فوبیا (Phobia) ترسی است غیرواقعی، شدید و طولانی مدت از یک جسم، شخص و یا موقعیتی خاص که نوعی از اختلالات اضطرابی به شمار می‌رود. فردی که مبتلا به فوبیا می‌باشد ممکن است مدام در تلاش باشد تا از چیزی که باعث بروز ترس در او می‌شود دوری کند و یا آن وضعیت را با اضطراب و ناراحتی فراوان تحمل کند. برخی از فوبیاها خاص و محدود هستند که فرد می‌تواند با دور کردن عامل هراس افکن از خود به زندگی معمولی خود ادامه دهد. برای مثال ممکن است کسی صرفا از عنکبوت‌ها(arachnophobia)  بترسد که در این حالت می‌تواند با ایمن کردن محیط زندگی‌اش از ورود عنکبوت‌ها محرک ایجاد ترس را کاملا از بین ببرد. بعضی دیگر از فوبیاها در مکان‌ها یا موقعیت‌های گسترده‌تر دردساز می‌شوند. برای مثال علائم ترس از ارتفاع (acrophobia) می‌تواند با نگاه کردن به بیرون از پنجره یا با رانندگی بر روی پل‌های مرتفع بروز کند. ترس از فضاهای بسته یا تنگناهراسی(claustrophobia)  می‌تواند با سوار شدن در آسانسور یا استفاده از سرویس‌های بهداشتی کوچک تشدید شود. افرادی که این فوبیاها را دارند ممکن است نیاز به تغییرات چشمگیر در زندگی شان داشته باشند در موارد شدید فوبیا می‌تواند عامل تعیین کننده‌ی اشتغال، محل کار، مسیر رانندگی، فعالیت‌های اجتماعی و محیط زندگی فرد باشد. علائم فوبیا یا هراس زدگی: فوبیاهای کودکی عموما بعد از سن پنج سالگی و قبل از ده سالگی رخ می‌دهند و معمولا مدت کوتاهی دوام دارند. فوبیاهای با دوام بیشتر بعد از دوران کودکی آغاز می‌شوند خصوصا در پایان دهه‌ی دوم زندگی. فوبیاهای بزرگسالان بصورت عموم چندین سال طول می‌کشد و احتمال اینکه به خودی خود رفع شوند کم است و نیاز به مداخله و کمک یک درمانگر دارند. بدون درمان مناسب فوبیاها می‌توانند ریسک بروز سایر بیماری‌های روانی خصوصا اختلالات اضطرابی و افسردگی را افزایش دهند. علائم فوبیا: احساس بیش از اندازه ناراحت کننده و مداوم ترس یا اضطراب که با جسم، فعالیت یا موقعیت خاصی بروز می‌کند. احساسات غیرمنطقی و یا نامتناسب با تهدیدات واقعی (اگرچه هر کسی ممکن است از یک سگ آزاد و تهدید کننده بترسد اما فرد مبتلا به فوبیا ممکن است از یک سگ آرام و تحت کنترل فرار کند.) اجتناب و دوری از جسم، فعالیت و یا موقعیتی که فوبیا را تشدید می‌کند. چون افرادی که فوبیا دارند تشخیص می‌دهند که ترس‌شان بیش از اندازه است و به این دلیل اغلب از علائمی که دارند احساس خجالت می‌کنند و برای جلوگیری از این خجالت زدگی از موارد محرک و یا تشدید کننده دوری می‌کنند. علائم جسمی مرتبط با اضطراب مانند: لرزش بدن، تپش قلب، عرق کردن، تنگی نفس، گیجی، تهوع و یا علائم دیگری که منعکس کننده‌ی پاسخ «جنگ یا گریز» بدن نسبت به وضعیت‌های خطرساز هستند. تشخیص فوبیا: برای تشخیص ابتلا به فوبیا باید به یک فرد متخصص در زمینه‌ی اختلالات روانی و سلامت روان مراجعه شود تا با پرسش و گرفتن تاریخچه درمورد علائم فعلی و سابقه‌ی فردی و خانوادگی