بخش زنان سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که یک‌سوم از مهاجران بازگشت‌کننده از ایران زنان هستند. این سازمان روز (سه‌شنبه، ۳۱ سرطان) گفته است که اخراج اجباری از ایران و پاکستان بیشتر زنان و دختران را تهدید می‌کند و پنجره جلوگیری از یک فاجعه انسانی تمام عیار در افغانستان به سرعت در حال بسته شدن است، زیرا تعداد قابل توجهی از افغانستانی‌ها، از جمله بسیاری از زنان و دختران هر هفته از ایران و پاکستان به این کشور بازمی‌گردند. در ادامه آمده است: «زنان و کودکان با توجه به محدودیت‌های شدید در دسترسی آنها به حقوق و خدمات اساسی در افغانستان، با بزرگترین خطرات روبرو هستند.» همچنین این نهاد گفته است که نیمی از مهاجران بازگشت‌کننده از پاکستان را زنان تشکیل می‌دهند. این گزارش از اهداکنندگان کمک‌های بشری خواسته است که حمایت خود را از زنان و دختران افزایش دهند. در گزارش تاکید شده است: «این هشدار جنسیتی که توسط گروه کاری «جنسیت در اقدامات بشردوستانه» (GiHA) در افغانستان تهیه شده است، بر اساس روایت‌های دست اول از زنان و دخترانی که بازگشته‌اند و زنان امدادگر حامی آنها تهیه شده است. این هشدار از اهداکنندگان می‌خواهد تا بودجه زنان و دخترانی را که بازمی‌گردند افزایش دهند و روی زنان امدادگر در خطوط مقدم سرمایه‌گذاری بیشتری کنند.» براساس گزارش‌های حکومت سرپرست از آغاز سال جاری خورشیدی، حدود یک میلیون مهاجر تنها از ایران اخراج شده‌اند. با این حال، کارشناسان سازمان ملل هشدار داده‌اند، مهاجران به کشوری اخراج می‌شوند که حاکمان آن متهم به نقض حقوق بشر هستند.

بخش زنان سازمان ملل متحد در افغانستان درتازه‌ترین مورد وضعیت زنان و دختران برگشت‌کننده از ایران و پاکستان را بحرانی توصیف کرده است. این سازمان با نشر گزارشی تحت عنوان «هشدار جنسیتی» در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که زنان و دختران تقریباً یک‌سوم بازگشت‌کنند‌گان از ایران در سال ۲۰۲۵ میلادی و حدود نیمی از بازگشت‌کنندگان از پاکستان را تشکیل می‌دهند. قابل ذکر است که زنان و کودکان در میان بازگشت‌کنندگان، آسیب‌پذیرترین گروه‌های اخراج شده به شمار می‌روند و سازمان ملل این بحران را یک «آزمون برای انسانیت جمعی» خوانده و از جامعه‌ی جهانی خواسته است تا بودجه حمایت از زنان و دختران بازگشت‌کننده را افزایش دهند. در بخشی از گزارش آمده است که از سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی، بیش از ۲.۴۳ میلیون افغانستانی بدون مدارک از ایران و پاکستان بازگشته‌اند که بیش از ۱.۱ میلیون نفر از آنها تنها در سال جاری از ایران بازگشته‌اند. این در حالی است که زنان پس از بازگشت به افغانستان با محدودیت‌های گسترده مانند ممنوعیت تحصیل، محرومیت از حق کار و تبعیض جنسیتی روبرو خواهند بود که وضعیت آنان را به‌شدت شکننده و آسیب‌پذیر می‌سازد. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه‌ی حکومت سرپرست روند اخراج مهاجران افغانستان از ایران را «بسیار شدید» و «آزاردهنده» توصیف کرده و می‌گوید که این روند در حالی آغاز شد که آمادگی برای پذیرش بازگشت‌کنندگان در کشور وجود نداشت. آقای متقی این اظهارات را روز (یک‌شنبه، ۲۹ سرطان) در نشستی در کابل مطرح کرده و از اخراج گسترده مهاجران از ایران به شدت انتقاد کرده است. وی تاکید کرده است که حکومت فعلی بارها خواستار بازگشت تدریجی شده و در دیدارش با مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور ایران نیز این موضوع را مطرح کرده است. سرپرست وزارت خارجه افزوده است: «مهاجران