ادوین سینیزا سلوادور، نماینده سازمان جهانی صحت در افغانستان اعلام کرده است که وضعیت شفاخانه ملی تشخیص و تداوی سرطان در این کشور بسیار وخیم بوده و سرطان این کشور به یک دشمن نامرئی تبدیل شده است. در گزارش سازمان جهانی صحت آمده است که بیماران مبتلا به سرطان از کمبود داکتران متخصص، نبود امکانات، نداشتن داروهای مورد نیاز و هزینه‌های بالای درمان شکایت دارند. این سازمان در وب‌سایت خود گزارش‌هایی از برخی زنان را منتشر کرد که با سرطان دست‌وپنجه نرم می‌کنند. سازمان جهانی صحت همچنان تلاش‌های داکتران متخصص در این زمینه را برجسته ساخته است. در این گزارش آمده است «در مناطق دورافتاده افغانستان، جنگ خاموشی در برابر سرطان جریان دارد؛ یک دشمن نامرئی که زندگی بسیاری را تهدید می‌کند.» به گفته این سازمان، برای بسیاری از مردم در مناطق دوردست، سفر به شفاخانه‌های مرکزی و ملی تنها امید برای تشخیص و درمان سرطان است، اما این سفر نیز پر از چالش می‌باشد. ادوین سینیزا سلوادور در بخشی از این گزارش تاکید کرده است که بیماران در «شرایطی فراتر از تصور» زندگی می‌کنند و شفاخانه با چالش‌های جدی در تأمین نیازهای آن‌ها مواجه است. وی افزوده است که این شفاخانه برای بهبود خدمات خود به کمک‌های فوری نیاز دارد. آمار دقیق از میزان بیماران مبتلا به سرطان در سراسر افغانستان در دسترس نیست، وزارت صحت عامه پیش‌تر اعلام کرده بود که در سال گذشته، حدود ۲۴ هزار بیمار سرطانی به مراکز صحی این کشور مراجعه کرده‌اند. همچنین، در تازه‌ترین گزارش‌ها، مسوولان شفاخانه حوزوی هرات از افزایش ۳۰ درصدی موارد سرطان در این ولایت خبر داده‌اند.

روزنامه فرانسوی لوموند گزارش داده است که تنها از شفاخانه فرانسوی‌ها در کابل تا اکنون ۱۵۶ کادر پزشکی زن کار خود را ترک کرده‌اند. در گزارش آمده است که در این شفاخانه ۲۸۰ کادر پزشکی زن کار می‌کردند، اما در حال حاضر تنها ۱۲۴ نفر سر کار می‌آیند و خالی شدن مراکز پزشکی از کادر درمان زنان «کابوسی» برای مردم افغانستان و به ویژه زنان و دختران می‌باشد. این روزنامه با نشر گزارشی در وضعیت شفاخانه فرانسوی‌ها در کابل نوشته است که اعمال محدودیت‌ها بر کادر صحی زن توسط حکومت سرپرست، نیمی از جمعیت این کشور را در معرض خطر قرار داده است. در ادامه آمده است که از میان ۹ متخصص احیای بیماران در این شفاخانه، ۸ نفر کار خود را رها کرده‌اند. روزنامه فرانسوی لوموند به نقل از اریک چیسون، رییس شفاخانه فرانسوی‌ها در کابل نوشته است: «سیاست‌های زن‌ستیزانه، افغانستان را از کادر صحی زن خالی می‌کند. در حال حاضر مراکز درمانی یکی پس از دیگری در حال بسته شدن‌ هستند.» رییس شفاخانه فرانسوی‌ها در کابل می‌گوید به دلیل کاهش فعالیت مراکز درمانی نهادهای بین‌المللی، شمار مراجعه کنندگان به این بیمارستان به‌طور روزافزون در حال افزایش است. وی در ادامه تاکید کرد: «هجوم روزافزون بیماران به