۵۰ نهاد حقوق بشری با نشر یک اعلامیه‌ای مشترک از کارزار حمایت از خبرنگاران اهل افغانستان در ایران، پاکستان و ترکیه استقبال کردند و خواستار توقف فوری اخراج اجباری و بازداشت آنان شدند. این نهادها با نشر اعلامیه‌ای خواسته‌اند که با اقدام فوری، امنیت و حق حیات خبرنگاران افغانستان را تضمین کنند. همچنین این سازمان‌های حقوق بشری در بخشی از اعلامیه‌اش نسبت به وضعیت زندگی روزنامه‌نگاران اهل افغانستان در این کشورها ابراز نگرانی کردند و تاکید کردند که این شرایط با تعهدات بین‌المللی کشورها نسبت به مهاجران در تضاد است. آنها خواستار بررسی کامل پرونده‌های این خبرنگاران و فراهم شدن امکان انتقال آنان به کشورهای امن شدند. این نهادها از سازمان‌های حامی خبرنگاران خواسته‌اند تا موارد نقض حقوق روزنامه‌نگاران افغان را مستندسازی کنند. این فعالان حقوق بشری از سازمان ملل خواسته‌اند برنامه‌ای ویژه و اضطراری برای اسکان و حفاظت از خبرنگاران افغانستانی در ایران، ترکیه و پاکستان اجرا کند. در بخشی از اعلامیه‌ آمده است: «هرگونه کوتاهی در این زمینه، چشم‌پوشی بر تهدید علیه آزادی، عدالت و کرامت انسانی خواهد بود.» بر اساس ماده‌ی هفدهم قانون امر به معروف و نهی از منکر که در ماه اسد سال گذشته توسط هبت‌الله آخوندزاده توشیح شد، نشر تصاویر جانداران ممنوع اعلام شده است. این ممنوعیت تا اکنون در ۱۷ ولایت به اجرا درآمده است. بر بنیاد شاخص جهانی آزادی رسانه‌ها در سال ۲۰۲۵ میلادی، افغانستان با امتیاز ۱۷.۸۸ در جایگاه ۱۷۵ قرار گرفته است، در حالی‌که در رده‌بندی سال ۲۰۲۴ در جایگاه ۱۷۸ قرار داشت. گزارش‌گران بدون مرز با نشر این رده‌بندی گفته است که در سال ۲۰۲۴ میلادی، دست‌کم ۱۲ رسانه به دلیل محدودیت‌ها مجبور به تعطیلی شدند.

همزمان با چهارمین سالروز روی کارآمدن حکومت سرپرست، سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان اعلام کرد که طی این چهار سال، ۵۳۹ مورد خشونت علیه خبرنگاران ثبت شده است که از این میان، ۴۸۷ مورد علیه خبرنگاران مرد و ۵۲ مورد دیگر علیه خبرنگاران زن بوده‌ است. این سازمان امروز (پنج‌شنبه، ۲۳ اسد) با نشر گزارشی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که این موارد خشونت شامل «حملات فیزیکی، لت‌وکوب، بازداشت و تهدید» می‌شود. در گزارش آمده است که به دنبال این خشونت و تهدیدها، ده‌ها رسانه فعالیت خود را متوقف کرده‌اند. در بخشی از گزارش آمده است که در حال حاضر ۱۰ خبرنگار در زندان‌های افغانستان به‌سر می‌برند و آزادی رسانه‌ها و فعالیت خبرنگاران در افغانستان با «تهدیدی» جدی روبرو است. سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان افزوده است که در چهار سال گذشته، ۲۰ کارمند رسانه‌ای کشته شده، ۲۰ تن دیگر زخمی شده و ۲۵۳ کارمند رسانه‌ای دیگر بازداشت شده‌اند. همچنین در گزارش آمده است که ۷۹ مورد تهدید، ۵۱۰ مورد ضرب و شتم، ۵۹ مورد رفتار غیرقانونی، ۵ مورد ربوده شدن، ۲ مورد اقدام به قتل و دیگر شکل‌های «خشونت» و سوءاستفاده نیز طی این چهار سال علیه خبرنگاران به ثبت رسیده است. در ادامه آمده است که طی چهار سال گذشته، دسترسی به اطلاعات محدود شده و نهادهای حامی خبرنگاران و رسانه‌ها نیز در این کشور، تحت فشار قرار گرفته و توان گزارش‌دهی شفاف از وضعیت موجود را ندارند.