باید به کشورشان برگردند، مگر نه با بی‌عزتی، نه به شکلی که به آبرو، مال و عزت شان توجه نشود، باید بیایند، مگر به شکل آبرومندانه، باید بیایند، لیکن به تدریج.» همچنین او در بخشی از صحبت‌هایش از کمک‌های مردمی به مهاجران اخراج‌شده از ایران قدردانی کرد و خواستار تداوم آن شد. وی با اشاره به نیازهای این مهاجران در بخش‌های مختلف، خواستار کمک سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای جهان شد. امیرخان متقی از کشورهای همسایه به ویژه ایران و پاکستان خواست که بر اساس «برادری اسلامی و اصول همجواری» با مهاجران برخورد کنند. مقام‌های حکومت فعلی می‌گویند روزانه بیش از ۳۰ هزار مهاجر از ایران اخراج و وارد افغانستان می‌شوند. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

ریچارد بنت، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که آنان شاهد بحران حقوق بشری فاحش در این کشور هستند. آقای بنت روز (جمعه، ۲۷ سرطان) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که اخراج گسترده افغانستانی‌ها، از جمله پناه‌جویان، از ایران و پاکستان تعجب‌آور است. او افزوده است که تهدیدهای واقعی برای اخراج افغانستانی از کشورهای دیگر نیز وجود دارد. گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر تاکید کرده است که دولت‌هایی که مسوولیت‌های اخلاقی و قانونی خود را فراموش کرده‌اند، باید مسیر خود را تغییر دهند. در همین حال، کارشناسان سازمان ملل اخراج گسترده مهاجران افغان از ایران و پاکستان را محکوم کرده و خواهان توقف فوری این روند شده‌اند. کارشناسان سازمان ملل متحد تاکید کرده است که از آغاز سال جاری میلادی، بیش از ۱.۹ میلیون افغانستانی از ایران و پاکستان اخراج شده‌اند. اخراج مهاجران افغانستانی، واکنش‌های گسترده داخلی و بین‌المللی را به دنبال داشته است. طبق گزارش‌ها، دولت ایران در روزهای اخیر، هزاران مهاجر فاقد مدارک قانونی را اخراج کرده و آنان را بدون هیچ‌گونه حمایتی در مرزها رها می‌کند.

سازمان عفو بین‌الملل خواستار توقف اخراج مهاجران اهل افغانستان از ایران شده و می‌گوید که این کشور باید زنان و دختران اهل افغانستان را به‌عنوان پناهندگان اولیه به‌رسمیت بشناسند. اين نهاد با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که مقامات ایران باید فوراً اخراج گسترده مهاجران اهل افغانستان و افرادی که متولد ایران هستند را متوقف کنند. در ادامه آمده است که جمهوری اسلامی باید به نقض اصل عدم بازگشت مهاجران پایان دهد؛ زیرا بازگشت افرادی که در معرض خطر واقعی و نقض حقوق بشر قرار دارند، ممنوع می‌باشد. سازمان عفو بین‌الملل تاکید کرده است: «همه‌ی کشورها، از جمله ایران، باید زنان و دختران اهل افغانستان را به‌عنوان پناهندگان اولیه به‌رسمیت شناخته و آنها را به جایی که حکومت فعلی در حال ارتکاب جنایت علیه بشریت و آزار و اذیت جنسیتی علیه آنها هستند، برنگردانند.» در ادامه آمده است که مقام‌های ایرانی با خشونت به خانه‌های افغانستانی‌مهاجر یورش می‌برند و آنان را به‌گونه ‌خودسرانه بازداشت و اخراج می‌کنند. در اعلامیه آمده اس که ایران در سال جاری میلادی بیش از یک میلیون مهاجر اهل افغانستان به‌شمول زنان و کودکان به‌ویژه «کودکان بدون همراه» را از این کشور اخراج کرده است. سازمان عفو بین‌الملل گفته که اخراج‌های دسته‌جمعی مهاجران اهل افغانستان از ایران در بحبوحه‌ی «بحران حقوق بشری در افغانستان رخ می‌دهد.» در اعلامیه‌‌ی این سازمان آمده، بسیاری از کسانی که به‌ صورت «اجباری» به افغانستان بازگردانده می‌شوند، زنان و دختران معترض، فعالان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران هستند. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

