با وجود بازگشت صدها هزار مهاجر افغانستانی از ایران و پاکستان، یوناما یا دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان می‌گوید که زنان و دختران بازگشت‌کننده در معرض خطر قرار دارند و برای جلوگیری از بحران و رنج‌‌های بیشتر کمک فوری و گسترده جامعه‌ی جهانی ضروری می‌باشد. یوناما امروز (دوشنبه، ۲۷ اسد) با نشر اعلامیه‌ای گفته است که روزا اتونبایوا، نماینده‌ی ویژه‌ دبیرکل سازمان ملل برای افغانستان برای بازدید از روند بازگشت مهاجران افغانستانی به گذرگاه مرزی اسلام‌قلعه به هرات سفر کرده است. روزا اتونبایوا در این سفر تاکید کرده است که در ۲۰۲۵ میلادی بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار مهاجر به افغانستان بازگشته و این روند نظام‌های حمایتی را در این کشور تحت «فشار شدید» قرار داده است. نماینده‌ی ویژه‌ دبیرکل سازمان ملل افزوده است که زنان و کودکان بیشتر در معرض خطر قرار دارند؛ زیرا آنان در افغانستان به دسترسی محدود خدمات دارند. خانم اتونبایوا در بخشی از صحبت‌های گفته است که نزدیک به ۷۰ درصد جمعیت افغانستان در فقر به‌سر می‌برند و بازگشت صدها هزار تن از کشورهای همسایه بر زیرساخت‌های این کشور فشار وارد کرده است. رییس یوناما، با اشاره به محدودیت‌ها بر زنان و بحران بشری در افغانستان، خواستار کمک فوری و گسترده جامعه‌ی جهانی به بازگشت‌کنندگان شده است. قابل ذکر است که ایران و پاکستان در سال روان میلادی روند اخراج مهاجران افغانستانی را تشدید کرده است. باوجود نگرانی‌ها و درخواست‌ها مبنی بر توقف این روند؛ اما روند بازگشت‌دادن مهاجران هم‌چنان ادامه دارد. پیش از این نیز، نهادهای حقوق بشری از بازگشت افراد در معرض خطر به ویژه زنان و فعالان حقوق بشر به افغانستان ابراز نگرانی کرده‌اند.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد در افغانستان اعلام کرده است که بیش از دو میلیون شهروند افغانستان، از جمله نیم میلیون کودک تنها در سال جاری از ایران و پاکستان بازگشته‌اند. این سازمان با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که بیش از دو میلیون تن، از جمله ۵۰۰ هزار کودک، تا اکنون به افغانستان بازگشته‌اند. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد تاکید کرده است که بسیاری از کودکان بدون همراه و خانواده‌ها به حمایت فوری نیاز دارند. در ادامه آمده است که پروژه «کودکان در حرکت» با همکاری اتحادیه اروپا، به کودکان غذا، پوشاک، تخت، حمایت روانی و فضایی امن برای بازی و دوستیابی ارائه می‌دهد و آنان را با خانواده‌های شان دوباره متحد می‌کند. قابل ذکر است که یونیسف افزوده است که تا پایان جولای ۲۰۲۵ میلادی، بیش از شش‌هزار کودک بدون همراه یا جداشده را ثبت و حمایت کرده و آنان را با خانواده‌ها و بسته‌گان شان دوباره متحد کرده است. این در حالی است که روند اخراج اجباری مهاجران اهل افغانستان، بحران انسانی شدید، فقر، ناامنی و نیازهای فوری بشردوستانه در افغانستان را افزایش داده است. ایران پس از آتش‌بس با اسرائیل روند اخراج مهاجران افغانستان را تشدید کرده و روزانه تا ده‌ها هزار مهاجر را نیز اخراج کرده است. هم‌زمان با این، اخراج مهاجران افغانستان از پاکستان نیز ادامه دارد و روزانه صدها نفر از آن کشور نیز اخراج و وارد افغانستان می‌شوند.