رادیو نسیم در پی بازداشت مدیرمسوول و خبرنگارانش از سوی استخبارات حکومت سرپرست در ولایت دایکندی، اعلام کرده است که پس از ۱۳ سال فعالیت، اکنون فعالیت خود را به صورت کامل متوقف می‌کند. رادیو نسیم که در ولایت‌های دایکندی و بامیان نشرات داشت، با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری ایکس خود، از پایان فعالیت‌هایشان خبر داده است. در اعلامیه آمده است: «سیزده سال صدای امید، مهر، آگاهی و زندگی بودیم. از دل کوه‏ها، کوچه‌ها و قریه‌های دایکندی و بامیان از میان دردها و شادی‌ها، با شما بودیم. شنیدیم، گفتیم، گریستیم و خندیدیم. اما امروز، با قلبی پر از اندوه باید بگوییم: دیگر نمی‌توانیم ادامه دهیم.» رادیو نسیم به شنوندگان خود گفته است: «متوقف شدن نشرات ما به‌ معنای پایان عشق‌مان به این راه نیست؛ بلکه نشانی از زمانه‌ای‌ است که گاهی بی‌رحم‌تر از آن است که صداها را تاب بیاورد.» این رادیو در اعلامیه‌اش وعده داده است در صورت مساعد شدن شرایط، فعالیت خود را از سر گیرد. این در حالی است که استخبارات‌ حکومت فعلی روز چهارشنبه هفته‌ی گذشته، برای چندمین‌بار سلطان‌علی جوادی، مدیرمسوول و سیف‌الله رضایی و مجتبی قاسمی، خبرنگاران این رسانه را بازداشت و پس از چند ساعت آزاد کرد. مسوولان محلی حکومت فعلی در ولایت دایکندی، پیش از این نیز چندین‌بار مدیرمسوول و خبرنگاران این رسانه را بازداشت کرده و دفتر آن را بسته بودند. رادیو نسیم از رسانه‌های محلی در دایکندی و بامیان بود که موضوعات مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را در این دو ولایت پوشش می‌داد و مخاطبان زیادی را جذب کرده بود.

«نی» یا نهاد حمایت‌کننده از رسانه‌های آزاد افغانستان درتازه‌ترین مورد از وضعیت خبرنگاران افغانستانی گیرمانده در ایران ابراز نگرانی کرده و خواهان انتقال آنان به یک کشور سوم شده است. این نهاد با نشر اعلامیه‌ای گفته است که علاوه بر تهدیدات موشکی اسرائیل، موجی از گفتمان‌ها بر ضد شهروندان افغانستان در ایران در حال شکل‌گیری است. نهاد نی از دفاتر سازمان ملل متحد و نهادهای حقوق بشری خواسته است که زمینه انتقال امن خبرنگاران افغانستانی به یک کشور دیگر را فراهم کنند. نهاد حمایت‌کننده از رسانه‌های آزاد افغانستان همچنان خاطرنشان کرده است که بازگشت خبرنگاران به افغانستان با تهدیدات همراه خواهد بود. همچنین براساس معلومات موجود، دست‌کم سه شهروند افغانستان در پی حملات هوایی اسراییل بر ایران کشته شده‌اند. قابل ذکر است که پس از تسلط مجدد حکومت سرپرست بر افغانستان، شماری از خبرنگاران از ترس انتقام‌گیری به کشورهای همسایه به ویژه به ایران و پاکستان پناه برده‌اند.

سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان در تازه‌ترین مورد اعلام کرده است که در پی افزایش درگیری‌ها بین اسراییل و ایران، خبرنگاران افغانستان در ایران با موج تازه‌ای از خشونت، تعقیب و بی‌سرنوشتی روبرو شدند. اين سازمان امروز (سه‌شنبه، ۲۷جوزا) با نشر اعلامیه‌ای گفته است که فضای سیاسی، امنیتی و اجتماعی برای پناه‌جویان و خبرنگاران افغانستان در ایران به‌شدت تنگ‌تر شده است. در اعلامیه آمده است که خبرنگاران که به دلایل تهدیدات امنیتی و فشارهای سیاسی به ایران پناه آورده‌اند، اکنون نه‌تنها با خطر بازداشت و اخراج مواجه‌اند، بلکه حتا جان‌شان نیز در حملات دو طرف تهدید می‌شود. سازمان حمایت از خبرنگاران در بخشی از اعلامیه‌اش، از نهادها و سازمان‌های بین‌المللی حامی خبرنگاران خواسته است که هرچه عاجل‌تر زمینه‌ی انتقال، اسکان مجدد و حفاظت فوری خبرنگاران افغانستان ساکن در ایران را فراهم سازند. همچنین در بخش از اعلامیه آمده است که نهاد حامی خبرنگاران از جامعه‌ی جهانی خواستار اقدام فوری و عملی برای نجات جان خبرنگاران افغانستان در ایران شده‌ است. این در حالی است که ایران در سال جاری خورشیدی اخراج مهاجران افغانستانی را به‌صورت چشم‌گیر افزایش داده و مدارک اقامتی میلیون‌ها مهاجر را باطل کرده است. جمهوری اسلامی ایران «برگه سرشماری» حدود دو میلیون مهاجر افغانستانی را باطل اعلام کرده و به این افراد پس از دو بار مراجعه به دفاتر موسوم به «دفتر کفالت» کارت خروج می‌دهد. اخراج مهاجران افغانستانی از ایران در یک ماه اخیر شدت بیشتری گرفته است و اکثر اخراج‌شدگان خانواده‌هایی هستند که سال‌ها در ایران زندگی کرده‌اند.

سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان اقدام اخیر حکومت سرپرست مبنی ‌بر ممنوعیت حضور خبرنگاران زن بدون «محرم» در محل کارشان در ننگرهار را «زن‌ستیزانه» خواند و آن را به شدت محکوم کرده است. این سازمان با نشر اعلامیه‌ای گفته است که این تصمیم نقض آشکار حقوق اساسی زنان و همچنان ضربه‌ای جدی به آزادی رسانه‌ها و مشارکت زنان در اطلاع‌رسانی است. سازمان حمایت از خبرنگاران تاکید کرده است: «زنان خبرنگار با وجود تمامی چالش‌ها و تهدیدها، همواره نقش برجسته‌ای در انعکاس صدای مردم، به‌ویژه زنان و اقشار آسیب‌پذیر ایفا کرده‌اند.» «کمیته دادخواهی بانوان خبرنگار» سازمان حمایت از خبرنگاران، افزوده است که منع زنان از حضور بدون «محرم» در محل کارشان، زمینه حذف تدریجی آنان از صحنه رسانه‌ای کشور را فراهم می‌کند. این سازمان از ملل متحد و نهادهای حامی رسانه‌ها خواسته است در برابر سیاست‌های «زن‌ستیزانه» سکوت نکنند و برای حمایت از حضور آزاد، مؤثر و امن زنان در رسانه‌ها اقدام کنند. سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان می‌گوید: «ما از مقامات می‌خواهیم تا به جای اعمال محدودیت‌های خودسرانه و تبعیض‌آمیز، زمینه مشارکت برابر و محترمانه زنان را در تمامی عرصه‌ها، به ویژه در رسانه‌ها، فراهم سازند. ادامه این روند تنها موجب انزوای بیشتر افغانستان در سطح بین‌المللی خواهد شد.» این در حالی است که منابع محلی می‌گویند که ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت ننگرهار گفته است که خبرنگاران زن نمی‌توانند بدون محرم به محل کار خود بروند. ریاست اطلاعات و فرهنگ در ننگرهار علاوه بر ممنوعیت حضور زنان خبرنگار بدون محرم در محل کار، محدودیت‌هایی را برای حضور آنها در برنامه‌های زنده با مردان نیز وضع کرده است. حکومت سرپرست به تدریج محدودیت‌ها بر رسانه‌ها، خبرنگاران به ویژه خبرنگاران زن را افزایش داده است. در برخی ولایت‌ها، نشر تصاویر زنده از رسانه‌ها ممنوع شده که در نتیجه آن، شماری از تلویزیون‌های محلی فعالیت خود را متوقف کردند.

