وزارت تحصیلات عالی حکومت سرپرست افغانستان اعلام کرده است که به ۲۶ هزار طلبه و عالم دینی پس از اخذ امتحان مدارک لیسانس و ماستری (عالیه و عالمیه) اعطا می‌کند. این وزارت با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری ایکس خود گفته است که روند اخذ این امتحان از روز (شنبه، ۲۲ جدی) آغاز شده و برای شش روز ادامه خواهد داشت. در اعلامیه‌ی وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی آمده است که این امتحانات در ۳۱ ولایت کشور برگزار می‌شود و به ۱۵ هزار طلبه و عالم دینی مدرک ماستری (عالمیه) و به ۱۱ هزار نفر دیگر مدرک لیسانس (عالیه) داده می‌شود. همچنین ندا محمد ندیم، سرپرست وزارت تحصیلات عالی گفته است که این امتحانات برای مشخص‌شدن سطح علمی «علمای کرام» راه اندازی شده است. قابل ذکر است که حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره بر افغانستان، بارها چنین امتحاناتی برگزار کرده‌اند و به عالمان دینی، مدارک دانشگاهی اعطا کرده‌اند‌. شماری از منتقدان و آگاهان سیاسی می‌‌گویند که حکومت فعلی برای جابه‌جایی افراد خود در ادارات دولتی افغانستان، تلاش می‌کنند که به فارغ‌التحصیلان مدارس دینی تحت کنترل خود مدارک دانشگاهی اعطا کنند. حکومت فعلی در بیش از سه سال اخیر ده‌ها مدرسه دینی در افغانستان ایجاد کرده‌اند و در تلاش جذب جوانان به این مدارس هستند. همچنان هبت‌الله آخوندزاده، رهبر حکومت فعلی، چندی پیش در قندهار گفته بود که به طور کامل از مدارس جهادی حمایت می‌کند. وزارت تحصیلات عالی درحالی برای هزاران تن مدرک لیسانس و ماستری می‌دهد که حکومت سرپرست پس از تسلط دوباره بر افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از رفتن به مکتب منع کردند و سپس درهای دانشگاه‌ها را نیز به‌روی دختران بستند. همچنان در تازه‌ترین اقدام، تحصیل دختران در انستیتوت‌های طبی را نیز منع کرده‌ است و به این ترتیب دختران را به‌صورت کامل از دسترسی به آموزش رسمی محروم کرده است. در کنار آن زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند.

شماری از پژوهشگران و استادان دانشگاه‌ها در نامه‌ای سرگشاده به سازمان ملل متحد گفته‌اند که حکومت سرپرست افغانستان دانشگاه‌ها را از فعالیت‌های علمی و آموزشی آزاد محروم کرده‌اند. شماری از پژوهشگران و استادان دانشگاه‌های افغانستان در این نامه از وضعیت بحرانی آموزشی و تحقیقاتی در کشور هشدار داده و خواستار توجه بیشتر به تهدیدات و خطرات زندگی خود شدند. این نامه به زبان انگلیسی نوشته و از سوی ۱۶ نفر از استادان دانشگاه‌های افغانستان امضاء و به آدرس سازمان ملل متحد فرستاده شده است. آنان به وضعیت امنیتی دانشگاه‌ها و اخراج استادان اشاره کرده و گفته‌اند که حکومت فعلی در تلاش برای ایجاد فضای همگان‌سازی و تبدیل دانشگاه‌ها به مدارس دینی می‌باشد. پژوهشگران و استادان دانشگاه‌ها در این نامه تاکید کردن که حکومت فعلی با ایجاد اصلاحات خودسرانه و اعمال سیاست‌های سخت‌گیرانه، دانشگاه‌ها را از فعالیت‌های علمی و آموزشی آزاد محروم کرده است. در نامه آمده است که حکومت فعلی اساتید و پژوهشگرانی که دیدگاه‌های مخالف با ایدئولوژی این گروه دارند را از دانشگاه‌ها اخراج کرده و آن‌ها را تهدید به ترور یا بازداشت کرده است. این استادان که بسیاری از آن‌ها در زمینه‌های علوم اجتماعی، رسانه‌ها و مطالعات فرهنگی فعالیت دارند، می‌گویند که شرایط فعلی برای ادامه‌ی فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی در افغانستان غیرممکن شده است. همچنین آنان خواستار همکاری بین‌المللی برای حفاظت از امنیت و ادامه‌ی کارهای علمی خود در خارج از افغانستان شدند. این استادان در ادامه از سازمان ملل متحد خواستند تا توجه بیشتری به وضعیت آن‌ها داشته باشند و همچنین خواستار کمک کشورهای میزبان برای فراهم کردن فرصت‌های جدید جهت ادامه‌ی فعالیت‌های علمی و آکادمیک‌شان شدند. در حالی استادان دانشگاه‌ها از وضع محدودیت انتقاد می‌کنند که حکومت سرپرست پس از تسلط دوباره بر افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از رفتن به مکتب منع کردند و سپس درهای دانشگاه‌ها را نیز به‌روی دختران بستند. همچنان حکومت فعلی در تازه‌ترین اقدام، تحصیل دختران در انستیتوت‌های طبی را نیز منع کرده‌ است و به این ترتیب دختران را به‌صورت کامل از دسترسی به آموزش رسمی محروم کرده است. در کنار آن زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند.

