وزارت معارف حکومت سرپرست در تازه‌ترین مورد اعلام کرده که ۱۹ هزار و ۶۶۹ مدرسه دینی در سراسر کشور ایجاد شده است. مولوی کرامت‌الله آخندزاده، معین تعلیمات اسلامی وزارت معارف امروز (چهارشنبه، ۲۱ سنبله) در برنامه حساب‌دهی دولت به مردم در مرکز اطلاعات رسانه‌های حکومت گفته است هم اکنون ۳ میلیون ۶۸۷ هزار و ۲۰۰ تن مصروف فراگیری تعلیمات اسلامی هستند. آقای آخندزاده گفت که ۱۰ میلیون و ۹۱۴ هزار دانش‌آموز در مکاتب دولتی و خصوصی مصروف آموزش هستند. او تاکید کرد که طی یک سال گذشته، ۳۱۶ مکتب دولتی و خصوصی در کشور ایجاد شده است. گفتنی است که پس از روی کار آمدن حکومت سرپرست، ایجاد مدرسه‌های دینی در کشور افزایش یافته است. همچنین معین تعلیمات اسلامی از تعلیمات خاص و فراهم سازی زمینه آموزش در ۱۸ ولایت برای ۴۸۴ طفل معیوب و معلول نیز خبر داده و گفت که در این ولایات برای ۳ هزار و ۸۴۴ دانش آموز معلول وسایل و امکانات درسی نیز مهیا شده است. وی از چاپ و توزیع ۱۶ میلیون و ۱۸۸ هزار و ۹۳۹ جلد کتب درسی برای دانش آموزان صنف اول تا دوازدهم و به تعداد ۶۱۷ هزار و ۹۷۸ جلد کتب درسی برای مراکز تعلیمات اسلامی، در یک سال اخیر اطلاع داده و افزود که به تعداد ۲۹۴ هزار و ۶۴۱ جلد کتب سواد آموزی نیز در سراسر کشور چاپ و توزیع شده است. وی از برگزاری برنامه‌های ارتقای ظرفیت برای ۲۴۸ هزار و ۱۱۳ کارمند وزارت اعم از مامورین و معلمان نیز خبر داد. آقای آخندزاده از تلاش‌های این وزارت در راستای بازنگری و اصلاح کتب و مفردات درسی و همچنین بررسی کیفیت عرضه خدمات در نهادهای تعلیمی طی سال گذشته نیز اطلاع داد. در همین حال قاری منصور احمد حمزه، سخنگوی وزارت معارف در پاسخ به پرسش‌ خبرنگاران در رابطه با بازگشایی مکاتب بالاتر از صنف ششم دختران گفت: «ما به معلومات سخنگوی مرکزی حکومت در مورد بازگشایی مکاتب دختران اکتفا نموده و می‌گویم که تا امر ثانی تعطیل است.» مقامات این وزارت از پرداخت معاش اساتید خانه نشین زن به مبلغ ۵ هزار افغانی به صورت ماهانه نیز خبر داده و گفتند که مجموعا بیش از ۷ صد هزار تن در حال آموزش تعلیمات دینی در کشور هستند که زنان و دختران را نیز شامل می‌شود. در حالی وزارت معارف از ایجاد مدارس دینی در کشور خبر می‌دهد که حکومت سرپرست پس از بازگشت به قدرت در افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از تحصیل محروم و سپس دانش‌جویان دختر را از رفتن به دانشگاه‌ها دولتی و خصوصی و آموزشگاه‌های خصوصی منع کردند. باید گفت که محدودیت‌‌های حکومت فعلی، باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. سازمان ملل متحد و جامعه‌ی جهانی در سه سال اخیر بارها خواستار لغو ممنوعیت حق آموزش و کار زنان در افغانستان شده‌اند، اما حکومت سرپرست تا اکنون به این خواست‌ها اعتنا نکرده است.

