پژوهشگران «دانشگاه بازل» در آزمایش جدیدی نشان دادهاند که میتوان یک مدل هوش مصنوعی را آموزش داد تا بیماری تنفسی را در نوزادان نارس تشخیص دهد. دیسپلازی برونکوپولمونری، یک مشکل تنفسی است که میتواند نوزادان نارس را تحت تاثیر قرار دهد. وقتی ریههای نوزاد در بدو تولد رشد نکرده باشند، اغلب به دستگاه تنفس مصنوعی یا اکسیژندرمانی نیاز دارند. این درمان میتواند ریههای نوزاد را کشیده و ملتهب کند و باعث ابتلا به دیسپلازی برونکوپولمونری شود. انجمن تنفس اروپا میگوید که تشخیص دادن دیسپلازی برونکوپولمونری دشوار است. آزمایشهای عملکرد ریه معمولا به یک بزرگسال نیاز دارند که بنا به درخواست خود در آزمایش شرکت کند و این کاری است که نوزادان نمیتوانند انجام دهند. بنابراین، روشهای کنونی به تجهیزات پیچیدهای برای بررسی ویژگیهای ریه نوزاد نیاز دارند. در نتیجه، دیسپلازی برونکوپولمونری یکی از معدود بیماریهایی است که معمولا با کمک یکی از علل اصلی آن، یعنی نارس بودن و حمایت تنفسی تشخیص داده میشود. شبکههای عصبی مصنوعی (ANNs) را میتوان برای تشخیص بیماری ریوی در نوزادان نارس با تحلیل الگوهای تنفسی آنها هنگام خواب آموزش داد. شبکههای عصبی مصنوعی مدلهای ریاضی هستند که برای طبقهبندی و پیشبینی استفاده میشوند. یک شبکه عصبی مصنوعی برای انجام دادن پیشبینیهای دقیق باید ابتدا با حجم زیادی از دادهها آموزش داده شود و این امر برای تشخیص دیسپلازی برونکوپولمونری مشکل ایجاد میکند. پروفسور ادگار دلگادو اکرت، استاد دپارتمان مهندسی پزشکی دانشگاه بازل و سرپرست گروه پژوهشی بیمارستان کودکان دانشگاه بازل گفت: تا همین اواخر، نیاز به حجم زیادی از دادهها مانع تحقق تلاش برای ایجاد مدلهای دقیق تشخیص بیماری ریه در نوزادان میشد زیرا ارزیابی عملکرد ریه آنها بسیار دشوار است اما یک جایگزین وجود دارد. ما میتوانیم تنفس نوزاد را هنگام خواب بررسی کنیم. این کار با یک ماسک صورت نرم و مجهز به حسگر انجام میشود که میتواند جریان هوا و حجم هوای ورودی و خروجی از بینی نوزاد را اندازهگیری کند. این تجهیزات ارزان هستند و در همه مراکز بالینی در دسترس قرار دارند. اکرت ادامه داد: چنین بررسیهایی از چندین نفس متوالی که ما آن را تنفس جزر و مدی مینامیم، میتواند مقادیر زیادی را از دادههای جریان متوالی با کیفیت خوب به دست بیاورد. ما تصمیم گرفتیم از این دادهها به منظور آموزش یک شبکه عصبی مصنوعی برای تشخیص دیسپلازی برونکوپولمونری استفاده کنیم. اکرت و همکارانش، گروهی را متشکل از ۱۳۹ نوزاد غیر نارس و ۱۹۰ نوزاد نارس که از نظر دیسپلازی برونکوپولمونری ارزیابی شده بودند، مورد بررسی قرار دادند و تنفس آنها را به مدت ۱۰ دقیقه هنگام خواب ثبت کردند. این گروه پژوهشی از ۶۰ درصد دادهها برای آموزش نحوه تشخیص دیسپلازی برونکوپولمونری به مدل هوش مصنوعی و از ۲۰ درصد دادهها برای اعتبارسنجی مدل استفاده کردند و سپس، ۲۰ درصد از دادههای باقیمانده را به مدل انتقال دادند تا بفهمند که آیا میتواند نوزادان مبتلا به دیسپلازی برونکوپولمونری را به درستی شناسایی کند. مدل هوش مصنوعی توانست برخی از موارد مشاهده شده در مجموعه دادههای آزمایشی را با دقت ۹۶ درصد طبقهبندی کند. اکرت گفت: پژوهش ما برای اولین بار یک روش جامع را برای تحلیل تنفس نوزادان ارائه میکند و به ما امکان میدهد تا تشخیص دهیم کدام نوزادان به دیسپلازی برونکوپولمونری مبتلا هستند. آزمایش غیر تهاجمی ما برای نوزاد و والدینش کمتر ناراحتکننده است. این بدان معناست که آنها میتوانند سریعتر به درمان دسترسی داشته باشند و حتی شاید یک پیشآگاهی را به دست بیاورند. این گروه پژوهشی اکنون امیدوارند که بفهمند آیا مدل هوش مصنوعی را میتوان برای آزمایش نوزادان تنها چند هفته پس از تولد، برای تحلیل عملکرد ریه و پیشبینی علائم سایر بیماریها مانند آسم مورد استفاده قرار داد.
