مجمع مدافعان حقوق بشر به برخوردهای ایرانی‌ها با مهاجران اهل افغانستان در تهران از جامعه‌ی جهانی و سازمان ملل خواسته است تا هرچه زودتر برای کاهش و رفع تنش‌ها و «برخوردهای غیرانسانی» با مهاجران و پناه‌جویان افغان در ایران مداخله کند. این نهاد که مقر آن در ژنو است در اعلامیه‌ای از فیلیپو گراندی، رییس آژانس پناهندگان ملل متحد خواسته است تا هرچه زودتر وضعیت مهاجران افغان را از نزدیک بررسی کرده و سفری به تهران داشته باشد تا با مقام‌های آن کشور در این زمینه گفتگو کند. در روزهای اخیر گزارش‌هایی از حملات جمعی به مهاجران اهل افغانستان در شهرهای مختلف ایران از جمله تهران منتشر شده است. برخی از این گزارش‌ها حاکی از ضرب و شتم مهاجران افغان و آتش‌ زدن خانه‌های آن‌ها حکایت دارد. مجمع مدافعان حقوق بشر به این رویدادها واکنش نشان داده و از حکومت ایران خواسته است تا بر اساس موازین پذیرفته‌شده جهانی با مهاجران اهل افغانستان برخورد کرده و از آنچه «ترویج نفرت‌پراکنی علیه مهاجران افغان» خوانده شده، خودداری کند. در اعلامیه از دولت‌های عضو کنوانسیون سال ۱۹۵۱ در رابطه با پناهندگان خواسته شده تا برای بهبود وضعیت مهاجران افغانستان در ایران «دیپلوماسی سازنده‌ای در سطح جهانی و منطقه‌ای راه‌اندازی کند.» همچنین مجمع مدافعان حقوق بشر، مردم ایران را به بردباری در برابر مهاجران افغان «که در شرایط کنونی مستحق حمایت‌های بشردوستانه‌اند» فراخوانده است. این مجمع هشدار داده است که ادامه تنش‌ها علیه مهاجران افغان در ایران می‌تواند پیامدهای ناگواری برای روابط فرهنگی و اجتماعی دو کشور داشته باشد که ریشه‌های عمیق تاریخی و فرهنگی دارند. در پی پخش خبری از مرگ یک شهروند ایرانی در درگیری با سه مهاجر افغان، شماری از مهاجران در تهران از بدرفتاری‌های گسترده مردم محل با افغان‌ها در شرق پایتخت خبر داده‌اند. قابل ذکر  است که هفته پیش گزارش شد که یک شهروند ایرانی در پی درگیری با سه مهاجر افغان کشته شده است که پیشتر برای جمع‌آوری شارژ (هزینه نگهداری و پاک‌کاری) ساختمان به آپارتمان برادر او مراجعه کرده بودند. پس از این رویداد، مردم محل در پارک‌ها،‌ خیابان‌ها و ایستگاه‌ها مترو آن منطقه به مهاجران افغان حمله می‌کنند. همچنین ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی نشر شده است، نشان می‌دهد که مردم محلی در منطقه ۱۵ در شرق تهران را در حال لت‌و‌کوب چند نفر مهاجران افغان‌اند.

حمیده محدث، معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی در ایران اعلام کرده است که ۷۰ درصد کودکان کار در این استان را اتباع خارجی تشکیل می‌دهند و بیشترشان مهاجران افغان هستند. خبرگزاری ایرنا به نقل از خانم محدث نوشته است که طبق بررسی‌های انجام شده ۳۰ درصد کودکان کار ایرانی و سایر آن‌ها اتباع خارجی‌ هستند. وی تاکید کرد که تمامی کودکان کار توسط گروه‌های مرتبط یا نیروی انتظامی جمهوری اسلامی شناسایی می‌شوند. معاون اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی افزود که شماری از این کودکان تحت حمایت مراکز خدماتی قرار گرفته‌اند. براساس اظهارات او، بیشتر کودکان کار ۱۲ تا ۱۴ سال دارند. مقام‌های جمهوری اسلامی عبارت «اتباع خارجی» را عمدتا درباره مهاجران افغان در ایران به کار می‌برند. از سویی هم، عبدالله مبینی، رییس سازمان ملی مهاجرت ایران پیشتر گفته بود که کودکان کار اتباع و مهاجران غیرمجاز جمع‌آوری و به کشورهای‌شان بازگردانده می‌شوند. عبدالله مبینی در ماه حوت ۱۴۰۲ اعلام کرد کودکان کار در حوزه مهاجران از مهم‌ترین مسایل دولت ایران است. در بیش از چهار دهه گذشته میلیون‌ها شهروند افغانستان به ایران مهاجر شدند و هنوز گروه بزرگی از افغان‌ها در این کشور زندگی می‌کنند. هرچند آمار دقیق از کودکان کار افغان در ایران وجود ندارد، اما پیشتر، باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از یک عضو شورای شهر تهران گزارش داده بود که تنها در تهران حدود ۷۰ هزار کودک کار وجود دارد که ۸۰ درصد آن‌ها اتباع خارجی هستند.

