مرکز خبرنگاران افغانستان به توشیح قانون امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست واکنش نشان داده و می‌گوید که این قانون فعالیت‌های خبرنگاران زن در رسانه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مرکز با نشر اعلامیه‌ای نگرانی شدید خود را در مورد اجرای قانون تازه‌ی امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست که در آن محدودیت‌هایی برای رسانه‌ها و خبرنگاران نیز وضع شده است، ابراز کرده و نسبت به پیامدهای آن به شدت هشدار داده است. وی تاکید کرد که گستردگی موضوعی این احکام به نحوی است که به محتسبان این اجازه را می‌دهد تا بر رفتار، پوشش و ظاهر شهروندان نظارت داشته باشند. مرکز خبرنگاران افغانستان افزود که در این قانون محدودیت‌هایی نیز به صورت آشکار و مبهم در وضع شده که می‌تواند کار رسانه‌ها و خبرنگاران و به طور خاص خبرنگاران زن  را تحت تاثیر قرار دهد. در اعلامیه آمده است که در ماده‌ی هفدهم این قانون به شکل مبهم گفته شده است که به محتسب مسوولیت داده شده است تا مسوولان رسانه‌ها را مکلف سازند تا از نشر مطالب مخالف شریعت و مذهب، نشر مطالبی که باعث تحقیر و توهین مسلمان می‌شود، جلوگیری کند. در ادامه آمده است که این موضوع مبهم است و ممکن است برداشت‌های مختلف از آن صورت بگیرد و باعث سرکوب رسانه‌ها و خبرنگاران آزاد شود. همچنین این مرکز به بند دیگری از این ماده که به محتسبان اجازه داده شده تا مانع نشر مطالبی شوند که عکس‌های ذی‌روح(زنده‌جان) در آن باشد، اشاره شده و گفته است که این تازه‌ترین دستورالعمل آشکاری است که در مورد رسانه‌ها صادر شده است. مرکز خبرنگاران افغانستان می‌گوید که پیش از این، در جریان سه سال گذشته، دست‌کم ۱۷ دستورالعمل در ارتباط با خبرنگاران و رسانه‌ها از سوی حکومت سرپرست صادر شده که آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران به ویژه زنان را بسیار محدود کرده است. همچنین در بخشی از اعلامیه آمده است که در ماده‌ی بیست و نهم این قانون، تحت عنوان «منکرات خاص» آمده است که محتسب وظیفه دارد تا از سوءاستفاده از تیپ (دستگاه ضبط صدا)، رادیو و سایر اشیای مانند آن و تهیه و تماشای عکس و فیلم اشیای ذی‌روح(زنده جان) در کمپیوتر، موبایل و سایر اشیاء مانند آن جلوگیری کند. مرکز خبرنگاران افغانستان با ابراز نگرانی افزود که در بند دیگر این ماده موضوع صدای زنان یا موسیقی در بیرون از خانه یا مجلس مطرح شده است و از این‌ها به عنوان «منکر خاص» نام برده شده است که باید از آن جلوگیری شود. این مرکز در ادامه تاکید کرده است که این محدودیت‌ها، ادامه‌ی روند سرکوب رسانه‌های آزاد ‌است که از زمان بازگشت حکومت سرپرست به قدرت آغاز شد و از آن وقت در قالب دستورالعمل‌های شفاهی و کتبی به رسانه‌ها و خبرنگاران ابلاغ و اجرا شده است. مرکز خبرنگاران افغانستان گفت که این محدودیت‌ها بر خلاف قانون رسانه‌های همگانی کشور است که حکومت حکومت فعلی نیز آن را پذیرفته است؛ اما تنها از بخشی از آن به شکل گزینشی استفاده می‌کند. این مرکز از حکومت فعلی می‌خواهد تا در سیاست برخورد با رسانه‌ها تجدید نظر کنند و اجازه دهند خبرنگاران و رسانه‌ها در افغانستان از حقوق بنیادی خود مطابق با قانون رسانه‌ها برخوردار شوند.

ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر حکومت سرپرست افغانستان در تازه‌ترین مورد فرمان صادر کرده است که در فرمان دستور داده است، پس از این به استثنای سخنگویان مرکزی و وزارت‌ها هیچ‌کسی نمی‌تواند از آدرس دولت اظهار نظر کند. خبرگزاری باختر که تحت کنترول حکومت سرپرست قرار دارد، امروز (دوشنبه، ۵ سنبله) به نقل از این فرمان گزارش داده است که سخنگویان مرکزی و ادارات دولت در مورد مسایل سیاسی تنها بیانیه‌های تایید شده از سوی رهبر حکومت سرپرست را نشر کنند. در ادامه آمده است که سخنگویان مرکزی حکومت سرپرست از نشر مواردی که از سوی آخوندزاده تایید نشده باشد، خودداری کنند. همچنین در بخشی از این فرمان آمده است که در این فرمان فعالیت‌ سخنگویان وزارت‌‌های حکومت فعلی تنها به ادارات مربوطه‌شان محدود شده است. طبق این فرمان، آنان اطلاعات را پس از تایید وزیر یا رییس اداره مربوطه این گروه همه‌گانی کنند. قابل ذکر است که حکومت سرپرست پس از تسلط دوباره‌شان بر افغانستان، همواره در تلاش کتمان حقایق از شهروندان کشور می‌باشد. حکومت فعلی طی سه سال گذشته محدودیت‌های شدیدی را علیه خبرنگاران و رسانه‌ها وضع کرده است. همچنین براساس آمارهای مرکز خبرنگاران افغانستان، حکومت سرپرست در دو سال اول حاکمیت خود بر افغانستان ۱۴ دستورالعمل محدودکننده علیه رسانه‌ها و خبرنگاران صادر کرده بود. این دستورالعمل‌ها طیف وسیعی از امور مربوط به رسانه‌ها را در برمی‌گیرد که از جمله‌ی آن اجبار مجریان زن به پوشیدن ماسک سیاه و ممنوعیت پخش موسیقی و نام گرفتن از گروه طالبان به‌عنوان حکومت افغانستان است.

ندامحمد ندیم، سرپرست وزارت تحصیلات عالی حکومت سرپرست می‌گوید که همان‌طوری که تحصیل دختران تا امر ثانی معطل است، پرسیدن درباره‌ی آموزش دختران نیز تعلیق است. آقای ندیم امروز (‌یک‌شنبه، ۴ سرطان) در یک نشست خبری در کابل صحبت می‌کرد، در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره‌ی تحصیل دختران گفت: «تا اکنون به آن حالتی نرسیده‌ایم که دروازه‌ی دانشگاه یا مکاتب را به‌روی طبقه‌ی اناث بار دیگر باز کنیم.» وی تاکید کرد: «در این مسأله جواب کوتاه این است که طوری که تعلیم تا امر ثانی معطل است، سوال [درباره‌‌ی آن] نیز تا امر ثانی معطل است.» وزارت صحت تحصیلات عالی حکومت فعلی در ماه قوس ۱۴۰۱ دروازه‌ی دانشگاه‌ها را به‌روی دختران بست. در آن زمان وزارت تحصیلات عالی اعلام کرد که تحصیل زنان تا امر ثانی تعلیق شده است. مکاتب نیز به‌روی دختران بالاتر از صنف ششم تا امر ثانی تعطیل است. سرپرست وزارت تحصیلات عالی در این نشست خبری تاکید کرد که جهان هم بر مسأله‌ی تحصیل دختران تمرکز کرده، اما این موضوع باعث تردید او شده است. او می‌گوید: «از یک‌سو امت اسلامی زیر آتش است، از سوی دیگر کودکان و زنان می‌سوزند، حق زندگی به آنان داده نمی‌شود، هیچ‌کس در این مورد صدایی بلند نمی‌کند؛ اما در مورد کشور من که در هر زمینه‌ای ۹۰ درصد پیشرفت داریم و ۹۰ درصد حقوق زنان داده شده است، مردم فقط روی یک نقطه متمرکز شده‌اند که چرا آموزش عصری برای زنان باز نمی‌شود؟» همچنین وی در بخشی از صحبت‌هایش گفت که فیصله‌ی این گروه درباره‌ی تحصیل دختران در «تضاد با اسلام‌، عننه‌ی افغانستان و ظلم بر مسلمانان» نیست. آقای ندیم گفت که تحقیقات علما درباره‌ی تحصیل دختران جریان دارد و اگر در این تحقیقات ثابت شود که تحصیل زنان تحت چه شرایط جایز است، به زنان اجازه‌ی تحصیل داده می‌شود. سرپرست وزارت تحصیلات عالی در ادامه گفت که اگر کسی در روشنایی فقه حنفی، تحصیل زنان را در کتابی ثابت می‌تواند به وزارت او مراجعه کرده و با وی بحث کند. وی تاکید کرد که با تطبیق «آیات و روایات عمومی» بر تحصیل زنان، مسأله حل نمی‌شود.