این شفاخانه یک سونامی است.» اریک چیسون افزود که سازمان بین‌المللی صلیب سرخ و پزشکان بدون مرز خدمات بهداشتی و درمانی خود در افغانستان را کاهش داده است. این مقام فرانسوی هشدار داده است که این سازمان‌های بین‌المللی در حال خارج شدن از افغانستان‌ هستند. روزنامه فرانسوی لوموند در این گزارش نوشته است که ماموران امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی برای نظارت در دهلیزها و سایر بخش‌های این شفاخانه حضور دارند. این روزنامه تصریح کرده است که ماموران امر به معروف از جدایی زنان و مردان کارمند و بیمار در این شفاخانه به‌طور مرتب نظارت می‌کنند. در گزارش آمده است که وزارت صحت عامه افغانستان، مسوولان شفاخانه فرانسوی‌ها را مجبور کرد که نقاشی را از دیوار این مرکز صحی پاک کنند که زنی را در حال به آغوش کشیدن کودکش نشان می‌داد. روزنامه لوموند در حالی از کاهش روزافزون کادر صحی زن در افغانستان هشدار داده است که حکومت فعلی اخیراً تنها امکان باقی مانده آموزش پزشکی برای زنان را نیز منع کرد. این در حالی است که حکومت فعلی از سه سال به این سو آموزش‌ زنان و دختران بالاتر از صنف ششم را منع قرار داده است.

مسوولان در وزارت صحت‌ عامه‌ی حکومت سرپرست می‌گویند که در حال حاضر حدود ده مرکز تداوی زنان و کودکان معتاد را در سراسر افغانستان در اختیار دارند و این مراکز به‌گونه منظم به تداوی معتادان می‌پردازند. شرافت زمان امرخیل، سخنگوی وزارت صحت عامه گفته است که آنان توانسته اند در سه سال گذشته با استفاده از همین مراکز، هزاران معتاد را تداوی کنند. آقای امرخیل تاکید کرد: «در سه سال گذشته بیش از چهار هزار و دو صد زن معتاد تداوی شده‌اند. همچنان بخش‌های مشوره‌دهی و تعقیب آنان فعال است، تا ما بتوانیم مانع اعتیاد مجدد آنان شویم. همین اکنون در کابل و ولایت‌ها حدود ده مرکز تداوی در اختیار ما است و در آن بطور خاص تداوی زنان و کودکان صورت می‌گیرد.» در حالی سخنگوی وزارت صحت عامه فعال نگه‌داشتن مراکز تداوی زنان و کودکان معتاد را مطرح می‌کند که به دلیل نبود امکانات و افراد مسلکی، تنها در ولایت نیمروز، از جمله بیست بستر موجود، تنها ده بستر آن فعال بوده و توسط زنان و کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرند. یک ارزیابی تازه شبکه تحلیلگران افغانستان نشان می‌دهد که مراکز ترک اعتیاد، به ویژه مراکز تداوی زنان و کودکان معتاد در وضعیت بدی قرار دارد. قابل ذکر است که پیش از به قدرت رسیدن حکومت فعلی در سال ۲۰۲۱ میلادی، در مجموع ۸۴ مرکز تداوی معتادان در ۳۲ ولایت افغانستان فعال بود، اما در دو سال اول حاکمیت حکومت فعلی اکثریت این مراکز به دلیل کمبود افراد مسلکی و امکانات مسدود شد. حال وزارت صحت عامه حکومت طالبان ادعا میکند که به شمول ده مرکز زنان و کودکان معتاد، در مجموع شصت کلینیک تداوی و مراکز بزرگ مراقبت از معتادان در افغانستان فعال است.