مرکز آزادی بیان (FSH) درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که سال ۲۰۲۴ میلادی یکی از خون‌بارترین سال‌ها برای روزنامه‌نگاران در جهان بود و طی این سال، دست‌کم ۱۲۴ خبرنگار در ۱۸ کشور جان باخته‌اند. این مرکز با نشر اعلامیه‌ای گفته است که به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات، نشستی را به منظور بررسی وضعیت آزادی بیان و رسانه‌ها در افغانستان و روزنامه‌نگاری در جوامع دموکراتیک در کانادا برگزار کرده است. در اعلامیه آمده است که این نشست با حضور مسوولان نهاد‌های حامی رسانه‌های کانادایی، استادان دانشگاه، دانشجویان و شماری از خبرنگاران کشور در شهر تورنتوی کانادا برگزار شده است. مرکز آزادی بیان در ادامه تاکید کرده است که در این نشست به فرصت‌های موجود در جوامع دموکراتیک برای ژورنالیزم و محدودیت‌های موجود در جوامع سرکوب‌گر پرداخته شد. در ادامه آمده است که اشتراک‌کنندگان این نشست در مورد «تلاش‌های خبرنگاران افغانستان برای حفظ ژورنالیزم، چالش‌ها و محدودیت‌های جدی علیه رسانه‌ها و خبرنگاران» نیز گفتگو کردند. همچنین اعلامیه به نقل از باب ری، سفیر و نماینده دایمی کانادا در سازمان ملل که در این نشست شرکت کرده، نوشته است: «جهان با تهدید بزرگی روبرو است و رسانه‌ها در بسیاری از کشورها به گونه‌ای سیستماتیک هدف قرار می‌گیرند.» نماینده دایمی کانادا در سازمان ملل، از جامعه‌ی جهانی خواسته که با اتحاد و همبستگی از این ارزش‌های بنیادین دفاع کند. مرکز آزادی بیان نوشته که از ریچل پالفر، رییس سازمان روزنامه‌نگاری برای حقوق بشر (JHR)، به‌خاطر نقش برجسته این نهاد در حمایت و تسهیل روند انتقال خبرنگاران افغانستان و ربابه محمدی، هنرمند اهل افغانستان، به‌منظور دفاع از حقوق زنان و دختران افغانستان تقدیر شده است. همچنین سازمان روزنامه‌نگاری برای حقوق بشر گفته که از زمان بازگشت حکومت فعلی به قدرت، تا اکنون بیش از ۲۴۰۰ خبرنگار و فعال حقوق بشر افغانستانی را به کانادا منتقل کرده است. مرکز آزادی بیان از دولت کانادا و نهادهای حامی رسانه‌ها خواسته علاوه بر تقویت حمایت از خبرنگاران، زمینه‌ی کاریابی و انتقال‌ خبرنگاران افغانستان را از کشورهای پاکستان، ایران و ترکیه فراهم سازد.

همزمان با روز جهانی مطبوعات، ریچارد بنت، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان از حکومت سرپرست خواسته است که تمامی خبرنگاران بازداشت‌شده را آزاد کنند. آقای بنت امروز (شنبه، ۱۳ ثور) با نشر پیام تصویری در حساب کاربری ایکس خود گفته است که پس از تسلط دوباره‌ی حکومت فعلی بر افغانستان، خبرنگاران با خشونت و بازداشت مواجه شده‌اند و رسانه‌ها سانسور شده و به‌سوی تعطیلی سوق یافته‌اند. وی تاکید کرده است که زنان خبرنگار به دلیل جنسیت‌شان بیش از دیگران در معرض خطر و بدرفتاری قرار دارند. همچنین او در ادامه از جامعه‌ی جهانی خواستار حمایت از خبرنگاران افغانستانی در تبعید شده و تاکید کرده است که حکومت فعلی باید به آزادی رسانه‌ها احترام بگذارند. در همین حال، یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل در افغانستان نیز اعلام کرده است که رسانه‌های آزاد و مستقل در افغانستان در حال فرسایش‌اند. این نهاد بین‌المللی هشدار داده است: «چالش‌های فرا راه رسانه‌‌ها از اعمال محدودیت‌ها توسط مقامات حاکم گرفته تا معضلات اقتصادی و مالی، دسترسی شهروندان به اطلاعات حیاتی را به ‌طور جدی با خطر مواجه ساخته است.» همچنین مرکز خبرنگاران افغانستان نیز در گزارش سالانه خود اعلام کرده بود که حدود ۱۰ تن از خبرنگاران در زندان‌های حکومت فعلی به‌سر می‌برند. این مرکز گفته است که هفت نفر از آنان از هفت ماه تا سه سال زندان محکوم شده‌اند.

سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان اعلام کرده است که پولیس پاکستان، فرشته سدید، خبرنگار زن اهل افغانستان را بازداشت و به زندان منتقل کرده است. این سازمان با نشر اعلامیه‌ای برخورد پولیس پاکستان با مهاجران و خبرنگاران را تهدیدی علیه آزادی بیان خواند و خواستار آزادی فوری فرشته سدید شده است. سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان نسبت به وضعیت خبرنگاران اهل افغانستان در پاکستان و تهدید بازداشت آن‌ها از سوی پولیس این کشور، ابراز نگرانی کرد. در ادامه آمده است که پولیس پاکستان فرشته سدید، خبرنگار زن اهل افغانستان را عصر روز (دوشنبه، ۲۵ حمل) در خانه‌اش در اسلام‌آباد بازداشت کرده است. فرشته سدید پیش‌تر خبرنگار رادیو بهار در ولایت کاپیسا بود و بدون مدارک اقامت در پاکستان زندگی می‌کرد. در بخشی از این اعلامیه آمده است: «چنین اقداماتی وضعیت کنونی خبرنگاران افغانستانی را وخیم‌تر می‌سازدُ خبرنگارانی که به‌دلیل تهدیدها و محدودیت‌های تحمیل‌شده، ناچار به ترک کشور شده‌اند.» این نهاد از سفارت‌خانه‌ها و نهادهای بین‌المللی خواسته است تا روند بررسی پرونده‌های خبرنگاران افغانستانی را تسریع کرده و برنامه‌های حمایت از آنان را گسترش دهند. همچنین سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان تاکید کرده است: «امنیت، آزادی و کرامت انسانی خبرنگاران افغانستانی باید فراتر از محاسبات سیاسی در نظر گرفته شود و اقدامات فوری و عملی برای تأمین امنیت آنان اتخاذ گردد.» قابل ذکر است که مقام‌های پاکستانی از آغاز دور تازه‌ای از اخراج مهاجران بدون مدرک افغانستانی خبر داده‌اند. موج نخست این اخراج‌ها در اواخر سال ۲۰۲۳ میلادی، هزاران خانواده را ناچار به بازگشت به افغانستان کرد. افغانستان در چند دهه‌ی اخیر یکی از بالاترین آمارهای مهاجرت غیرقانونی را داشته است و کشورهای همسایه، از جمله ایران و پاکستان، میزبان شمار زیادی از این مهاجران هستند. پس از به قدرت رسیدن حکومت سرپرست، شماری از روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق زن، نیروهای نظامی پیشین، وکیلان، قاضی‌ها و زنان معترض، از ترس انتقام‌گیری، مجبور به فرار به پاکستان شدند.

مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرده است که امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست در ولایت‌های بدخشان، بغلان و نیمروز به رسانه‌های محلی دستور داده است که از نشر تصاویر زنده‌جان خودداری کنند. این مرکز با نشر اعلامیه‌ای گفته است که با ابلاغ این ممنوعیت در بدخشان، بغلان و نیمروز، شمار ولایت‌هایی که نشر تصاویر زنده‌جان در آنها ممنوع شده، به ۱۰ ولایت رسیده است. در ادامه آمده است که مأموران امر به معروف حکومت فعلی در این سه ولایت به مسوولان رسانه‌ها گفته‌اند که با توجه به قانون امر به معروف و نهی از منکر، نشر تصاویر زنده‌جان ممنوع است. این ممنوعیت در ماده هفدهم قانون امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست که در ماه اسد سال گذشته توسط ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر حکومت توشیح شد، آمده است. در اعلامیه آمده است که یافته‌های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد از زمان نشر این قانون، ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان در دست‌کم هفت ولایت دیگر از جمله قندهار، تخار، بادغیس، هلمند، ننگرهار، نورستان و فراه نیز  به طور رسمی ابلاغ و اجرا شده است. هر چند بررسی های مرکز خبرنگاران نشان می دهد که در این اواخر محدودیت نشر تصویر و مصاحبه تصویری تا حدودی در برخی از این ولایات کاهش یافته است اما گسترش این ممنوعیت به ولایات بدخشان، بغلان و نیمروز و برخی شواهد در شماری از ولایات دیگر به این نگرانی دامن زده است که ممکن است این محدودیت‌ها همچنان گسترش یابد. مرکز خبرنگاران افغانستان با ابراز نگرانی جدی نسبت به ابلاغ ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان در ولایات بدخشان، بغلان و نیمروز، نسبت به پیامد تشدید سرکوب رسانه‌ها در کشور هشدار می‌دهد. در ادامه آمده است که ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان، تلویزیون‌ها را از روند اطلاع‌رسانی حذف می‌کند و بر محدودیت‌های کاری دیگر رسانه‌ها به ویژه رادیوها که به طور قابل توجه در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند می‌افزاید. مرکز خبرنگاران افغانستان از مقام‌های تصمیم گیرنده در قندهار و وزارت امر به معروف و نهی از منکر اداره حاکم می‌خواهد که در دستور منع نشر تصاویر زنده‌جان تجدید نظر کنند و با لغو سایر دستورالعمل‌های رسانه‌ای که در بیشتر از سه سال اخیر به موازات قانون رسانه‌ها ابلاغ و اجرایی شده‌اند، اجازه بدهند رسانه‌ها از آزادی عمل مطابق با قانون رسانه‌های کشور برخوردار شوند و خبرنگاران بتوانند آزادانه و بدون ترس کار کنند. همچنین ممنوعیت نشر تصاویر در کابل نیز در برخی وزارت‌ها و ادارات اجرا شده است.