بخش زنان سازمان ملل متحد در افغانستان درتازه‌ترین مورد وضعیت زنان و دختران برگشت‌کننده از ایران و پاکستان را بحرانی توصیف کرده است. این سازمان با نشر گزارشی تحت عنوان «هشدار جنسیتی» در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که زنان و دختران تقریباً یک‌سوم بازگشت‌کنند‌گان از ایران در سال ۲۰۲۵ میلادی و حدود نیمی از بازگشت‌کنندگان از پاکستان را تشکیل می‌دهند. قابل ذکر است که زنان و کودکان در میان بازگشت‌کنندگان، آسیب‌پذیرترین گروه‌های اخراج شده به شمار می‌روند و سازمان ملل این بحران را یک «آزمون برای انسانیت جمعی» خوانده و از جامعه‌ی جهانی خواسته است تا بودجه حمایت از زنان و دختران بازگشت‌کننده را افزایش دهند. در بخشی از گزارش آمده است که از سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی، بیش از ۲.۴۳ میلیون افغانستانی بدون مدارک از ایران و پاکستان بازگشته‌اند که بیش از ۱.۱ میلیون نفر از آنها تنها در سال جاری از ایران بازگشته‌اند. این در حالی است که زنان پس از بازگشت به افغانستان با محدودیت‌های گسترده مانند ممنوعیت تحصیل، محرومیت از حق کار و تبعیض جنسیتی روبرو خواهند بود که وضعیت آنان را به‌شدت شکننده و آسیب‌پذیر می‌سازد. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه‌ی حکومت سرپرست روند اخراج مهاجران افغانستان از ایران را «بسیار شدید» و «آزاردهنده» توصیف کرده و می‌گوید که این روند در حالی آغاز شد که آمادگی برای پذیرش بازگشت‌کنندگان در کشور وجود نداشت. آقای متقی این اظهارات را روز (یک‌شنبه، ۲۹ سرطان) در نشستی در کابل مطرح کرده و از اخراج گسترده مهاجران از ایران به شدت انتقاد کرده است. وی تاکید کرده است که حکومت فعلی بارها خواستار بازگشت تدریجی شده و در دیدارش با مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور ایران نیز این موضوع را مطرح کرده است. سرپرست وزارت خارجه افزوده است: «مهاجران باید به کشورشان برگردند، مگر نه با بی‌عزتی، نه به شکلی که به آبرو، مال و عزت شان توجه نشود، باید بیایند، مگر به شکل آبرومندانه، باید بیایند، لیکن به تدریج.» همچنین او در بخشی از صحبت‌هایش از کمک‌های مردمی به مهاجران اخراج‌شده از ایران قدردانی کرد و خواستار تداوم آن شد. وی با اشاره به نیازهای این مهاجران در بخش‌های مختلف، خواستار کمک سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای جهان شد. امیرخان متقی از کشورهای همسایه به ویژه ایران و پاکستان خواست که بر اساس «برادری اسلامی و اصول همجواری» با مهاجران برخورد کنند. مقام‌های حکومت فعلی می‌گویند روزانه بیش از ۳۰ هزار مهاجر از ایران اخراج و وارد افغانستان می‌شوند. این اخراج‌ها در حالی پس از جنگ ایران و اسراییل شدت یافته است که افغانستان با بحران شدید حقوق بشری و انسانی مواجه ا‌ست و بسیاری از اخراج‌شد‌گان، از جمله زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر در معرض خطر واقعی نقض حقوق بشر قرار دارند.

ریچارد بنت، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که آنان شاهد بحران حقوق بشری فاحش در این کشور هستند. آقای بنت روز (جمعه، ۲۷ سرطان) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که اخراج گسترده افغانستانی‌ها، از جمله پناه‌جویان، از ایران و پاکستان تعجب‌آور است. او افزوده است که تهدیدهای واقعی برای اخراج افغانستانی از کشورهای دیگر نیز وجود دارد. گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر تاکید کرده است که دولت‌هایی که مسوولیت‌های اخلاقی و قانونی خود را فراموش کرده‌اند، باید مسیر خود را تغییر دهند. در همین حال، کارشناسان سازمان ملل اخراج گسترده مهاجران افغان از ایران و پاکستان را محکوم کرده و خواهان توقف فوری این روند شده‌اند. کارشناسان سازمان ملل متحد تاکید کرده است که از آغاز سال جاری میلادی، بیش از ۱.۹ میلیون افغانستانی از ایران و پاکستان اخراج شده‌اند. اخراج مهاجران افغانستانی، واکنش‌های گسترده داخلی و بین‌المللی را به دنبال داشته است. طبق گزارش‌ها، دولت ایران در روزهای اخیر، هزاران مهاجر فاقد مدارک قانونی را اخراج کرده و آنان را بدون هیچ‌گونه حمایتی در مرزها رها می‌کند.

