مرکز خبرنگاران افغانستان به مناسبت «روز ملی خبرنگاران» اعلام کرد که رسانه‌ها و خبرنگاران در سال روان در کشور از لحاظ سطح آزادی و برخورداری از حقوق بنیادی‌ و قانونی‌شان با محدودیت‌های شدیدی مواجه هستند و حقوق‌شان به شکل گسترده‌ای نقض شده است. این نهاد امروز (یک‌شنبه، ۲۷ حوت) با نشر گزارشی گفته است که وضعیت آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران در سال ۱۴۰۲ در افغانستان رو به وخامت نهاده است. مرکز خبرنگاران افغانستان تاکید کرد که طی ۱۲ ماه گذشته فشار بر رسانه‌ها و خبرنگاران و تهدید آن‌ها با شدت بیشتری نسبت به سال گذشته ادامه پیدا کرد و مبنای آن دستورالعمل‌هایی بوده که با وجود قابل اجرایی خوانده شدن قانون رسانه‌های همه‌گانی، از سوی حکومت سرپرست صادر شده‌ است. در گزارش آمده است که در سال ۱۴۰۲، دست‌کم ۱۳۹ رویداد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران را ثبت کرده است که شامل ۸۰ مورد تهدید و ۵۹ مورد بازداشت خبرنگاران می‌باشد. در ادامه آمده است که در این سال، مدیران مسوول دو رادیوی محلی به اتهام‌های جنایی و «همکاری با رسانه‌های بیرونی و جاسوسی» هر کدام به یک سال زندان محکوم شدند و در حال حاضر دوران محکومیت‌شان را سپری می‌کنند. مرکز خبرنگاران افغانستان گفت: «اداره استخبارات و همچنان وزارت امر به معروف حکومت سرپرست به شکل مستقیم و غیرمستقیم به بازداشت، تهدید و ترساندن خبرنگاران، روند سرکوب رسانه‌ها و آزادی بیان را در سال ۱۴۰۲ برعهده داشتند و تلاش زیادی کردند تا دستورالعمل‌های رسانه‌ای را با شدت و جدیت اجرا کنند.» براساس گزارش این نهاد، با وجود تلاش‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ جهت رسیدگی به شکایات و تخطی‌ها از طریق کمیسیون اختصاصی آن، این کمیسیون به دلیل اعمال قدرت و فشار نمایندگان استخبارات و امر به معروف موفقیت ملموسی در بهبود وضعیت نداشته است و حتی در مواردی عامل و باعث نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها شده است. با وجود، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت فعلی در پیامی به مناسبت «روز ملی خبرنگاران» گفت: «برای خبرنگاران در چهارچوب ارزش‌های اسلامی و منافع ملی کشور توفیق خدمات بیش‌تر می‌خواهیم.» باید گفت که ۲۷ حوت در افغانستان به‌عنوان «روز ملی خبرنگاران» ثبت شده است.

باوجود سرکوب خبرنگاران و سانسور رسانه‌ها از سوی حکومت فعلی، مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرده است که «رادیو نسیم» در ولایت دایکندی پس از بیشتر از پنج ماه توقف توسط حکومت، دوباره به فعالیت آغاز کرده است. این مرکز امروز (شنبه، ۱۲ حوت) با نشر اعلامیه‌ای گفت که رادیو خصوصی نسیم در دایکندی که پنج ماه پیش از سوی استخبارات بسته شده بود، دوباره به فعالیت آغاز کرد، اما سلطان‌علی جوادی، مدیرمسوول آن همچنان در زندان است. مرکز خبرنگاران افغانستان ضمن استقبال از راه اندازی دوباره رادیو نسیم، خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط مدیرمسوول این رسانه می‌باشد. این مرکز به نقل از نجیبه واحدی، وکیل صاحب‌امتیاز رادیو نسیم نوشته است که این رادیو حوالی ساعت ۱۲:۳۰ امروز(شنبه، ۱۲ حوت) با حضور کمیته‌ی متشکل از رییس اطلاعات و فرهنگ، سخنگوی والی و نماینده‌ی استخبارات بازگشایی شده