ناباروری یکی از چالش‌های رایج در زندگی زوج‌هاست. بر‌اساس آمار جهانی، حدود ۱۵ درصد از زوج‌ها در دوران باروری با مشکل ناباروری مواجه‌اند. ناباروری در زنان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ از مشکلات هورمونی و اختلال در تخمک‌گذاری گرفته تا ناهنجاری‌های رحمی، انسداد لوله‌های فالوپ و حتی عوامل ایمنی یا روان‌شناختی. تشخیص به‌موقع این مشکل نه‌تنها از نظر پزشکی اهمیت دارد، بلکه از جنبه‌های روحی، روانی و خانوادگی نیز نقش مهمی در کیفیت زندگی زن و خانواده ایفا می‌کند. مفهوم ناباروری در زنان به‌طور معمول، اگر زنی زیر ۳۵ سال باشد و طی یک سال رابطه‌ی منظم و بدون جلوگیری باردار نشود، یا اگر بالای ۳۵ سال باشد و پس از ۶ ماه تلاش، بارداری حاصل نشود، تشخیص ناباروری مطرح می‌شود. ناباروری می‌تواند اولیه باشد (یعنی زن هرگز باردار نشده) یا ثانویه (یعنی قبلاً بارداری داشته، اما پس از آن دیگر موفق به بارداری نشده است). علل شایع ناباروری در زنان ۱. اختلال در تخمک‌گذاری: شایع‌ترین علت ناباروری در زنان است. این اختلال ممکن است ناشی از سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، مشکلات تیروئیدی، افزایش هورمون پرولاکتین یا اختلال در محور هیپوتالاموس–هیپوفیز باشد. نشانه‌ی بارز این اختلال، نامنظمی در سیکل قاعدگی یا قطع کامل پریود است. ۲. اختلال در لوله‌های رحمی: انسداد یا چسبندگی در لوله‌های فالوپ مانع از رسیدن تخمک به اسپرم و در نتیجه لقاح می‌شود. این مشکل می‌تواند ناشی از عفونت‌های لگنی (PID)، جراحی‌های قبلی شکمی یا لگنی و بیماری اندومتریوز باشد. ۳. مشکلات رحمی: ناهنجاری‌های ساختاری رحم مانند فیبروم‌ها (میوم‌ها)، پولیپ‌های آندومتر یا سپتوم (دیواره) رحمی می‌توانند مانع از لانه‌گزینی صحیح جنین شده و احتمال بارداری موفق را کاهش دهند. ۴. افزایش سن و کاهش ذخیره‌ی تخمدانی:  از حدود ۳۵ سالگی به بعد، هم تعداد و هم کیفیت تخمک‌ها به‌تدریج کاهش می‌یابد. این روند نه‌تنها احتمال بارداری را کم‌تر می‌کند، بلکه خطر سقط جنین یا نقایص ژنتیکی را نیز افزایش می‌دهد. ۵. عوامل ایمنی و ژنتیکی: در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن زن ممکن است به‌اشتباه اسپرم یا حتی جنین را به‌عنوان عامل بیگانه شناسایی کرده و علیه آن واکنش نشان دهد. همچنین، برخی جهش‌ها و اختلالات ژنتیکی می‌توانند در روند تخمک‌گذاری، لقاح یا لانه‌گزینی جنین اختلال ایجاد کنند. ۶. تأثیر سبک زندگی: عواملی مانند مصرف سیگار و الکل، چاقی یا لاغری مفرط، کم‌خوابی مزمن، استرس بالا و رژیم غذایی نامتعادل، همگی می‌توانند بر باروری زنان تأثیر منفی بگذارند. روش‌های تشخیص ناباروری در زنان  در ارزیابی ناباروری، پزشک با گرفتن شرح‌حال دقیق، بررسی سوابق پزشکی و انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های تخصصی، به شناسایی علت اصلی ناباروری می‌پردازد. مراحل اصلی تشخیص شامل موارد زیر است: ۱. بررسی تخمک‌گذاری:  پزشک ممکن است با انجام آزمایش خون (برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های FSH، LH، استرادیول و پرولاکتین) و سونوگرافی تخمدان‌ها، وضعیت تخمک‌گذاری را ارزیابی کند. در برخی موارد، اندازه‌گیری سطح هورمون پروژسترون در اواسط سیکل قاعدگی نیز برای تأیید وقوع تخمک‌گذاری انجام می‌شود. ۲. بررسی سلامت لوله‌های رحمی و رحم: روش هیستروسالپنگوگرافی (HSG) با تزریق ماده حاجب به داخل رحم و تصویربرداری رادیولوژی، یکی از روش‌های اصلی برای بررسی باز بودن لوله‌های