نهاد حفاظت از کودکان (Save The Children) درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که تنها در ماه جون سال جاری میلادی بیش از ۸۰ هزار کودک افغانستان از طریق مرز اسلام‌قلعه‌ی هرات به کشور بازگشته‌اند. این نهاد امروز (پنج‌شنبه، ۲۶ سرطان) با نشر یک نوار تصویری در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که کودکان بازگشت‌کننده با «گرسنگی، ترس و آینده‌ای نامشخص» در افغانستان روبرو هستند. نهاد حفاظت از کودکان در ادامه تاکید کرده است که جامعه‌ی جهانی نباید این بحران را نادیده بگیرد. سمیرا سید رحمان، مدیر حمایت و پشتیبانی این نهاد به مرز اسلام‌قلعه هرات سفر کرده و می‌گوید که این کودکان در حالی به کشور بازگشت می‌کنند که از هر پنج کودک یک تن آن‌ها در کشور با گرسنگی حاد دست‌وپنجه نرم می‌کند. همچنین او در بخشی از صحبت‌هایش با اشاره به وضعیت بحرانی افراد بازگشت‌کننده از ایران، به‌ویژه زنان و کودکان افزوده است که توصیف کردن وضعیت آن‌ها در قالب «کلمات» گنجانده نمی‌شود. سمیرا سید رحمان تصریح کرد که بسیاری از خانواده‌های بازگشت‌کننده به‌ویژه زنان به‌شدت از آینده‌ای که در افغانستان با آن روبرو خواهند شد، ترسیده‌اند. نهاد حفاظت از کودکان تاکید کرده است که بسیاری از خانواده‌ها با دستان خالی و فقط «با لباس‌های‌شان» به کشور بازگشته‌اند. بر اساس آمار کمیسیون عالی حکومت سرپرست، برای رسیدگی به مشکلات مهاجران، تنها دیروز ۲۰ هزار و ۴۴ نفر از ایران به کشور بازگشته‌اند. از این میان، ۱۵ هزار و ۲۰۸ مهاجر از طریق مرز اسلام‌قلعه و چهار هزار و ۸۳۶ مهاجر دیگر از طریق مرز پل ابریشم وارد کشور شده‌اند. اخراج مهاجران افغانستانی، واکنش‌های گسترده داخلی و بین‌المللی را به دنبال داشته است. طبق گزارش‌ها، دولت ایران در روزهای اخیر، هزاران مهاجر فاقد مدارک قانونی را اخراج کرده و آنان را بدون هیچ‌گونه حمایتی در مرزها رها می‌کند.

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت ایران به انتقادها مبنی بر اخراج مهاجران بدون ‏مدرک اهل افغانستان واکنش نشان داده و آن را خواست مردم و موضوع مهم در راستای ‌‏«ساماندهی اقتصادی» خوانده است. خبرگزاری ایرنا گزارش داده است که خانم مهاجرانی این اظهارات را روز (چهارشنبه، ۲۵ ‏سرطان) در یک نشست خبری مطرح کرده و گفته است که وزیر داخله‌ی ایران در ‏جلسه هیأت دولت درباره‌ی تأثیر خروج اتباع خارجی گزارش داده ‏است.‏ وی در ادامه تاکید کرده است: «این موضوع مهمی است که هم خواست ‏مردم است و هم با توجه به این‌که حجم زیادی از اقتصاد ما با یارانه ‏در حوزه‌هایی مثل انرژی و نان اداره می‌شود، در راستای ‏ساماندهی اقتصادی، موضوع ساماندهی اتباع مهم است.» قابل ذکر است که جمهوری اسلامی ایران در اوایل امسال برگه‌های سرشماری حدود دو میلیون ‏شهروند افغانستان را که سند شبه‌قانونی دانسته می‌شد، باطل اعلام ‏کرد و خواستار خروج این مهاجران شد.‏ همچنین ایران پس از جنگ با اسرائیل اخراج مهاجران را تشدید کرد. ‏در حال حاضر روزانه ده‌ها هزار نفر از مرزهای غربی افغانستان ‏وارد این کشور می‌شوند. عمده‌ی بازگشت‌کنندگان خانواده‌های مهاجر ‏هستند.‏ باید گفت که بازگشت اجباری گسترده باعث شده است که برخی از مهاجران نتوانند ‏دارایی‌شان را از ایران به افغانستان انتقال دهند. برخی از ‏بازگشت‌کنندگان می‌گویند که کارفرمایان و مالکان خانه‌ها از ‏پرداخت حقوق و رهن خانه سر باز زده‌اند.