وزارت امور خارجه‌ی پاکستان درخواست تعلیق برنامه اخراج پناه‌جویان اهل افغانستان از سوی سازمان ملل را رد کرده است. شفقت علی خان، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان (روز جمعه، ۱۴ سنبله) این اظهارات را در یک نشست خبری مطرح کرده و گفته است که این تصمیم دولت است و اجرا خواهد شد. آقای علی خان در ادامه تاکید کرده است که هیچ‌گونه تعلیقی در این خصوص در کار نخواهد بود. سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی پاکستان در ادامه افزوده است که پاکستان در صدور ویزا برای شهروندان افغانستان سیاست باز و آزادانه‌ای را در پیش گرفته است. قابل ذکر است که پیش از این، فیلیپو گراندی، کمیشنر عالی سازمان ملل در امور پناهنده‌گان، از دولت پاکستان خواسته بود که به دلیل زمین‌لرزه مرگبار در کنر، روند اخراج پناه‌جویان افغان را تعلیق کند. ریچارد بنت، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در امور افغانستان نیز درخواست مشابهی از پاکستان مطرح کرده بود. این در حالی است که دولت پاکستان اول سپتامبر را به‌عنوان مهلت خروج پناه‌جویانی تعیین کرده بود که تاریخ اعتبار کارت‌های اقامت موقت‌شان به پایان رسیده است. قابل ذکر است که پاکستان در طی چند ماه اخیر بازداشت و اخراج فعالان حقوق بشر، زنان معترض و نظامیان پیشین اهل افغانستان را شدت بخشیده است. اخراج مهاجران اهل افغانستان از سوی دولت پاکستان، موجی از انتقادهای فعالان حقوق بشر و نهادهای حقوق بشری را در پی داشته و خواهان توقف اخراج آن‌ها از پاکستان شده‌اند. دولت پاکستان اول سپتامبر را آخرین مهلت برای بازگشت تعیین کرده است. در این مرحله دارندگان کارت پی‌او‌آر نیز شامل‌ هستند.‏

نادر یاراحمدی، رییس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت داخله ایران درتازه‌ترین مورد ادعا کرده است که به پناه‌جویان اهل افغانستان که جان‌شان در خطر است، توجه ویژه صورت گرفته است. آقای یاراحمدی این اظهارات را در گفتگو با خبرگزاری ایرنا مطرح کرده و گفته است که از آغاز کار دولت پزشکیان تا اکنون، یک‌ میلیون و ۸۳۳ هزار و ۶۳۴ مهاجر افغانستانی از ایران اخراج شده‌اند. وی در ادامه تاکید کرده است که دولت تصمیم دارد تا پایان سال جاری، یک‌ میلیون مهاجر غیرقانونی دیگر را نیز اخراج کند. این مقام ایرانی در بخشی از صحبت‌هایش افزوده است که مهاجران اخراج‌شده، در صورت نیاز می‌توانند از طریق مراحل قانونی به ایران بازگردند. رییس مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت داخله ایران گفته است که ۷۰ درصد مهاجران، همراه با خانواده‌های‌شان اخراج شده‌اند. او در ادامه تصریح کرد: «در راستای اجرای این طرح، به کسانی که جان‌شان در خطر بوده، یا زنان سرپرست خانوار و خانواده‌هایی که دارای بیمار هستند، توجه و عنایت ویژه شده است. برای اولین بار، کمیسیون پزشکی مرکز با کمک وزارت صحت برای تکمیل روند درمان بیماران در ایران تشکیل شد.» این ادعا در حالی مطرح می‌شود که سازمان ملل متحد گفته است نظامیان پیشین و فعالان حقوق بشر افغان در معرض خطر اخراج قرار دارند. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

کمیساریای عالی پناهند‌گان سازمان ملل (UNHCR) درتازه‌ترین مورد هشدار داده است که بازگشت بیش از یک میلیون شهروند افغانستانی از ایران و پاکستان، بحران انسانی گسترده‌ای را در افغانستان ایجاد کرده است. این سازمان روز (شنبه، ۸ سنبله) با نشر گزارشی گفته است که تا اکنون بیش از یک میلیون تن در سال جاری به کشور بازگشتند و از ۲۰ مارچ تا اکنون بیش از ۶۰۰ هزار تن وارد افغانستان شدند که نزدیک به ۳۵۰هزار تن از آن‌ها اخراج شده‌اند. در گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد تاکید