اتحادیه حقوقدانان افغانستان نسبت به نشست سوم دوحه واکنش نشان داده و حذف زنان، جامعهی مدنی و سایر فعالان از نشست دوحه را تأسفبار و نگرانکننده خوانده است. این اتحادیه با نشر اعلامیهای گفت که از آنجاییکه حکومت سرپرست بهطور منظم جنایات علیه بشریت را مرتکب میشوند، تصمیم سازمان ملل متحد برای حذف زنان از نشست سوم دوحه برای تحقق پیششرطهای حکومت فعلی برای مشارکت، مغایر با خواستههای قانونی مردان و زنان افغانستان و تمام کنوانسیونهای بینالمللی حقوق بشر است. در اعلامیه آمده است که تندادن به خواستههای نامشروع حکومت سرپرست به معنای انکار جنایات آنان علیه شهروندان افغانستان، بهویژه زنان و اعضای جامعهی مدنی پنداشته میشود. اتحادیه حقوقدانان افغانستان تاکید کرد که اگر سازمان ملل متحد و دولتهای عضو، اصول بینالمللی را نادیده بگیرند، این امر میتواند به تقویت دهشتافگنی در افغانستان کمک کند. این اتحادیه افزود که مشارکت فعال زنان افغانستان در کنفرانس پیشرو در دوحه، نه تنها یک الزام اخلاقی، بلکه یک الزام قانونی و اساسی است. در اعلامیه آمده است که حضور زنان در چنین گفتگوها، نه تنها راههای حل جامع و پایدار را برای منازعات کنونی در افغانستان امکانپذیر میسازد، بلکه صلح و امنیت منطقهای و جهانی را تقویت میبخشد. باید گفت که قرار است دور سوم نشست نمایندگان کشورها در امور افغانستان به میزبانی سازمان ملل متحد، امروز (یکشنبه، ۱۰ سرطان) و فردا در دوحه برگزار شود. براساس گزارشها، در نشست اصلی تنها از افغانستان هیأت حکومت فعلی حضور دارند و از نمایندگان زنان و فعالان مدنی دعوت نشده است. این تصمیم سازمان ملل متحد با انتقادهای گسترده مواجه شده است. فعالان حقوق بشر و زنان معترض خواستار تحریم این نشست هستند.
برچسب: #حقوق بشر
همزمان با برگزاری سومین نشست دوحه، سه تن از چهرههای شناخته شدهی زنان که به نمایندگی از زنان افغانستان در این نشست دعوت شدهاند، آن را تحریم کردند. قرار است امروز (یکشنبه،۱۰ سرطان) سومین نشست سازمان ملل در مورد افغانستان در دوحه با حضور نمایندگان حکومت سرپرست برگزار شود. حبیبه سرابی، نبیله مصلح و زیبده اکبر سه تن از نمایندگان زنان افغانستان که در این نشست از سوی سازمان ملل دعوت شدهاند، آن را تحریم کردهاند. حبیبه سرابی صبح امروز (یکشنبه، ۱۰ سرطان) با نشر اعلامیهای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که او از حضور در این نشست منصرف شده است. خانم سرابی گفت: «من دعوتنامهای از یوناماUNAMA برای شرکت در جلسه نمایندگان جامعه مدنی در تاریخ ۲ جولای در دوحه دریافت کردهام. در حالی که نقشه راه سازمان ملل، ارائه شده توسط هماهنگکننده ویژه سازمان ملل برای ارزیابی مستقل را تأیید میکنم، در این جلسه در دوحه شرکت نخواهم کرد.» وی تاکید کرد: «به چند دلیل از حضور در این نشست خودداری میکنم؛ زیرا به باورم تا اکنون سازمان ملل نتوانسته قطعنامه ۲۷۲۱ شورای امنیت سازمان ملل را که انتصاب یک فرستاده ویژه