موسسه بین‌المللی «ورلد ویژن» درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که افغانستان طی چهار سال گذشته با بحران‌های متعددی از جمله زلزله‌های ویرانگر، بازگشت مهاجران و شوک‌های اقلیمی مواجه بوده است. این موسسه با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری ایکس خود با ابراز نگرانی نسبت به وضعیت کنونی افغانستان گفته است که میلیون‌ها شهروند افغانستان همچنان با بحران‌های پی‌در‌پی روبرو هستند. موسسه‌ بشردوستانه‌ «ورلد ویژن» در ادامه تاکید کرده است که از آگوست ۲۰۲۱ میلادی تا اکنون، به بیش از شش میلیون نفر از جمله ۳.۷ میلیون کودک در افغانستان، حمایت‌های حیاتی و بلندمدت ارائه کرده است. همچنین این موسسه در بخشی از اعلامیه‌اش تاکید کرده است که در راستای رسیدگی به چالش‌های مردم افغانستان، در کنار آنان خواهد ایستاد. موسسه ورلد ویژن تاکید کرده است که از سال ۲۰۲۳ میلادی تا اکنون، بیش از چهار میلیون تن در افغانستان از ایران و پاکستان ناچار به بازگشت به کشور شده‌اند. این نهاد، افغانستان را ششمین کشور آسیب‌پذیر در برابر تهدیدات ناشی از تغییرات اقلیمی معرفی کرده و افزوده که این کشور از جمله کشورهایی با پایین‌ترین سطح آمادگی برای مقابله با این تهدیدات است. در ادامه آمده است که بیش از ۹ میلیون نفر در افغانستان تحت تاثیر شوک‌های اقلیمی قرار دارند. قابل ذکر است که اخیراً نهاد حفاظت مدنی و عملیات‌های بشردوستانه اتحادیه اروپا گفته است که بیش از ۲۳ میلیون نفر در افغانستان به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند.

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان اعلام کرده است که در ‏حال ارائه‌ی کمک‌های اضطراری برای مهاجران بازگشته به افغانستان است، ‏اما بودجه تهیه شده، در حال اتمام است‎.‎ این نهاد امروز (یک‌شنبه، ۲۶ اسد) با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که ‏خانواده‌ها با بازگشت از ایران یا پاکستان به کشور بحران‌زده، با ‏آینده‌ای نامعلوم در افغانستان روبرو هستند. کمیساریای عالی سازمان ملل متحد خواستار حمایت فوری از مهاجران بارگشت‌کننده از ایران و پاکستان شده است. قابل ذکر است که جمهوری اسلامی ایران پس از جنگ با اسرائیل، اخراج مهاجران افغانستان را تشدید ‌‏کرد و تا اکنون بیش از یک میلیون و ‌‏۱۰۰ ‏هزار مهاجر بدون مدرک به افغانستان اخراج شده‌اند.‏ همچنین پاکستان نیز اقامت بیش از یک میلیون مهاجر را تمدید نکرده و این ‌‏دسته از مهاجران در معرض اخراج قرار دارند.‏ سازمان بین‌المللی مهاجرت نیز با نشر گزارشی گفته است که طی دو سال اخیر حدود ‏چهار ‏میلیون مهاجر از ایران و پاکستان بازگشته‌اند.‏ در گزارش آمده است که بدون همکاری منطقه‌ای و حمایت فوری ‌‏‌‏بین‌المللی، بحران بازگشت مهاجران می‌تواند به یک بحران انسانی ‏گسترده‌تر با ‌‏عواقب شدید برای افغانستان و فراتر از آن تبدیل شود.‏ باید گفت که در حال حاضر یکی از مشکلات جدی بازگشت‌کنندگان، نبود سرپناه، کار و عدم ادغام با اجتماع ‏است. پس ‏از آغاز موج گسترده‌ی بازگشت، شهرهای افغانستان با کمبود ‏خانه مواجه شده‌اند و ‏اجاره ملک‌ به‌شدت افزایش یافته است.‏