محمدحنیف اتمر، وزیر خارجه پیشین افغانستان در واکنش به گزارشِ در مورد جان دادن حدود ۷۰۰ کودک در ننگرهار براثر سوءتغذیه و بیماری‌های دیگر، از حکومت سرپرست خواسته است تا سوءاستفاده از کمک‌های بشری را متوقف کند. آقای اتمر بامداد امروز (چهارشنبه، ۲۱ سنبله) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود هشدار داد که افغانستان با یک فاجعه عظیم انسانی روبرو است. اتمر این هشدار را به دنبال انتشار گزارش بی‌بی‌سی نیوز داده است که در آن گفته شده در شش ماه گذشته ۷۰۰ کودک، یعنی بیش از سه کودک در روز، در شفاخانه جلال‌آباد جان دادند. در این گزارش سوءتغذیه و برخی بیماری‌های قابل پیشگیری عامل عمده افزایش مرگ و میر کودکان عنوان شده است. طبق این گزارش، حدود ۳.۲ میلیون کودک در افغانستان به سوءتغذی مبتلا هستند. نهادهای بین‌المللی می‌گویند حداقل ۲۷ میلیون افغان به کمک‌های بشردوستانه نیازمند هستند. با این حال، سازمان ملل گفته است که در کمک‌های مالی جهان به افغانستان کاهش آمده‌ است. در همین حال، برخی از سازمان‌ها از جمله دفتر سربازرس کمک‌های آمریکا در افغانستان، گفته است که حکومت فعلی از کمک‌های بین‌المللی سوءاستفاده کرده و هیچ تدبیری برای جلوگیری از دست اندازی آنها به این کمک‌ها وجود ندارد. آقای تاکید کرده است: «اگرچه فاجعه‌ای که در گزارش بی بی سی نقل شده، پیش‌بینی می‌شد، اما هنوز هم تکان‌دهنده است و نیاز به اقدامات فوری از سوی تمام کسانی دارد که به انسانیت تعهد دارند.» او افزود که حاکمان کنونی کشور باید حداقل مسوولیت خود را نسبت به انسانیت در کشور ادا کنند. آن‌ها باید عواید ملی افغانستان را به طور مسوولانه برای نجات جان مردم به کار گیرند و تمام محدودیت‌ها بر حقوق اساسی زنان کشور را لغو کنند تا آن‌ها بتوانند در رسانیدن کمک‌های بشردوستانه شرکت کنند و به صورت عادلانه از آن مستفید شوند. وی در ادامه تاکید کرد که احترام به حقوق زنان بدون شک پیش‌نیازی برای جلوگیری از یک فاجعه عظیم انسانی است. علاوه بر این، حاکمان کنونی کشور باید سوءاستفاده از کمک‌های بشری را متوقف سازند. او بر تداوم کمک‌های بشردوستانه تاکید کرد و از کشورهای جهان خواست که «نفرت از سیاست‌های طالبان نباید باعث قطع این کمک‌ها و به خطر افتادن زندگی میلیون‌ها افغان شود.» همچنین حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت سرپرست در واکنش به گزارش تکان دهنده بی‌بی‌سی نیوز گفت که آنها این وضعیت را از حکومت سابق به ارث برده‌اند. او افزود: «ما مشکل فقر و سوءتغذیه را به میراث بردیم که بلایای طبیعی مانند سیل و تغییرات اقلیمی آن را بدتر کرده است. جامعه جهانی باید کمک‌های بشردوستانه را افزایش دهد و نباید آن را با مسایل سیاسی و داخلی مرتبط کند.»

مسوولان ریاست صحت عامه ولایت ننگرهار می‌گویند که در شش ماه گذشته ۷۰۰ کودک، یعنی بیش از سه کودک در روز، در شفاخانه جلال‌آباد جان داده‌اند. مسوولان ریاست صحت عامه ننگرهار این موضوع در صحبت با بی‌بی‌سی نیوز مطرح کرده و گفته‌اند که سوءتغذیه و برخی بیماری‌های قابل پیشگیری عامل عمده افزایش مرگ و میر کودکان عنوان شده است. در گزارش بی‌بی‌سی نیوز آمده است که حدود ۳.