و ترویج توصیههای ارزیابی مستقل را تضمین میکند، اجرا کند و مهمتر از همه، نیاز به تضمین مشارکت کامل، برابر، معنادار و ایمن زنان افغان در سراسر این فرآیند را به رسمیت میشناسد.» او افزود که پیروی از قطعنامهی شورای امنیت سازمان ملل میتواند یک راهحل قابل قبول برای وضعیت فعلی افغانستان ارایه کند. وی تصریح کرد که وضعیت حقوق بشر در افغانستان به طور پیوسته در حال بدتر شدن است و به نظر میرسد هیچ مکانیسمی وجود ندارد تا حکومت فعلی را نسبت به نقض حقوق بشری نهادینه شده و مداوم آنها به ویژه علیه زنان، جامعه هزاره و اقلیتهای مذهبی، پاسخگو سازد. همچنین نبیله مصلح، معین وزارت امور زنان در حکومت پیشین افغانستان نیز در حساب کاربری ایکس خود اعلام کرده است که در نشست دوحه شرکت نمیکند. ریچارد بنت: حذف زنان افغان از نشست دوحه هزینهی سنگین دارد سیما سمر: تصمیمگیری در نشست دوحه بدون حضور زنان غیرقابل قبول است کمیته رفع تبعیض علیه زنان: حذف زنان افغانستان از نشست دوحه نگرانکننده است وی تاکید کرد: «زنان باید در میز اصلی نشست باشند و در مذاکرات اصلی سهیم باشند نه در حاشیه. فلهذا اشتراک در نشست {حاشیهای} تنها در سطح یک نشست خواهد بود که من در آن اشتراک نخواهم داشت.» پیش از این زبیده اکبر، فعال حقوق زنان نیز اعلام کرده بود که در نشست دوحه شرکت نمیکند. زیرا زنان افغانستان شایستهی حضور در میز اصلی نشست در دوحه هستند. خانم اکبر گفته بود: «دعوتنامهای از سازمان ملل برای شرکت در جلسه فرستادگان ویژه درباره افغانستان در دوحه قطر در تاریخ ۲ جولای ۲۰۲۴ دریافت کردم. من در این جلسه شرکت نخواهم کرد زیرا زنان افغان شایسته هستند که در میز اصلی جلسات در دوحه حضور داشته باشند، آجندای جلسه را شکل دهند و اولویت را به حقوق زنان بدهند.» قرار است دور سوم نشست نمایندگان کشورها در امور افغانستان به میزبانی سازمان ملل متحد، امروز و فردا در دوحه برگزار شود.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان میگوید که اگر زنان از نشست دوحه به خاطر حضور حکومت سرپرست حذف شده باشند، هزینه آن بسیار سنگین است. آقای بنت در مقالهای که به نیویارک تایمز فرستاده، نوشته است که نباید به حکومت فعلی اجازه داد از تهدید به شرکت نکردن در مذاکرات برای دیکته کردن شرایط خود استفاده کند. او تاکید کرد که اشتباه است که موفقیت نشست سوم دوحه با حضور حکومت سرپرست سنجیده شود. وی افزود که تمرکز بر موضوعات بیطرف سیاسی در نشست سوم دوحه به منظور جذب حکومت فعلی به میز مذاکره طراحی شده بود. گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان گفت که احترام به حقوق بشر، بهخصوص حقوق زنان و دختران باید پیششرط هر گونه تعامل با حکومت فعلی باشد. او با اشاره به غیبت نمایندگان زنان و جامعه مدنی افغان در نشست سوم دوحه گفت که تاریخ بارها نشان داده است که عدم مشارکت همه افغانها در روندهای سیاسی اعتبار و پایداری این نشستها را تضعیف میکند. ریچارد بنت گفت