به دنبال اخراج گسترده مهاجران اهل افغانستان از ایران، رزا اوتونبایوا، نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل در افغانستان و رییس یوناما، خواهان رسیدگی فوری به وضعیت بازگشت‌کننده‌گان شده است. یوناما امروز (سه‌شنبه، ۲۴ سرطان) با نشر اعلامیه‌ای گفته است که اوتونبایوا به مرز اسلام‌قلعه در هرات، جایی که روزانه ده‌ها ‏هزار مهاجر از ایران وارد افغانستان می‌شوند، سفر کرده و با مهاجران دیدار داشته است. خانم اوتونبایوا هشدار داده است که باید زنگ خطر برای جامعه جهانی به صدا درآید؛ چون که حکومت سرپرست به‌تنهایی قادر به جذب موج عظیم بازگشت‌کنندگان نمی‌باشد. او افزوده است که مدیریت بازگشت‌کنند‌گان فراتر از توان نهادهای امدادرسان است. وی تاکید کرده است: «این یک آزمون برای وجدان جمعی ماست. افغانستان، کشوری که هم‌اکنون با خشکسالی و بحران مزمن انسانی مواجه است، نمی‌تواند به‌تنهایی این شوک را جذب کند.» طبق معلومات اعلامیه، در کشوری که ۷۰ درصد جمعیت آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند، بازگشت بیش از ۱.۴ میلیون مهاجر وضعیت را وخیم‌تر خواهد کرد. رییس یوناما خطاب به جامعه‌ی جهانی گفته است: «روی خود را برنگردانید. بازگشت‌کنندگان نباید به حال خود رها شوند. آنچه اکنون شاهدش هستیم، پیامد مستقیم بی‌پاسخ ماندن مسوولیت‌های جهانی است.» همچنین در بخشی از اعلامیه آمده است که خانواده‌های مهاجر به‌جای تجربه لحظه‌ی مثبت ‏به‌خاطر برگشت به کشورشان، با ملال، آسیب‌های روانی و ‏بی‌سرنوشتی گسترده روبه‌رو می‌شوند.‏ رییس یوناما تصریح کرد که افغانستان که از گذشته با خشک‌سالی و بحران ‏بشری مواجه است، توانایی تحمل تلاطم ناشی از موج تازه‌ای برگشت ‏مهاجران را ندارد.‏ او بر اهمیت کمک‌های بی‌درنگ برای ادغام مجدد بازگشت‌کنندگان ‏تاکید کرده است و می‌گوید که شواهد ابتدایی حاکی از آن است که ثبات ‏جامعه‌ی برگشت‌کننده مستلزم طرح و تطبیق برنامه‌های فوری ‏معیشتی و سرمایه‌گذاری روی زیربناهای اجتماعی است.‏ رزا اوتنبایوا هشدار داده است که عدم اتخاذ اقدامات فوری، ضایع‌شدن ‏پول به‌جامانده از برگشت‌کنندگان در کشور میزبان و فشار روی ‏بازار کار، آوارگی مجدد و خطر بی‌ثباتی بیشتری را به‌دنبال ‏خواهد داشت.‏ در حال حاضر روند اخراج مهاجران از ایران به‌شدت ادامه دارد. ‏عمده‌ی بازگشت‌کنندگان خانواده‌های مهاجر هستند. بیکاری و نبود ‏مسکن چالش جدی برگشت‌کنندگان عنوان می‌شود.‏

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در تازه‌ترین مورد هشدار داده است که تا پایان سال میلادی، سه میلیون مهاجر اهل افغانستان از ایران و پاکستان به کشور بازمی‌گردند؛ روندی که بحران انسانی را تشدید می‌کند. عرفات جمال، نماینده کمیساریای عالی سازمان ملل در افغانستان این اظهارات را روز (جمعه، ۲۰ سرطان) در یک نشست خبری آنلاین از کابل مطرح کرده و گفته است که تا اکنون بیش از ۱.