برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحده در افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که سکونت‌گاه‌های غیررسمی در افغانستان، زند‌گی را برای مردم به ویژه زنان و دختران دشوار کرده است. این برنامه امروز (دوشنبه، ۲۰ اسد) در حساب کاربری ایکس خود بار دیگر بر اقدام فوری برای حمایت از شهروندان در مقابل تغییرات اقلیمی تاکید کرده و گفته است که شرایط موجود به‌ویژه برای زنان و دختران، به دلیل فقدان دسترسی به خدمات اولیه همچون آب، برق و امکانات بهداشتی بسیار چالش‌برانگیز است همچنین برنامه اسکان بشر سازمان ملل در ادامه تاکید کرده است که زنان و دختران در این مکان‌ها با کمبود خدمات اولیه از جمله آب روبرو هستند. برنامه اسکان بشر سازمان ملل هشدار داده که تغییرات اقلیمی و کمبود حمایت‌های لازم می‌تواند وضعیت این افراد را بدتر کند و خواهان اقدامات فوری برای کمک به این آسیب‌پذیران شده است باید گفت که این برنامه پیش از گفته بود که حدود ۴۰ درصد جمعیت شهری افغانستان در کابل زند‌گی می‌کنند و بیش‌تر آنان در سکونت‌گاه‌های غیررسمی حضور دارند. این برنامه تاکید کرده بود که بیشتر بازگشت‌کنند‌گان در سکونت‌گاه‌های غیررسمی جابه‌جا می‌شوند. قابل ذکر است که در این اواخر کشورهای ایران، پاکستان و تاجیکستان اخراج پناه‌جویان اهل افغانستان را شدت بخشیده است.

تد چایبان، معاون بخش اجرایی یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد می‌گوید که مهاجران بازگشت‌کننده مشتاق‌اند، آینده را در کشور خود بسازند، اما یکی از نگرانی‌های مشترک آنان ادامه‌ی تحصیل دختران‌شان پس از صنف ششم است. آقای چایبان که به‌تازگی از سفر به افغانستان بازگشته، با نشر اعلامیه‌ای گفته است در سال ۲۰۲۵ میلادی بیش از دو میلیون مهاجر، از جمله نیم‌میلیون کودک از ایران و پاکستان به افغانستان اخراج شده‌اند. او در این سفرش از مرز اسلام‌قلعه در هرات نیز دیدن کرده است. همچنین وی به ولایت قندوز نیز سفر کرده و آن‌جا نیز دانش‌آموزان و آموزگاران نگرانی‌شان را در مورد ممنوعیت آموزش دختران با او در میان گذاشته‌اند. وی در بخشی از صحبت‌های افزوده است: «آموزش در افغانستان همچنان یک مسأله‌ی حیاتی است، به‌خصوص برای دختران نوجوان که اجازه ندارند بعد از صنف ششم به مکتب بروند.» معاون بخش اجرایی یونیسف تاکید کرد که این موضوع نه‌تنها دختران، بلکه همه‌ی زنان افغانستان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و آنان را از آموزش بالاتر، از جمله در دانشگاه و حق کار محروم می‌کند. تد چایبان افزوده است: «آموزش برای همه‌ی کودکان در قلب مأموریت یونیسف قرار دارد و ما قویا از لغو این ممنوعیت حمایت می‌کنیم تا دختران در هر سنی بتوانند در مکتب بمانند، آموزش خوبی دریافت کنند، بتوانند کار کنند و در جامعه، برای خود، خانواده‌های‌شان و برای رشد آینده‌‌ی افغانستان، نقشی ایفا کنند.» وی تصریح کرد: «ما آماده‌ایم تا راه‌حل‌هایی برای تداوم تحصیل دختران پیدا کنیم و به بررسی گزینه‌ها با مقام‌ها (حکومت سرپرست) ادامه دهیم.» در حالی این مقام بین‌المللی نگرانی خانواده‌های بازگشت‌کننده را مطرح می‌کند که حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره بر افغانستان محدودیت‌های گسترده بر حقوق و آزادی‌های اساسی زنان وضع و آنان را از آموزش و کار محروم کرده‌اند. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