مسوولان وزارت معارف حکومت سرپرست می‌گویند که اولویت حکومت فعلی برای تقویت کیفیت آموزش در افغانستان، مدارس دینی می‌باشد. مولوی کرامت‌الله آخندزاده، معاون آموزش‌های اسلامی وزارت معارف در کارگاه ارتقای ظرفیت آموزشی و مهارت‌های حرفه‌ای آموزگاران مدارس دینی این وزارت گفته است که تمرکز اصلی دولت بر تقویت مدارس دینی و افزایش کیفیت آموزش در این مدارس است. آخندزاده افزود: «الحمدالله ما در افغانستان هزاران مدرسه دینی داریم.» او تاکید کرده است که نخستین شرط افزایش کیفیت آموزش در مدارس دینی، جذب بهترین آموزگاران است. رسانه‌ها گزارش داده است که کارگاه‌های مشابه در ۳۴ ولایت افغانستان راه‌اندازی شده است تا مدارس دینی تقویت شوند و از آموزگاران و طلاب این مراکز حمایت بیشتری به عمل بیاید. وزارت معارف در حالی بر تقویت مدارس دینی تمرکز کرده است که تحصیل دختران بالاتر از کلاس ششم در افغانستان ممنوع است و زنان و دختران از تحصیل در دانشگاه و اشتغال نیز محروم‌اند. بر اساس آمار وزارت معارف، هم‌اکنون در افغانستان ۲۱ هزار و ۲۵۷ مدرسه دینی و جهادی و ۱۸ هزار و ۳۳۷ مدرسه عمومی فعالیت می‌کنند. با تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان، ضمن اینکه به دستور ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر حکومت فعلی، مدارس جهادی در سراسر افغانستان برپا شدند. همچنین محدودیت‌های روزافزون برای زنان از جمله محروم کردن آنان از تحصیل و اشتغال باعث شده است، دولت‌های جهان حکومت فعلی را به رسمیت نشناسند. مقام‌های سازمان ملل متحد برای توصیف وضعیت زنان در افغانستان بارها از عبارت «آپارتاید جنسیتی» استفاده کرده‌اند و شورای امنیت، شورای حقوق بشر و مجمع عمومی سازمان ملل متحد با برگزاری نشست‌های متعدد، از سران حکومت فعلی خواسته‌اند فرمان‌ها علیه زنان را لغو کنند، اما در سه سال گذشته هیچ یک از این فرمان‌های محدودکننده لغو نشده‌اند. باید گفت که در آخرین مورد، یک هفته پیش، خالد حنفی، وزیر امر به معروف و نهی از منکر، در یک سخنرانی در جمعی از مردم شرق افغانستان گفت بر اساس قوانین اسلامی است، زنان حتی هنگام ادای نماز هم حق ندارند با صدای بلند سبحان‌الله و الحمدالله بگویند.