کرده است که بسیاری از بازگشت‌کنندگان با تجربه‌های تلخ بازداشت، جدا شدن از خانواده و از دست دادن اموال خود مواجه شده‌اند. این در حالی است که ظرفیت محدود افغانستان برای پذیرش این تعداد بازگشت‌کننده، نیازهای انسانی موجود، بیکاری و اثرات بلایای طبیعی را تشدید کرده است. دولت پاکستان اول سپتامبر سال جاری را مهلت اخراج بیش از یک میلیون پناهجوی افغانستانی تعیین کرده است که کارت‌های اقامت موقت‌شان باطل شده است. در پاکستان هم چند میلیون مهاجر افغانستانی حضور دارند. به‌تازگی ‏کارت‌های اقامت بیش از یک میلیون نفر منقضی شده و دولت پاکستان ‏تا اکنون درباره تمدید یا عدم تمدید آن تصمیم نگرفته است.‏ در کنار آن، باید گفت که در حال حاضر روند اخراج و بازگشت مهاجران از ایران ادامه دارد. ‏مقام‌های جمهوری اسلامی ایران می‌گویند که تا اکنون بیش از یک میلیون مهاجر افغانستانی اخراج ‏شده‌اند. ‏ چند وقت پیش، ایران از تمام مهاجران بدون مدرک خواسته‌ بود که آن کشور را ترک ‏کنند. مقام‌های ایرانی درباره‌ی شمار مهاجران بدون مدرک آمار ‏متفاوت ارائه می‌کنند. همچنین براساس برخی آمار، شمار مهاجران بدون‌ مدرک ‏اهل افغانستان به چهار میلیون نفر می‌رسد. نهادهای امدادرسان همواره هشدار داده‌اند که بازگشت‌کنندگان با مشکلاتی چون نبود سرپناه، کار، فقر و محدودیت‌های آموزشی و فردی مواجه خواهند شد.

کارشناسان سازمان ملل درتازه‌ترین مورد نسبت به اخراج قریب‌الوقوع پناه‌جویان افغانستانی از پاکستان هشدار داده و می‌گویند که زنان و دختران در میان آسیب‌پذیرترین گروه‌هایی‌اند که با بازگشت اجباری به افغانستان با خطرهای جدی رو‌برو خواهند شد. این کارشناسان، با نشر اعلامیه‌ای نوشته است که در حالی میلیون‌ها افغانستانی در آستانه‌ی اخراج از پاکستان قرار دارند که افغانستان با بحران‌های شدیدی دست‌وپنجه نرم می‌کند و آماده‌ی پذیرش این موج بازگشت‌کنندگان نیست. در اعلامیه آمده است که میلیون‌ها افغانستانی در پاکستان در معرض بازگردانده شدن به کشوری اند که با بحران انسانی شدید دست‌وپنجه نرم می‌کند و جایی که زنان و دختران از ابتدایی‌ترین حقوق خود، از جمله آزادی رفت‌وآمد، آموزش و اشتغال، محروم هستند. آنان در بخشی از اعلامیه‌اش هشدار داده‌اند که اخراج گسترده از پاکستان، آموزش هزاران کودک و نوجوان افغانستانی را متوقف خواهد کرد؛ به‌ویژه دخترانی که در افغانستان از آموزش بالاتر از صنف ششم محروم ‌اند. کارشناسان ملل متحد در ادامه افزوده‌اند که زنان سرپرست خانوار و آنانی که محرم مرد ندارند، در صورت اخراج در شرایط دشوارتری قرار خواهند گرفت، زیرا نه پناه‌گاه مطمین دارند و نه شبکه‌های حمایتی که بتواند امنیت و معیشت آنان را تضمین کند. کارشناسان سازمان ملل می‌گویند که اصل «عدم بازگردانی» یک تعهد قطعی در حقوق بین‌الملل است و هیچ کشوری حق ندارد فردی را به جایی بازگرداند که جان یا آزادی‌شان در خطر باشد. آنان از دولت پاکستان خواستند که فوراً این برنامه را متوقف کرده و به تعهدات بین‌المللی‌اش پایبند بماند. همچنین در بخشی از اعلامیه تاکید شده است که زنان و دختران افغانستانی به دلیل محدودیت‌های حکومت فعلی با خطر محرومیت مضاعف روبرو هستند و اخراج آنان، زندگی و آینده‌ی‌شان را بیش از پیش در معرض تهدید قرار می‌دهد. کارشناسان ضمن قدردانی از میزبانی طولانی‌مدت پاکستان از میلیون‌ها پناه‌جو، از جامعه‌ی جهانی خواستند تا حمایت خود را از زنان و دختران افغانستانی افزایش داده و در اسکان مجدد آنان سهم بیش‌تری بر عهده بگیرند. باید گفت که دولت پاکستان، در ۳۱ جولای اعلام کرد که بر اساس «طرح بازگرداندن غیرقانونی اتباع خارجی» تمامی افغانستانی‌ها، حتا دارندگان کارت پی‌اوآر، باید تا اول سپتمبر این کشور را ترک کنند.