وزارت امر به معروف حکومت سرپرست به گزارش سازمان ملل متحد در مورد آزار و اذیت زنان و دختران بازگشته به افغانستان واکنش نشان داده و آن را «دور از واقعیت، سیاسی و غیرمسوولانه» خوانده است. سیف‌الاسلام خیبر، سخنگوی این وزارت با نشر پیام صوتی از سازمان ملل خواست در مورد زنان «براساس ارزش‌های اسلامی و حساسیت‌های فرهنگی افغانستان» قضاوت کند. زیرا حقوق زنان در افغانستان «بر پایه شریعت اسلامی» محفوظ است. آقای خیبر در ادامه تاکید کرد که زنان اهل افغانستان از حقوق اسلامی و شرعی خود برخورد هستند، عزت و امنیت‌شان محافظت می‌شود. او در ادامه افزوده است که حکومت سرپرست در جلوگیری از ازدواج‌های اجباری، پرداخت مهر و میراث و ممانعت از رسوم و رواج‌های نادرست اجتماعی گام‌های مهمی برداشته است. وی در بخشی از پیامش از سازمان ملل خواست اگر واقعاً مدافع حقوق زنان است، به قتل‌عام زنان و کودکان در فلسطین توجه کند. در این در حالی است که بخش زنان سازمان ملل روز (پنج‌شنبه، ۱۶ اسد) هشدار داد که زنان و دختران بازگشته به افغانستان با خطرهایی مانند فقر، ازدواج زودهنگام، آزار و اذیت و سوءاستفاده مواجه‌اند و از جامعه‌ی جهانی خواست برای حمایت و حفاظت از حقوق آنان فورا اقدام کند. گزارش سازمان ملل با اشاره به بحران اقتصادی، چالش‌های اقلیمی و محدودیت‌های بی‌سابقه‌‌ای که زنان و دختران با آن‌ها مواجه‌اند، از جامعه‌ی جهانی خواست برای حفاظت از حقوق آنان اقدام کند. در این گزارش به بحران ناشی از وضعیت بد اقتصادی و چالش‌های اقلیمی در افغانستان اشاره شده و آمده است که زنان و دختران در این کشور با محدودیت‌های بی‌سابقه‌ای در زمینه حقوق و آزادی‌های خود روبرو هستند.

استفانی لوز، رییس برنامه اسکان بشر سازمان ملل در افغانستان درتازه‌ترین مورد هشدار داده است که بسیاری از بازگشت‌ کنند‌گان به کشور خانه یا جایی برای زندگی کردند ندارند. خانم لوز این اظهارات را در نشست خبری در جینوا مطرح کرده و گفته است که میلیون‌ها تن از کشورهای همسایه مانند ایران و پاکستان، به اجبار یا داوطلبانه به افغانستان بازگشته‌اند، اما چالش اصلی فراتر از بازگشت، ادغام مجدد افرادی است که خانه، دارایی و امید خود را از دست دادند. وی در ادامه تاکید کرده است که ۶۰ درصد بازگشت‌ کنند‌گان، زیر ۱۸ سال هستند و بسیاری از آن‌ها هیچ پیوند اجتماعی یا شبکه حمایتی در افغانستان ندارند. او در ادامه افزوده است که این موضوع آن‌ها را در معرض خطر استفاده از راه‌کارهای مقابله‌ای منفی قرار می‌دهد. استفانی لوز در بخشی از صحبت‌هایش بر ضرورت فراهم کردن مسکن مناسب، دسترسی به خدمات پایه‌ای مانند آب و خدمات صحی و ایجاد فرصت‌های معیشتی پایدار تاکید کرد تا این افراد بتوانند زندگی با کرامت داشته و خانواده‌های خود را حمایت کنند. این مقام بین‌المللی تصریح کرد که این بحران انسانی نیازمند رویکردی منسجم، ساختاری و متناسب با شرایط محلی است و نباید وضعیت مردم افغانستان، به‌ویژه زنان و دختران، نادیده گرفته شود. براساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی تا اکنون بیش از چهار میلیون مهاجر از ایران و پاکستان به افغانستان بازگشته‌اند که بیش از یک میلیون تن تنها در سال ۲۰۲۵ ‏میلادی وارد افغانستان شده‌اند. باید گفت که در حال حاضر روند اخراج و بازگشت مهاجران از ایران و پاکستان ادامه دارد. ‏مقام‌های جمهوری اسلامی ایران می‌گویند که تا اکنون یک میلیون مهاجر افغانستانی اخراج ‏شده‌اند. ‏ چند وقت پیش، ایران از تمام مهاجران بدون مدرک خواسته‌ بود که آن کشور را ترک ‏کنند. مقام‌های ایرانی درباره‌ی شمار مهاجران بدون مدرک آمار ‏متفاوت ارایه می‌کنند. همچنین براساس برخی آمار، شمار مهاجران بدون‌ مدرک ‏اهل افغانستان به چهار میلیون نفر می‌رسد. در کنار آن، در پاکستان هم چند میلیون مهاجر افغانستانی حضور دارند. به‌تازگی ‏کارت‌های اقامت بیش از یک میلیون نفر منقضی شده و دولت پاکستان ‏نمی‌خواهد آن را تمدید کند.