۵۰ نهاد حقوق بشری با نشر یک اعلامیه‌ای مشترک از کارزار حمایت از خبرنگاران اهل افغانستان در ایران، پاکستان و ترکیه استقبال کردند و خواستار توقف فوری اخراج اجباری و بازداشت آنان شدند. این نهادها با نشر اعلامیه‌ای خواسته‌اند که با اقدام فوری، امنیت و حق حیات خبرنگاران افغانستان را تضمین کنند. همچنین این سازمان‌های حقوق بشری در بخشی از اعلامیه‌اش نسبت به وضعیت زندگی روزنامه‌نگاران اهل افغانستان در این کشورها ابراز نگرانی کردند و تاکید کردند که این شرایط با تعهدات بین‌المللی کشورها نسبت به مهاجران در تضاد است. آنها خواستار بررسی کامل پرونده‌های این خبرنگاران و فراهم شدن امکان انتقال آنان به کشورهای امن شدند. این نهادها از سازمان‌های حامی خبرنگاران خواسته‌اند تا موارد نقض حقوق روزنامه‌نگاران افغان را مستندسازی کنند. این فعالان حقوق بشری از سازمان ملل خواسته‌اند برنامه‌ای ویژه و اضطراری برای اسکان و حفاظت از خبرنگاران افغانستانی در ایران، ترکیه و پاکستان اجرا کند. در بخشی از اعلامیه‌ آمده است: «هرگونه کوتاهی در این زمینه، چشم‌پوشی بر تهدید علیه آزادی، عدالت و کرامت انسانی خواهد بود.» بر اساس ماده‌ی هفدهم قانون امر به معروف و نهی از منکر که در ماه اسد سال گذشته توسط هبت‌الله آخوندزاده توشیح شد، نشر تصاویر جانداران ممنوع اعلام شده است. این ممنوعیت تا اکنون در ۱۷ ولایت به اجرا درآمده است. بر بنیاد شاخص جهانی آزادی رسانه‌ها در سال ۲۰۲۵ میلادی، افغانستان با امتیاز ۱۷.۸۸ در جایگاه ۱۷۵ قرار گرفته است، در حالی‌که در رده‌بندی سال ۲۰۲۴ در جایگاه ۱۷۸ قرار داشت. گزارش‌گران بدون مرز با نشر این رده‌بندی گفته است که در سال ۲۰۲۴ میلادی، دست‌کم ۱۲ رسانه به دلیل محدودیت‌ها مجبور به تعطیلی شدند.

نهاد حمایت از کودکان (Save the Children) درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که به‌طور متوسط، هر ۳۰ ثانیه یک کودک از ایران و پاکستان به افغانستان اخراج می‌شود و تقریباً نیمی از جمعیت افغانستان در حال حاضر، به کمک نیاز دارند. این نهاد امروز (دوشنبه، ۲۰ اسد) با نشر گزارشی گفته است: «بیش از ۸۰۰ هزار کودک در سال جاری به کشور بازگشته‌اند و سه‌چهارم این کودکان از ایران اخراج شدند. این تعداد دو برابر مجموع کودکان سال گذشته است، زمانی که هر دو کشور برای مهاجران و پناهندگان بدون مدرک، مهلت‌هایی برای خروج تعیین کرده بودند.» نهاد حمایت از کودکان تاکید کرده است که هزاران کودک بدون سرپرست از کشورهای همسایه اخراج شده‌اند.  بسیاری از آنها در سرزمین مادری خود غریبه هستند یا در کشورهای همسایه متولد شده‌اند یا سال‌ها به عنوان پناهنده یا مهاجر زندگی کرده‌اند. در گزارش آمده است: «بسیاری از این کودکان خسته، وحشت‌زده و مطمئن نیستند که چگونه در کشوری که در چهار سال گذشته با گرسنگی و فقر شدید دست و پنجه نرم کرده است، زنده خواهند ماند. هزاران کودک به تنهایی، بدون خانواده یا دسترسی به خدمات اولیه در حال بازگشت هستند.» سازمان نجات کودکان از کشورهای منطقه می‌خواهد که بازگشت داوطلبانه، ایمن و آبرومندانه به افغانستان را تضمین کنند. اجبار یا تحت فشار قرار دادن کودکان برای بازگشت، به ویژه کودکانی که سرپرست ندارند، می‌تواند خطر استثمار، سوءاستفاده و بی‌توجهی را افزایش دهد. نهادهای امدادرسان هشدار داده‌اند که از هر پنج کودک در افغانستان، یکی با سوء‌تغذیه مواجه است. نهاد حمایت از کودکان تصریح کرده که از ماه مارچ تا اکنون، بیش از ۱۵۰ هزار کودک بازگشته به افغانستان را حمایت کرده است. در همین حال، معاون سازمان حمایت از کودکان سازمان ملل (یونیسف) خواهان بازگشت کودکان با حفظ کرامت انسانی شده است.