خبرنگاران افغانستان در تبعید در اروپا و آمریکای شمالی با ابراز نگرانی از وضعیت بد آزادی بیان و رسانه‌ها در افغانستان، اعلام کرده که طی سه سال گذشته، حکومت سرپرست ۳۰۹ روزنامه‌نگار و کارمند رسانه‌ای را زندانی کرده است. این روزنامه‌نگاران همزمان با سه سالگی سقوط افغانستان به دست حکومت سرپرست با نشر اعلامیه‌ای گفته است که تقریباً هر روز یک خشونت در برابر خبرنگاران در افغانستان به ثبت رسیده است و حکومت فعلی در سه سال گذشته در هر سه روز یک روزنامه‌نگار را زندانی کرده است. در ادامه آمده است که در این مدت ۶۹ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای به‌گونه‌ دوام‌دار در زندان حکومت فعلی نگه‌داری شده‌اند. در اعلامیه آمده که این آمار به‌گونه رسمی تأیید شده است و احتمالاً شمار روزنامه‌نگاران بازداشت‌شده توسط حکومت فعلی بیش‌تر از آن باشد. خبرنگاران در تبعید می‌گود که شمار زیادی از خبرنگاران افغانستان از نشر خبر بازداشت‌شان و درج آن در بانک‌های معلوماتی خودداری کردند. این نهاد تاکید کرد که آمار خبرنگاران بازداشت‌شده طی سه سال سلطه حکومت سرپرست سه برابر بیش‌تر از کل روزنامه‌نگاران بازداشت‌شده در ۲۰ سال دوره‌ نظام جمهوریت در افغانستان بوده است. در ادامه آمده است که تنها در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۳ خورشیدی، ۱۱۷ مورد خشونت در برابر خبرنگاران و جامعه‌ رسانه‌ای در کشور ثبت شده است. در اعلامیه آمده است که سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ هر کدام به ‌ترتیب گواه ۱۶۳ و ۱۳۲ مورد خشونت در برابر خبرنگاران و جامعه‌ رسانه‌ای بوده است. اعلامیه به وضعیت بد رسانه‌ها در کشور هم اشاره کرده و نگاشته که تعداد رسانه‌های افغانستان به‌گونه بی‌سابقه در سه سال سلطه حکومت فعلی کاهش یافته است. در اعلامیه آمده است که کم‌تر از ۳۵ درصد رسانه‌های ایجادشده در نظام جمهوریت، در حال حاضر فعالیت دارد و متباقی به ‌دلیل محدودیت‌های حکومت فعلی بسته شده است. در کنار این، طی سه سال گذشته ۹۵ درصد خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای زن شغل‌شان را از دست داده‌اند. در گزارش تصریح شده است که از یک هزار و ۸۰۰ کارمند رسانه‌ای و روزنامه‌نگار زن در نظام جمهوریت، تنها حدود ۵۰ تن آنان در زیر محدودیت‌های شدید حکومت فعلی کار می‌کنند. باید گفت که چند روز پیش نیز سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان گفته بود که حکومت فعلی از ابتدای تسلط‌شان بر کشور، محدودیت‌های شدیدی بر کار رسانه‌ها اعمال کرده است.