بخش زنان سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که زنان و دختران که ‏مجبور به بازگشت به افغانستان می‌شوند، با خطرات فزاینده فقر، ازدواج زودهنگام، خشونت، استثمار و ‏محدودیت‌ها در حقوق و آزادی‌های خود روبرو هستند. این نهاد و آژانس بین‌المللی امدادرسان «کی‌یر» در یک اعلامیه‌ای مشترک گفته‌اند زنان و دختران بازگشت‌کننده، برای ‏بازسازی زندگی خود در جوامعی که از قبل تحت فشارهای شدید ‏اقتصادی و زیست‌محیطی بوده‌اند، نیاز مبرم به کمک‌های بشردوستانه ‏و حمایت پایدار دارند. در اعلامیه آمده است که از ماه سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی به این‌طرف بیش از ۲.۴۳ ‏میلیون نفر بدون مدرک از ایران و پاکستان بازگشته‌اند. همچنین در بخشی از اعلامیه آمده است که زنان و ‏دختران یک سوم از بازگشت‌کنندگان از ایران و حدود نیمی از کل ‏بازگشت‌کنندگان از پاکستان را تشکیل می‌دهند. در ادامه آمده است که بسیاری از این زنان به کشوری بازمی‌گردند ‏که هرگز در آن زندگی نکرده‌اند و با وضعیت بدون خانه، بدون درآمد ‏و بدون دسترسی به آموزش یا مراقبت‌های مواجه می‌شوند. در ادامه آمده است: «زنان و دختران بازگشته، مانند همه زنان و ‏دختران در افغانستان، با خطرات فزاینده فقر، ازدواج زودهنگام، ‏خشونت، استثمار و محدودیت‌های بی‌سابقه در حقوق، حرکت و ‏آزادی‌های خود روبرو هستند.» اعلامیه به نقل از سوزان فرگوسن، نماینده ویژه زنان سازمان ملل متحد در افغانستان، نوشته است: «زنان و دختران آسیب‌پذیر که بدون هیچ‌چیز به جوامعی که ‏از قبل به نقطه شکست رسیده‌اند، می‌رسند، آنان را در معرض خطر ‏بیشتری قرار می‌دهند.» وی تصریح کرد که برای حمایت اختصاصی از زنان بازگشت‌کننده، به ‏بودجه بیشتری نیاز است.‏ قابل ذکر است که کاهش شدید بودجه کمک‌رسانی، ظرفیت سازمان‌های بشردوستانه را ‏برای پاسخ‌گویی به نیازها را به شدت تضعیف کرده است. ‏ گراهام دیویسون، مدیر آژانس بین‌المللی امدادرسان «کی‌یر» در افغانستان، تاکید کرد: «ما به شدت ‏به حمایت برای ارائه خدمات اولیه، فضاهای امن و حفاظت از زنان و ‏دختران بازگشته نیاز داریم.»‏ وی در ادامه افزوده است که زنان و دختران با پریشانی، سردرگم و ناامیدی به ‏افغانستان بر می‌گردند.‏ بخش زنان سازمان ملل و نهاد «کی‌یر» گفته‌اند: «ما از جامعه ‏بین‌المللی می‌خواهیم که اکنون اقدام کند – از حقوق زنان و دختران ‏افغان محافظت کند و روی زنان امدادرسان که خستگی‌ناپذیر در خطوط ‏مقدم برای حمایت از آنها تلاش می‌کنند، سرمایه‌گذاری کند.»‏