تد چایبان، معاون بخش اجرایی یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد اعلام کرده است که در سال ۲۰۲۵ میلادی بیش از دو میلیون مهاجر، از جمله نیم‌میلیون کودک از ایران و پاکستان به افغانستان اخراج شدند. آقای چایبان که به‌تازگی از سفر به افغانستان بازگشته، این اظهارات با نشر اعلامیه‌ای مطرح کرده و گفته است که در سفرش به افغانستان از مرز اسلام‌قلعه، جایی که روزانه ده‌ها هزار نفر از ایران بر می‌گردند، بازدید کرده است. وی در ادامه تاکید کرده است که بازگشت‌کنندگان مشتاق‌اند آینده را در کشور خود بسازند، اما یکی از نگرانی‌های مشترک آنان ادامه‌ی تحصیل دختران‌شان پس از صنف ششم است. او در ادامه ضمن سپاس‌گزاری از ایران و پاکستان برای میزبانی از مهاجران افغانستان، گفته است آنان نگران رفاه خانواده‌ها و افراد، از جمله کودکانی هستند که سفر اغلب دشوار و ناگهانی بازگشت را طی می‌کنند ‌و همچنین نگران چگونگی تأثیر بازگشت‌های گسترده بر جوامع شکننده‌، در داخل افغانستان اند. معاون بخش اجرایی یونیسف افزوده است که کودکان، به‌ویژه کودکان بدون همراه، نیاز به حمایت ویژه دارند و باید منافع آنان توسط مقام‌های حمایت از کودکان ارزیابی شود تا از حمایت و رفاه شان، از جمله حمایت از ادغام مجدد آنان با خانواده‌های‌شان اطمینان حاصل شود. این مقام صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل گفت که تا پایان ماه جولای، یونیسف بیش از شش هزار کودک بدون همراه و جداشده را ثبت و حمایت کرده و آنان را به خانواده‌ها و بستگان‌شان بازگردانده است. تد چایبان ضمن این‌که از ارائه‌ی کمک‌ها به بازگشت‌کنندگان ابراز رضایت کرده، گفته است که برای اطمینان از عبور ایمن بازگشت‌کنندگان در حین حرکت، از جمله کیفیت مراقبت مداوم در طول بازگشت آنان و دسترسی پایدار به خدمات ضروری در مناطق بازگشت در داخل افغانستان و برای حمایت از ادغام مجدد پایدار، به اقدامات بیشتری نیاز است. همچنین در این اعلامیه، یونیسف خواستار گفتگو میان حکومت سرپرست، ایران و پاکستان برای مرحله‌بندی اخراج مهاجران افغانستان و فراهم کردن امکان مدیریت بهتر بازگشت‌کنندگان شده است. قابل ذکر است که ایران پس از آتش‌بس با اسرائیل روند اخراج مهاجران افغانستان را تشدید کرده و روزانه تا ده‌ها هزار مهاجر را نیز اخراج کرده است. هم‌زمان با این، اخراج مهاجران افغانستان از پاکستان نیز ادامه دارد و روزانه صدها نفر از آن کشور نیز اخراج و وارد افغانستان می‌شوند.