ریاست صحت عامه‌‌ی ولایت بدخشان با وضع محدودیت بر مراجعه‌ی بیماران مرد و زن، می‌گوید که بیماران زن و مرد جهت تداوی و معاینه در ساعت‌های مشخص شده مراجعه کنند. این اداره با نشر اعلامیه‌ای گفته است که این تصمیم به‌منظور ارائه‌ی خدمات پزشکی بهتر و کاهش ازدحام اتخاذ شده است. بر اساس جدول زمانی جدید ریاست صحت عامه آمده است که زنان بیمار از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۰:۳۰ صبح و مردان بیمار از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۲:۰۰ ظهر می‌توانند به شفاخانه مراجعه کنند. همچنین در نوبت بعدازظهر نیز، زنان از ساعت ۱:۳۰ تا ۲:۳۰ و مردان از ساعت ۲:۳۰ تا ۳:۳۰ اجازه‌ی دریافت خدمات صحی در این شفاخانه را دارند. باید گفت که این تصمیم با واکنش‌های منفی باشندگان ولایت بدخشان مواجه شده است. یکی از باشندگان ولایت بدخشان در حساب کاربری فیس‌بوک خود نوشته است: «جدا کردن زنان و مردان در این شرایط و در شرایطی که کارمند فرحه‌ای صحی وجود ندارد، یک تصمیم اشتباه و عجولانه است.» او تاکید کرد: «این وضعیت فقط شرایط را برای بیماران به‌ویژه زنان و کودکان که از ولسوالی‌ها مراجعه کردند، بدتر می‌کند.» وی افزود: «مریضان عاجل باید منتظر بماند که نوبت‌شان برسد و این تصمیم به سلامتی آنان آسیب جدی می‌رساند.» با این حال، اداره‌ی صحت‌ عامه‌ی ولایت بدخشان در مورد بیماران عاجل چیزی نگفته است و آن‌ها را نادیده گرفته است.

مسوولان جمعیت هلال احمر افغانی می‌گویند که ۱۴ هزار کودک دچار به بیماری سوراخ قلب در افغانستان وجود دارد. عبداللطیف ثابت، معاون عملیاتی سکرترجنرال هلال احمر گفته است که از این تعداد، هفت هزار کودک دارای بیماری قلبی پیچیده هستند که امکان درمان آن‌ها در شفاخانه‌های داخلی کشور وجود ندارد و حدود هفت هزار کودک دیگر از بیماران سوراخ قلب در یازده شفاخانه داخلی کشور، بر اساس نوبت، تحت درمان قرار دارند. آقای ثابت تاکید کرد: «۱۴ هزار کودک دچار به بیماری سوراخ قلب نزد این وزارت ثبت شده‌اند که از این میان، ۷ هزار مورد آن پیچیده است و امکان درمان آن‌ها در داخل کشور وجود ندارد و باید به هند یا آلمان فرستاده شوند.» وی از موسسات داخلی و بین‌المللی، بازرگانان، صنعت‌کاران و شخصیت‌های دارای امکانات درخواست کرد که به این اداره کمک‌های خود را ادامه دهند. او گفت: «هم‌وطنان، تاجران ملی، تصدی‌ها و اتحادیه‌های مختلفی که در افغانستان فعالیت دارند، به اندازه‌ای که می‌توانند با ما هم‌کاری کنند. هرچه هم‌کاری بیش‌تری باشد، ما می‌توانیم بهتر کار کنیم.» همچنین مدثر همراز، سخنگوی جمعیت هلال احمر افغانی اعلام کرد که این نهاد در بخش‌های مختلفی از جمله گردآوری گداها در سطح کشور، ارائه کمک‌های بشری و نقدی به آسیب‌دیدگان رویدادهای طبیعی و غیر طبیعی، پشتیبانی از خانواده‌های بی‌بضاعت، زنان بیوه، کودکان یتیم و سایر فعالیت‌های بشردوستانه؛ اقدام‌های زیادی انجام داده است. آقای همراز گفت: «در سراسر کشور ۱۱۶ هزار و ۲۵۹ گدا گردآوری شده‌اند که از این تعداد، پنج و هزار ۳۰۰ خانواده شامل ۳۰ هزار و ۵۴۳ نفر مستحق شناخته شده‌اند و ماهانه ۵۳ میلیون و ۸۷۵ هزار و ۸۱۲ افغانی کمک نقدی از سوی جمعیت هلال احمر افغانی به آن‌ها ارائه شده است.» بر اساس اطلاعات موجود، جمعیت هلال احمر افغانی ۹۴ سال پیش تاسیس شده و ۷۰ سال پیش از سوی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به رسمیت شناخته شده است. این نهاد هم‌اکنون در سراسر افغانستان چهار هزار و ۶۰۵ کارمند دارد.