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهند‌گان اعلام کرده است که در سال جاری میلادی، ۲.۳ میلیون مهاجر اهل افغانستان از ایران و پاکستان اخراج شده‌اند و به حمایت فوری نیاز دارند. این سازمان امروز (پنج‌شنبه، ۶ سنبله) با نشر اعلامیه‌ای بار دیگر تاکید کرده است که جهان نمی‌تواند در شرایط کنونی از افغانستان روی بگرداند و بسیاری از این افراد تحت شرایط دشوار به کشوری بازگشته‌اند که آماده پذیرش آنان نیست. همچنین از این، کارشناسان سازمان ملل هشدار داده بودند که مهاجران به کشوری بازمی‌گردند که نقض حقوق بشر در آن جریان دارد. این در حالی است که دولت پاکستان اول سپتامبر سال جاری را مهلت اخراج بیش از یک میلیون پناهجوی افغانستانی تعیین کرده است که کارت‌های اقامت موقت‌شان باطل شده است. در پاکستان هم چند میلیون مهاجر افغانستانی حضور دارند. به‌تازگی ‏کارت‌های اقامت بیش از یک میلیون نفر منقضی شده و دولت پاکستان ‏تا اکنون درباره تمدید یا عدم تمدید آن تصمیم نگرفته است.‏ در کنار آن، باید گفت که در حال حاضر روند اخراج و بازگشت مهاجران از ایران ادامه دارد. ‏مقام‌های جمهوری اسلامی ایران می‌گویند که تا اکنون بیش از یک میلیون مهاجر افغانستانی اخراج ‏شده‌اند. ‏ چند وقت پیش، ایران از تمام مهاجران بدون مدرک خواسته‌ بود که آن کشور را ترک ‏کنند. مقام‌های ایرانی درباره‌ی شمار مهاجران بدون مدرک آمار ‏متفاوت ارائه می‌کنند. همچنین براساس برخی آمار، شمار مهاجران بدون‌ مدرک ‏اهل افغانستان به چهار میلیون نفر می‌رسد. نهادهای امدادرسان همواره هشدار داده‌اند که بازگشت‌کنندگان با مشکلاتی چون نبود سرپناه، کار، فقر و محدودیت‌های آموزشی و فردی مواجه خواهند شد.

دادگاه عالی اسلام‌آباد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که زنان خارجی‌ که با شهروندان پاکستانی ازدواج می‌کنند، حق دریافت تابعیت این کشور را دارند. دادگاه عالی اسلام‌آباد روز (سه‌شنبه، ۴ سنبله) با نشر اعلامیه‌ای گفته است که سه زن افغانستانی که درباره‌ اخراج‌شان از پاکستان شکایت کرده بودند، پرونده‌های‌شان بررسی شده است. در ادامه آمده است که فرزندان این افراد نیز پاکستانی محسوب می‌شوند و برای آنان شناسنامه‌ خانواده‌گی صادر شده است. عمر اعجاز گیلانی، وکیل‌ مدافع، به نمایندگی از شکایت‌کنندگان در ‏محکمه حاضر شده و گفته است که زنان خارجی که با شهروندان پاکستان ‏ازدواج می‌کنند مستحق تابعیت هستند. به‌گفته‌ی او، فرزندان این زنان ‏پاکستانی اند.‏ دادگاه عالی پاکستان روز گذشته نیز اخراج ۱۸ شهروند افغانستان را که کارت اقامت موقت داشتند، به تعویق انداخته است. این در حالی است که پاکستان اول سپتامبر را به‌عنوان مهلت خروج پناه‌جویانی اعلام کرده است که تاریخ کارت‌های اقامت موقت‌شان به پایان رسیده و دیگر تمدید نمی‌شود. بیش از یک میلیون پناه‌جوی اهل افغانستان در پاکستان کارت اقامت موقت داشتند.