سید جواد حسینی، رییس سازمان بهزیستی ایران اعلام کرد که از میان چهار هزار و چهارصد کودک کار شناسایی شده در طرح‌های این سازمان، بیش از ۸۶ درصد آنها اتباع خارجی به ویژه مهاجران اهل افغانستان هستند. آقای حسینی این اظهارات را در گفتگو با تلویزیون ایران مطرح کرده و گفته است که کودکان کار هم در خیابان‌ها و هم در کارگاه‌ها فعالیت دارند که هر دو نوع کار کودک غیرقانونی محسوب می‌شود. در ادبیات رسمی ایران، واژه «اتباع» معمولاً به مهاجران افغانستان اشاره دارد. قابل ذکر است که ایران از امضاکنندگان کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل است که کار کودکان را ممنوع می‌کند، اما فعالان حقوق کودک می‌گویند قوانین داخلی و شرایط اقتصادی باعث شده این پدیده همچنان گسترده باشد. کودکان مهاجر عمدتا مصروف جمع‌آوری زباله هستند. برخی از این کودکان بی‌سرپرست یا از خانواده‌های کم‌‌درآمد هستند. چالش دسترسی کودکان مهاجر به آموزش نیز از عوامل کار این کودکان دانسته می‌شود. قابل ذکر است که تا اکنون آمار دقیقی از تعداد کودکان کار افغان در ایران در دسترس نیست، اما باری عضو شورای شهر تهران اعلام کرد که تنها در تهران حدود ۷۰ هزار کودک کار وجود دارد که ۸۰ درصد آن‌ها افغان هستند. همچنین افزایش چشمگیر موج بازگشت مهاجران افغانستانی از ایران، همزمان با شدت‌ گرفتن روند اخراج‌های اجباری از پاکستان، چالش‌های نگران‌کننده‌ای را برای افغانستان ایجاد کرده است. با این حال، حکومت فعلی با حکومت ایران در مورد اخراج و بازگشت مهاجران افغانستانی همکاری می‌کند.

استفانی لوز، رییس برنامه اسکان بشر سازمان ملل در افغانستان درتازه‌ترین مورد هشدار داده است که بسیاری از بازگشت‌ کنند‌گان به کشور خانه یا جایی برای زندگی کردند ندارند. خانم لوز این اظهارات را در نشست خبری در جینوا مطرح کرده و گفته است که میلیون‌ها تن از کشورهای همسایه مانند ایران و پاکستان، به اجبار یا داوطلبانه به افغانستان بازگشته‌اند، اما چالش اصلی فراتر از بازگشت، ادغام مجدد افرادی است که خانه، دارایی و امید خود را از دست دادند. وی در ادامه تاکید کرده است که ۶۰ درصد بازگشت‌ کنند‌گان، زیر ۱۸ سال هستند و بسیاری از آن‌ها هیچ پیوند اجتماعی یا شبکه حمایتی در افغانستان ندارند. او در ادامه افزوده است که این موضوع آن‌ها را در معرض خطر استفاده از راه‌کارهای مقابله‌ای منفی قرار می‌دهد. استفانی لوز در بخشی از صحبت‌هایش بر ضرورت فراهم کردن مسکن مناسب، دسترسی به خدمات پایه‌ای مانند آب و خدمات صحی و ایجاد فرصت‌های معیشتی پایدار تاکید کرد تا این افراد بتوانند زندگی با کرامت داشته و خانواده‌های خود را حمایت کنند. این مقام بین‌المللی تصریح کرد که این بحران انسانی نیازمند رویکردی منسجم، ساختاری و متناسب با شرایط محلی است و نباید وضعیت مردم افغانستان، به‌ویژه زنان و دختران، نادیده گرفته شود. براساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی تا اکنون بیش از چهار میلیون مهاجر از ایران و پاکستان به افغانستان بازگشته‌اند که بیش از یک میلیون تن تنها در سال ۲۰۲۵ ‏میلادی وارد افغانستان شده‌اند. باید گفت که در حال حاضر روند اخراج و بازگشت مهاجران از ایران و پاکستان ادامه دارد. ‏مقام‌های جمهوری اسلامی ایران می‌گویند که تا اکنون یک میلیون مهاجر افغانستانی اخراج ‏شده‌اند. ‏ چند وقت پیش، ایران از تمام مهاجران بدون مدرک خواسته‌ بود که آن کشور را ترک ‏کنند. مقام‌های ایرانی درباره‌ی شمار مهاجران بدون مدرک آمار ‏متفاوت ارایه می‌کنند. همچنین براساس برخی آمار، شمار مهاجران بدون‌ مدرک ‏اهل افغانستان به چهار میلیون نفر می‌رسد. در کنار آن، در پاکستان هم چند میلیون مهاجر افغانستانی حضور دارند. به‌تازگی ‏کارت‌های اقامت بیش از یک میلیون نفر منقضی شده و دولت پاکستان ‏نمی‌خواهد آن را تمدید کند.