‏ این در حالی است که کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهند‌گان هشدار داده که تا پایان سال، سه میلیون مهاجر افغانستانی از ایران و پاکستان به کشور باز می‌گردند؛ روندی که بحران انسانی را تشدید می‌کند. براساس آمار سازمان ملل، تنها از مسیر مرز اسلام‌قلعه، روزانه بیش از ۳۰ هزار نفر وارد افغانستان می‌شوند. کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان گفته است که در واکنش به این وضعیت، اقداماتی اضطراری برای تامین آب، خدمات بهداشتی، تغذیه و واکسیناسیون برای هزاران نفر در روز آغاز شده است. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل تاکید کرده است که این روند، بدون برنامه‌ریزی و آماده‌گی کافی، می‌تواند وضعیت آسیب‌پذیر هزاران خانواده اهل افغانستان را بیشتر از پیش بحرانی کند و خواستار کمک‌های فوری بشردوستانه شده است. سازمان ملل متحد و نهادهای بین‌المللی خواستار کمک‌های مالی فوری برای رسیدگی به مهاجران و جوامع میزبان آنان شده است.

منابع از تهران می‌گویند که فریده محمدی، مهاجر ۱۵ ساله‌ی اهل افغانستان از مدت هفت روز به این طرف، ناپدید شده است و هنوز اطلاعی از سرنوشتش در دست نیست. دست‌کم دو تن از بستگان خانم فریده محمدی به رسانه گوهرشاد گفته‌اند که وی حوالی چاشت روز چهارشنبه هفته‌ی پیش (۱۸ سرطان) از «چهارراه ده متری»، واقع در منطقه‌ی اسلام‌شهر صالح‌آباد تهران، ناپدید شده است. این منبع تاکید کرد که فریده محمدی در یک کارگاه خیاطی در این منطقه کار می‌کرد و حوالی چاشت از این کارگاه خارج شده و دیگر اطلاعی از او در دسترس نیست. همچنین سفارت حکومت سرپرست در تهران با تایید این رویداد، اعلام کرده است که یک دختر جوان به‌نام فریده محمدی، اهل افغانستان در منطقه‌ی «اسلام‌شهر» تهران ناپدید شده و تا اکنون خبری از او در دست نیست. این سفارت با نشر گواهی‌نامه‌ای، گفته که بر اساس اظهارات مادر این دختر، فریده در یک کارگاه خیاطی در منطقه‌ی صالح‌آباد، اسلام‌شهر، چهارراهی ده‌متری کارگر مصروف کار بوده و به تاریخ ۱۸ سرطان از محل کارش بیرون شده؛ اما پس از آن ناپدید شده است. به‌گفته‌ی سفارت افغانستان در تهران، خانواده‌ی وی می‌گویند که نزدیک به ۱۰ روز است که از سرنوشت دخترشان هیچ اطلاعی ندارند و در وضعیت سردرگمی و نگرانی به‌سر می‌برند. همچنین این سفارت از نهادهای مسوول در جمهوری اسلامی ایران درخواست کرده است تا در صورت مراجعه‌ی خانواده‌ی این دختر یا ارائه اطلاعات، هم‌کاری لازم را با آنان انجام دهند و زمینه‌ی پی‌گیری این موضوع را فراهم سازند. قابل ذکر است که در ماه‌های اخیر چندین مورد قتل و ناپدید‌شدن مهاجران افغانستانی در ایران گزارش شده است. در اواسط ماه جوزای امسال، جسد مثله‌شده‌ی کبرا رضایی، یک دختر جوان مهاجر افغانستانی پس از ۵۰ روز ناپدیدبودن، از میان زباله‌ها پیدا شد. پس از آن رسانه‌های ایران گزارش دادند که بقایای جسد این زن از خانه‌ی یک مرد ایرانی کشف شده و او در ارتباط با این قتل بازداشت شده است. همچنین به‌تازگی از ناپدیدشدن امیرطاها رضایی، جوان ۱۸ ساله افغانستانی گزارش شده بود که طبق آخرین گزارش‌ها، جسدش در باغی در آبسرد دماوند تهران کشف شده است. ایران، از دهه‌ها پیش میزبان شمار بزرگی از مهاجران افغانستانی بوده است. به گفته‌ی مقام‌های رسمی ایران، حدود شش میلیون مهاجر افغانستانی در این کشور زندگی می‌کنند. در ماه‌های اخیر، هم‌زمان با شدت گرفتن روند اخراج مهاجران، گزارش‌هایی از بدرفتاری مردم ایران، نیروهای امنیتی و خشونت‌های ضد‌مهاجرتی نیز پخش شده است.

