیین شده است. همچنین در بخشی از لایحه آمده است که لباس څارندوی پیراهن و تنبان با رنگ نخودی و بوت‌ها به رنگ سیاه می‌باشد و څارندو در بازوی چپ خود بازوبند تکه‌ای به رنگ بیرق معارف با داشتن نوشته څارندوی و کمربند به رنگ سفید نیز ببندد. وزارت معارف تاکید کرده است که این لایحه را به‌منظور ایجاد نظم در نهادهای تعلیمی معارف، تقویت روحیه آموزش و اطاعت در شاگردان، ایجاد احساس مشترک میان شاگردان، ایجاد تمایز شاگردان با سایر اشخاص و تقویت فرهنگ لباس اسلامی تصویب و نشر کرده است. ملا هبت‌الله آخوندزاده در این لایحه گفته است که لباس دانش‌آموزان مکاتب خصوصی از طرف اداره تعلیمی مربوطه تعیین می‌شود. همچنین در این لایحه، لباس معلمان، پیراهن تنبان همراه با دستار یا کلاه و لباس مدرسان مدارس دینی نیز پیراهن تنبان و دستار مناسب برای علمای دینی تعیین شده است. در ادامه هشدار داده شده است که دانش‌آموزان مکلف به حفظ نظافت لباس‌های خویش بوده و در صورت سرپیچی از این فرمان، از وی تعهدنامه مبنی بر عدم تکرار تخطی گرفته می‌شود. حکومت فعلی در کنار تصویب لایحه‌ی لباس دانش‌آموزان مکاتب دولتی و خصوصی، پس از بازگشت به قدرت، نصاب تعلیمی معارف افغانستان را تغییر داده است. وزارت معارف اوایل ماه جدی سال گذشته‌ی خورشیدی از تکمیل شدن روند تغییر نصاب تعلیمی دوره ابتدایی مکاتب خبر داده بود.

یوناما یا نمایندگی سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان از کمبود آموزگاران زن در سراسر کشور طی سال‌های آینده هشدار داده است. این نهاد با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری فیسبوک‌اش  هشدار داده است که با تقاعد بیش از ۱۱ هزار آموزگار زن تا سال ۲۰۳۰ میلادی، افغانستان با کمبود شدید آموزگاران زن مواجه خواهد شد. در ادامه آمده است که با تقاعد این تعداد از آموزگاران، جایگزینی برای آن‌ها وجود ندارد. یوناما تاکید کرده است که کاهش تعداد آموزگاران زن باعث خواهد شد که شمار بیشتری از دختران از دسترسی به آموزش با کیفیت محروم شوند. نمایندگی سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان افزوده است که آینده‌ی آموزشی برای دختران طی سال‌های آینده با چالش‌های بیشتری روبرو خواهد شد. این نهاد بر اهمیت حمایت از آموزگاران زن در افغانستان تاکید کرده است. یوناما نقش کلیدی آموزگاران را در تربیت و تجهیز دانش‌آموزان، اعم از دختران و پسران، به دانش و مهارت‌های ضروری برای ساختن آینده‌ای بهتر یادآور شده است. در اعلامیه آمده است، در شرایطی‌که حکومت سرپرست محدودیت‌های گسترده‌ای بر آموزش دختران اعمال کرده است، جامعه‌ی جهانی و نهادهای بین‌المللی باید بیشتر از هر زمان دیگر از آموزگاران افغانستان حمایت کنند تا امکان ادامه‌ی تحصیل برای دختران و پسران فراهم شود و دستاوردهای آموزشی کشور حفظ شود. این در حالی است که با گذشت بیش از سه سال، دختران از آموزش متوسطه و لیسه محروم هستند و همچنین دانشگاه‌ها هم به‌روی زنان و دختران مسدود مانده است. مسوولان حکومت فعلی در اوایل ممنوعیت آموزش و تحصیل زنان و دختران را موقتی گفته بودند؛ اما با گذشت بیش از سه سال، این گروه همچنان به این ممنوعیت مصمم هستند.

