برچسب: ایران

1 روز قبل - 49 بازدید

سید محمدرضا هاشمی، والی خراسان جنوبی ایران اعلام کرده است که بیش از ۷۰ درصد داروهای مصرفی افغانستان از تولیدات ایران تامین می‌شود. آقای هاشمی این اظهارات را در سفرش به افغانستان مطرح کرده و گفته است: «در این سفر، ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در خراسان جنوبی تشریح شد و سرمایه‌گذاران افغانستانی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران استقبال کردند.» والی خراسان جنوبی هفته گذشته در قالب هیأتی به ریاست معاون وزیر امور خارجه ایران به ولایت‌های هرات و فراه سفر کرد و با مقامات محلی حکومت فعلی درباره گسترش روابط تجاری و ترانزیتی گفتگو کرد. این هیأت شامل معاون وزیر امور خارجه، مدیرکل جنوب آسیای این وزارت، معاون وزیر راه و شهرسازی و استاندار خراسان جنوبی بود. سید محمدرضا هاشمی با اشاره به اینکه در سال گذشته بیش از ۳۸ درصد صادرات ایران از طریق مرز ماهیرود انجام شده، خاطرنشان کرد: «جاده ماهیرود - فراه پس از ۱۵ سال هنوز تکمیل نشده و اکنون تکمیل این مسیر اولویت اصلی ماست.» وی همچنان از بازرگانان افغانستان برای حضور در نمایشگاه ایران و افغانستان که از ۱۹ تا ۲۲ جوزا در این استان برگزار می‌شود، دعوت کرد. همچنین این مقام ایرانی از آمادگی خراسان جنوبی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های بازرگانان افغانستان خبر داد و افزود: «زمینه سرمایه‌گذاری برای ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی در این استان برای سرمایه‌گذاران افغان فراهم خواهد شد.» جمهوری اسلامی ایران گسترش روابط با ولایت‌های مرزی افغانستان، از جمله هرات، فراه و نیمروز، را در اولویت سیاست‌های خود قرار داده است. در این راستا، مقامات ایرانی اختیارات ویژه‌ای به استان‌های مرزی این کشور اعطا کرده‌اند تا روابط بازرگانی و ترانزیتی با ولایت‌های افغانستان تقویت شود. همچنین، ایران در نظر دارد قنسولگری خود را در ولایت فراه افتتاح کند.

ادامه مطلب


1 هفته قبل - 58 بازدید

حجب صدیقی، دادستان عمومی ولایت تایباد خراسان رضوی ایران درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که ورود مهاجران افغانستانی فاقد مدرک به ایران در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال قبل آن دست‌کم ۵۰ درصد کاهش یافت. آقای صدیقی این اظهارات را امروز (یک‌شنبه، ۱۷ حمل) در نزدیک مرز دوغارون در صحبت رسانه‌ها مطرح کرده و گفته است که نیروهای امنیتی پارسال از ورود ۳۳ هزار و ۵۸۲ شهروند افغانستانی فاقد مدرک به خاک ایران جلوگیری کردند. دادستان عمومی ولایت تایباد ایران تاکید کرده است که اجرای طرح دیوارکشی در مرز ایران و افغانستان، برخوردهای دستگاه‌ قضایی با مهاجران و همراهی و هماهنگی نهادهای دولتی در کاهش ورود مهاجران افغانستانی فاقد مدرک نقش مهم داشته است. این مقام جمهوری اسلامی افزوده است که روزانه ده‌ها مهاجر افغانستانی فاقد مدرک توسط نیروهای امنیتی در ۱۱ ولایت ایران بازداشت و از طریق مرز دوغارون به مقامات حکومت سرپرست تحویل داده می‌شوند. دادستان عمومی ولایت تایباد هشدار داد که مرزهای مشترک ایران و افغانستان برای هرگونه ورود بدون مدرک قانونی ناامن است و با «متجاوزین به طور قاطع و قانونی برخورد» می‌شود. این در حالی است که جمهوری اسلامی اخیرا روند بازداشت و اخراج مهاجران افغانستانی را به شدت افزایش داده است. به گزارش مقامات جمهوری اسلامی، در سال گذشته یک میلیون و۱۲۰ هزار مهاجر افغان از ایران اخراج شده‌اند. این مقامات تاکید کردند که در سال جاری نیز به همین میزان مهاجر افغان را اخراج خواهند کرد. قابل ذکر است که پس از تسلط دوباره‌ی حکومت فعلی بر افغانستان شمار زیاد فعالان مدنی، مدافعان حقوق بشر و حقوق زن، خبرنگاران، دگرباشان جنسی، نظامیان پیشین و افغان‌هایی که با نیروهای خارجی در افغانستان همکار بودند، به دلیل هراس از انتقام‌جویی و یا هم رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی‌شان به کشورهای اروپایی و آمریکایی به پاکستان و ایران رفته‌اند که برخی از آنان هنوز هم منتظر طی مراحل درخواست‌های پناهندگی‌شان اند. ایران و پاکستان در سه‌ونیم سال گذشته هزاران مهاجر را به طور اجباری اخراج کرده و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای علیه آنان در این کشور وضع کرده است. این در حالی است که ایران و پاکستان استخدام کارگران افغانستانی را در شماری از ولایت‌های این کشور ممنوع کرده و نیز روند اخراج اجباری پناه‌جویان را تشدید کرده است. در این مدت کارزارهای گسترده‌ای علیه مهاجران افغانستان در شبکه‌های اجتماعی از سوی کاربران ایرانی و پاکستان راه‌اندازی شده است.