برچسب: نوزاد
سازمان جهانی صحت در تازهترین گزارش خود اعلام کرده است که روزانه ۲۴ مادر و ۱۶۷ نوزاد در سراسر افغانستان به دلایل مرگومیر قابل پیشگیری جانشان را از دست میدهند. این سازمان امروز (یکشنبه، ۲۰ جوزا) با نشر گزارشی گفته است که شدیدترین عواقب وضعیت بحرانی صحی در افغانستان را زنان و کودکان متحمل میشوند. در گزارش آمده است: «بهطور غمانگیز، مرگومیر مادران قابل پیشگیری هر روز جان ۲۴ مادر را میگیرد و روزانه ۱۶۷ نوزاد به دلایل قابل پیشگیری جان خود را از دست میدهند.» سازمان جهانی صحت تاکید کرد که شهروندان سراسر افغانستان یک سیستم صحی ناپایدار را تحمل میکنند و با شبح روزانهی کمبود مواد غذایی و سوءتغذیه روبرو هستند و این وضعیت با بار قابل توجه بیماریهای واگیر و غیرواگیر، شیوع مکرر بیماری، خشکسالی شدید و سایر بلاهای طبیعی ترکیب شده است. این سازمان افزود که وضعیت اسفبار زنان افغانستان بهدلیل عدم دسترسی دختران و زنان به تحصیل و معیشت بدتر شده است. تعطیلی مراکز صحی و کمبود بودجه سازمان جهانی صحت در ادامه گزارشش نوشته است که بهدلیل کمبود شدید بودجه، در مجموع ۴۲۸ مرکز بهداشتی ثابت و سیار در کشور بین جنوری تا دسامبر ۲۰۲۳ میلادی تعطیل شدند. در ادامه آمده است که ۳۱۰ مرکز صحی در سراسر کشور، از جمله شفاخانهها بهدلیل کمبود بودجه، با کمبود شدید خدمات و عدم حمایت مواجه خواهند شد. به گفتهی سازمان جهانی صحت، تعطیلی مراکز صحی، تأثیر مخربی بر دسترسی بیش از سه میلیون نفر به مراقبتهای بهداشتی داشته است؛ از جمله بیش از ۶۰۰ هزار کودک زیر پنج سال و بیش از ۲۴۰ هزار زن باردار و شیرده. در گزارش تاکید شده است که برای حفظ دستآوردها سالهای گذشته، به ۳۵۲ میلیون دالر اضافی برای تکمیل بودجهی کلی ۴۲۳ میلیون دالری برای سالهای ۲۰۲۴ الی ۲۰۲۵ نیاز دارد. فرصت قابل توجه و محو فلج کودکان سازمان جهانی صحت همچنان در بخش گزارشش نوشته است که شش کودک در سال ۲۰۲۳ براثر ویروس پولیو در افغانستان فلج شدند، درحالیکه این رقم در سال ۲۰۲۰، ۵۹ کودک بود. این سازمان گفت که افغانستان از سال ۲۰۲۱ دستآوردهای قابل توجهی در ریشهکنی فلج اطفال داشته است. در ادامه آمده است که عدم استفادهی حداکثری از این فرصت منجر به فلج شدن تعداد بیشتری از کودکان و تحمیل بارهای بیشتر بر سیستم صحی کشور میشود. سازمان جهانی صحت میگوید، درحالیکه تلاشها برای ریشهکنکردن فلج اطفال تا حدی موفقیتآمیز بوده است، اما چالشهای پایدار باقی مانده است. در سال گذشتهی میلادی شش مورد مثبت بیماری فلج کودکان در افغانستان ثبت شده بود که همه در ولایت ننگرهار است.