به دنبال اخراج گسترده مهاجران اهل افغانستان از ایران، رزا اوتونبایوا، نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل در افغانستان و رییس یوناما، خواهان رسیدگی فوری به وضعیت بازگشت‌کننده‌گان شده است. یوناما امروز (سه‌شنبه، ۲۴ سرطان) با نشر اعلامیه‌ای گفته است که اوتونبایوا به مرز اسلام‌قلعه در هرات، جایی که روزانه ده‌ها ‏هزار مهاجر از ایران وارد افغانستان می‌شوند، سفر کرده و با مهاجران دیدار داشته است. خانم اوتونبایوا هشدار داده است که باید زنگ خطر برای جامعه جهانی به صدا درآید؛ چون که حکومت سرپرست به‌تنهایی قادر به جذب موج عظیم بازگشت‌کنندگان نمی‌باشد. او افزوده است که مدیریت بازگشت‌کنند‌گان فراتر از توان نهادهای امدادرسان است. وی تاکید کرده است: «این یک آزمون برای وجدان جمعی ماست. افغانستان، کشوری که هم‌اکنون با خشکسالی و بحران مزمن انسانی مواجه است، نمی‌تواند به‌تنهایی این شوک را جذب کند.» طبق معلومات اعلامیه، در کشوری که ۷۰ درصد جمعیت آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند، بازگشت بیش از ۱.۴ میلیون مهاجر وضعیت را وخیم‌تر خواهد کرد. رییس یوناما خطاب به جامعه‌ی جهانی گفته است: «روی خود را برنگردانید. بازگشت‌کنندگان نباید به حال خود رها شوند. آنچه اکنون شاهدش هستیم، پیامد مستقیم بی‌پاسخ ماندن مسوولیت‌های جهانی است.» همچنین در بخشی از اعلامیه آمده است که خانواده‌های مهاجر به‌جای تجربه لحظه‌ی مثبت ‏به‌خاطر برگشت به کشورشان، با ملال، آسیب‌های روانی و ‏بی‌سرنوشتی گسترده روبه‌رو می‌شوند.‏ رییس یوناما تصریح کرد که افغانستان که از گذشته با خشک‌سالی و بحران ‏بشری مواجه است، توانایی تحمل تلاطم ناشی از موج تازه‌ای برگشت ‏مهاجران را ندارد.‏ او بر اهمیت کمک‌های بی‌درنگ برای ادغام مجدد بازگشت‌کنندگان ‏تاکید کرده است و می‌گوید که شواهد ابتدایی حاکی از آن است که ثبات ‏جامعه‌ی برگشت‌کننده مستلزم طرح و تطبیق برنامه‌های فوری ‏معیشتی و سرمایه‌گذاری روی زیربناهای اجتماعی است.‏ رزا اوتنبایوا هشدار داده است که عدم اتخاذ اقدامات فوری، ضایع‌شدن ‏پول به‌جامانده از برگشت‌کنندگان در کشور میزبان و فشار روی ‏بازار کار، آوارگی مجدد و خطر بی‌ثباتی بیشتری را به‌دنبال ‏خواهد داشت.‏ در حال حاضر روند اخراج مهاجران از ایران به‌شدت ادامه دارد. ‏عمده‌ی بازگشت‌کنندگان خانواده‌های مهاجر هستند. بیکاری و نبود ‏مسکن چالش جدی برگشت‌کنندگان عنوان می‌شود.‏