ادامه مطلب


1 هفته قبل - 62 بازدید

سعید منتظرالمهدی، سخنگوی فرماندهی انتظامی ایران درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که در سال ۱۴۰۳ خورشیدی، یک میلیون و ۱۲۰ هزار مهاجر افغانستان که مقام‌های این کشور «اتباع خارجی غیرمجاز» می‌خوانند، اخراج کرده است. آقای منتظرالمهدی در صحبت با رسانه‌ها گفته است که در طی این مدت، یک هزار و ۱۹۰ مرحله «طرح اخراج» مهاجران در سراسر این کشور عملی شده است. وی در ادامه تاکید کرده است که با تطبیق این طرح‌ها، ۷ درصد آدم‌ربایی در ایران کاهش یافته است. سخنگوی فرماندهی انتظامی ایران افزوده است که آنان در سال گذشته همچنان، ۳۳۱ تُن مواد مخدر، ۲۷۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق و حدود ۴۲ هزار میل سلاح غیرقانونی را کشف و ضبط و از طرفی هم یک هزار و ۸۰۰ باند قاچاق را منهدم کرده‌اند. سعید منتظرالمهدی در ادامه گفته است: «این عملیات نمونه بارز عزم و اراده پولیس {ایران} در مبارزه با قاچاق انسان و حفظ جان هموطنان عزیزمان است. مجرمان بدانند حتی در آن سوی مرز‌ها هم در امان نخواهند بود.» این در حالی است که ایران روند اخراج، بازداشت و جمع‌آوری مهاجران افغانستان را شدت بخشیده است؛ اقدامی که با واکنش‌های جدی سازمان‌های حقوق بشری و امور پناه‌جویان مواجه شده است. قابل ذکر است که پس از تسلط دوباره‌ی حکومت فعلی بر افغانستان شمار زیاد فعالان مدنی، مدافعان حقوق بشر و حقوق زن، خبرنگاران، دگرباشان جنسی، نظامیان پیشین و افغان‌هایی که با نیروهای خارجی در افغانستان همکار بودند، به دلیل هراس از انتقام‌جویی و یا هم رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی‌شان به کشورهای اروپایی و آمریکایی به پاکستان و ایران رفته‌اند که برخی از آنان هنوز هم منتظر طی مراحل درخواست‌های پناهندگی‌شان اند. ایران و پاکستان در سه‌ونیم سال گذشته هزاران مهاجر را به طور اجباری اخراج کرده و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای علیه آنان در این کشور وضع کرده است. این در حالی است که ایران و پاکستان استخدام کارگران افغانستانی را در شماری از ولایت‌های این کشور ممنوع کرده و نیز روند اخراج اجباری پناه‌جویان را تشدید کرده است. در این مدت کارزارهای گسترده‌ای علیه مهاجران افغانستان در شبکه‌های اجتماعی از سوی کاربران ایرانی و پاکستان راه‌اندازی شده است.