۲ میلیوک کودک در افغانستان به سوءتغذی مبتلا هستند. در این گزارش آمده است که اگر شفاخانه جلال‌آباد کمک‌های بیشتری از بانک جهانی و صندوق کودکان سازمان ملل دریافت نمی‌کرد، ممکن بود شمار تلفات به مراتب بیشتر از این باشد. در ادامه آمده است که تا آگوست سال ۲۰۲۱ میلادی کمک‌های جامعه بین‌المللی که به دولت پیشین افغانستان داده می‌شد، تقریبا همه‌ مراکز صحی افغانستان را تحت پوشش قرار می‌داد. اما با روی کار آمدن حکومت فعلی و به‌دلیل تحریم، این کمک‌ها قطع شد و این امر به فروپاشی نظام صحی افغانستان انجامیده است. همچنین حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت حکومت سرپرست به بی‌بی‌سی نیوز گفت: «ما مشکل فقر و سوءتغذیه را به میراث بردیم که بلایای طبیعی مانند سیل و تغییرات اقلیمی آن را بدتر کرده است. جامعه‌ی جهانی باید کمک‌های بشردوستانه را افزایش دهد و نباید آن را با مسایل سیاسی و داخلی مرتبط کند.» در ادامه آمده است که از هر پنج کودکی که نیاز به درمان شفاخانه‌ای دارند، تنها یک کودک می‌تواند آن را در شفاخانه جلال‌آباد دریافت کند. شفاخانه جلال‌آباد برای باشندگان پنج ولایت همجوار خدمات ارائه می‌کند. این در حالی است که بیش از ۷۰۰ هزار پناهجوی افغان که از اواخر سال گذشته به اجبار از پاکستان اخراج شده‌اند، در ولایت ننگرهار ساکن شده‌اند و این امر فشار بر شفاخانه مرکزی جلال‌آباد را بیشتر کرده است. کوتاهی قد کودکان همچنین در بخشی از گزارشی که بی‌بی‌سی نیوز روز دوشنبه منتشر کرده است، به «شواهدی از آمار نگران‌کننده» دیگری اشاره شده است. در گزارش آمده است: «۴۵ درصد از کودکان زیر پنج سال در افغانستان کوتاه‌قد هستند، کوتاه‌تر از آنچه باید باشند.» در این گزارش از روبینای دو ساله یاد شده که به‌دلیل کوتاهی قد زیاد هنوز نمی‌تواند روی پا بایستد. یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد می‌گوید کوتاه‌قدی می‌تواند آسیب‌های جسمی و شناختی جبران‌ناپذیر شدیدی ایجاد کند که اثرات آن می‌تواند مادام‌العمر باقی بماند و حتی بر نسل بعدی تأثیر بگذارد.

منابع محلی از شهر هرات می‌گویند که آدم‌ربایان یک پسر ۱۱ساله را از مقابل یک مکتب خصوصی از ناحیه دوازدهم شهرداری این ولایت ربوده‌اند. دست‌کم سه منبع در صحبت با رسانه گوهرشاد تایید کردند که این کودک امیرمحمد نام دارد و دانش‌آموز صنف سوم یک مکتب خصوصی است. منبع تاکید کرد که این کودک صبح امروز (یک‌شنبه، ۱۸سنبله) از مقابل مکتب خصوصی معراج از محله «حاجی عباس» در ناحیه دوازدهم شهر هرات ربوده شده است. همچنین رسانه‌های محلی گزارش داده‌اند که آدم‌ربایان شامل دو زن و یک مرد این کودک را سوار یک موتر نوع «پاسو» سیاه کرده‌ و از ساحه متواری شدند. در گزارش‌ها آمده است که آدم‌ربایان این کودک را از میان درختان، دور از پوشش دوربین امنیتی با خود برده‌اند. همچنین منابع رسانه‌ها گفته‌اند که امیرمحمد، پسر علی‌احمد کریمی، باشنده اصلی ولسوالی مالستان غزنی است. باید گفت که علی احمد کریمی، سنگ‌فروشی دارد. از سویی هم، بستگان امیرمحمد از ارگان‌های امنیتی و نهادهای کشفی می‌خواهند تا عاملین چنین رویداد‌ها را بازداشت و مجازات نمایند. آنان می‌گویند که اگر ناامنی و چنین رویدادهای افزایش یابد، مردم به نیروهای امنیتی و حکومت سرپرست بی‌اعتماد خواهند شد. بستگان امیرمحمد از حکومت فعلی می‌خواهند که عاملین این رویدادها را بازداشت و در ملاءعام اعدام کنند تا خانواده‌ها از نظر عدم اختطاف کودکان‌شان در آرامش زندگی کنند. مسوولان در ولایت هرات تا اکنون درباره‌ی این آدم‌ربایی چیزی نگفته‌اند. علی‌رغم ادعای حکومت فعلی درباره‌ی تأمین امنیت، قتل و اختطاف در ماه‌های اخیر به صورت چشم‌گیر افزایش یافته است. همه‌روزه از قتل‌های مرموز و کشف اجساد از ولایت‌ها گزارش می‌شود.

حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان، نسبت به افزایش موارد بیماری فلج اطفال در کشور ابراز نگرانی کرد و از حکومت سرپرست خواست تا شرایط بهتری برای اجرای کمپاین واکسیناسیون در کشور فراهم کند. آقای کرزی سطح پایین سواد و آگاهی را عامل اصلی مشکلات در عرصه صحت دانسته و تاکید کرد که حکومت فعلی باید درهای مکاتب و دانشگاه‌ها را به روی دختران باز کند تا کشور از چالش‌های فقر، بیماری و نیازمندی رهایی یابد. سازمان جهانی بهداشت از افزایش موارد فلج اطفال در افغانستان ابراز نگرانی کرده و اعلام کرده است که این سازمان ۱۸ مورد ابتلا به فلج اطفال را در سال ۲۰۲۴ در افغانستان ثبت کرده که بیشتر این موارد در ولایت‌های قندهار و هلمند بوده است. همچنین گزارش‌هایی وجود دارد که در برخی ولایات، مردم مانع اجرای برنامه واکسیناسیون شده‌اند. حامد کرزی ضمن ابراز نگرانی و هشدار از افزایش بیماری پولیو در افغانستان، از حکومت فعلی خواست تا موانع موجود بر سر راه واکسیناسیون خانه به خانه را رفع کنند و زمینه بهتری برای نجات کودکان از فلج فراهم سازند. این در حالی است که در سال گذشته میلادی، شش مورد پولیو در ولایت ننگرهار ثبت شده بود. افغانستان و پاکستان دو کشوری در جهان هستند که در آن بیماری فلج اطفال رخ می‌دهد. حکومت سرپرست پیش از تسلط دوباره بر افغانستان، در شماری از مناطق تحت کنترل خود مانع تطبیق واکسن پولیو می‌شدند.

مسوولان در شفاخانه‌ی ولایتی بدخشان می‌گویند که از آغاز سال جاری خورشیدی تا اکنون نزدیک به ۳۰ کودک در اثر بیماری سوءتعذیه در این ولایت جان باخته‌اند. عبدالمالک روفی، مسوول سیستم اداره‌ی معلومات شفاخانه بدخشان گفت که در پنج ماه پسین، نزدیک به دو هزار و ۷۰۰ کودک زیر پنج سال به این شفاخانه مراجعه کرده‌اند که از این میان، بیش از ۳۵۰ نفر آنان مبتلا به سوءتغذیه بوده‌اند. آقای روفی تاکید کرد: «دو هزار و ۶۹۶ کودک زیر پنج سال بستری داشتیم که از این میان، ۳۶۵ کودک مبتلا به سوءتغذیه بودند و ۲۶ کودک فوت کرده‌اند.» پزشکان در این شفاخانه، نبود غذای سالم، عدم دسترسی به مراکز بهداشتی و نبود مشاوره‌ی مناسب را از علت‌های اصلی بیماری سوءتغذیه در میان کودکان می‌دانند. آنان می‌گویند: «مشاوره‌دهی مناسب نیست، دوری از کلینیک‌ها هم علت اساسی است و بیشتر بیماران ما از ولسوالی‌های دوردست از جمله ارگو، اشکاشم، راغ‌ها و دروازها هستند.» همچنین شماری از بیمارداران، فقر، ناداری و تغذیه ناسالم را از علت‌های مبتلا شدن کودکان‌شان به این بیماری می‌دانند. آنان در صحبت با رسانه‌ها از حکومت سرپرست و نهادهای کمک‌کننده خواهان رسیدگی به چالش‌های اقتصادی‌شان هستند. آنان تاکید کردند: «ما توان خرید گوشت و مواد غذایی مقوی را نداریم و در روستا نیز این کمبودها وجود دارد.» همچنین یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد در افغانستان اعلام کرده است که ۳۶ درصد از کودکان مبتلا به سوءتغذیه حاد در افغانستان، نوزادان زیر شش ماه هستند. این نهاد گفت که از ۱۰ هزار و ۲۰۰ کودک مبتلا به سوءتغذیه‌ی حاد که در ۷ ماه نخست سال جاری به شفاخانه‌ها مراجعه کرده‌اند، ۳۶ درصد آن‌ها زیر شش ماه سن دارند. این در حالی است که برنامه جهانی غذا به تازگی گفته است که بیش از سه میلیون کودک در افغانستان مبتلا به سوءتغذیه هستند و این سازمان تنها به ۱.۳ میلیون کودک رسیدگی کرده است.