یان اگلند، رییس موسسه هیأت ناروی برای مهاجرین به مناسبت روز جهانی پناه‌جویان می‌گوید که بیش از ۱.۵ میلیون کودک پناهنده افغان در ایران زندگی می‌کند. آقای اگلند گفت که از این میان تنها ۶۰۰ هزار کودک تا اکنون در مکاتب ایران ثبت‌نام شده‌اند. موسسه هیأت ناروی برای مهاجرین با تاکید بر حق آموزش کودکان گفت: «درحالی که رفتن به مدرسه هر روز ممکن است برای بسیاری از کودکان عادی به نظر برسد، اما برای کودکان آواره می‌تواند رویایی دست‌نیافتنی باشد.» وی افزود که ایران میزبان بیش از ۴.۵ میلیون پناه‌جوی افغان است و یک‌سوم آن‌ها را کودکان تشکیل می‌دهد. به گفته‌ی او ایران، بیشترین میزبان پناه‌جویان را در جهان دارد. او شرایط ثبت‌نام و هزینه‌های بلند آموزشی را از محدودیت‌های کودکان پناه‌جوی افغان در ایران دانست. در یادداشت که او منتشر کرده آمده است: «در حالی که همه کودکان، از جمله پناهندگان افغان، از نظر تئوری مجاز به شرکت در سیستم آموزش دولتی ایران هستند، در عمل با مشکلات متعددی روبرو هستند. اینها شامل شکاف‌های یادگیری، محدودیت‌های مالی، تشریفات اداری و موانع فرهنگی است.» براساس آمار که سازمان پناهندگان ملل متحد، در سال ۲۰۲۳ منتشر کرد تقریبا از هر ۱۰ نفر پناهنده در جهان یک نفر افغان است. در حالی از بیستم جون، به‌عنوان روز جهانی پناهندگی بزرگداشت می‌شود که افغانستان یکی از کشورهای است که بیشترین آمار پناه‌جویان و آوارگان را در جهان دارد.

احمد وحیدی، وزیر داخله ایران می‌گوید بیشتر کودکان کار در خیابان‌های ایران، اتباع خارجی هستند. اکثر آن‌ها مهاجران «غیرمجاز» اهل افغانستان هستند و باید به کشورشان برگردند. آقای وحیدی در نشستی گفته است: «تصمیم قطعی ما این است که کودکان کار و گداها را جمع‌آوری کنیم.» او تاکید کرد که اداره‌های دولتی جمهوری اسلامی، برای جمع‌آوری کودکان کار با مشکلات گسترده‌ای روبرو هستند. وی افزود: «اکثر کودکان کار، مهاجران غیرقانونی افغان هستند و تعدادی از این کودکان خردسال‌اند که جمع‌آوری و نگهداری از آنان برای اداره بهزیستی کار دشواری است.» به گفته‌ی این مقام ایرانی، اداره‌های شهرداری و بهزیستی ایران مسوول جمع‌آوری و نگهداری کودکان کار هستند. او افزود که اداره بهزیستی وظیفه دارد کودکان کار را از خیابان‌ها جمع‌آوری کند، اما این اداره به تنهایی نمی‌تواند این کار را انجام دهد. بنابرین از همه شهرداری‌ها خواسته شده در جمع‌آوری کودکان کار کمک کنند. باید گفت که پیش از این رییس سازمان ملی مهاجر ایران اعلام کرده بود که کودکان کار افغان جمع‌آوری و به کشورشان بازگردانده خواهند شد. هرچند آمار دقیق از کودکان کار افغان در ایران وجود ندارد، اما پیشتر، باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از یک عضو شورای شهر تهران گزارش داده بود که تنها در تهران حدود ۷۰ هزار کودک کار وجود دارد که ۸۰ درصد آن‌ها اتباع خارجی هستند.

رسانه‌های ایران گزارش داده‌اند که یک دختر ۱۰ ساله اهل افغانستان که جسد خونینش چهار ماه پیش در تهران کشف شده بود، به‌دست کودک هم‌بازی خود کشته شده است. روزنامه همشهری چاپ تهران نوشته است که پولیس یک کودک ۱۰ ساله را که گفته شده وضع روحی مناسبی ندارد، متهم به قتل می‌داند. این دو کودک بر سر موبایل با هم اختلاف پیدا کرده بودند. این روزنامه اشاره‌ای به ملیت کودک متهم به قتل نکرده و فقط مقتول را افغان معرفی کرده است، اما شماری از به نقل از روزنامه همشهری نوشته‌اند که قاتل نیز یک دختر ۱۰ ساله افغان است. در گزارش آمده است که تاریخ ۱۱ دلو سال گذشته، یک مرد افغان در تماس با پولیس، از ناپدید شدن دختر ۱۰ ساله خود خبر داده بود. این مرد جوان گفته بود که دخترش برای بازی از خانه بیرون شده و دیگر برنگشته است. در ساعات بعد، چند کودک که در تپه‌های مسعودیه تهران سرگرم بازی بودند، جسد خونین یک کودک را پیدا کردند. پولیس می‌گوید این دختر «با ضربه‌های متعدد چاقو» کشته شده بود. کودک همسایه که هم‌بازی مقتول بوده، به کشتن او اعتراف کرده و گفته است که کودک مقتول را با نقشه قبلی و به بهانه بازی به تپه‌های مسعودیه برده و کشته است. رسانه‌ها به نقل از پولیس نوشته‌اند که کودک قاتل، از نظر روحی وضع نامناسبی دارد و در موبایلش، صحنه‌های خونین و خشن پیدا شده است.