۶ میلیون مهاجر، عمدتاً از ایران، به کشور بازگشته‌اند. آقای جمال در ادامه تاکید کرد: «بازگشت‌ها به‌شکل بی‌نظم، تحقیرآمیز و گسترده جریان دارد و بسیاری از این خانواده‌ها خسته، آشفته و ناامید به افغانستان می‌رسند.» براساس آمار سازمان ملل، تنها از مسیر مرز اسلام‌قلعه، روزانه بیش از ۳۰ هزار نفر وارد افغانستان می‌شوند. کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان گفته است که در واکنش به این وضعیت، اقداماتی اضطراری برای تامین آب، خدمات بهداشتی، تغذیه و واکسیناسیون برای هزاران نفر در روز آغاز شده است. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل تاکید کرده است که این روند، بدون برنامه‌ریزی و آماده‌گی کافی، می‌تواند وضعیت آسیب‌پذیر هزاران خانواده اهل افغانستان را بیشتر از پیش بحرانی کند و خواستار کمک‌های فوری بشردوستانه شده است. سازمان ملل متحد و نهادهای بین‌المللی خواستار کمک‌های مالی فوری برای رسیدگی به مهاجران و جوامع میزبان آنان شده است. قابل ذکر است که پس از جنگ ایران و اسرائيل، جمهوری اسلامی روند اخراج گسترده مهاجران افغانستانی را روی دست گرفته است. تهران می‌گوید که تنها مهاجران افغان بدون مدرک را اخراج می‌کند اما مهاجران گزارش می‌دهند که پولیس مدارک آن‌ها از جمله ویزا و پاسپورت‌شان را پاره کرده و با وجود اسناد قانونی آن‌ها را اخراج کرده‌اند.

رسانه‌های ایرانی درتازه‌ترین مورد گزارش داده‌اند که فرماندهی انتظامی این کشور دستور اخراج تمام مهاجران غیرقانونی اهل افغانستان را صادر کرده است. خبرگزاری مهر امروز (جمعه، ۶ سرطان) با نشر گزارشی گفته است که احمدعلی گودرزی، فرمانده مرزبانی فراجا، دستور اخراج مهاجران اهل افغانستان از ایران را خواست مردم عنوان کرده است. در ادامه آمده است که طبق دستور، هرگونه منزل و ملکی که به شهروندان‌های افغانستان اجاره داده شود، قول‌نامه آن باطل خواهد بود. این در حالی است که ایران در دو روز گذشته بیش از ۶۰ هزار مهاجر اهل افغانستان را از طریق مرزهای هرات اخراج کرده است. دفتر والی در هرات اعلام کرده است که روز (‏پنج‌شنبه، ۵ سرطان)، برای دومین روز متوالی بیش از ۳۰ ‏هزار مهاجر از طریق مرز اسلام قلعه به کشور بازگشته‌اند.‏ روز چهارشنبه نیز بیش از ۳۰ هزار نفر وارد هرات شده بودند. در خبرنامه‌ی دفتر والی در هرات آمده است که کمیته ‏امور مهاجران در مرز، برای رسیدگی به بازگشت‌کنندگان ‏تدابیر لازم و ضروری را روی ‌دست گرفته است.‏ به گفته‌ی این دفتر، بازگشت‌کنندگان پس از دریافت خدمات ‏ابتدایی به مناطق اصلی‌شان انتقال داده می‌شوند‎.‎ چندی پیش، مقام‌های ایرانی تاکید کرده بودند که روند اخراج مهاجران افغان در روزهای اخیر چهار برابر افزایش یافته است. در همین حال، مهاجران به‌ویژه زنان و فعالان حقوق بشر از اخراج گسترده ابراز نگرانی کرده و خواهان حمایت نهادهای بین‌المللی شده‌اند. براساس گزارش‌ها، پولیس ایران تلفن‌های همراه مهاجران افغان را به اتهام جاسوسی بررسی می‌کند.