است. خانم واحدی به مرکز خبرنگاران می‌گوید: «از ما خواسته شد تا یک مدیرمسوول جدید تعیین کنیم. بعد از این که مدیرمسوول را به‌طور رسمی معرفی کردیم و با سپردن تعهد مبنی بر رعایت پالیسی رسانه‌ای امارت اسلامی[حکومت فعلی]، به رادیو اجازه‌ی فعالیت دوباره داده شد.» باید گفت که در ( ۵ میزان) سال جاری خورشیدی کارمندان اداره‌ی استخبارات حکومت فعلی در دایکندی به دفتر رادیو نسیم در شهر نیلی، مرکز ولایت دایکندی، یورش برده و ابزار کاری کارمندان از جمله، تلفن‌های همراه و دستگاه‌های ثبت صدا را ضبط و دروازه‌ی این رادیو را«مهر و لاک» کردند. علاوه براین، سلطان‌علی جوادی مدیرمسوول، سیف‌الله رضایی و مجتبی  قاسمی دو خبرنگار این رسانه را بازداشت کرده که رضایی و قاسمی همان روز آزاد شدند؛ اما اداره‌ی محلی با تشکیل پرونده برای مدیرمسوول رادیو، او را به یک سال حبس محکوم کرد. مرکز خبرنگاران افغانستان با استقبال از بازگشایی رادیو نسیم، از مسوولان محلی می‌خواهد به آزادی فعالیت رسانه‌ها مطابق با قانون رسانه‌های همگانی که از سوی حکومت فعلی تایید شده است، احترام بگذارند و زمینه آزادی هر چه زودتر و بدون قید و شرط سلطان‌علی جوادی، مدیرمسوول سابق رادیو نسیم را فراهم کند. این مرکز تاکید کرد که درماده چهارم قانون رسانه‌های همگانی آمده است که هيچ شخص حقيقی يا حکمی نمی‌تواند فعاليت آزاد رسانه‌های خبری و يا معلوماتی را منع، تحريم، سانسور يا محدود نموده ويا طور ديگری درامور ونشرات رسانه های همگانی ومعلوماتی مداخله کند. حکومت فعلی از زمان تسلط دوباره بر افغا‌نستان، محدودیت‌های گسترده بر فعالیت رسانه‌ها و خبرنگاران وضع کرده‌اند‌.

در ادامه‌ی وضع محدودیت بر رسانه‌ها و تصویربرداری از نشست‌های مقامات حکومتی در قندهار، این‌بار محمدهاشم شهید ورور، رییس عمومی دعوت و ارشاد حکومت فعلی می‌گوید که کارمندان رسانه‌ها با گرفتن تصویر، مرتکب گناه کبیره می‌شوند. محمدهاشم شهید ورور این اظهارات را روز (سه‌شنبه، ۲ حوت) در نشستی در کابل مطرح کرد که خود در مقابل دوربین رسانه‌ها سخنرانی می‎کرد. وی تاکید کرد: «والله که تصویر گرفتن گناه کبیره است. والله که روز قیامت در حضور الله به شما امر می‌شود که به همه عکس‌هایی که گرفتید، نفس بدهید و شما عاجز هستید.» او در کنار این موضوع از خبرنگاران و کارمندان‌ رسانه‌ها خواسته است تا از تراشیدن ریش‌شان خودداری کنند. رییس عمومی دعوت و ارشاد حکومت سرپرست افزود: «ما دعوت می‌کنیم که نمایند‌گان رسانه‌ها ریش بگذارند و وقت‌شان را به گرفتن تصویر ضایع نکنند، تصویربرداری گناه کبیره است. ما از الله می‌خواهیم که به شما روزی حلال نصیب کند.» محمد هاشم شهید ورور در این نشست گفته بود که گذاشتن ریش واجب است و نباید تراشیده شود. او اضافه کرد: «کارمندان رسانه‌ای ‌هموطنان افغان ما هستند؛ اما به گناه دایمی تراشیدن ریش مرتکب اند و توجه بیشتر آنان به فساد می‌باشند.» این در حالی است که دو روز پیش ملا محمدشیرین آخوند، والی حکومت سرپرست برای قندهار با ارسال مکتوبی عنوانی تمامی مقام‌های ملکی و نظامی این حکومت در آن ولایت، از آنان خواسته‌ است تا از گرفتن عکس در نشست‌های رسمی و غیر رسمی خودداری کنند. همچنان از ادارات محلی قندهار خواسته شده است که گزارش‌های مربوط به فعالیت‌های‌شان را به صورت مکتوب و صوتی منتشر کنند.