بتواند به نتیجه‌ی قطعی و درستی دسترسی پیدا کند. خصوصا این موضوع مهم است که آیا اعضای خانواده‌ سابقه‌ی فوبیا داشته اند یا نه. شما ممکن است هر تجربه یا ترومایی را که سبب ایجاد فوبیا شده است ( حمله‌ی یک سگ، گیر ماندن در آسانسور و ...) را گزارش کنید. در زمینه‌ی عکس العمل‌های‌تان و افکار و احساس‌تان در هنگام مواجهه با وضعیت هراسناک می‌تواند مفید باشد و توضیح دهید که برای اجتناب از موقعیت‌های ترسناک چه  کارهایی انجام می‌دهید و با وجود فوبیا در زندگی‌تان محیط زندگی و کاری‌تان را چگونه تنظیم کرده اید و چقدر تحت تاثیر بیماری تان قرار دارید. پیشگیری از فوبیا: هیچ راه قطعی برای جلوگیری از آغاز یک فوبیا وجود ندارد. با این حال درمان درست و به موقع می‌تواند بسیار کمک کننده باشد و در زمینه‌ی رفع علائم منفی و تاثیرشان روی زندگی شما یاری‌تان کند. درمان فوبیا: در زمینه‌ی فوبیاهای خاص درمان شناختی رفتاری می‌تواند مفید باشد. خصوصا در حالتی که درمان از راه حساسیت زدایی منظم وارد عمل شود که به آن مواجهه درمانی نیز گفته می‌شود. در این روش شما به تدریج با پای خود و تحت شرایط کنترل شده در معرض چیزی قرار می‌گیرید که از آن می‌ترسید زیرا وقتی شما در مقابل عامل ترس خود قرار بگیرید، می‌آموزید چگونه از طریق آرامش، کنترل تنفس یا سایر راهبردهای کنترل اضطراب بر ترس خود غلبه کنید. ( به خاطر داشته باشید که روش مواجهه سازی باید با حضور و نظارت فرد حرفه‌ای صورت بگیرد و نباید سرخود این روش را روی فرد اعمال کرد. زیرا می‌تواند عوارض زیانباری به بار بیاورد.) اگر شما دچار نوعی فوبیای اجتماعی باشید (ترس از سخنرانی در حضور عموم، ترس از دیده شدن و ...) ممکن است پزشک شما از روش دارو درمانی و گفتار درمانی با شما پیش برود زیرا داروها می‌توانند لرزش دستان، تپش قلب و دمای بدن تان را کنترل کنند و به این ترتیب تا حد زیادی می‌توانید بر هشیاری خود هنگام حضور در اجتماع تسلط داشته باشید، البته با تاکید مجدد بر اینکه درمان‌های مشاوره‌ای نیز در کنار داروها انجام می‌شوند. سخن پایانی: اگر ترس‌ها و اضطراب‌های‌تان به گونه‌ای هستند که آرامش و زندگی شما را دچار اخلال کرده اند و یا موقعیت اجتماعی و شغلی‌تان را در معرض خطر قرارداده اند، پس بهتر است بدانید در این مرحله شما نیاز به راهنمایی و کمک یک فرد متخصص و درمانگر دارید، زیرا می‌توانید با اقدام به موقع از بروز سایر مشکلات و تشدید علائم‌تان جلوگیری کنید. امروزه با وجود استرس‌های فراوان در زندگی شخصی و شغلی‌مان هر یک از ما در معرض ابتلا به انواع اضطراب‌ها و استرس‌ها قرار داریم پس با توجه به سلامت روان‌مان و علائم هشدار دهنده‌ای که ممکن است از خودمان دریافت کنیم به یاری ذهن و روان‌مان بشتابیم چون همه‌ی ما شایسته‌ی داشتن ذهنی آرام هستیم. نویسنده: مرضیه بهروزی «روانشناس بالینی»