مسوولان در ولایت/استان بوشهر می‌گویند که ورود، اسکان و اشتغال در ولسوالی‌های/شهرستان‌های گناوه، دیلم و عسلویه حتی برای مهاجرانی که مدارک اقامت دارند، ممنوع است. راضیه علی‌پور، مدیرکل امور اتباع و مهاجران ولایت بوشهر هشدار داد اگر مهاجری در این سه شهرستان دیده شود، اخراج خواهد شد. خبرگزاری دانشجویان ایران امروز (یک‌شنبه، ۲۶ حمل) از ادامه روند شناسایی و اخراج مهاجران فاقد مدارک اقامتی در ولایت بوشهر ایران خبر داد. این رسانه به نقل از راضیه علی‌پور، مدیرکل امور اتباع و مهاجران ولایت بوشهر نوشت اگر مهاجران «غیرقانونی» و مهاجران دارای مدارک اقامتی در سه ولسوالی بوشهر دستگیر شوند، اخراج خواهند شد. براساس آمار این اداره با اجرای طرح شناسایی و اخراج مهاجران فاقد مدارک قانونی، پارسال بیش از ۲۶ هزار نفر در ولایت  بوشهر شناسایی شدند. در گزارش آمده است: «تردد اتباع دارای کارت‌های آمایش به سایر ولایت‌ها فقط با برگه ترد صادر شده از ولایت مبدا امکان‌پذیر است.» این در حالی است که شهروندان اهل افغانستان بزرگترین جمعیت مهاجر در ایران هستند و جمهوری اسلامی مانند پاکستان در ماه‌های اخیر فرایند اخراج مهاجران افغان را تشدید کرده است. یک مقام ایران روز (شنبه، ۲۵ حمل) اعلام کرد که در سال ۱۴۰۲ خورشیدی ۲۴۷ مهاجر فاقد پروانه‌کار در واحد‌های اقتصادی ولایت لرستان شناسایی و اخراج شده‌اند.

در ادامه‌ی تشدید روند اخراج مهاجرین اهل افغانستان از پاکستان  ایران، مجید شجاع، فرمانده مرزبانی خراسان رضوی ایران می‌گوید که این کشور در ۹ ماه گذشته، ۵۲۰ هزار «تبعه‌ی غیرمجاز» افغانستان را از طریق مرز دوغارون در تایباد اخراج کرده است. خبرگزاری ایرنا به نقل از آقای شجاع نوشته است که این تعداد مهاجر اهل افغانستان از سراسر ایران شناسایی و اخراج شده‌اند. وی تاکید کرد: «ورود و حضور اتباع (شهروندان مهاجر افغانستان) در کشور مشکلاتی به همراه دارد، لذا حضور اتباع باید با مجوز قانونی باشد. در غیر این‌صورت آنان شناسایی و به کشورشان بازگشت داده می‌شوند.» او چهار روز پیش نیز گفته بود که در یک ماه اخیر ۶۰ هزار و ۳۸۰ نفر از مهاجران افغانستانی را اخراج کرده‌اند. ایران در ماه‌های اخیر روند بازداشت و اخراج مهاجران اهل افغانستان را افزایش داده‌ است. این در حالی است که مقام‌های ایرانی در سال جاری خورشیدی بارها تاکید کرده‌اند که مهاجران «غیرمجاز» را شناسایی، بازداشت و اخراج می‌کنند و روند «سامان‌دهی» مهاجران دارای اسناد را روی دست می‌گیرند. این کشور محدودیت‌های گسترده بر حضور مهاجران افغانستان نیز وضع کرده و در ماه‌های اخیر حضور آنان را در ۱۶ ولایت خود کاملا ممنوع کرده است. اخراج و بازگشت اجباری مهاجران از پاکستان نیز جریان دارد و تا اکنون نیم‌میلیون نفر به افغانستان برگشته‌اند. همچنین با تسلط حکومت فعلی بر افغانستان موج تازه‌ای از مهاجرت شکل گرفت که بیشتر این افراد به ایران و پاکستان مهاجر شدند. ترکیه یکی از مسیرهای اصلی مهاجران افغان برای رسیدن به اروپا بوده است. بیشتر این مهاجران از طریق ایران وارد ترکیه می‌شوند.