نهاد حفاظت مدنی و عملیات‌های بشردوستانه‌ی نمایندگی اتحادیه‌ اروپا درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که بیش از ۲۳ میلیون نفر در افغانستان به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند و این وضعیت به‌ویژه برای زنان و دختران به‌شدت وخیم است. این نهاد اروپایی با نشر ویدیویی در حساب کاربری ایکس خود گفته است که آینده‌ی میلیون‌ها زن و دختر در افغانستان به‌دلیل محرومیت از حق آموزش، فرصت‌های شغلی و دست‌رسی به خدمات ابتدایی، نامعلوم است. نهاد حفاظت مدنی و عملیات‌های بشردوستانه‌ی نمایندگی اتحادیه‌ اروپا در این ویدیو نسبت به افزایش بازگشت مهاجران اهل افغانستان و دشواری‌های دسترسی آنان به کمک‌های بشردوستانه هشدار داده است. همچنین در بخشی از این ویدیو آمده است که بازگشت اجباری و دوام بحران بشری در افغانستان، زنان و کودکان را در برابر گرسنگی، سوءتغذیه و خشونت آسیب‌پذیرتر ساخته است. نهاد حفاظت مدنی و علمیات‌های بشردوستانه اتحادیه اروپا به نقل جیویا بندتی، یکی از کارمندان این نهاد در افغانستان، گفته است که حدود ۴.۸ میلیون نفر با خطر اخراج اجباری به افغانستان مواجه‌اند و شرایط بسیار دشواری در انتظار آن‌هاست. وی تاکید کرده است: «هر روز شاهد بازگشت صدها خانواده از پاکستان و ایران هستیم. ما می‌دانیم که آن‌ها با کم‌ترین دارایی بازمی‌گردند و آینده‌ای سخت در پیش دارند.» براساس آمار سازمان ملل متحد ۲۳.۷ میلیون نفر در افغانستان نیازمند کمک‌های بشردوستانه هستند. هم‌چنان ۴۸ درصد جمعیت افغانستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند. گفته می‌شود که بیش‌تر آمار نیازمندان کمک‌های بشردوستانه زنان و دختران هستند.

آژانس‌های سازمان ملل متحد و سازمان‌های غیردولتی برای افغانستان از جامعه‌ی ‏جهانی خواسته‌اند که در کنار مردم این کشور ایستاده و برای جلوگیری از ‏وخامت بیشتر وضعیت و بحران بشری اقدام کنند. اوچا یا دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل با نشر اعلامیه‌ای گفته است که مردم ‏افغانستان پس از چهار دهه جنگ ویرانگر، با یک بحران عمیق و مداوم روبرو هستند که ناشی از شوک‌های ‏اقلیمی، توسعه‌نیافتگی، آوارگی و کاهش حمایت بین‌المللی می‌شود. در اعلامیه آمده است که محدودیت‌های شدید حکومت سرپرست بر حقوق زنان و ‏دختران افغانستان هم آسیب‌پذیری‌های موجود را بدتر کرده است. اوچا افزوده است که افزایش میزان ازدواج کودکان، خشونت مبتنی بر ‏جنسیت و کار کودکان از پیامدهای این محدودیت‌ها است.‏ در بخشی از اعلامیه آمده است که در حالی که مقام‌های دفاتر سازمان ملل طی یک ‏نشست دو روزه گرد هم آمده، آژانس‌های سازمان ملل و سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی و ملی فعال در افغانستان از جامعه‌ی جهانی می‌خواهند که در ‏همبستگی با مردم افغانستان بایستند و برای جلوگیری از وخامت بیشتر وضعیت ‏شکننده اقدام کنند‎.‎ دفتر سازمان ملل در افغانستان نیز گفته است که نشست مقام‌های این سازمان، فرصت مهمی برای گفتگوی همه‌جانبه در مورد نیازهای ‏اساسی و تعامل سیاسی است. ‏ این دفتر گفته است که علی‌رغم رقابت چند بحران جهانی، همبستگی با افغانستان ‏همچنان حیاتی است.‏ در اعلامیه آمده است که تقریباً در ‏نیمه سال ۲۰۲۵، برنامه نیازهای بشردوستانه و پاسخ‌گویی در افغانستان، تنها ۱۸ ‏درصد تمویل شده است.‏ همچنین اوچا در بخشی از اعلامیه از کمک‌کنندگان درخواست کرده تا بودجه انعطاف‌پذیر و به موقع را برای ‏طرح پاسخ‌گویی و نیازهای بشردوستانه افزایش دهند. ‏زیرا بدون مداخله سریع، پیشرفتی که به سختی از طریق سال‌ها ‏کمک اختصاصی به دست آمده است، از دست خواهد رفت. این در حالی است که آمریکا بزرگترین کمک‌کننده به افغانستان بود که کمک‌هایش پس از روی‌کارآمدن ‏دونالد ترامپ قطع شد.‏ همزمان کمک‌های سایر کشورهای کمک‌کننده به افغانستان نیز کاهش یافته است.‏