فالوپ است. در برخی موارد، لاپاراسکوپی تشخیصی نیز برای مشاهده مستقیم وضعیت لوله‌ها، رحم و وجود احتمالی اندومتریوز به کار می‌رود. ۳. بررسی ذخیره‌ی تخمدانی: آزمایش هورمون AMH (Anti-Müllerian Hormone) و شمارش فولیکول‌های آنترال از طریق سونوگرافی ترانس‌واژینال، نمایی کلی از ظرفیت باروری و ذخیره‌ی تخمدانی زن ارائه می‌دهد. ۴. بررسی وضعیت رحم: با استفاده از سونوگرافی ترانس‌واژینال و در صورت نیاز هیستروسکوپی (که امکان مشاهده‌ی مستقیم داخل رحم را فراهم می‌کند)، پزشک می‌تواند سلامت دیواره‌ی رحم، وجود پولیپ، فیبروم یا ناهنجاری‌های ساختاری را ارزیابی کند. گزینه‌های درمانی ناباروری در زنان درمان ناباروری بسته به علت و شرایط فردی بیمار متفاوت است و می‌تواند از درمان‌های ساده دارویی تا روش‌های پیشرفته‌ی کمک‌باروری را شامل شود. ۱. درمان دارویی: در مواردی مانند اختلال در تخمک‌گذاری، پزشک از داروهای محرک تخمدان (مانند کلومیفن یا گنادوتروپین‌ها) استفاده می‌کند تا روند تخمک‌گذاری تنظیم یا تحریک شود. ۲. درمان هورمونی: اگر ناباروری به دلیل اختلال در عملکرد تیروئید (کم‌کاری یا پرکاری) باشد، تنظیم هورمون‌های تیروئیدی می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود باروری داشته باشد. ۳. درمان جراحی: در صورت وجود مشکلاتی مانند اندومتریوز، فیبروم رحمی یا انسداد لوله‌های فالوپ، جراحی‌هایی مانند لاپاراسکوپی یا هیستروسکوپی برای برداشتن ضایعات و باز کردن مسیرهای باروری انجام می‌شود. ۴. روش‌های کمک‌باروری (ART):  اگر روش‌های قبلی نتیجه‌بخش نباشند، از فناوری‌های کمک‌باروری استفاده می‌شود: - IUI (تلقیح داخل رحمی اسپرم): اسپرم پس از آماده‌سازی، مستقیماً به داخل رحم تزریق می‌شود تا احتمال رسیدن به تخمک افزایش یابد. - IVF (لقاح خارج رحمی): تخمک از بدن زن خارج شده، در آزمایشگاه با اسپرم ترکیب می‌شود و جنین تشکیل‌شده به رحم منتقل می‌گردد. - ICSI (تزریق اسپرم به داخل تخمک): در مواردی که کیفیت یا تعداد اسپرم پایین است، یک اسپرم به‌طور مستقیم داخل تخمک تزریق می‌شود. استفاده از تخمک یا جنین اهدایی در شرایط خاص، مانند کاهش شدید ذخیره‌ی تخمدانی یا وجود اختلالات ژنتیکی، می‌توان از تخمک یا جنین اهدایی برای بارداری استفاده کرد. نقش سبک زندگی در بهبود باروری  پیش از آغاز درمان، رعایت اصول یک سبک زندگی سالم می‌تواند تأثیر چشم‌گیری در افزایش شانس بارداری داشته باشد: - حفظ وزن مناسب از طریق رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم - ترک سیگار و پرهیز از مصرف الکل - مدیریت استرس و اضطراب با کمک روش‌هایی مانند مراقبه، یوگا یا مشاوره روان‌شناختی - خواب کافی و منظم - مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان مانند سبزیجات برگ‌سبز، میوه‌ها، مغزها و غلات کامل نقش تشخیص زودهنگام زمان، در درمان ناباروری عامل بسیار مهمی است. هرچه ارزیابی و درمان زودتر آغاز شود، احتمال موفقیت بیشتر خواهد بود—به‌ویژه در زنان بالای ۳۰ سال. تشخیص به‌موقع می‌تواند از بروز عوارض روانی، صرف هزینه‌های اضافی و پیچیدگی درمان نیز جلوگیری کند. جمع‌بندی ناباروری در زنان، موضوعی پیچیده اما در بسیاری از موارد قابل درمان است. امروزه با پیشرفت‌های پزشکی در زمینه‌ی تشخیص دقیق و استفاده از روش‌های نوین کمک‌باروری، درصد بالایی از زنان نابارور می‌توانند لذت مادر شدن را تجربه کنند. نکته‌ی اساسی، آگاهی و اقدام به‌موقع است. در صورت مشاهده‌ی علائمی مانند نامنظمی در قاعدگی، سابقه‌ی عفونت‌های لگنی، یا چند ماه تلاش ناموفق برای بارداری، بهتر است بدون ترس، خجالت یا تعلل با متخصص زنان مشورت شود. تشخیص زودهنگام، نخستین و مهم‌ترین گام برای حفظ سلامت باروری و بازگرداندن امید به زندگی است.  نویسنده: داکتر معصومه پارسا