هیچ زن و شوهری به دنبال یک رابطه شکست خورده و ناسالم نیست. هر زوجی دوست دارد که در کنار همسرش بهترین زندگی را رقم بزند. هر دو تلاش می‌کنند بانی ناراحتی یکدیگر نشوند و به هر دلیلی خلق مشکل نسازند زیرا زوج‌ها به خوبی بر این حقیقت واقف هستند که زندگی مشترک، نیازمند همکاری مشترک در تمام بخش‌ها است و در صورت تک‌روی، خودرای بودن و یا دعوای همیشگی، چیزی از عشق و علاقه باقی نمی‌ماند. گاهی زن‌ها یا مردان متوجه این نمی‌شوند که رفتار اشتباهی را انجام داده اند و مجدد آن کار را تکرار می‌کنند. سعی کنید با همسر خود رفیق باشید تا بتوانید به راحتی اشتباهات و خطاهای همدیگر را گوش زد کنید. آگاهی از رایج‌ترین اشتباهات به شما کمک می‌کند تا با خودداری از انجام آن‌ها، زندگی مشترک خود را از تغییرات منفی حفظ کنید. بروز اشتباه زوج‌ها در زندگی مشترک مانند هر انسان دیگری اجتناب‌ناپذیر است. اما در مواردی با زیاد شدن این اشتباهات، زندگی زناشویی و خانواده دچار آسیب می‌شود. قطعا زوج‌هایی که سال‌ها از ازدواج‌شان می‌گذرد، خوب می‌دانند که زندگی مشترک بالا و پایین دارد. اما زوج‌هایی که تازه ازدواج کرده‌اند و هنوز در پیچ‌وخم‌های زندگی زناشویی آب‌دیده نشده‌اند، شاید در برخورد با اختلافاتی که گاه در زندگی مشترک اجتناب‌ناپذیرند، احساس کنند که ازدواج‌شان در مسیر سرازیری قرار گرفته است. تداوم یک رابطه در چنین شرایطی تا حد زیادی به درک طرفین و نوع واکنش‌شان بستگی دارد. البته برای پیشگیری از بروز چنین حالتی بهتر است خودتان را فراموش نکنید. به ظاهر و سلامت خود رسیدگی کنید، برای انجام کارهایی که دوست دارید، وقت بگذارید و به اهداف خود برسید. همچنین لازم است با همسرتان ارتباط برقرار کنید. در مورد احساسات و نیازهای خود با همسرتان صحبت کنید و به حرف‌های او نیز گوش دهید. در مجموع تعادل را حفظ کنید. بین مسئولیت‌های خانه و خانواده و نیازهای خود تعادل برقرار کنید. بسیاری از دختران و پسران جوان‌ و کم‌تجربه با این ادعا ازدواج می‌کنند که دیوانه‌وار عاشق هستند. اما این احساس آتشین در بسیاری مواقع خیلی زود فروکش می‌کند. ازدواج امری دشوار و جدی است و تنها درصورتی پایدار خواهد بود که طرفین با تأمل و تعمق کافی تصمیم به ازدواج بگیرند. پس اگر تصمیم به ازدواج دارید، سعی کنید همه‌ی جوانب را با دقت کامل بسنجید. پیش از ازدواج باید اطمینان حاصل کنید که آمادگی پذیرش مسئولیت‌های زندگی مشترک را دارید و قاطعانه حاضرید که رابطه‌تان را در مسیر رشد و تعالی پیش ببرید. روان‌شناسی مدرن بر این باور است که قوانین سفت‌وسخت در مورد امور منزل می‌تواند دلیل طلاق باشد. چنین قوانینی باعث می‌شوند که خانه به‌جای یک مکان گرم ‌و نرم به مکان شغل دوم تبدیل شود. بهتر است که خلاقیت به خرج بدهید. کمی شوخی و خوش‌مزگی می‌تواند فعالیت‌های عادی منزل را که به روزمرگی آلوده شده‌اند، بازی‌گونه و هیجان‌انگیز کند. خلاصه اینکه سخت نگیرید. اگر دیگر در انتهای روز هیچ رمقی برای‌تان باقی نمانده است، چه اشکالی دارد گاهی اوقات هم به‌جای