در ادامه‌ی وضع محدودیت خبرنگاران و سانسور رسانه‌ها از سوی حکومت سرپرست، مرکز خبرنگاران افغانستان ممنوعیت عکس گرفتن و تصویربرداری از نشست‌های رسمی و غیررسمی مسوولان محلی حکومت فعلی در قندهار را یک اقدام «غیرقانونی و به‌شدت عقب‌گرایانه» عنوان کرده است. این نهاد با نشر اعلامیه‌‌ای گفته است که این دستور «سبب تشدید محدودیت در آزادی بیان، افزایش خودسانسوری و کاهش قابل ملاحظه‌ی دسترسی رسانه‌ها به اطلاعات» در قندهار می‌شود. در اعلامیه آمده است که مرکز خبرنگاران افغانستان خواستار تجدیدنظر فوری در مورد این دستور شده است. این مرکز گفت که در روزهای اخیر نسخه‌ای از یک مکتوب به امضای ملا شیرین آخوند، والی حکومت فعلی در قندهار منتشر شده است که در آن به مسوولان ملکی و نظامی حکومتی در این ولایت دستور داده شده است که در مجالس رسمی و غیررسمی خود از عکس گرفتن و تصویربرداری از «ذی‌روح» خودداری کنند. در ادامه آمده است که به مسوولان محلی حکومت سرپرست دستور داده شده است که فعالیت‌های خود را به‌صورت نوشتاری و صوتی نشر کنند. والی قندهار گفته است که این مکتوب از تاریخ صدور نافذ است و هر شخص باید در اداره‌ی خود آن را اجرایی کند. مرکز خبرنگاران افغانستان به نقل از خبرنگاران محلی قندهار نوشته است که این دستور اجرایی می‌شود و مسوولان حکومت سرپرست پس از صدور این دستور، حاضر به مصاحبه‌ی تصویری نشده‌اند. این مرکز تاکید کرد که این دستور، شانزدهمین دستور حکومت فعلی در راستای محدودیت آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها است. [caption id="attachment_10816" align="aligncenter" width="460"] عکس: مرکز خبرنگاران افغانستان[/caption] در اعلامیه آمده است که درماده چهارم قانون رسانه‌های همگانی که از سوی حکومت فعلی قابل اجرا خوانده شده است، آمده است که هيچ شخص حقيقی يا حکمی نمی‌تواند فعاليت آزاد رسانه‌های خبری و يا معلوماتی را منع، تحريم، سانسور يا محدود نموده و يا طور ديگری در امور و نشرات رسانه‌ها مداخله کند.

در ادامه‌ی سرکوب خبرنگاران و سانسور رسانه‌ها، مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرده است که منصور نیک‌مل، مدیرمسوول خبرگزاری «خامه‌پرس» پس از احضار در وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست، بازداشت شده است. مرکر خبرنگاران افغانستان به نقل از خوشنود نبی‌زاده، صاحب‌امتیاز «خامه‌پرس» نوشته است که منصور نیک‌مل حوالی ساعت ۱۱:۰۰ پیش‌ازچاشت روز گذشته (شنبه، ۲۸ دلو) به وزارت امر به معروف و نهی از منکر رفت و پس از آن از سرنوشت او به ما اطلاع نرسید و ما باور داریم که بازداشت شده است. در ادامه آمده است که وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی این خبرنگار را در پی نشر گزارشی مبنی بر کاهش حضور زنان در سطح شهر کابل پس از بازداشت‌های اخیر در پیوند به موضوع حجاب، احضار کرده بود. آقای نبی‌زاده تاکید کرد که در این گزارش به نگرانی‌های یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان و رینا امیری، نماینده‌ی ویژه آمریکا در امور زنان و حقوق‌‌بشر برای افغانستان اشاره شده و با چند زن جوان مصاحبه شده است. مرکز خبرنگاران می‌گوید که وزارت امر به معروف و نهی از منکر افزود که «خامه‌پرس» با این گزارش به دستورالعمل‌های حکومت فعلی بی‌اعتنایی کرده است‌. همچنین خبرگزاری «خامه‌پرس» با نشر پستی در حساب کاربری رسمی خود در ایکس، از ناپدیدشدن آقای نیک‌مل خبر داده و او را خبرنگار این رسانه معرفی کرده است. خبرگزاری خامه‌پرس نوشته است که آقای نیک‌مل پس از احضار توسط اداره‌ی امر به معروف و نهی از منکر ناپدید شده و آنان خواستار بازگشت فوری و ایمن او هستند. این خبرگزاری توضیح نداده است که خبرنگارش به چه دلیل احضار شده است. مرکز خبرنگاران افغانستان ضمن ابراز نگرانی از بازداشت این خبرنگار، از وزارت امر به معروف و نهی از منکر خواسته است که او را هرچه زودتر و بدون قید و شرط آزاد کند. مرکز خبرنگاران افغانستان از حکومت سرپرست خواسته است که به قانون احترام بگذارد و اجازه بدهد خبرنگاران مطابق با قانون رسانه‌ها که از سوی حکومت نیز قابل اجرا خوانده شده است، فعالیت کنند. مرکز خبرنگاران افغانستان گفته است که این پنجمین مورد از بازداشت خبرنگاران در یک ماه اخیر است که رسانه‌ای شده است.