همزمان با سومین سال تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان، مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرده است که در سه سال گذشته حدود ۱۸۱ مورد نقض آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران را در سراسر کشور ثبت کرده است. این مرکز گزارش وضعیت آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران افغانستان در سومین سال حاکمیت حکومت فعلی را نشر کرده و گفته است که موارد نقض آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران شامل ۱۳۳ مورد تهدید و ۴۸ مورد بازداشت خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای است. در گزارش آمده است که از میان خبرنگاران بازداشت‌شده، دو خبرنگار همچنان در زندان حکومت سرپرست به‌سر می‌برند. مرکز خبرنگاران افغانستان تاکید کرد که محدودیت‌ها‌ی حکومت سرپرست بر فعالیت آزاد رسانه‌ها و خبرنگاران نیز همچنان ادامه یافت و از این گروه در سال سوم حاکمیت خود، سه دستور محدودکننده‌‌ی جدید علیه رسانه‌ها و خبرنگاران صادر کردند. در گزارش این سارمان است که خودداری رسانه‌ها از به کاربردن «اصطلاحات بیگانه»، ممنوع شدن عکاسی و تصویربرداری از نشست‌های رسمی و غیررسمی مقام‌ها در قندهار و ممنوع شدن تماس تلفنی دختران با رادیوها و تلویزیون‌ها، دستوراتی هستند که حکومت سرپرست در یک سال اخیر صادر کرده‌ است. همچنین در بخشی از گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان آمده است که در سومین سال حاکمیت حکومت فعلی، مشکلات اقتصادی رسانه‌ها به‌دلیل کاهش اعلانات تجاری، کمبود پروژه‌های حمایتی و افزایش فشار مالیاتی از سوی دولت ادامه یافت. در ادامه آمده است که در این سال خروج خبرنگاران و کارکنان رسانه‌ای از افغانستان ادامه یافت و شمار زیادی از خبرنگاران به هدف مهاجرت به کشورهای غربی، ایران و پاکستان رفتند. براساس آمارهای مرکز خبرنگاران افغانستان، حکومت سرپرست در دو سال اول حاکمیت خود بر افغانستان ۱۴ دستورالعمل محدودکننده علیه رسانه‌ها و خبرنگاران صادر کرده بود. این دستورالعمل‌ها طیف وسیعی از امور مربوط به رسانه‌ها را در برمی‌گیرد که از جمله‌ی آن اجبار مجریان زن به پوشیدن ماسک سیاه و ممنوعیت پخش موسیقی و نام گرفتن از گروه طالبان به‌عنوان حکومت افغانستان است.

در ادامه‌ی وضع محدودیت بر خبرنگاران و سانسور رسانه‌ها توسط حکومت سرپرست، مرکز خبرنگار افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که محمدابراهیم محتاج، خبرنگار محلی در قندهار توسط اداره امر به معروف و نهی از منکر بازداشت شده است. این مرکز گفته است که ابراهیم محتاج مجری و گزارشگر رادیوی محلی «ملت ژغ» (صدای ملت) است و او روز (شنبه، ۶ اسد) بازداشت شده است. مرکز خبرنگاران به نقل از یک منبع نوشته است که نهادهای امنیتی حکومت فعلی در قندهار گفته‌اند که این خبرنگار «مشکل رسانه‌ای که او به آن متهم شده باشد ندارد» و این نهادها او را بازداشت نکرده‌اند. اما مرکز خبرنگاران افغانستان به نقل از یک خبرنگار محلی در قندهار نوشته است که محتاج حوالی ساعت ۴:۰۰ پس‌ازچاشت روز شنبه، پس از خروج از دفتر کارش توسط کارمندان اداره امر به معروف و نهی از منکر ولایت قندهار بازداشت شده است. در ادامه آمده است که تا اکنون چگونگی و دلیل بازداشت این خبرنگار مشخص نیست. این مرکز با ابراز نگرانی جدی در مورد بازداشت خودسرانه‌ی محمدابراهیم محتاج، از اداره امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست در قندهار خواسته است که این خبرنگار را هرچه زودتر و بدون قیدوشرط آزاد کند. مرکز خبرنگاران افزوده است که در یک ماه اخیر دست‌کم این سومین خبرنگار محلی است که در قندهار بازداشت می‌شود. در ادامه آمده است که محمدیار مجروح، خبرنگار آزاد که در ۲۲ سرطان توسط استخبارات در قندهار بازداشت شده بود، همچنان زندانی است. این در حالی است که بربنیاد آمار سازمان گزارشگران بدون مرز، دست‌کم ۲۵ خبرنگار در سال ۲۰۲۳ میلادی در افغانستان بازداشت شدند که در فهرست جهانی آزادی مطبوعات این سازمان طی سال گذشته در بین ۱۸۰ کشور در رده ۱۵۲ قرار دارد.

وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت سرپرست به گزارش اخیر مرکز خبرنگاران افغانستان در ارتباط به نقض حقوق رسانه‌ها از سوی حکومت، واکنش نشان داده و اعلام کرده است که این مرکز یک نهاد نامعتبر است و نزد آن‌ها رسمیت ندارد. رادیو تلویزیون ملی که تحت کنترل حکومت سرپرست فعالیت دارد، امروز (یک‌شنبه، ۳۱ سرطان) در گزارشی به نقل از حبیب غفران، سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ اعلام کرده است که گزارش‌های مرکز خبرنگاران افغانستان بی اعتبار و بی‌اساس است. آقای غفران در این گزارش ادعا کرده است که نهادی موسوم به مرکز خبرنگاران افغانستان در داخل و خارج از کشور اعتباری ندارد. در ادامه آمده است که آمار ارائه شده از سوی مرکز خبرنگاران افغانستان در پیوند به نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها قابل قبول نبوده و تنها نهاد حامی خبرنگاران و رسانه‌ها، وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت فعلی مدار اعتبار است. در گزارش آمده است که حفیظ‌الله بارکزی، رییس اتحادیه ژورنالیستان افغانستان هم گفته است که گزارشی که از طرف مرکز خبرنگاران افغانستان نشر شده است، صحت ندارد. قابل ذکر است که مرکز خبرنگاران افغانستان دو روز پیش گزارش داده بود که در نیمه‌ی نخست سال جاری میلادی، حدود ۹۰ مورد نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها از سوی حکومت سرپرست را ثبت کرده است. در گزارش آمده است که روند اعمال فشار و تهدید بخاطر کار آزاد رسانه‌ای در شش ماه اول سال جاری میلادی در کشور به لحاظ محتوایی افزایش یافته است. مرکز خبرنگاران گفته بود که رویدادهای ثبت شده شامل ۶۰ مورد تهدید خبرنگاران و مسوولان رسانه‌ها و ۲۹ مورد بازداشت خبرنگاران از سوی نیروهای حکومت فعلی بوده است. این نهاد تا اکنون در مورد اظهارات سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ واکنش نشان نداده است.

فدراسیون خبرنگاران اهل افغانستان در تبعید می‌گوید که با گذشت نزدیک به سه سال از حاکمیت حکومت سرپرست وضعیت هر روز بدتر شده می‌رود و کشور زیر حاکمیت حکومت فعلی جای امن برای خبرنگاران، مدافعان حقوق بشر، کنشگران مدنی و نیروهای امنیتی نیست. این فدراسیون در یک تجمع دادخواهی از اخراج اجباری خبرنگاران، مدافعان حقوق بشر و نیروهای امنیتی سابق از ایران ابراز نگرانی کرد و خواستار توقف اخراج اجباری آنان شده است. اعضای فدراسیون خبرنگاران افغان در تبعید تاکید کرد: «پس از بازگشت حکومت سرپرست به قدرت و اعمال محدودیت‌های بی‌شمار و ترس از تعقیب دستگیری و شکنجه صدها تن از خبرنگاران، مدافعان حقوق افراد در معرض خطر افغانستان را ترک کردند و به امید رفتن به کشورهای مهاجرپذیر به ایران پناه آورده‌اند.» این فدراسیون با نشر اعلامیه‌ای گفته است که با تشدید روند اخراج اجباری میلیون‌ها مهاجر اهل افغانستان از جمله افراد در معرض خطر در ایران به دلیل اخراج اجباری از سوی دولت این کشور، در وضعیت دشواری قرار گرفته‌اند. همچنین محمد رجا، عضو فدراسیون خبرنگاران افغان در تبعید می‌گوید: «ما از ترس تعقیب و شکنجه کشور خود را ترک کردیم و اکنون در ایران با خطر اخراج فوری و اجباری روبرو هستیم.» وی تاکید کرد که در صورت اخراج از ایران آنها با خطر دستگیری، شکنجه و سایر رفتارهای غیرانسانی از سوی حکومت فعلی مواجه خواهند شد. او ضمن انتقاد جدی از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در ایران گفت: «جهان پناه‌جویان افغان، به خصوص افراد در معرض خطر را فراموش کرده است.» همچنین سویتا گوهری، خبرنگار آزاد و فعال حقوق بشر می‌گوید که در میان کسانی که اخراج می‌شوند، افرادی نیز هستند که جانشان با خطر جدی روبرو است. این در حالی است که روز پنج‎‌شنبه هفته‌ی گذشته سازمان بین‌المللی مهاجرت گفته بود که از ماه اپریل تا جون سال روان، ۸۵۸ هزار و ۱۷۰ تن از ایران و پاکستان به افغانستان بازگشته و ۵۳۲ هزار و ۸۵۴ تن نیز به این کشورها مهاجرت کرده‌اند. در گزارش آمده بود که ۵۶ درصد از این افغان‌ها به‌گونه اجباری، ۴۶ درصد به‌طور داوطلبانه و ۳۹ درصد نیز به دلیل مشکلات اقتصادی از ایران بازگشته‌اند. پس از فروپاشی حکومت پیشین افغانستان، میلیون‌ها نفر، شامل فعالان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران، به ایران و پاکستان پناه بردند. اکنون، ایران و پاکستان اعلام کرده‌اند که افغان‌هایی که اقامت معتبر ندارند را اخراج می‌کنند.