منابع صحی از ولایت بدخشان می‌گویند که قرار است طی دو روز آینده، فعالیت شش مرکز صحی تحت حمایت سازمان بین‌المللی مهاجرت (آی‌اوام) در این ولایت متوقف شوند. دست‌کم سه منبع امروز (سه‌شنبه، ۹ اسد) در صحبت با رسانه گوهرشاد گفته‌اند که این مراکز صحی در ساحات بتاش و میانه‌دشت شهر فیض‌آباد، دشت فراخ ولسوالی بهارک، دهن‌آب ولسوالی ارگو، خسرو ولسوالی وردوج ‌و دانش‌آباد ولسوالی یفتل فعالیت دارند و طی دو روز آینده متوقف خواهند شد. منابع در مورد دلیل توقف فعالیت این مراکز صحی جزییات نداده‌اند. همچنین مسوولان محلی از ولایت بدخشان توقف فعالیت این مراکز صحی را تایید کردند، اما در مورد دلیلش معلومات ارائه نکرده‌اند. این مراکز که برای هزاران تن به خصوص برای زنان باردار و نوزدان خدمات بهداشتی ارائه می‌کردند، در ختم ماه روان میلادی به روی بیماران بسته خواهند شد و هیچ نوع فعالیت نخواهند داشت. باشندگان محل می‌گویند که بسیاری از افرادی که توانایی مراجعه به داکتر و خرید دارو نداشتند، به این مراکز مراجعه و داروی رایگان دریافت می‌کردند. باشندگان محل می‌گویند که با توقف فعالیت این مراکز صحی، هزاران نفر به ویژه زنان و کودکان با مشکل مواجه خواهند شد. این در حالی است که اخیراً فعالیت شفاخانه ۶۰ بستر نسایی و ولادی بدخشان که از سوی سازمان جهانی صحت حمایت مالی می‌شد، نیز متوقف شده است. دلیل توقف فعالیت این شفاخانه، نبود بودجه کافی خوانده می‌شود. درحال‌حاضر در شفاخانه‌ی ولایتی بدخشان تنها یک واحد ۳۰ بستر زنانه فعالیت دارد که از بهر کم‌بود پزشک و متخصص پاسخ‌گوی نیازمندی‌های بیماران نمی‌باشد. باید گفت که در سال‌ جاری میلادی نهادهای مددرسان بین‌المللی بارها از کمبود بودجه خبر داده و در مورد پیامدهای آن هشدار داده‌اند. چندی پیش سازمان جهانی صحت در گزارشی گفته بود که ۳۱۰ مرکز صحی در سراسر کشور، از جمله شفاخانه‌ها به‌دلیل کمبود بودجه، با کمبود شدید خدمات و عدم حمایت مواجه خواهند شد. این سازمان هشدار داده بود که تعطیلی مراکز صحی، تأثیر مخربی بر دسترسی بیش از سه میلیون نفر به مراقبت‌های بهداشتی دارد.