ادامه مطلب


3 هفته قبل - 110 بازدید

سازمان حقوق بشری حال‌وش گزارش داد که یک کودک ۱۰ ساله اهل افغانستان در یک چاه ۲۰۰ متری در ولایت سیستان و بلوچستان ایران سقوط کرده و جان باخته است. در گزارش سازمان حقوق بشری حال‌وش آمده است که پیکر این کودک ۱۰ ساله با دوربین رویت شده، اما هنوز با گذشت بیش از سه روز بیرون کشیده نشده است. در گزارش آمده است که این کودک ظهر (پنج‌شنبه ۳۰ حوت) در چاه سقوط کرده و مسوولان حکومتی ایران اکنون تصمیم گرفته‌اند که پیکر این کودک در همان محل چاه دفن و نماز جنازه نیز بر بالای دهانه چاه اقامه شود. در ادامه آمده است که این رویداد در روستای ناصرآباد از توابع ولسوالی سیب و سوران ولایت سیستان و بلوچستان ایران رخ داده است. در گزارش آمده است که نام این کودک افغان صیدالله نور محمد اعلام شده است. بر اساس جزییات ارائه شده، با دوربینی که به درون چاه فرستاده شده، پیکر بی‌جان صیدالله رویت شده، اما به‌دلیل شرایط فنی چاه و کمبود شدید تجهیزات، امکان خارج کردن جسد فراهم نشده است. براساس گزارش سازمان حقوق بشری حال‌وش تصمیم برای دفن این کودک افغان در چاه، « از روی ناچاری» اتخاذ شده است. همچنین کانال خبری حال‌وش در تلگرام گزارش داده است که به دنبال بی‌تفاوتی نهادهای مسوولان جمهوری اسلامی، فعالان اجتماعی نامه‌ای سرگشاده و اعتراضی نوشتند. در نامه بر «ضرورت اقدام فوری برای بازیابی پیکر صیدالله»، بدون هیچ‌گونه تبعیض نژادی یا ملیتی تاکید شده است. آن‌ها با بیان اینکه «افغانستانی بودن این کودک نباید دلیلی برای سهل‌انگاری یا بی‌تفاوتی باشد»، خواستار آن شدند که کرامت انسانی فارغ از مرز و ملیت پاس داشته شود و هیچ تفاوتی میان جان یک انسان افغان یا ایرانی قائل نشوند.

ادامه مطلب


2 ماه قبل - 111 بازدید

علی‌رضا رییسی، معاون وزارت صحت ایران از خطر ورود ویروس پولیو یا فلج کودکان از افغانستان و پاکستان به ایران هشدار داد. آقای رییسی از گسترش پولیو در سال ۲۰۲۴ میلادی در افغانستان و پاکستان ابراز نگرانی کرده و گفته است: «ایران در مجاورت دو کشور بومی فلج اطفال (افغانستان و پاکستان) قرار دارد و به دلیل ترددهای مکرر رسمی و غیررسمی در خطر جدی و مداوم ورود ویروس از این دو کشور است.» افغانستان و پاکستان تنها دو کشور جهان هستند که ویروس وحشی پولیو در آن گردش دارد، طوریکه پاکستان در سال ۲۰۲۴ کم از کم ۷۳ مورد و افغانستان ۲۵ مورد مثبت پولیو را گزارش داده بود. معاون وزارت صحت ایران رییسی با اشاره به افزایش موارد مثبت پولیو در افغانستان و پاکستان «اجرای فوری» عملیات ایمن‌سازی تکمیلی در ایران را ضروری عنوان کرده است. وی تاکید کرده است که این عملیات به صورت فعال و خانه به خانه در دو مرحله به فاصله یک ماه برای همه کودکان زیر پنج سال ایرانی و غیرایرانی ساکن در مناطق پرخطر و با استفاده از قطره خوراکی فلج اطفال انجام می‌شود. سازمان ملل متحد هفته‌ی گذشته گزارش داده بود که با وصف آنکه افغانستان در سال ۲۰۲۴ میلادی بیشترین واقعات پولیو را در چهار سال اخیر ثبت کرد، حکومت فعلی در این سال دوبار کمپاین واکسن فلج کودکان را به تاخیر انداخته است. در گزارش ملل متحد آمده است که حکومت فعلی در ماه اکتوبر ۲۰۲۴ دستور داد که واکسیناتوران، به جای رفتن به خانه‌ها، کودکان را در مساجد واکسن کنند. در این گزارش آمده است: «از این پس، واکسیناتوران قادر به تطبیق واکسن به شکل خانه به خانه نخواهند بود، احتمال دارد که این تاخیر و تغییر در نحوه تطبیق واکسن پولیو و در افزایش آمار واقعات مثبت پولیو در افغانستان نقش داشته باشد.» سازمان جهانی صحت تطبیق واکسن پولیو را به شکل خانه به خانه، بهترین روش برای جلوگیری از گردش ویروس پولیو و تطبیق واکسن برای تمام کودکان معروض به خطر ابتلا به این ویروس می‌خوانند.