وزارت معارف حکومت سرپرست در تازه‌ترین مورد اعلام کرده که ۱۹ هزار و ۶۶۹ مدرسه دینی در سراسر کشور ایجاد شده است. مولوی کرامت‌الله آخندزاده، معین تعلیمات اسلامی وزارت معارف امروز (چهارشنبه، ۲۱ سنبله) در برنامه حساب‌دهی دولت به مردم در مرکز اطلاعات رسانه‌های حکومت گفته است هم اکنون ۳ میلیون ۶۸۷ هزار و ۲۰۰ تن مصروف فراگیری تعلیمات اسلامی هستند. آقای آخندزاده گفت که ۱۰ میلیون و ۹۱۴ هزار دانش‌آموز در مکاتب دولتی و خصوصی مصروف آموزش هستند. او تاکید کرد که طی یک سال گذشته، ۳۱۶ مکتب دولتی و خصوصی در کشور ایجاد شده است. گفتنی است که پس از روی کار آمدن حکومت سرپرست، ایجاد مدرسه‌های دینی در کشور افزایش یافته است. همچنین معین تعلیمات اسلامی از تعلیمات خاص و فراهم سازی زمینه آموزش در ۱۸ ولایت برای ۴۸۴ طفل معیوب و معلول نیز خبر داده و گفت که در این ولایات برای ۳ هزار و ۸۴۴ دانش آموز معلول وسایل و امکانات درسی نیز مهیا شده است. وی از چاپ و توزیع ۱۶ میلیون و ۱۸۸ هزار و ۹۳۹ جلد کتب درسی برای دانش آموزان صنف اول تا دوازدهم و به تعداد ۶۱۷ هزار و ۹۷۸ جلد کتب درسی برای مراکز تعلیمات اسلامی، در یک سال اخیر اطلاع داده و افزود که به تعداد ۲۹۴ هزار و ۶۴۱ جلد کتب سواد آموزی نیز در سراسر کشور چاپ و توزیع شده است. وی از برگزاری برنامه‌های ارتقای ظرفیت برای ۲۴۸ هزار و ۱۱۳ کارمند وزارت اعم از مامورین و معلمان نیز خبر داد. آقای آخندزاده از تلاش‌های این وزارت در راستای بازنگری و اصلاح کتب و مفردات درسی و همچنین بررسی کیفیت عرضه خدمات در نهادهای تعلیمی طی سال گذشته نیز اطلاع داد. در همین حال قاری منصور احمد حمزه، سخنگوی وزارت معارف در پاسخ به پرسش‌ خبرنگاران در رابطه با بازگشایی مکاتب بالاتر از صنف ششم دختران گفت: «ما به معلومات سخنگوی مرکزی حکومت در مورد بازگشایی مکاتب دختران اکتفا نموده و می‌گویم که تا امر ثانی تعطیل است.» مقامات این وزارت از پرداخت معاش اساتید خانه نشین زن به مبلغ ۵ هزار افغانی به صورت ماهانه نیز خبر داده و گفتند که مجموعا بیش از ۷ صد هزار تن در حال آموزش تعلیمات دینی در کشور هستند که زنان و دختران را نیز شامل می‌شود. در حالی وزارت معارف از ایجاد مدارس دینی در کشور خبر می‌دهد که حکومت سرپرست پس از بازگشت به قدرت در افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از تحصیل محروم و سپس دانش‌جویان دختر را از رفتن به دانشگاه‌ها دولتی و خصوصی و آموزشگاه‌های خصوصی منع کردند. باید گفت که محدودیت‌‌های حکومت فعلی، باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. سازمان ملل متحد و جامعه‌ی جهانی در سه سال اخیر بارها خواستار لغو ممنوعیت حق آموزش و کار زنان در افغانستان شده‌اند، اما حکومت سرپرست تا اکنون به این خواست‌ها اعتنا نکرده است.

با وجود منع آموزش دختران بالاتر از صنف ششم و گسترش مدارس جهادی (دینی) در سراسر افغانستان، مولوی عبدالکبیر، معاون رییس الوزرای حکومت سرپرست می‌گوید که فارغان نهادهای تحصیلی کشور، باید علوم دینی را فراگیرند. مولوی عبدالکبیر این اظهارات را در مراسم فراغت طلاب مدرسه جامعه الایمان کابل مطرح کرده و گفت که حکومت فعلی «حمایت مردم را دارد» و با داشتن «۳۸ نمایندگی سیاسی در جهان»، در انزوای بین‌المللی نیست. حساب کاربری ارگ در ایکس نوشته است که حکومت فعلی به مدارس دینی توجه ویژه دارد و همچنان می‌خواهد که علوم عصری نیز در افغانستان توسعه یابد. او تاکید کرد: «فاصله میان مدارس و مکاتب باید از بین برود و جوان فارغ التحصیل علوم عصری با علوم دینی نیز مجهز شود.» معاون رییس الوزرا، حکومت پیشین را متهم کرد که در افغانستان کارهای بنیادین عام المنفعه انجام نداده است اما حکومت فعلی پروژه‌های زیربنایی را در عرصه‌های احداث بندهای بزرگ و کوچک به منظور مهار آب‌ها، ساخت سرک‌ها و سایر پروژه‌های بنیادی راه اندازی کرده است. باید گفت که حکومت فعلی در نصاب درسی مکاتب افغانستان تغییرات آورده و تعداد مضامین دینی را افزایش داده است. حکومت فعلی همچنان صدها مدرسه دینی در افغانستان ایجاد کرده است. در حالی مولوی عبدالکبیر بر گسترش آموزش در مدارس جهادی تاکید می‌کند که بیش از دو سال می‌شود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده‌ است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند. علی‌رغم واکنش‌ها و محکومیت‌های جهانی، حکومت سرپرست تا اکنون از تصمیم‌شان درباره‌ی آموزش زنان و دختران عقب‌نشینی نکرده‌اند. حکومت فعلی کار زنان در ادارات دولتی و غیردولتی را نیز منع کرده است.