منابع صحی از ولایت بدخشان می‌گویند که فعالیت شفاخانه‌ ۶۰ بستر نسایی و ولادی این ولایت به‌دلیل قطع کمک‌های سازمان جهانی صحت از یک هفته به این طرف متوقف شده است. دست‌کم سه منبع در صحبت با رسانه‌گوهرشاد تایید کرد که فعالیت این شفاخانه از اول ماه جاری میلادی (۱۱ سرطان) متوقف شده است. منبع افزود که این شفاخانه از سوی سازمان جهانی صحت تمویل می‌شد، اما این سازمان از اول ماه جولای، حمایت خود را از این شفاخانه قطع کرده است. منبع می‌گوید که با توقف فعالیت شفاخانه‌ نسایی و ولادی ولایت بدخشان، ۷۳ نفر از داکتران و کارمندان این شفاخانه بیکار شده‌اند. به گفته‌ی منبع، شفاخانه‌ نسایی و ولادی بدخشان دارای ۶۰ بستر است و به بسیاری از بیماران زن در این شفاخانه رسیدگی می‌شد. منبع افزود که با توقف فعالیت آن، بسیاری از بیماران زن با مشکلات گسترده مواجه خواهند شد. سازمان جهانی صحت تا اکنون در مورد قطع کمک‌های خود به این شفاخانه اظهارنظر نکرده‌ است. از سویی هم، شفق‌الله همدرد، رییس شفاخانه ولایتی بدخشان با تایید این موضوع گفت که شفاخانه ۶۰ بستر نسایی و ولادی این ولایت به دلیل عدم پرداخت هزینه آن از سوی سازمان صحی جهان بسته شده است و تلاش‌های آنان با ادارات ذیربط، بزرگان محلی و مرکزی جهت ادامه فعالیت‌های این بخش صحی بی‌نتیجه باقی مانده است. آقای همدرد تاکید کرد که با مسدود ماندن شفاخانه ۶۰ بستر نسایی و ولادی و تراکم نفوس بیش از یک ملیون و ۳۰۰ هزار نفری در بدخشان، احتمال مرگ‌ومیر مادران و نوزادان در این ولایت افزایش چشمگیر پیدا کند. پیش از این اوچا یا دفتر هماهنگ‌کننده‌ی کمک‌های بشردوستانه‌ی سازمان ملل متحد از کاهش بودجه‌ی بشردوستانه برای افغانستان و تأثیرات بر بخش‌های مختلف، از جمله بخش صحت شکایت کرده بود. این نهاد در اول ماه جاری میلادی اعلام کرد که فقط ۶۹۶ میلیون دالر بودجه دریافت کرده است که ۲۲.۸ درصد از درخواست اولیه‌ی آنان را تشکیل می‌دهد.

مسوولان در اداره صحت روانی شفاخانه حوزوی هرات از افزایش نگران‌کننده شمار زنان مبتلا به بیماری‌های روانی خبر داده و می‌گویند که دست‌کم ۸۰ درصد مراجعه‌کنندگان شفاخانه روان‌درمانی هرات را زنان و دختران تشکیل می‌دهند. سازمان ملل متحد با نشر گزارشی گفته است که از زمان بازگشت حکومت فعلی به قدرت در ماه اسد ۱۴۰۰، زنان و دختران در افغانستان با مشکلات عمیق و روزافزون روانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. یک داکتر در شفاخانه حوزوی هرات به دلایل امنیتی نخواست نامش در گزارش سازمان ملل فاش شود، گفت: «روزانه ۱۰۰ تن به مرکز روان‌درمانی هرات مراجعه می‌کنند که از این میان ۸۰ درصد آن زنان و دختران هستند.» در گزارش آمده است که مشکلات اقتصادی، خشونت‌های خانوادگی، آینده تاریک و محدودیت آموزش و کار، از عوامل افزایش بیماری روانی زنان عنوان می‌شوند. سازمان ملل به نقل از مرجان، یکی از بیماران گفت: «بیشتر حملات ناگهانی روانی را تجربه می‌کنم. قلب من ضعیف است و بی‌حال و سرگیچه دارم. ممنوعیت تحصیل مرا به افسردگی مبتلا کرده است.» وی گفت: «تا چی وقت زنان و دختران در چهاردیواری خانه محبوس باشند و با آینده تاریک دست و پنجه نرم کنند؟» مرجان با بیان این‌که چندبار تلاش کرده خودکشی کند، گفت که در دوره حکومت فعلی، پدرش او را به زور به شوهر داد و مجبور شد فعالیت‌های مدنی و حقوق بشری را کنار بگذارد. این در حالی است که با برگشت حکومت فعلی به قدرت، زنان و دختران با محدودیت‌های گسترده‌ای روبرو شده‌اند. دختران از رفتن به مکتب و دانشگاه و زنان از کارکردن در نهادهای غیردولتی داخلی و بین‌المللی محروم شده‌اند.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل هشدار داده که کمبود کارمندان بهداشتی حرفه‌ای و امکانات صحی در مناطق دور افتاده افغانستان جان افراد زیادی را به خطر می‌اندازد. این نهاد با نشر پیامی گفته است که حدود ۹.۵ میلیون نفر در افغانستان در مناطق زندگی می‌کنند که به امکانات بهداشتی دسترسی ندارند. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد با این حال تاکید کرد که به حمایت خود از کارکنان بخش بهداشت افغانستان ادامه می‌دهد. این در حالی است که بخش صحت در افغانستان پس از ورود حکومت فعلی به کشور، با خطر فروپاشی کامل روبرو شد. فرار کادرهای بخش بهداشت، قطع کمک‌های بین‌المللی، موانع حکومت سرپرست بر سر کار و آموزش زنان و دیگر سیاست‌های این حکومت از چالش‌های عمده در برابر بخش بهداشت در افغانستان است. پزشکان بدون مرز پیش از این در گزارشی پرسیده بود اگر آموزش دختران در مکاتب و دانشگاه‌ها ادامه یابد، پس نسل بعدی پزشکان و پرستاران از کجا خواهد آمد.