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد اعلام کرده است که دسترسی به بهداشت و آب آشامیدنی در مرز اسلام‌قلعه‌ی هرات برای حفظ کرامت و امنیت زنان و کودکانی که به کشورشان بازمی‌گردند، ضروری است. این نهاد با نشر گزارشی گفته است که زنان و کودکان، با خستگی، گرمازدگی، سردرگمی و مهم‌تر از همه ترس، وارد مرز اسلام‌‌قلعه می‌شوند. در گزارش آمده است: «مهاجران مجبور هستند از ایران به افغانستان بازگردند، کشوری که برای‌شان ناآشناست و نمی‌دانند به کجا بروند و چگونه ادامه‌ی مسیر بدهند. آن‌ها همه دارایی خود را در چرخ‌دستی، چمدان یا بر پشت خود حمل می‌کنند.» صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل تاکید کرده است که همراه با هم‌کارانش در محل حاضر هستند تا هرگونه کمکی که می‌توانند به بازگشت‌کنندگان ارائه کنند. یکی از مهم‌ترین کمک‌ها، دسترسی به آب آشامیدنی سالم و خدمات کامل بهداشتی است. در بخشی از گزارش آمده است که هوا در مرکز پذیرش اسلام‌قلعه گرم و بادخیز است، جایی که بیش از ۱.۲ میلیون نفر که نیمی از آن‌ها کودکان هستند، تنها در همین سال از ایران بازگشته‌اند و میانگین ورود روزانه آن‌ها حدود ۱۱ هزار نفر است. یونیسف افزوده است که در ماه جولای، در یک روز به تنهایی ۲۵ هزار نفر وارد مرکز شدند. برخی به سرعت از مرکز عبور می‌کنند و برخی دیگر گاهی تا چهار روز در آن‌جا می‌مانند. این در حالی است که ایران و پاکستان در سال روان میلادی روند اخراج مهاجران افغانستانی را تشدید کرده است. چندی پیش یوناما یا دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان، نیز گفته بود که زنان و دختران بازگشت‌کننده بیش‌از همه در معرض خطر قرار دارند.

برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که بدون یک سرپناه ‏مصون، ادغام مجدد بازگشت‌کنندگان ناممکن است و آنان  بدون داشتن مسکن مناسب نمی‌توانند زندگی خود را بازسازی ‏کنند. این برنامه امروز (یک‌شنبه، ۲ سنبله) در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که با همکارانش کار ‏می‌کند تا پاسخ دهد، مگر نیازها خیلی بیشتر از منابع موجود است. زیرا بسیاری از مهاجران بازگشت‌کننده به افغانستان جای برای رفتن ندارند. استفانی لوز، رییس برنامه اسکان بشر نیز تاکید کرده است که پناهگاه ‏و بعدا خانه‌ی کافی یک جزء مهم برای ادغام و آغاز یک زندگی جدید با ‏وقار است.‏ براساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی به ‏این‌طرف بیش از ‏چهار میلیون ‏مهاجر از ایران و پاکستان به افغانستان ‏بازگشته‌اند.‏ این سازمان در ادامه افزوده است که بیش از ۱.۵ میلیون نفر تنها در سال ‌‏۲۰۲۵ میلادی ‏به ‏افغانستان بازگشته‌اند و انتظار می‌رود پس از تصمیم دولت ‏پاکستان مبنی بر عدم ‌‏تمدید اقامت پناهندگان، یک میلیون نفر دیگر نیز ‏از پاکستان بازگردند.‏ همچنین سازمان بین‌المللی مهاجرت می‌گوید که بدون همکاری منطقه‌ای و ‏حمایت فوری ‌‏بین‌المللی، بحران بازگشت مهاجران می‌تواند به یک ‏بحران انسانی گسترده‌تر با ‌‏عواقب شدید برای افغانستان و فراتر از آن ‏تبدیل شود.‏ قابل ذکر است که در حال حاضر یکی از مشکلات جدی بازگشت‌کنندگان، نبود سرپناه ‌‏است. پس ‏از آغاز موج گسترده‌ی بازگشت، شهرهای افغانستان با کمبود ‌‏خانه مواجه شده‌اند.