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که در پی کامل تعلیق کمک‌های خارجی آمریکا دست‌کم ۴۲۰ مرکز صحی در سراسر افغانستان تعطیل شده‌اند. این نهاد با نشر گزارشی گفته است که تعطیلی این مراکز، ۳.۰۵ میلیون نفر را در ۳۰ ولایت افغانستان متأثر کرده است. سازمان بهداشت جهانی با نشر نموداری از تاثیرات تعلیق کمک‌های آمریکا بر ارائه خدمات صحی در افغانستان نوشته است که از ماه فبروری تا اکنون فعالیت دست‌کم ۲۲ نهاد اجرایی همکار با این سازمان متوقف شده است. در ادامه آمده است که در پی تعلیق کمک‌های آمریکا ۱۱ مرکز صحی در کابل، ۶۷ مرکز در مناطق مرکزی، ۸۰ مرکز در شرق، ۶۲ مرکز در شمال‌شرق، ۴۹ مرکز در شمال، ۷۰ مرکز در جنوب‌غرب، ۳۴ مرکز در جنوب و ۴۷ مرکز در غرب کشور تعطیل شده‌اند. گزارش هشدار داده است که توقف کمک‌های آمریکا تاثیرات منفی بر دسترسی مردم به خدمات صحی نجات‌بخش در افغانستان گذاشته است. همچنین این سازمان در بخشی از گزارشش از اهداکنندگان خواست که برای جلوگیری از «وخامت بیشتر اوضاع بشری»، بودجه جایگزینی را به مراکز صحی افغانستان اختصاص دهند. این درحالی است که آمریکا پس از روی‌کارآمدن دونالد ترمپ، کمک‌های خارجی خود را تعلیق کرد. این کشور بزرگترین کمک‌کننده به افغانستان بود. به‌تازگی صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در افغانستان هشدار داده است که به دلیل کاهش بودجه، ۶.۳ میلیون نفر که بیشتر آنان زنان و دختران هستند، دسترسی به مراقبت‌های صحی ضروری را از دست خواهند داد. پیش‌تر سازمان جهانی صحت در افغانستان هشدار داده بود که به‌دلیل کمبود بودجه، ۸۰ درصد مراکز صحی تحت حمایت این سازمان در افغانستان تعطیل خواهند شد.

اوچا یا دفتر هماهنگ‌کننده‌ی کمک‌های بشردوستانه‌ی سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که با توجه به کاهش چشم‌گیر بودجه، روند کمک‌رسانی مجددا اولویت‌بندی شده است. اوچا امروز (سه‌شنبه، ۲۳ ثور) در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که اهداف اولیه برای رسیدگی به شدیدترین نیازهای ۱۲.۵ میلیون نفر متمرکز شده‌ است. دفتر هماهنگ‌کننده‌ی کمک‌های بشردوستانه‌ی سازمان ملل متحد تاکید کرده است که برای رسیدگی به نیازمندترین افراد، ۱.۶۲ میلیارد دالر بودجه نیاز است. این نهاد در کل برای کمک‌رسانی در افغانستان برای نیازمندان در سال ۲۰۲۵ میلادی، ۲.۴۲ میلیارد دالر بودجه درخواست کرده است. براساس گزارش‌های موجود کمک‌های بشری به افغانستان کاهش یافته است. آمریکا که بزرگ‌ترین کمک‌کننده به این کشور بود، پس از روی‌کارآمدن دونالد ترامپ کمک‌هایش را به افغانستان و سایر کشورهای فقیر قطع کرده است. در کنار آن، محدودیت وضع شده بر زنان و دختران نیز به اقتصاد بحرانی افغانستان ضربه‌ی سنگین وارد کرده است. همچنین اخراج مهاجران افغانستان از کشورهای ایران و پاکستان ادامه دارد؛ امری که منجر به وخامت وضعیت می‌شود.