هرچند برخی از اعضای جامعه مدنی و گروههای زنان «پس از فشارهای خارجی قابل توجه» در جلسات حاشیهای حضور خواهند داشت. اما باید حضور این گروهها از همان ابتدا در نظر گرفته میشد. ریچارد بنت در این مقاله نوشته است که هرچند تنها گذاشتن زنان مبارز افغانستان به این بهانه که جامعهی جهانی به اندازه کافی به افغانستان آسیب وارد کرده است و باید از امور این کشور دور بماند آسان است. اما برای آن دسته از زنان و دخترانی که سرکشی میکنند ضرری بزرگ خواهد بود. آقای بنت نوشت: «ما موظف هستیم که با افزایش حفاظت، حمایت و همبستگی به شجاعت آنها پاسخ دهیم.» گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل افزود که سومین نشست نمایندگان ویژه بینالمللی برای افغانستان در دوحه هفته آینده تشکیل خواهد داد تا در مورد مسیر سیاسی آینده افغانستان گفتگو کنند. ریچارد بنت گفت: «پس از گفتگو با حکومت سرپرست، دستور کار جلسه بر مبارزه با مواد مخدر و کمک به بخش خصوصی متمرکز خواهد بود. در این نشست موضوع حقوق بشر یا مسائل زنان مطرح نخواهد شد و نمایندگان زنان یا جامعه مدنی نیز شرکت نخواهند کرد.» به گفتهی او، اگر این محرومیتها بهای حضور حکومت فعلی در دوحه باشد، هزینه آن بسیار بالاست. ریچارد بنت در این مقاله با اشاره سیاستهای ضد زن حکومت فعلی و محرومیت زنان از آموزش و کار گفته که نتیجه سیاست حذف زنان و دختران از زندگی عمومی و محروم شدن از ابتدایی ترین حقوق شان است.
سیما سمر، رییس پیشین کمیسیون حقوق بشر افغانستان، سومین نشست دوحه را ناکام خواند و میگوید که هرگونه تصمیمگیری بدون حضور اکثریت مردم افغانستان به ویژه زنان و دختران غیرقابل قبول است. خانم سمر گفته است که جامعه بینالمللی اکثریت مردم افغانستان را از دور مذاکرات و تصمیمگیریها خارج کرده است و «تسلیم شدن» به خواستهای حکومت سرپرست، زمینه بیشتر نقض حقوق بشر را در کشور فراهم میکند. وی تاکید کرد که حکومت فعلی از مردم افغانستان نمایندگی نمیکند و این حکومت حمایت مردمی ندارد. او میگوید که جامعه بینالمللی با حکومت فعلی در به حاشیه راندن مسائل حقوق زنان و حقوق بشر همسو شده است. رییس پیشین کمیسیون حقوق بشر افغانستان: «هر مسئلهای که در نشست دوحه بحث میشود، بهصورت مستقیم روی وضعیت زنان افغانستان تأثیر دارد. نبود زنان در این نشست نشان میدهد که در پی حل مسئله نیستند، بلکه در پی روزگذرانی و وقتکشی هستند.» خانم سمر افزود که وظیفه بنیادی و اساسی سازمان ملل حمایت از حقوق بشر است، اما سازمان در نشست دوحه مسئله حقوق بشر را نادیده گرفته است. وی تصریح کرد که برخی کشورها با این بهانه که حکومت فعلی واقعیت افغانستان است، در پی «عادیسازی» حکومت هستند. او در ادامه گفت اگر حکومت سرپرست واقعیت است، زنان و مردم افغانستان هم واقعیت کشور اند. غیبت نمایندگان جریانهای سیاسی، جامعه مدنی و زنان با انتقادهای گسترده روبرو شده است. برخی فعالان حقوق بشر و حقوق زنان خواهان تحریم نشست سوم دوحه شدند.