برنامه جهانی غذا هشدار داده است که افغانستان با شدیدترین موج سوء‌تغذیه کودکان در تاریخ خود روبرو شده است و برای کمک به خانواده‌های آسیب‌پذیر در افغانستان به ۵۳۹ میلیون دالر نیاز دارد. این سازمان با نشر گزارشی گفته است که تقریباً یک‌چهارم جمعیت افغانستان، نزدیک به ۱۰ میلیون نفر در وضعیت ناامنی شدید غذایی قرار دارند و از هر سه کودک، یکی با اختلال در رشد جسمی مواجه است. گزارش تاکید کرده است که کاهش کمک‌های غذایی اضطراری در دو سال گذشته که ناشی از کاهش حمایت‌های مالی اهداکنندگان بین‌المللی بوده، یکی از عوامل اصلی افزایش سوء‌تغذیه در میان کودکان است. برنامه جهانی غذا افزوده است که در ماه اپریل، حکومت دونالد ترمپ، رییس‌جمهور ایالات متحده، کمک‌های غذایی به افغانستان را متوقف کرد. ایالات متحده در سال گذشته بزرگترین تامین‌کننده مالی برنامه جهانی غذا بود و ۴.۵ میلیارد دالر از مجموع ۹.۸ میلیارد دالر کمک‌های این نهاد را فراهم کرده بود. برنامه جهانی غذا می‌گوید که بازگشت گسترده مهاجران اهل افغانستان از کشورهای همسایه نیز به بحران غذایی در کشور دامن زده و در دو ماه گذشته تنها به ۶۰ هزار مهاجر بازگشتی از ایران کمک‌رسانی شده است. همچنین ضیاالدین صافی، مسوول ارتباطات برنامه جهانی غذا به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفته است که این نهاد در حال حاضر بودجه کافی برای رفع نیازهای مهاجران اخراجی در اختیار ندارد و برای کمک به همه افراد واجد شرایط بازگشت از ایران به ۱۵ میلیون دالر دیگر نیاز است. وی تصریح کرده است که برای تامین کمک‌های لازم به خانواده‌های آسیب‌پذیر در سراسر افغانستان تا ماه جنوری، در مجموع ۵۳۹ میلیون دالر مورد نیاز است.

صندوق نجات کودکان (Save the Children) درتازه‌ترین مورد از افزایش مشکلات خانواده‌ها در دسترسی به آب آشامیدنی، غذای مغذی و خدمات ابتدایی صحی در مناطق دورافتاده افغانستان ابراز نگرانی کرد و می‌گوید که برای بسیاری از مردم، دستیابی به این خدمات همچنان دشوار است. این سازمان با نشر اعلامیه‌ای گفته است که در دور افتاده‌ترین مناطق افغانستان خانواده‌ها به دلیل بلایای طبیعی و مشکلات اقتصادی با چالش‌های زیادی مواجه هستند. صندوق نجات کودکان در ادامه تاکید کرده است که بسیاری از خدمات برای مردم دور از دسترس است. در اعلامیه آمده است که برای محافظت از کودکان در برابر بیماری‌ها، بهبود وضعیت زندگی و تقویت توان تاب‌آوری جوامع تلاش می‌کند. این سازمان در حالی ابراز نگرانی کرده است که افغانستان هم‌اکنون با فقر شدید، بیکاری گسترده و کاهش چشمگیر کمک‌های خارجی مواجه است. باید گفت که براساس گزارش سازمان ملل اوایل سال جاری نزدیک به پنج میلیون نفر در سراسر افغانستان بر اثر سیلاب‌های شدید و برف‌کوچ‌های سنگین آسیب دیده‌اند. وزارت صحت حکومت سرپرست نیز در ماه جدی سال گذشته تایید کرد که بیش از ۷۰ درصد مردم روستاها به خدمات صحی اولیه و ثانویه دسترسی ندارند و از مجموع ۴۰۰ ولسوالی، تنها در ۹۳ ولسوالی کشور شفاخانه وجود دارد.