ادامه مطلب


2 ماه قبل - 97 بازدید

نخستین نمایشگاه مشترک خوشنویسی و تذهیب هنرمندان ولسوالی تایباد ایران و شهر هرات، در شهر مرزی تایباد آغاز به کار کرد. مسوولان برگزاری این نمایشگاه گفته‌اند که نخستین نمایشگاه مشترک خوشنویسی و تذهیب هنرمندان ولسوالی تایباد و ولایت هرات، با عنوان «از میرعلی هروی هراتی تا میرخلیل قلندر تایبادی» در شهر مرزی تایباد، با همکاری اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تایباد و مرکز فرهنگی سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در هرات برگزار شده است. در این نمایشگاه، ۳۰ اثر هنری از هشت هنرمند تایبادی و هراتی در نگارخانه موزه مردم‌شناسی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هرات به نمایش گذاشته شده است. جابر آفریدون، رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تایباد در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه گفت: «اشتراکات فرهنگی و زبانی، نزدیکی جغرافیایی تایباد به هرات و میزبانی مردم این شهرستان از مردم افغانستان، ظرفیت‌های مناسبی را برای برقراری تعاملات موثر و دوجانبه میان ایران و این کشور همسایه فراهم می‌کند.» براساس معلومات مسوولان برگزاری، این نمایشگاه تا ۲۱ دلو به روی بازدیدکنندگان باز خواهد بود. در حالی نمایشگاه خوشنویسی و تذهیب بین هنرمندان هرات و تایباد برگزار می‌شود که دختران و زنان در افغانستان و به ویژه از شرکت در صنف خوشنویسی و طراحی محروم هستند. همچنان دختران در افغانستان اجازه ندارند، بالاتر از صنف ششم آموزش ببینند. این اقدام حکومت فعلی افغانستان باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

ادامه مطلب


2 ماه قبل - 77 بازدید

اسکندر مومنی، وزیر داخله ایران در تازه‌ترین مورد اعلام کرده است که از ابتدای سال جاری تا اکنون یک میلیون و ۱۰۰ هزار پناه‌جوی افغانستانی از این کشور به افغانستان بازگردانده شده‌اند. خبرگزاری جمهوری اسلامی یا ایرنا گزارش داده است که آقای مومنی این اظهارات را در گفتگوی ویژه خبری مطرح کرده و گفته است که در حال حاضر شش میلیون تبعه خارجی در ایران حضور دارند. وزیر داخله ایران تاکید کرد که دو میلیون تن آنان حتی برای اقامت کوتاه‌ مدت غیرمجاز هستند. وی افزوده است که برآوردها نشان می‌دهد که ۵۰ درصد مهاجران اخراج شده مجدداً به ایران بازگشته‌اند. این مقام ایرانی می‌گوید که با توجه به مشترکات زیاد و سوابق دیرینه تاریخی که با همسایه‌گان وجود دارد، اما در توان کشورش نیست که از این همه مهمان پذیرایی شود. وزیر داخله ایران تصریح کرد که فرصت‌های شغلی اندک است و کمک‌های جوامع بین‌المللی در زمینه رسید‌گی به مهاجران همچنان وجود ندارد. پس از تسلط دوباره‌ی حکومت فعلی بر افغانستان شمار زیاد فعالان مدنی، مدافعان حقوق بشر و حقوق زن، خبرنگاران، دگرباشان جنسی، نظامیان پیشین و افغان‌هایی که با نیروهای خارجی در افغانستان همکار بودند، به دلیل هراس از انتقام‌جویی و یا هم رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی‌شان به کشورهای اروپایی و آمریکایی به پاکستان رفته‌اند که برخی از آنان هنوز هم منتظر طی مراحل درخواست‌های پناهندگی‌شان اند. ایران در سه‌ونیم سال گذشته هزاران مهاجر را به طور اجباری اخراج کرده و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای علیه آنان در این کشور وضع کرده است. این در حالی است که ایران استخدام کارگران افغانستانی را در شماری از ولایت‌های این کشور ممنوع کرده و نیز روند اخراج اجباری پناه‌جویان را تشدید کرده است. از زمان روی‌کارآمدن مسعود پزشکیان به‌عنوان رییس‌جمهور ایران، فشارها بر مهاجران افغانستان در آن کشور افزایش چشم‌گیر یافته است. در این مدت کارزارهای گسترده‌ای علیه مهاجران افغانستان در شبکه‌های اجتماعی از سوی کاربران ایرانی راه‌اندازی شده است. دولت ایران اعلام کرده است که تا پایان سال جاری خورشیدی دو میلیون مهاجر را بازداشت و اخراج می‌کند.