فوزیه کوفی، عضو پیشین مجلس نمایندگان حکومت پیشین افغانستان و رییس حزب موج تحول، یکبار دیگر در برابر تصمیم سازمان ملل متحد، مبنی بر حذف زنان از سومین نشست دوحه واکنش نشان داده و میگوید که سازمان ملل به حکومت فعلی کمک کرده است تا در خارج از افغانستان نیز صدای زنان را خاموش کند. فوزیه کوفی، با نشر گزارشی از روزنامه گاردین در حساب کاربری ایکس خود، از نادیدهگرفتن عملکردهای حکومت سرپرست علیه زنان و دختران افغانستان توسط سازمان ملل متحد انتقاد کرد. وی تاکید کرد: «حکومت فعلی با استفاده از خشونت و شکنجه صدای زنان را در داخل کشور خاموش کرده و با حذف مشارکت زنان در نشست دوحه، سازمان ملل و سایرین در جامعهی بینالمللی به حکومت فعلی این امکان را دادهاند تا صدای ما را در خارج از افغانستان نیز خاموش کنند.» او افزود که نگرانیهای فزایندهای در مورد عملکردهای جامعهی بینالمللی و دفتر نمایندگی سازمان ملل که نقض حقوق بشر توسط حکومت فعلی را عادی نشان میدهد، وجود دارد. خانم کوفی میگوید: «حضور حکومت فعلی در نشست دوحه و خارج کردن موضوع حقوق زنان از دستور کار این نشست، زنان افغانستان را در ناامیدی عمیق فرو برده است.» وی تاکید کرد که نشست سوم دوحه مسالهی چارچوب قانونی و تشکیل حکومت فراگیر که حضور همهی اقشار جامعه را تضمین میکند، نادیده میگیرد. او از دبیرکل سازمان ملل میخواهد که یک نمایندهی ویژه برای افغانستان تعیین کند و مشارکت همه طرفها بهویژه گروههای زنان افغانستان را تضمین کند. باید گفت که قرار است، سومین نشست دوحه از تاریخ ۳۰ جون تا اول جولای با میزبانی سازمان ملل در قطر برگزار شود. استفین دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد، هدف از برگزاری این نشست را «افزایش تعاملات بینالمللی بهگونه منسجم و ساختارمند» با افغانستان عنوان کرده است.
کمیته رفع تبعیض علیه زنان سازمان ملل متحد به عدم حضور زنان و دختران افغانستان در نشست دوحه واکنش نشان داده و اعلام کرده است که عمیقاً نگران حذف زنان و دختران افغانستان از سومین نشست دوحه است. این کمیته با نشر اعلامیهای، خواستار مشارکت فعال و مستقیم زنان و دختران در بحثهای دوحه شده است. در اعلامیه آمده است که عدم مشارکت جامعه مدنی افغانستان از جمله زنان مدافع حقوق بشر، بهعنوان شرکتکنندگان معنادار در بحثهای دوحه، باعث میشود که حقوق زنان و دختران به اندازه کافی مورد توجه قرار نگیرد. کمیته رفع تبعیض علیه زنان سازمان ملل متحد میگوید که کنارگذاشتن زنان و دختران افغانستان از نشست دوحه تنها به تضعیف اعتبار و اثربخشی این نشست کمک میکند. براساس گزارش رسانههای بینالمللی، حقوق زنان از دستور کار سومین نشست نمایندگان کشورها در دوحه نیست و فعالان مدنی و نمایندگان زنان نیز در این نشست حضور نخواهند داشت. این کمیته از جامعه بینالمللی نیز خواسته است که اطمینان حاصل کند که حقوق زنان در بحث با حکومت فعلی نقش محوری دارد و تمام اقدامات ممکن، برای بالا بردن صدای زنان و دختران افغانستان انجام میشود و نه به حاشیه راندن آنان. باید گفت که حذف زنان از فهرست اشتراککنندگان نشست دوحه، با انتقادات گستردهای مواجه شده است. شماری از فعالان زن و کنشگران حقوق بشر افغانستان کارزار تحریم این نشست را راهاندازی کردهاند.