همزمان با گزارش‌های از ابتلای دو کودک به بیماری ام‌پاکس یا آبله میمون در کابل و پکتیا، سازمان جهانی صحت شیوع این بیماری در افغانستان را رد کرده است. سازمان جهانی صحت امروز (چهارشنبه، ۷ سنبله) به رسانه‌ها گفته است که موارد گزارش شده از افغانستان آزمایش شده و نتیجه آن منفی بوده. رسانه‌های محلی گزارش داده‌اند که دو مورد بیماری ام‌پاکس یا آبله میمون در شهر کابل و پکتیا ثبت شده است. در گزارش آمده است که افراد مبتلا به ام‌پاکس دو کودک از پکتیا و ولسوالی‌ فرزه کابل‌اند و فعلا در شفاخانه صحت طفل بستری‌اند. مسوولان وزارت صحت عامه‌ی افغانستان تا اکنون درباره ثبت موارد ابتلا به ام‌پاکس در افغانستان چیزی نگفته‌اند. باید گفت که بیماری ام‌پاکس معروف به «آبله میمون» یک بیماری کشنده است که از سال گذشته در جمهوری کنگو شیوع یافته است. دولت این کشور می‌گوید که تاکنون ۲۷ هزار نفر به این بیماری مبتلا و ۱۱۰۰ نفر در نتیجه این بیماری جان باخته‌اند. همچین سازمان جهانی صحت در تازه‌ترین مورد اعلام کرده است که بین سپتامبر ۲۰۲۴ و فبروری ۲۰۲۵ میلادی به ۸۷.۴ میلیون دالر بودجه نیاز دارد تا با کشورها، شرکا و سایر ذی‌نفعان برای متوقف کردن و مهار شیوع فعلی ویروس آبله میمون، همکاری کند. این سازمان گفته است که این پول را برای انجام فعالیت‌های حیاتی که طرح آمادگی استراتژیک و واکنش جهانی برای مقابله با ام‌پاکس تعیین شده، استفاده خواهد کرد. سازمان جهانی صحت می‌گوید که این طرح یک چهارچوب جامع برای هدایت واکنش جهانی در برابر ام‌پاکس است و در آن بر نظارت، تحقیق، دسترسی عادلانه به اقدامات متقابل صحی و توانمندسازی جامعه تأکید شده است.

مسوولان فرماندهی پولیس ولایت قندوز می‌گویند که یک مرد در ولسوالی «چهار دره»ی این ولایت دو فرزند خردسالش را با «چاقو» سر بریده و همسر یک فرزند دیگرش را زخمی کرده است. جمعه‌الدین خاکسار، سخنگوی پولیس قندوز با تایید این موضوع به رسانه گوهرشاد گفت که این رویداد بامداد (یک‌شنبه، ۴ سنبله) در روستای «گل‌باغ» از مربوطات ولسوالی چهار دره این ولایت رخ داده است. آقای خاکسار تاکید کرد که کودکانی که از سوی پدرشان سر بریده شده‌اند پنج و هفت‌ساله بوده‌اند. سخنگوی فرماندهی پولیس قندوز می‌گوید که این مرد به اتهام قتل کودکانش از سوی نیروهای این گروه بازداشت شده است. وی افزود که فرزند دیگر و همسر این مرد که زخمی هستند، به شفاخانه منتقل شده‌اند. او در مورد دلیل و انگیزه‌ی این رویداد معلومات ارائه نکرده و گفت که تحقیقات جریان دارد. پس از تسلط دوباره‌ی حکومت سرپرست بر افغانستان، قتل‌ زنان، کودکان و جوان در در سراسر کشور و به‌ویژه در ولایت فاریاب افزایش کم‌پیشینه یافته است. بیماری‌های روانی، خصومت شخصی، ازدواج‌های اجباری، خشونت خانوادگی و فشار‎های روحی ناشی از فقر و بیکاری عوامل اصلی این قتل‌ها بیان شده است. همچنین با تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان اکثریت نهادهای حامی حقوق زنان متوقف شده است. زنان در افغانستان چون گذشته با مراجعه به نهادهای عدلی و قضایی، دیگر نمی‌توانند برای خشونت‌های وارده‌ی شان شکایت کنند و این‌گونه خشونت‌‌ها پایدار باقی مانده و افزایش پیدا می‌کند. همچنین حدود شش روز پیش یک مرد در فاریاب دختر ۱۹ ساله‌اش را به قتل رسانده بود.