ادامه مطلب


3 ماه قبل - 86 بازدید

نادریار احمدی، رییس مرکز امور شهروندان خارجی وزارت داخله ایران، در دیدار با نماینده ویژه ناروی برای افغانستان، خواهان همکاری جهانی برای حمایت از میزبانی مهاجران افغانستانی شده است. خبرگزاری ایرنا گزارش داده که این مقام ایرانی در دیدار با بال کلومن، نماینده ویژه ناروی برای افغانستان، درباره مهاجرین افغانستانی در این کشور گفتگو کرده است. آقای احمدی گفته است که افزایش مهاجرت مردم افغانستان به کشورهای همسایه و به ویژه در ایران ناشی از وضعیت نامناسب این کشور در زمینه‌های غذا، آموزش و سلامت است. این مقام ایرانی از ناروی خواسته که برای جلب حمایت جامعه‌ی جهانی از میزبانی پناهند‌گان شهروندان افغانستان، شرکای بین‌المللی این کشور را متقاعد کند. قابل ذکر است که پس از تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان، هزاران تن از شهروندان این کشور به دلیل تهدیدات، محدودیت‌ها و بیکاری به ایران پناه برده‌اند. ایران در سه‌ونیم سال گذشته هزاران مهاجر را به طور اجباری اخراج کرده و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای علیه آنان در این کشور وضع کرده است. این در حالی است که ایران استخدام کارگران افغانستانی را در شماری از ولایت‌های این کشور ممنوع کرده و نیز روند اخراج اجباری پناه‌جویان را تشدید کرده است. از زمان روی‌کارآمدن مسعود پزشکیان به‌عنوان رییس‌جمهور ایران، فشارها بر مهاجران افغانستان در آن کشور افزایش چشم‌گیر یافته است. در این مدت کارزارهای گسترده‌ای علیه مهاجران افغانستان در شبکه‌های اجتماعی از سوی کاربران ایرانی راه‌اندازی شده است. دولت ایران اعلام کرده است که تا پایان سال جاری خورشیدی دو میلیون مهاجر را بازداشت و اخراج می‌کند.