سازمان بین‌المللی مهاجرت درباره‌ی بازگشت گسترده مهاجران به ‏افغانستان هشدار داده و خواستار تامین بودجه فوری برای رسیدگی به این بحران ‏شده است، زیرا افغانستان با ‏یکی از بزرگترین بازگشت گروهی مهاجران در تاریخ معاصر روبرو است. این سازمان با نشر اعلامیه‌ای گفته است که از سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی به این‌طرف بیش از چهار میلیون ‏مهاجر از از ایران و پاکستان به افغانستان بازگشته‌اند که ۱.۵ میلیون نفر تنها در سال ۲۰۲۵ میلادی بازگشته و انتظار می‌رود پس از تصمیم دولت پاکستان مبنی بر عدم ‏تمدید اقامت پناهندگان، یک میلیون نفر دیگر نیز از پاکستان بازگردند.‏ در اعلامیه آمده است که برای پاسخ‌گویی به نیازهای رو به ‌رشد در ‏مرزها و مناطق بازگشت، نیاز به بودجه اضافی دارد و بدون حمایت فوری، ‏سیستم‌های موجود با خطر شدید فروپاشی مواجه هستند و میلیون‌ها نفر را در ‏معرض خطر قرار می‌دهند.‏ محمد عبدیکر، رییس دفتر سازمان بین‌المللی مهاجرت که از افغانستان ‏بازدید کرده، گفته است: «من با خانواده‌هایی که به مرز ایران رسیده بودند، ‏صحبت کردم که کاملاً خسته بودند، بسیاری از آنها بچه‌های کوچک داشتند و ‏جایی برای رفتن نداشتند.»‏ وی تصریح کرد که «سازمان بین‌المللی مهاجرت» به عنوان رهبر کنسرسیوم مرزی، تمام تلاش ‏خود را می‌کند، اما در حال حاضر تنها به یک نفر از هر ده نفری که به کمک ‏نیاز دارند کمک می‌کند. همچنین او در بخشی از صحبت‌هایش افزوده است: «این وضعیتی است که ‏هیچ کس نباید با آن روبرو شود. افغانستان نباید فراموش شود.»‏ این در حالی است که بازگشت مهاجران از پاکستان در ماه اپریل پس از آنکه مقام‌های پاکستان ‏ضرب‌الاجل خروج مهاجران بدون مدرک را تعیین کردند، افزایش ‏یافت.‏ همان زمان، موج بزرگتری از بازگشت از ایران آغاز شد و همچنان ادامه دارد. رییس سازمان بین‌المللی مهاجرت وضعیت مرزهای افغانستان را بحرانی توصیف ‏کرده، اما گفته است که نباید از فشارهای وارده بر جوامعی که بازگشت‌کنندگان ‏در آنها مستقر می‌شوند، غافل شد.‏ وی گفت: «بسیاری از این مناطق در حال حاضر فاقد خدمات اولیه و ‏فرصت‌های اقتصادی هستند. بدون سرمایه‌گذاری، بازگشت‌کنندگان برای ادغام ‏مجدد با مشکل مواجه خواهند شد و این اغلب منجر به جابجایی بیشتر می‌شود. ‏شکستن این چرخه معیوب نیازمند حمایت پایدار است.»‏ در حال حاضر یکی از مشکلات جدی بازگشت‌کنندگان، نبود سرپناه است. پس ‏از آغاز موج گسترده بازگشت، شهرهای افغانستان با کمبود خانه مواجه شده‌اند و همچنان ‏اجاره ملک‌ به شدت افزایش یافته است.‏