مسوولان در شفاخانه حوزوی ولایت ننگرهار میگویند که یک مادر ۳۹ ساله در این شفاخانه چهار نوزاد پسر و یک نوزاد دختر به دنیا آورده است. داکتران بخش زنان و زایمان شفاخانه حوزوی ننگرهار گفتهاند که این نوزادان صبح امروز (شنبه، ۲۶ حوت) به دنیا آمدهاند. مسوولان این شفاخانه تاکید کردند که وضعیت صحی نوزادان و مادر آنان رضایتبخش است. براساس معلومات شفاخانه حوزوی ننگرهار، مادر این نوزادان باشندهی حوزهی پنجم شهر جلالآباد، مرکز ولایت ننگرهار است. این در حالی است که در ماه ثور سال ۱۴۰۱ خورشیدی نیز یک مادر در ننگرهار پنجگانگی به دنیا آورده بود. مسوولان بخش اطفال شفاخانه حوزوی ننگرهار در آن زمان اعلام کردند که دو تن از این نوزادان دختر و سه تن آنان پسر هستند. همچنین براساس معلومات طبی و علمی چانس بهدنیا آوردن پنجگانگی، یک در ۵۷ میلیون است.
سازمان داکتران بدون مرز در تازهترین مورد اعلام کرده است که اولین نوزاد متولدشده در سال ۲۰۲۴ در شفاخانههای این نهاد در افغانستان، در ولایت خوست به دنیا آمده است. این نهاد امروز (سهشنبه، ۱۲ جدی) با نشر پستی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که نام این نوزاد «زبیر» است و در ساعت ۱۲:۲ دقیقهی بامداد اول جنوری به دنیا آمده است. سازمان داکتران بدون مرز تاکید کرد که یک نوزاد پسر که هنوز نامی برایش انتخاب نشده در ساعت ۱۲:۱۰ دقیقهی بامداد اول جنوری و دو دختر دوقلو بهنامهای «پامیدا» و «حمیده» نیز در ساعت ۱۲:۴۸ دقیقهی بامداد اول جنوری در هلمند به دنیا آمده هستند. قابل ذکر است که در افغانستان معمولاً کمتر ساعت و تاریخ دقیق تولد نوزادان ثبت میشود، اما شماری از مراکز صحی، ساعت و تاریخ دقیق تولد نوزادان را ثبت و در مناسبتهای چون سال نو اعلام میکنند. این در حالی است که نخستین نوزاد سال ۲۰۲۳ در افغانستان در پنجشیر متولد شده بود. پیش از این، سازمان جهانی صحت اعلام کرده بود که روزانه بهطور اوسط ۱۶۷ نوزاد در افغانستان جان خود را از دست میدهند. این سازمان برای نجات جان مادران و نوزادان خواستار اقدامات فوری شده بود. همچنین چندی پیش سرپرست وزارت صحت عامه از کمبود داکتران زن در کشور پرده برداشت و این اتفاق زمانی افتاد که وزارت تحصیلات عالی حدود یک سال پیش دانشگاههای کشور را به روی دانشجویان دختر مسدود کرده و به داوطلبان دختر در سال جاری اجازهی اشتراک در آزمون کانکور را ندادند. حکومت سرپرست همچنان به دختران اجازه اشتراک در آزمون تخصصی شورای طبی را ندادند. در کنار آن، بیش از دو سال حاکمیت خود بر کشور، مکاتب دخترانه را بهروی دختران بالاتر از صنف ششم مسدود کرده است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیونها دانشآموز دختر از آموزش باز بماند. حکومت سرپرست علیرغم واکنشها به این اقدام، تاکنون هیچ تمایلی به بازگشایی مکاتب دخترانه از خود نشان نداده است.