ادامه مطلب


3 ماه قبل - 102 بازدید

فدراسیون خبرنگاران افغانستان در تبعید اعلام کرده است که پولیس ایران دو خبرنگار افغانستانی را بازداشت کرده و به اردوگاه اخراج مهاجران انتقال داده است. این فدراسیون (جمعه‌شب، ۲۱ جدی) با نشر اعلامیه‌ای گفته است که این خبرنگاران با وجود داشتن مدارک معتبر قانونی، بازداشت شده‌اند. فدراسیون خبرنگاران افغانستان در تبعید از این خبرنگاران به نام‌های احمدسهیل ساحل و ولی‌محمد نوری یاد کرده است. براساس اعلامیه‌ی این نهاد، احمدسهیل ساحل دو سال پیش به مدت چهل روز از سوی حکومت سرپرست زندانی شده بود. این فدراسیون در اعلامیه‌اش تاکید کرده است که جان پناهند‌گان اهل افغانستان در صورت اخراج از ایران در خطر جدی قرار خواهد گرفت. فدراسیون خبرنگاران افغان در تبعید از ادامه بازداشت مهاجران اهل افغانستان ابراز نگرانی کرده و افزوده است که هیچ نهاد حقوق بشری از خبرنگاران در ایران حمایت نکرده است. گفتنی است که روند بازداشت و اخراج مهاجران افغانستان در روزهای اخیر در ایران و پاکستان افزایش یافته است. پس از تسلط دوباره‌ی حکومت فعلی بر افغانستان شمار زیاد فعالان مدنی، مدافعان حقوق بشر و حقوق زن، خبرنگاران، دگرباشان جنسی، نظامیان پیشین و افغان‌هایی که با نیروهای خارجی در افغانستان همکار بودند، به دلیل هراس از انتقام‌جویی و یا هم رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی‌شان به کشورهای اروپایی و آمریکایی به پاکستان رفته‌اند که برخی از آنان هنوز هم منتظر طی مراحل درخواست‌های پناهندگی‌شان اند. این در حالی است که چندی پیش اسکندر مومنی، وزیر داخله ایران، گفته بود که این کشور دیگر ظرفیت پذیرش مهاجران غیرقانونی افغان را ندارد و اخراج‌ آن‌ها در اولویت قرار دارد.