یوناما یا دفتر هیأت معاونیت سازمان ملل متحد برای افغانستان اعلام کرده است که مادران در این کشور باید در هر زمان و مکان از حمایت‌های لازم برای شیر‌دهی برخوردار باشند. یوناما به مناسبت «هفته جهانی تغذیه با شیر مادر» گفته است که یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد در افغانستان با افتخار در کنار مادران ایستاده و از تغذیه با شیر مادر به‌عنوان بنیان آینده‌ای سالم و توانمند برای هر کودک حمایت می‌کند. در اعلامیه‌ی یوناما آمده است که شیر مادر بهترین سپر حفاظتی در برابر بیماری‌های خطرناک برای نوزادان به شمار می‌رود. این نهاد افزوده است که در همکاری با شریک‌های جهانی خود مکمل‌های مولتی‌ویتامین را به مادران باردار و شیرده فراهم می‌کند و به آنان کمک می‌کند تا نوزاد خود را با مواد مغذی ضروری تغذیه کنند. قابل ذکر است که هفته‌ی جهانی تغذیه با شیر مادر هر ساله از ۱ تا ۷ آگوست (۱۰ تا ۱۶ اسد) برگزار می‌شود. با این حال، برنامه‌ی جهانی غذا، اعلام کرده که بحران گرسنگی در افغانستان عمیق‌تر شده است. به گفته‌ی این سازمان، زنان و کودکان بیش‌ترین آسیب را بحران گرسنگی متحمل می‌شوند. قابل ذکر است که مادران در افغانستان به‌دلیل محدودیت دسترسی به خدمات بهداشتی، نبود مراقبت‌های لازم پس از زایمان و نرخ بالای مرگ‌ومیر نوزادان، با چالش‌های جدی مواجه هستند.

سازمان بین‌المللی مهاجرت درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که رویدادهای اقلیمی در سه ماه اول سال ۲۰۲۵ میلادی، حدود پنج میلیون نفر را در افغانستان تحت تأثیر قرار داده است. این نهاد با نشر گزارشی گفته است که خشک‌سالی شدید، سیل‌های ناگهانی، سرمای شدید و برف‌باری سنگین از جمله رویدادهای اقلیمی اند که مناطق مختلف افغانستان را در این سه ماه در برگرفته است. در گزارش آمده است که از جنوری تا مارچ امسال ۱۷۵ هزار نفر در داخل افغانستان آواره شدند که ۷۹ درصد آن ناشی از خطرات اقلیمی بود. سازمان بین‌المللی مهاجرت در گزارشش تاکید کرده است که بیش از ۳۹۶ هزار نفر دیگر نیز مجبور شدند که در داخل و خارج از افغانستان مهاجرت کنند. این سازمان افزوده است که بار اصلی خطرات ناشی از رویدادهای اقلیمی را جوامع روستایی افغا‌نستان به دوش می‌کشند؛ با سرپناه‌های تخریب‌شده، آب غیرصحی و نبود خدمات صحی. در بخشی از گزارش آمده است که بیش از ۸۰ درصد جوامع روستایی افغا‌نستان فاقد زیرساخت‌های آب هستند و ناامنی غذایی بالاترین نگرانی آن‌ها است. طبق گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، ۴۷ درصد از جوامع نداشتن غذا را بزرگ‌ترین چالش‌شان گفته‌اند. سازمان بین‌المللی مهاجرت تصریح کرد که خطرات اقلیمی در افغانستان رو به افزایش است و داده‌هایش به جوامع، سیاست‌گذاران و امدادگران هشدار لازم برای آمادگی، پاسخ‌گویی و بازیابی می‌دهد. افغانستان یکی از کشورهایی است که بیشترین تأثیر را از تغییرات اقلیمی متحمل شده است. این کشور در سه سال گذشته با چندین زمین‌لرزه و سیلاب‌های ویرانگر مواجه بوده است. بحران‌های محیط‌زیستی، از جمله خشکسالی‌های شدید، افغانستان را با تهدیدات جدی روبرو کرده است. همچنان با تسلط دوباره حکومت فعلی، این کشور از حضور در بسیاری از نشست‌های بین‌المللی، به‌ویژه نشست‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی، کنار گذاشته شده است. سی‌امین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل قرار است از ۱۰ تا ۲۱ نوامبر سال ۲۰۲۵ میلادی در برازیل برگزار شود. سازمان ملل متحد در بیست‌وهشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی (کوپ ۲۸) در امارات متحده عربی از حکومت سرپرست برای اشتراک دعوت نکرده بود، اما در سال جاری خورشیدی هیأتی از این گروه در بیست‌ونهمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد (کوپ ۲۹) در شهر باکو، پایتخت آذربایجان شرکت کرد. با این‌حال هیأت حکومت فعلی حق اشتراک در نشست اصلی را نداشت و تنها در نشست‌های جانبی با نمایندگان کشورهای می‌توانست اشتراک کند.