مولوی حبیب‌الله آغا، وزیر معارف حکومت سرپرست می‌گوید که بازسازی مکاتب، تقویت سیستم آموزشی و ایجاد مدارس دینی در سراسر افغانستان از اولویت‌های این وزارت می‌باشد. وزارت معارف با نشر خبرنامه‌ای گفته است که وزیر معارف این موضوع را در دیدار با هیأت و بزرگان قومی ولایت پکتیا، در کابل مطرح کرده است. در خبرنامه آمده است که در این دیدار، هیأت قومی پکتیا با سرپرست وزارت معارف، در پیوند به وضعیت معارف، رسمی شدن مدارس دینی، بازسازی ساختمان‌های مکاتب برای شاگردان و موضوعات مرتبط به تعلیم‌ و تربیه بحث و گفتگو کردند. در ادامه آمده است که آنان از سرپرست وزارت معارف دعوت کرده تا جهت بررسی وضعیت تعلیم‌ و‌ تربیه به آن ولایت سفر کند. براساس معلومات این خبرنامه وزیر معارف ضمن ابراز خرسندی از این دیدار افزوده است که بازسازی مکاتب، تقویت سیستم آموزشی و ایجاد مدارس دینی در سراسر کشور در اولویت برنامه‌های این وزارت قرار دارد و رهبری وزارت معارف در تطبیق آن متعهد می‌باشد. مولوی حبیب‌الله آغا گفت که وزارت معارف تلاش می‌کند در حد امکانات دست داشته به مشکلات تعلیم‌ و تربیه ولایت پکتیا توجه کند و در وقت معین به آن‌ها رسیدگی نماید. در حالی وزیر معارف از تقویت سیستم آموزش، بازسازی مکاتب و ایجاد مدارس دینی سخن می‌زند که بیش از دو سال می‌شود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده‌ است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند. علی‌رغم واکنش‌ها و محکومیت‌های جهانی، حکومت سرپرست تا اکنون از تصمیم‌شان درباره‌ی آموزش زنان و دختران عقب‌نشینی نکرده‌اند. حکومت فعلی کار زنان در ادارات دولتی و غیردولتی را نیز منع کرده است.

با وجود وضع محدودیت‌های شدید بر آموزش دختران در مکاتب و دانشگاه‌های افغانستان، خلیل‌الرحمان حقانی، سرپرست وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان حکومت سرپرست در تازه‌ترین اظهار نظرش گفته است که در مدارس دینی در کنار آموزش‌های دینی، «افکار جهادی و نظامی نیز آموزش» داده شود. وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان حکومت فعلی با نشر خبرنامه‌ای گفته است که آقای حقانی این اظهارات را در مراسم فراغت شاگردان مدرسه‌ی جهادی در ولایت پکتیا بیان کرده است. وی تاکید کرد که مدرسه‌ها و مساجد مراکز اسلام هستند و حفاظت و گسترش آن مسوولیت همه است. در خبرنامه آمده است: «خلیل‌الرحمان حقانی از علما خواست تا در مدارس غیر از آموزش‌های دینی، به طلاب افکار جهادی و نظامی نیز آموزش داده شود تا باشد هر زمان آماده‌ی دفاع از اسلام و کشور باشند.» همچنین او در سخنرانی‌اش بر گسترش و تقویت مدارس در روستاها نیز تاکید کرده است. این در حالی است که پس از روی کار آمدن حکومت سرپرست در افغانستان شمار مدارس جهادی و مذهبی چندین برابر شده است. اخیرا خبرهای «جایگزینی» مدارس مذهبی دخترانه و پسرانه به جای مکاتب معمول از سوی حکومت فعلی با واکنش‌های گسترده مواجه شده است و سازمان دید‌بان حقوق بشر آن را «کاملاً غیرقابل قبول» خوانده است. در حالی بر گسترش مدارس جهادی در افغانستان تاکید می‌شود که  بیش از دو سال می‌شود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده‌ است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند. علی‌رغم واکنش‌ها و محکومیت‌های جهانی، حکومت سرپرست تا اکنون از تصمیم‌شان درباره‌ی آموزش زنان و دختران عقب‌نشینی نکرده‌اند. حکومت فعلی کار زنان در ادارات دولتی و غیردولتی را نیز منع کرده است.