ادامه مطلب


3 ماه قبل - 112 بازدید

سیمین دانشور در ۸ اردیبهشت ۱۳۰۰ در شیراز به دنیا آمد. پدرش دکتر محمدعلی دانشور (احیاءالسلطنه) همان کسی است که سیمین دانشور در رمان «سووشون» از او به نام دکتر عبدالله خان یاد می‌کند؛ احیاءالسلطنه مردی با فرهنگ و ادب بود و عضو گروه حافظیون که شب‌های جمعه بر سر مزار حافظ جمع می‌شدند و یاد حافظ را زنده می‌داشتند. مادر سیمین دانشور قمرالسلطنه حکمت نام داشت. بانوی شاعر و هنرمند که نقاشی را به فرزندانش می‌آموخت و مدتی هم مدیر هنرستان دخترانه هنرهای شیراز بود سیمین سه برادر و دو خواهر داشت و در خانواده‌ای اهل ذوق و هنر پرورش یافت. سیمین دانشور اولین نویسنده‌ای است که شخصیت اصلی داستانش را یک زن قرار می‌دهد و نظام مرد سالاری را نقد و ستم دیدگی و تبعیض قائل شدن نسبت به زنان را به خوبی آشکار می کند. او در اثر فاخر خود، سووشون، نقش زن را از انفعال خارج و به نقش کنشگر تبدیل می کند، آن هم در عرصه سیاسی و اجتماعی. با این حساب می‌توان دانشور را در این اثر، یک نویسنده با اندکی چاشنی  فمینیست البته در چارچوب فرهنگ اسلامی دانست. سووشون؛ اولین داستانی که شخصیت اصلی آن زن است و روایتی است داستانی از تاریخ معاصر ایران در طول سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم و فضای اجتماعی. سیمین دانشور رمان سووشون؛ اولیین داستانی که شخصیت اصلی آن زن است را بر اساس تجربه زیسته خود نوشته است. او که اهل استان فارس است، در زمانی که انگلیسی‌ها به فارس حمله کردند از نزدیک شاهد این اتفاقات بوده و توانسته به خوبی این صحنه ها را در رمان خود نشان دهد. نان سنگک بزرگ سر سفره عقد دختر حاکم، شروع زیبایی برای به تصویر کشیدن قحطی و شیوع بیماری در روزگار جنگ جهانی و حضور انگلیسی ها در شیرازِ سال ۱۳۲۰ است. اثرگذاری افکار و آثار جلال آل احمد، در رمان سووشون کاملاً مشهود است. دانشور با الهام از نوشته های همسرش جلال، انزجارش از اتفاقات ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و چند سال قبل از آن را در این رمان به خوبی نشان داده است. انزجار از اشغال کشور، از وطن فروشی و انزجار از غرب و غرب زدگی. درنگاه کلی رمان سووشون روایتی است از زری که در اینجا  نماینده یک زن آرام ایرانی‌ست و در همه عرصه‌ها به فکر آرام نگه داشتن محیط خانه است. دل نگرانی‌های زری شخصیت اول داستان، برای حفظ جان همسر(یوسف) و پسرش (خسرو)، باعث می‌شود که در برابر درخواست‌های نابجای حاکم کوتاه بیاید، تا جایی که مجبور می‌شود از گوشواره زمرد یادگار شب عروسی و اسب خسرو برای دادن به دختر حاکم دل بکند. زری در مقابل نگرانی‌ها و آرمان خواهی مردان خانواده بر سر دو راهی قرار می‌گیرد، سوالی که دائماً در ذهن او چرخ می‌خورد، ترس یا شجاعت؟ ترسو بودن برای حفظ خانواده یا شجاعت برای آرمان‌ها؟ یوسف، خان منصفی‌ست‌، که برخلاف خان‌های زمانه خود از فروش آذوقه به انگلیسی‌ها خودداری کرده و به رعیت توجه خاصی دارد تا جایی که دستور می‌دهد: « شلخته درو کنید تا چیزی گیر خوشه چین ها بیاید.» در نهایت نیز یوسف در کشاکش بین واقعیت موجود و باورهایش به شهادت می‌رسد. پایان داستان زری پس از شهادت یوسف، تا مرز جنون پیش می‌رود. شب آوردن خبر شهادت تا صبح تشییع یوسف، شب تحول زری ست. اینجاست که دکتر پیری که زری او را در دارالمجانین دیده به ملاقاتش می‌آید و بزرگترین بیماری مسری جان آدمی را ترس معرفی می‌کند. مرض بدخیم ترس، که اگر نباشد هیچ نیروی قدرت شکست اراده انسان را ندارد. زری با توصیه دکتر عبدالله خان بلند می‌شود و ایستادگی زنانه خود را به تصویر می‌کشد. زری به جبران ترس‌های گذشته، تصمیم می‌گیرد در تشییع پیکر یوسف تا مرکز شهر و شاه‌چراغ با مردمی که به خانه‌اش آمده اند، علیرغم خواست ابوالقاسم خان (برادر یوسف) همراهی کند. تشییع جنازه منجر به آشوب و درگیری نیروهای امنیتی با جمعیت شده، تعدادی مجروح می‌شوند از جمله خسرو که دستش آسیب می‌بیند. اما زری از بابت او نگرانی ندارد بلکه این را روند مرد شدن خسرو می‌شمارد و می‌گوید حالا شدی مرد حسابی. این رمان در دسته رمان‌های رئال قرار می‌گیرد