سازمان ملل متحد در واکنش به انتقادات مطرح شده به دلیل عدم حضور زنان در نشست دوحه، اعلام کرده که هدف نشست سوم دوحه وادار کردن حکومت سرپرست به انجام تعهدات بینالمللی افغانستان، به ویژه حقوق بشر و حقوق زنان و دختران است. این سازمان با نشر اعلامیهای گفته است که ادغام مجدد افغانستان زیر تسلط حکومت سرپرست از دیگر اهداف این نشست میباشد. در اعلامیه آمده است: «هدف نهایی نشست سوم دوحه این است که افغانستان در صلح با خود و همسایهگانش قرار گیرد، بهطور کامل در جامعه بینالمللی ادغام شود و به تعهدات بینالمللی خود، از جمله در مورد حقوق بشر، به ویژه حقوق زنان و دختران عمل کند.» سازمان ملل متحد تاکید کرد که این نشست فرصتی برای یافتن راههای تعامل «اصولی» با حکومت فعلی است. این سازمان میگوید که در نشست دو روزه دوحه چالشهای متعدد مردم افغانستان، کشورهای همسایه، منطقه و جامعه جهانی مورد بحث قرار خواهد گرفت. باید گفت که قرار است نشست سوم دوحه در روزهای ۱۰ و ۱۱ سرطان با میزبانی سازمان ملل و اشتراک نمایندگان ویژه حدود ۲۵ کشور و سازمانهای بینالمللی در قطر برگزار شود. نمایندگان زنان و جامعه مدنی افغانستان به این نشست دعوت نشدهاند. عدم دعوت زنان در نشست سوم دوحه با انتقاد سازمانهای حقوق بشری و حتی برخی از کشورها روبرو شده است. همچنین پیشتر حکومت سرپرست اعلام کرده بود که هیأتی را به ریاست ذبیحالله مجاهد، سخنگوی ارشد حکومت فعلی برای شرکت در این نشست به قطر اعزام میکنند.
رینا امیری، نمایندهی ویژه آمریکا در امور زنان و حقوق بشر در افغانستان در واکنش به انتقادهای عدم حضور زنان در نشست سوم دوحه گفت که بدون حضور زنان در بحثهای مربوط به آیندهی افغانستان، هیچ راهحلی برای چالشهای این کشور وجود ندارد. خانم امیری این موضوع را در پیامی بهمناسبت روز جهانی زنان در دیپلماسی در حساب کاربری ایکس خود مطرح کرده است. وی افزود: «هیچ راهحلی برای چالشهای صلح، امنیت و پایداری افغانستان بدون [حضور] زنان افغان در بحثهای مربوط به آيندهی این کشور وجود ندارد.» او تاکید کرد که زنان و دختران در طول تاریخ افغانستان نقش مهم داشتهاند. نمایندهی ویژه آمریکا در امور زنان و حقوق بشر در افغانستان در حالی بر حضور زنان در بحثهای مربوط به آیندهی افغانستان تاکید میکند که زنان از نشستی که هفتهی آینده در دوحه برگزار میشود، حذف شدهاند. مسوولان نهادهای حقوق بشری، نمایندگان ویژهی آمریکا، از جمله خود رینا امیری تا اکنون دربارهی حذف زنان و نمایندگان جامعهی مدنی از نشست دوحه که با انتقادات گسترده مواجه است، اظهارنظر نکردهاند. قابل ذکر است که قرار است سومین نشست نمایندگان ویژهی کشورها در امور افغانستان در روزهای یکشنبه و دوشنبه هفتهی آینده به میزبانی سازمان ملل متحد در دوحه برگزار شود. در این نشست از افغانستان تنها از حکومت سرپرست دعوت شده است. قرار است هیأت حکومت فعلی به رهبری ذبیحالله مجاهد، سخنگوی حکومت در نشست دوحه شرکت کند.
شهرزاد اکبر، رییس پیشین کمیسیون حقوق بشر افغانستان و مسوول نهاد مدافع حقوق بشری زیر نام «رواداری» حذف زنان افغان را از نشست سوم دوحه توسط سازمان ملل را مایه «شرمساری» عنوان کرده است. خانم اکبر با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که نشست سوم دوحه در مورد میلیونها دختر محروم از آموزش و تحصیل در افغانستان چه خواهد کرد؟ وی تاکید کرد: «واقعاً مایه شرمساری است که سازمان ملل و یک دولت عرفانی تصادفی [حکومت سرپرست] تصمیم میگیرند تا زنان افغان را از یک نشست بینالمللی در مورد افغانستان حذف کنند.» باید گفت که با تسلط دوبارهی حکومت سرپرست بر افغانستان، میلیونها دختر از آموزش و تحصیل محروم شدهاند. حذف نمایندگان زنان و جامعه مدنی افغانستان از نشست سوم دوحه با انتقاد شدید نهادهای حقوق بشری روبهرو شده است. پیش از این اگنس کالامارد، دبیر کل عفو بینالملل نیز گفته است که اگر در نشست سوم دوحه به بحران حقوق بشر در افغانستان به اندازه کافی رسیدگی نشود و زنان مدافع حقوق بشر و سایر ذینفعان از جامعه مدنی افغانستان مشارکت نکنند، اعتبار این نشست از بین خواهد رفت. همچنین چند روز پیش هم شبکه همبستهگی زنان نشست سوم دوحه را «معامله با تروریسم» خوانده بود. این شبکه در بیانیهای از کشورها و سازمانهای اشتراککننده در این نشست خواسته بود که دست از «معامله با حکومت فعلی» بردارند و با چنین نشستهای تعاملی زمینه به رسمیتشناسی حکومت سرپرست را فراهم نکنند.