دان براون، معاون سفارت ایالات متحده آمریکا برای افغانستان اعلام کرده است که حدود ۱.۴ میلیون دختر در افغانستان از دسترسی به آموزش محروم هستند. آقای براون با نشر اعلامیه‌ای گفته است که پسران و دختران جوان در همه‌جای دنیا در حال آماده‌شدن برای بازگشت به صنف‌های درسی هستند و به دنبال رویاهای بزرگ برای آینده‌ی خود می‌روند؛ اما در کلاس‌های درس افغانستان، ۱.۴ میلیون صندلی خالی است؛ صندلی‌هایی که برای دختران و زنان جوان این کشور در نظر گرفته شده است. معاون سفارت آمریکا برای افغانستان تاکید کرد که با تمام والدین افغانستان که به ضرورت حیاتی آموزش برای آینده‌ی فرزندان و کشورشان اعتقاد دارند، همبستگی خود را اعلام‌ می‌کند. در اعلامیه آمده است که ایالات متحده آمریکا هرگز از تلاش برای بازگشایی مکاتب برای دختران و همچنین امکان تحصیل برای پسران و دختران افغانستان دست نخواهد کشید تا آن‌ها مهارت‌هایی را بیاموزند که کشورشان برای پیشرفت به آن نیاز دارد. او می‌گوید که آموزش نه تنها یک حق بشری جهانی است؛ بلکه اساس صلح و رفاه آینده‌ی جوامع را تشکیل می‌دهد. وی گفت که آموزش تنها راه رشد اقتصادی، ارائه خدمات بهداشتی مناسب به همه‌ی شهروندان و تضمین ثبات بلندمدت در سراسر افغانستان است. معاون سفارت آمریکا در حالی این اظهارات را مطرح می‌کند که حکومت سرپرست پس از بازگشت به قدرت در افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از تحصیل محروم و سپس دانش‌جویان دختر را از رفتن به دانشگاه‌ها دولتی و خصوصی و آموزشگاه‌های خصوصی منع کردند. باید گفت که محدودیت‌‌های حکومت فعلی، باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. سازمان ملل متحد و جامعه‌ی جهانی در سه سال اخیر بارها خواستار لغو ممنوعیت حق آموزش و کار زنان در افغانستان شده‌اند، اما حکومت سرپرست تا اکنون به این خواست‌ها اعتنا نکرده است. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند. همچنین به تازگی، قانون جدید امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی حتا صدای زنان را «عورت» عنوان کرده است. بخش زنان سازمان ملل پیش از این نیز گفته بود که محدودیت‌ها بر زنان تاثیر مخربی بر زندگی آنان در افغانستان داشته است.

برنامه‌ جهانی غذا در افغانستان اعلام کرده است که روزانه به بیش از ۷۰۰ هزار تن از دختران و پسران دانش‌آموز، کمک‌های غذایی مغذی از جمله بیسکویت توزیع می‌کند. این سازمان امروز (چهارشنبه، ۲۷ سرطان) با نشر یک نوار تصویری در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که هر روز صبح به دختران و پسران مکتب به‌خاطر بلند‌بردن سطح یادگیری شان مواد غذایی کمک می‌کند. برنامه جهانی غذا تاکید کرد: «ما میان‌وعده‌های غذایی بسیار مغذی توزیع می‌کنیم، تا به دختران و پسران مکتب کمک کند که فعال بمانند و بهتر یاد بگیرند.» در ادامه آمده است که این  بیسکویت‌ها، دارای ویتامین‌های کلسیم، پتاسیم و آهن هستند که به صورت محلی در داخل افغانستان ساخته‌ می‌شوند. در حالی برنامه جهانی غذا تلاش می‌کند تا از تغذیه و آموزش پسران و دختران در مکتب‌های ابتدایی حمایت کند که پس از حاکمیت حکومت سرپرست در افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم از رفتن به مکتب منع شده‌اند و اجازه‌ی رفتن به دانشگاه‌ها نیز از آنان گرفته شده است. وضعیت اقتصادی مردم این کشور به‌ویژه زنان و کودکان رو به وخامت رفت. هم‌چنان افغانستان در لیست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا در سه سال متواتر قرار گرفت. وضع قوانین سخت‌گیرانه‌ی حکومت سرپرست بر شهروندان، افزایش روز‌افزون نرخ مواد خوراکی و سوختی و تعامل‌نکردن جهان با حکومت فعلی از موارد دیگر بحران اقتصادی و بشری در این کشور عنوان شده است. همچنین چندی پیش سازمان جهانی غذا گفته بود که ۴ میلیون مادر و کودک در افغانستان دچار سوءتغذیه هستند.

مسوولان در فرماندهی پولیس ولایت بغلان می‌گویند که یک دانش‌آموز در ولسوالی «دند غوری» این ولایت با شلیک گلوله‌ی تفنگچه، آموزگار/معلم‌اش را به قتل رسانده و سپس خودش را زخمی کرده است. شیراحمد برهانی، سخنگوی فرماندهی پولیس بغلان به رسانه گوهرشاد گفت که این رویداد حوالی ساعت ۹:۰۰ پیش‌ازچاشت دیروز (یک‌شنبه، ۱۶ ثور) در یک صنف درسی رخ داده است. وی تاکید کرد که این استاد مکتب علی‌الله نام داشت و پس از شلیک چندین گلوله جان باخته است. او افزود که این دانش‌آموز پس از شلیک چندین گلوله بالای استادش، بر خودش نیز شلیک کرده که در نتیجه‌ی آن زخمی شده و اکنون در شفاخانه‌ ولایتی بغلان در شهر پلخمری تحت درمان است. آقای برهانی تاکید کرد که این رویداد به‌دلیل «خصومت شخصی» و «مشکلات درسی» بین استاد و شاگرد رخ داده است. سخنگوی پولیس بغلان گفت که این شاگرد شریف‌الله نام داشته و حدود ۱۶ سال سن دارد. مسوولان محلی حکومت فعلی توضیح نداده‌اند که این دانش‌آموز چگونه اسلحه را به داخل مکتب و صنف درسی منتقل کرده است. این در حالی است که پس از تسلط حکومت فعلی بر افغانستان، رویدادهای جنایی در روزهای پسین در نقاط مختلف کشور افزایش یافته است. روز جمعه هفته گذشته نیز دزدان مسلح یک جوان را در شهر مزارشریف، مرکز ولایت بلخ به قتل رساندند.