و البته با پیوند به تاریخ و اساطیر، وجه نمادین به خود می‌گیرد. برای نمونه جایی که زری خواب یوسف را در قامت سیاوش یکی از شخصیت‌های شاهنامه می‌بیند. در این رمان، خانه نماد جامعه آن روز است. یوسف، حاکم یا نماینده روشنفکر کشور است. زری نماد زن کشور و خسرو و هرمز فرزندان کشور هستند. ابوالقاسم خان، نماد یک فرد خودفروخته، مستر زینگر نماد بیگانگان و اشغالگران و مک ماهون نماد یک فرد استقلال طلب و صلح جو است. فرزند یوسف یعنی خسرو انتقام او را می‌گیرد. در داستان سیاوش هم کیخسرو انتقام پدرش را می‌گیرد. باردار بودن زری هم می‌تواند نشانه این باشد که آبستن، نشانه‌ی تغییر و دگرگونی است. چرا که می‌خواهد خودش را از تعلقات و پیله امنی که در خانه خود برای خودش درست کرده رها کند. چرخ خیاطی نماد صنعت غرب است که بعد از آن اشغال نظامی اتفاق می‌افتد. مستر زینگر که ۱۷ سال در شیراز ساکن بود و چرخ خیاطی می‌فروخت، همواره تلاش کرد تا یک فرد عادی باشد، اما وقتی اشغال صورت می‌گیرد چهره واقعی مستر زینگر مشخص می‌گردد. دانشور با استفاده از شخصیت‌های مثبت و منفیِ اثر گذار در داستان، تضاد و کشمکش را به خوبی به خواننده نشان می‌دهد‌. او در مقابل زری، عزت الدوله، در مقابل یوسف، ابوالقاسم خان و در مقابل مستر زینگر، مک ماهون را قرار می‌دهد. در مورد شخصیت‌های اصلی هر چند به طور دقیق‌تر با خلقیات، رفتارها و برخوردهایشان به خواننده معرفی شدند، اما به لحاظ اعتقادی و دینی تصویر کاملی ندارند. افرادی که نمازخوانند اما مرتکب خطاهای درشت و نابخشودنی اند. مثل عزت الدوله، یا حاج آقا که مجتهد جامع الشرایط است و دلباخته سودابه رقاص هندی و سر همین عاشقی، همسرش ( مادر یوسف) او را ترک می‌کند. در نگاه کلی شخصیت زن دراین رمان  عموما یا آسیب دیده از شرایط است، یا تسلیم آن.  در بالاترین جایگاه زری است هر چند او هم تا پایان داستان خودش را به فردی شبیه می‌بیند که آب از چاه می‌کشد بدون اینکه برای خودش کاری کرده باشد. زری بعنوان شخصیت اصلی در سه مرحله از زندگی اش دیده می‌شود. در زمان مجردی، به تصور خودش شجاعت به خرج می‌داده و اهل تسلیم نبوده است. در مدرسه در مقابل زورگویی مدیر سر خم نمی‌کند و در ازدواج به تنهایی تصمیم می‌گیرد و خواستگاری پسر عزت الدوله را نمی‌پذیرد. بعد از ازدواج، علیرغم فعالیت های جزئی بیرون از خانه مثل تقسیم کردن نذری بین زندانیان و دیوانگان و یا رفتن به انجمن زنان، تنها لذتش وابستگی به اهل خانه و رتق و فتق امور خانه است. اما بعد از شهادت یوسف، به نوعی سرکشی و طغیان می‌کند. می‌خواهد به سبک خودش انتقام بگیرد. در مقابل خان کاکا می‌ایستد و خواهان یک عزاداری خوب برای یوسف است. در صفحه ۲۵۲ زری می‌گوید: می ‌خواستم بچه‌هایم را با محبت و در محیط آرام بزرگ کنم اما حالا با کینه بزرگ می کنم. به دست خسرو تفنگ می‌دهم. در پایان می‌توان گفت: سووشون در عین حال که یک رمان است، سندی تاریخی است که تاثیر واقعیت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایران را در دوران جنگ جهانی دوم ، در یک خانواده نمادین ایرانی به نمایش گذاشته و آن را به اثری خواندنی و ماندگار تبدیل کرده است. جملاتی از متن رمان سووشون بعضى آدم‌ها عین یک گل نایاب هستند، دیگران به جلوه‌شان حسد مى‌برند. خیال مى‌کنند این گل نایاب تمام نیروى زمین را مى‌گیرد. تمام درخشش آفتاب و ترى هوا را مى‌بلعد و جا را براى آنها تنگ کرده، براى آن‌ها آفتاب و اکسیژن باقى نگذاشته. به او حسد مى‌برند و دلشان مى‌خواهد وجود نداشته باشد. یا عین ما باش یا اصلا نباش. (رمان سووشون – صفحه ۱۴) خوب که فکرش را مى‌کنم مى‌بینم همه‌ى ما در تمام عمرمان بچه‌هایى هستیم که به اسباب بازى‌هایمان دل خوش کرده‌ایم و واى به روزى که دلخوشی‌هایمان را از ما مى‌گیرند، یا نمى‌گذارند به دلخوشی‌هایمان برسیم. (رمان سووشون – صفحه ۶۷) خاندانم که بر باد رفت یوسف برایم نوشت. خواهر سعی کن روی پای خودت بایستی. اگر افتادی، بدان که در این دنیا هیچ‌کس خم نمی‌شود دست ترا بگیرد بلندت کند. سعی کن خودت پا شوی. (رمان سووشون – صفحه ۷۷) نوینسده: قدسیه امینی

ادامه مطلب