رسانه‌های بین‌المللی گزارش داده‌اند که کبرا حسنی، یک روزنامه‌نگار افغان و همکارش به‌دلیل عبور غیرقانونی از مرز روسیه به اروپا از سوی دادگاه شهر سن‌پترزبورگ به دو سال زندان محکوم شدند. روزنامه محلی فونتانکا ناوقت شب گذشته (سه‌شنبه‌، ۲۴ دلو) در گزارشی نوشته است که این حکم بالای کبرا حسنی به اتهام تلاش برای ترک غیرقانونی روسیه به مقصد اتحادیه اروپا صادر شده است. در گزارش روزنامه محلی فونتانکا آمده است که این روزنامه‌نگار افغان که پس از تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان، به روسیه فرار کرده بود، دو سال را با همکارش در بازداشت سپری کردند و براساس حکم دادگاه، آنان دوباره به زندان نخواهند رفت. براساس اطلاعات موجود، آنان حدود دو سال پیش در شهر سن‌پترزبورگ روسیه بازداشت شده و قاچاقبر کبرا حسنی نیز به چهار سال زندان محکوم شده است. در ادامه آمده است که خانم حسنی پس از فرارش از افغانستان در یک برنامه انگلیسی زبان دانشگاه کی‌یف ثبت‌نام کرده بود، اما با آغاز حمله روسیه به اوکراین، تصمیم گرفت تا به اروپا برود. همچنین در گزارش آمده است که این روزنامه‌نگار افغان که پیش از سقوط کابل در سال ۱۴۰۰ با تلویزیون ملی افغانستان کار می‌کرد، اما اکنون با خطر اخراج اجباری از روسیه روبرو می‌باشد. طبق اطلاعات موجود، قرار است جلسه رسیدگی به پرونده تمدید بازداشت حسنی در یک مرکز نگه‌داری موقت، امروز (چهارشنبه، ۲۵ دلو) برگزار شود. باید گفت که اداره مهاجرت وزارت امور داخله روسیه پناهند‌گی حسنی را رد کرده است. این در حالی است که با تسلط حکومت سرپرست در افغانستان، شمار زیادی از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران افغان به دلیل تهدیدات به کشورهای دیگر پناهنده شدند.

همزمان با روز جهانی رادیو، یوناما یا هیأت معاونت سازمان ملل در افغانستان می‌گوید که تصور دنیایی بدون رادیو بسیار دشوار است. یوناما امروز (سه‌شنبه، ۲۴ دلو) در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که از «حق دسترسی به اطلاعات و آزادی بیان» در افغانستان حمایت می‌کند. در ادامه آمده است که با گذشت بیش از دو سال از تسلط حکومت فعلی در افغانستان، در حال حاضر ۱۵۰ شبکه‌ی رادیویی در کشور فعالیت دارند. در همین حال، رزا اوتونبایوا، رییس یوناما به مناسب این روز از رادیو کلید و رادیو مرسل در کابل دیدار کرده و گفت: «تصور جهان بدون رادیو بسیار دشوار است.» خانم اوتونبایوا از رادیو در افغانستان به‌عنوان منبع حیاتی خبر، تعلیم و تربیه و بحث‌های عمومی در نزدیک به یک قرن ستایش کرد. همچنین یونسکو یا سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد به این مناسبت اعلام کرد که با وجود تحولات و پیشرفت‌های جهانی، رادیو همچنان نقش مهمی در ارائه اطلاعات موثق فرامرزی به مردم دارد. یونسکو می‌گوید که رادیو با ارائه معلومات جوامع را توان‌مند نموده و علیه انتشار اطلاعات نادرست مبارزه می‌کند. این در حالی است که تا سال ۲۰۰۲ میلادی فقط «رادیو افغانستان» وجود داشت، اما پس از آن، طی دو دهه اخیر روند تأسیس رادیوهای خصوصی در کشور آغاز شد. باید گفت که در این مدت صدها رادیو در کابل و ولایات نشرات داشتند و زمانی تعداد رادیوهای خصوصی در افغانستان به ۳۰۷ پایه رسید. اما پس از بازگشت حکومت فعلی به قدرت، تعداد این رادیوها به‌طور بی‌سابقه‌ای کاهش یافته است. شماری از نهادهای بین‌المللی و ملی حمایت از خبرنگاران و رسانه‌ها، دلیل توقف نشرات این رادیوها را مشکلات اقتصادی، ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های پی‌هم حکومت سرپرست بر رسانه‌ها و خبرنگاران عنوان می‌کنند.