اینکه خودتان آشپزی کنید، از بیرون غذا سفارش بدهید یا مثلا با همسرتان به یک کافه‌ی دنج بروید و نظافت منزل را به بعد موکول کنید. خیلی عالی است اموری مانند نظافت منزل را با انجام بازی‌های رقابتی به فعالیتی مفرح تبدیل کنید و مثلا قرار بگذارید که هرکس سریع‌تر گردگیری کرد برنده باشد و اگر دوست داشتید، جایزه هم تعیین کنید. روابط نزدیک با کسانی که در آستانه‌ی طلاق هستند نیز می‌تواند روی ازدواج‌تان تأثیر منفی بگذارد، به‌ویژه اگر در شرایط‌ و دلایل طلاق‌شان دچار سوتفاهم شده باشید. خطر از آنجایی آغاز می‌شود که زندگی خودتان را در قیاس با زندگی نافرجام دوستان و آشنایان‌تان قرار بدهید و به این نتیجه برسید که موارد مشترک زیادی در روابط خودتان با همسرتان و آن زوج شکست‌خورده وجود دارد. هستند کسانی که با این قیاس‌ها و نتیجه‌گیری‌ها به سرشان می‌زند همان‌طور که آن زوج دیگر طلاق گرفتند، به زندگی مشترک خودشان نیز هیچ امیدی نیست. واقعیت این است که اگر مشکلی با همسرتان دارید، حتی درصورتی‌که با این قبیل زوج‌های به ‌اصطلاح خطرزا رفت‌وآمد نکنید، باز هم مشکلات‌تان با همسرتان به‌قوت خود باقی خواهد ماند، به این معنی که قطع رابطه راه‌حل قطعی این مسئله نیست. روابط نزدیک‌تان را همیشه باید حفظ کنید و این‌طور نباشد که رابطه‌ی دوستی‌تان با کسی فقط محدود به قبل یا بعد از طلاقش باشد. برای اینکه زندگی مشترک‌ یک زوج از طلاق دوستان و آشنایان‌‌شان آسیب نبیند، زن و شوهر باید با یکدیگر روراست باشند و افکار و احساسات‌شان را به هم بگویند. اگر فضای مثبتی در زندگی مشترک‌تان برقرار باشد، آن‌وقت هیچ عامل یا بهانه‌ی خارجی نمی‌تواند رابطه‌تان را خراب کند. برخی از زوج‌ها گاه با خود می‌گویند اگر همسرمان ما را دوست داشته باشد هر کاری می‌کند البته اینکه انسان برای کسانی‌که دوست‌شان دارد و برایش مهمند دست به هر کاری می‌زند، اما این دلیل نمی‌شود از این ویژگی سوءاستفاده شود. ما باید بتوانیم منطقی فکر کنیم و همواره مانند دو فرد بالغ از هم انتظار داشته باشیم. عاشق‌بودن نباید سبب شود تا از طرف مقابل چیز‌هایی بخواهیم که او را آزمایش کنیم و زیرفشار بگذاریم. برخی زوج‌ها گمان می‌کنند یک رابطه خوب رابطه‌ایست که در آن هیچ‌گونه اختلاف دیدگاهی وجود نداشته باشد و اوضاع همیشه در وضعیت سفید و صلح باشد چیزی که شدنی نیست. برخی از بحث فراری‌اند، چون فکر می‌کنند هرگونه مشاجره نشان‌دهنده بدبودن رابطه است و بوی خطر می‌آید درصورتی‌که اصلا این‌گونه نیست. اگر نگرش خود را تغییر دهید حتی بحث و مشاجره می‌تواند به رابطه کمک هم بکند، چون هم تنش‌ها را تخلیه می‌کند و هم وقتی بتوانید احساسات‌تان را بدون توهین یا ترس از جدایی مطرح کنید به طرف مقابل اعتماد بیش‌تری خواهید کرد. بهتر است بدانید از دید روان‌شناسان رابطه بدون تنش بسیار خطرناک‌تر از رابطه‌ایست که همسران در آن با هم بحث می‌کنند. در دنیا حتی خوشبخت‌ترین زوج‌ها هم با هم بحث می‌کنند.