منابع محلی از ولایت کابل می‌گویند که محتسبان وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست از شفاخانه‌های خصوصی این ولایت، فهرست و اطلاعات شخصی کارمندان زن را خواسته‌اند. منبع امروز (سه‌شنبه، ۲۶ جدی) در صحبت با رسانه گوهرشاد گفت که نیروهای وزارت امر به معروف از هفته گذشته به این طرف به شفاخانه‌های مختلف کابل سر زده و خواستار اطلاعات کارمندان زن شده‌اند. مسوولان یکی از شفاخانه‌های کابل گفت که هفته گذشته تعدادی از محتسبان وزارت امر به معروف و نهی از منکر به شفاخانه‌شان رفته و اطلاعات داکتران، پرستاران و سایر کارکنان زن را درخواست کرده‌اند. همچنین شماری از رسانه‌ها نیز گزارش داده‌اند که یک منبع از وزارت صحت حکومت فعلی گفته است که به دستور ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر حکومت فعلی محتسبان امر به معروف حق جمع‌آوری اطلاعات را دارند. منبع افزود که این اطلاعات شامل نام، نام پدر، شغل، آدرس منزل، شماره تلفن، نام حساب‌های شبکه‌های اجتماعی و تصویر کوچکی از هر یک از کارمندان زن می‌شود. از سویی هم، بلال سروری، خبرنگار سرشناس افغان در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که محتسبان وزارت امر به معروف از شفاخانه‌های خصوصی شهر کابل خواستار اطلاعات شخصی کارمندان زن‌ شان شده‌اند. او در ادامه افزوده است که وزارت صحت عامه نیز گفته است که این محتسبان امر به معروف و نهی از منکر این صلاحیت را دارند تا چنین مشخصات را داشته باشند. همچنین مسوول یکی از شفاخانه‌های خصوصی کابل می‌گوید این درخواست حکومت فعلی خلاف قوانین است، اما نیروهای امر به معروف تا ده روز دیگر فرصت دادند تا اطلاعات کارمندان زن را در اختیار آنان قرار دهد. قابل ذکر است که این اولین بار نیست که نیروهای حکومت سرپرست از برخی نهادهای خصوصی یا دولتی درخواست اطلاعات می‌کنند، قبل از آن از استادان دانشکده‌های مختلف دانشگاه ننگرهار نیز اطلاعات شخصی خواسته بودند. در حالی وزارت امر به معروف خواستار اطلاعات شخصی کارمندان زن شفاخانه‌های خصوصی می‌شود که بیش از دو سال می‌شود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده‌ است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند. علی‌رغم واکنش‌ها و محکومیت‌های جهانی، حکومت سرپرست تا اکنون از تصمیم‌شان درباره‌ی آموزش زنان و دختران عقب‌نشینی نکرده‌اند. حکومت فعلی کار زنان در ادارات دولتی و غیردولتی را نیز منع کرده است.