شبکه زنان مدافع برابری در نامهای سرگشاده به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد دربارهی حذف زنان و نمایندگان جامعهی مدنی افغانستان از سومین نشست دوحه ابراز نگرانی کرده است. این شبکه که متشکل از فعالان حقوق بشر، نمایندگان سابق پارلمان، فعالان مدنی، روزنامهنگاران است و سیاستمداران زن هزاره است، در نامهی خود نوشته است که غیبت زنان افغانستان در نشست سوم دوحه نقض قطعنامهی ۱۳۲۵ شورای امنیت سازمان ملل متحد دربارهی زنان، صلح و امنیت است. شبکه زنان مدافع برابری میگوید که مردم افغانستان، بهویژه زنان و جامعهی هزاره، عمیقا نگران تعامل دیپلماتیک جامعهی بینالمللی با حکومت سرپرست بدون تغییر سیاستهای حکومت فعلی هستند. این شبکه از سازمان ملل خواسته است که تعاملات عادیسازی دیپلماتیک با حکومت فعلی را متوقف کند. در نامه آمده است که جامعهی بینالمللی باید از هرگونه اقدامی که به حکومت فعلی مشروعیت میبخشد، بدون بهبود وضعیت حقوق بشر و بهویژه حقوق زنان خودداری کند. شبکه زنان مدافع برابری تاکید کرد که حقوق بشر و حقوق زنان باید یک هدف اصلی تعامل بینالمللی با افغانستان و دستور کار همهی بحثها باشد. این شبکه به دبیرکل سازمان ملل متحد گفت که اطمینان حاصل کند که قربانیان وحشیگری حکومت فعلی، از جمله زنان، مدافعان حقوق بشر و نمایندگان گروههای به حاشیهراندهشده در همهی بحثها و روندها در مورد افغانستان مشارکت معنادار داشته باشند. شبکه زنان مدافع برابری خواستار ایجاد میکانیسم تحقیقی سازمان ملل متحد برای بررسی حملات جاری بر مردم هزاره نیز شده است. در نامه آمده است که هزارههای افغانستان بهعنوان جامعهای که از نظر تاریخی تحت آزار و اذیت قرار گرفتهاند، بهشدت تحت حکومت سرپرست به حاشیه رانده شده و با حملات هدفمند روبرو هستند که هیچ سازوکار بینالمللی برای مستندسازی و پاسخگویی عاملان آن وجود ندارد. این گروه از فعالان زن خواستار بهرسمیتشناختن آپارتاید جنسیتی بهعنوان جنایت علیه بشریت نیز شده است. از دید فعالان حقوق بشر، سیاستهای حکومت فعلی علیه زنان افغانستان آپارتاید جنسیتی است. این فعالان از دیر زمانی خواستار بهرسمیتشناختن این آپارتاید هستند. قرار است نشست نمایندگان ویژهی کشورها در امور افغانستان هفتهی آینده به میزبانی سازمان ملل متحد در دوحه قطر برگزار شود. در این نشست از افغانستان تنها از حکومت فعلی دعوت شده است. عدم دعوت از نمایندگان جامعهی مدنی و زنان افغانستان با انتقادات تند مواجه شده است و از دید منتقدان این کار سازمان ملل، بیتوجهی به بحران حقوق بشری در افغانستان و امتیازدهی به حکومت سرپرست است.