واکنش آلرژیک زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به یک ماده معمولاً بی‌ضرر، واکنشی غیرطبیعی نشان دهد. این نوع واکنش را آلرژی پوستی می‌نامند. عوامل گوناگونی می‌توانند باعث این نوع آلرژی شوند؛ مانند گرده گیاهان، برخی مواد غذایی، داروها، گیاهان حساسیت‌زا و حتی برخی از حیوانات. علائم رایج آلرژی پوستی شامل خارش، قرمزی، برجستگی‌های پوستی و خشکی است. در برخی موارد، تشخیص علت آلرژی آسان نیست و ممکن است ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند آبله‌مرغان یا سرخک باشد. برای تشخیص دقیق، مراجعه به متخصص آلرژی ضروری است. خوشبختانه راهکارهای پیشگیرانه و روش‌های درمانی متعددی برای کنترل و بهبود حساسیت‌های پوستی وجود دارد. آلرژی پوستی چیست؟ آلرژی پوستی حالتی است که در آن سیستم ایمنی بدن نسبت به برخی مواد بی‌ضرر، واکنشی غیرطبیعی نشان می‌دهد و آن‌ها را به عنوان آلرژن شناسایی می‌کند. هنگامی‌که پوست با این مواد تماس پیدا می‌کند، ممکن است دچار علائم حساسیت شود. این تماس می‌تواند به‌صورت مستقیم با پوست، از طریق بلعیدن، استنشاق یا حتی تزریق صورت گیرد. از نظر پزشکی، این واکنش‌ها را «حساسیت بیش از حد» می‌نامند. انواع آلرژی پوستی آلرژی‌های پوستی به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شوند. در ادامه، رایج‌ترین انواع آن معرفی می‌شوند: درماتیت تماسی اگر تا به حال پس از استفاده از یک محصول جدید مراقبت از پوست یا حتی صابون متفاوت، دچار بثورات پوستی، خارش یا التهاب شده‌اید، احتمالاً با درماتیت تماسی روبه‌رو شده‌اید. چه چیزی باعث درماتیت تماسی می‌شود؟ این نوع حساسیت زمانی اتفاق می‌افتد که پوست با یک ماده حساسیت‌زا یا تحریک‌کننده تماس پیدا کند؛ موادی مانند نیکل، رایحه‌ها، مواد شیمیایی موجود در صابون، لوسیون، کرم ضدآفتاب و حتی برخی پارچه‌ها. همچنین ذرات موجود در هوا مانند گرده گیاهان، اگر روی پوست بنشینند، می‌توانند منجر به بروز علائم درماتیت شوند. در برخی موارد، تنها پس از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب واکنش پوستی بروز می‌کند. این حالت *درماتیت تماسی فوتوآلرژیک* نام دارد. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید با برخی مواد شیمیایی مانند ترکیبات موجود در کرم‌های ضدآفتاب، لوسیون‌های بدن یا عطرها واکنش نشان دهد. برخی داروها از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها نیز ممکن است در این واکنش نقش داشته باشند. علائم درماتیت تماسی می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد و شامل موارد زیر است: - قرمزی و التهاب پوست - تورم - ترک‌خوردگی و خشکی - احساس سوزش یا خارش - ایجاد تاول یا برجستگی - لکه‌های پوسته‌پوسته - کهیر واکنش معمولاً بلافاصله ظاهر نمی‌شود و ممکن است از چند ساعت تا حتی ۱۰ روز پس از تماس ایجاد شود. با این حال، در اغلب موارد، علائم بین ۱ تا ۳ روز باقی می‌ماند. کهیر کهیر، تاول‌ها یا برآمدگی‌های قرمز، برجسته و خارش‌داری هستند که می‌توانند روی هر ناحیه‌ای از بدن ظاهر شوند؛ از جمله صورت، سینه، پشت، بازوها یا پاها. چه چیزی باعث کهیر می‌شود؟ درماتیت تماسی می‌تواند یکی از دلایل تحریک کهیر باشد، اما واکنش‌های آلرژیک به نیش حشرات، برخی داروها یا غذاها نیز از علل شایع آن هستند. همچنین کهیر ممکن است به دنبال عفونت‌های ویروسی، استرس یا حتی پس از ورزش کردن ایجاد شود. علائم کهیر: - تاول‌های برجسته، قرمز و خارش‌دار - گاهی احساس سوزش یا گزگز در محل - در موارد نادر، علائم شدیدتری مانند: - ورم لب‌ها، چشم‌ها یا زبان - مشکل در تنفس - سرگیجه یا افت فشار خون در صورت مشاهده علائم شدید، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. کهیر (ادامه علائم شدید): - سرفه - تنگی نفس - احساس گرفتگی در گلو - تورم زبان کهیر معمولاً به‌صورت ناگهانی ظاهر می‌شود و ممکن است ظرف چند ساعت تا چند روز به‌طور کامل محو گردد. اندازه‌ آن‌ها متغیر است؛ از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر. در صورت بروز علائم تنفسی یا تورم در نواحی حساس مانند زبان و گلو، مراجعه فوری به پزشک ضروری است، چرا که ممکن است نشان‌دهنده یک واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) باشد. اگزما (درماتیت آتوپیک) اگزما که ممکن است آن را با نام «درماتیت آتوپیک» نیز بشنوید، یک بیماری مزمن آلرژیک پوستی است که اغلب در دوران کودکی آغاز می‌شود. علت اگزما چیست؟ متخصصان هنوز به طور دقیق نمی‌دانند چه چیزی باعث اگزما می‌شود، اما می‌دانند برخی عوامل می‌توانند پوست را تحریک کرده و باعث خارش، قرمزی و خشکی شوند. این محرک‌ها عبارت‌اند از: - شوره‌ی حیوانات - مواد شوینده - گرد و غبار - آلرژی‌های غذایی یا فصلی - آسم علائم اگزما علائم اگزما در افراد مختلف متفاوت است. - در نوزادان و کودکان خردسال، اگزما معمولاً در صورت، زانوها یا سطح بیرونی آرنج ظاهر می‌شود. - در کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان، معمولاً علائم در دست‌ها، پاها، بازوها یا پشت زانوها دیده می‌شود. از جمله علائم رایج اگزما می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: - خشکی پوست - لکه‌های پوسته‌پوسته - قرمزی و تورم - برجستگی‌های کوچک و قرمز - ترشح مایع از پوست - ضخیم شدن پوست علائم اگزما یا «شعله‌ور شدن»‌ها ممکن است از چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشند. تورم (آنژیوادم) تورم گاهی با نام آنژیوادم شناخته می‌شود. به حالتی گفته می‌شود که بخشی از پوست، به‌ویژه در بافت‌های نرم مانند پلک‌ها یا اطراف دهان، به طور ناگهانی متورم یا برجسته می‌شود. تورم ممکن است همراه با کهیر بروز کند، اما لزوماً همیشه این‌طور نیست. علت تورم چیست؟ در بسیاری از موارد، علت دقیق تورم مشخص نیست. با این حال، برخی عوامل رایج عبارت‌اند از: - آلرژی‌های غذایی - شوره‌ی حیوانات - گرده‌ی گیاهان - نیش حشرات - حساسیت به داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، آسپرین، ایبوپروفن یا داروهای فشار خون - اختلالات خودایمنی مانند لوپوس - در موارد نادر، اختلالی ارثی به نام آنژیوادم ارثی علائم تورم (آنژیوادم): علائم ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت باقی بمانند و گاهی با نشانه‌هایی همراه‌اند که فقط مربوط به پوست نیستند. از جمله: - تورم ناگهانی زیر پوست - برآمدگی‌ها یا تاول‌هایی هم‌رنگ پوست - گرفتگی یا درد شکمی - مشکل در تنفس - تورم اطراف چشم یا دهان - تورم در پوشش داخلی چشم‌ها این علائم معمولاً ظرف چند روز فروکش می‌کنند. عوامل محرک آلرژی پوستی شناسایی علت دقیق آلرژی پوستی می‌تواند دشوار باشد، زیرا صدها آلرژن (ماده حساسیت‌زا) بالقوه وجود دارد. در ادامه، برخی از رایج‌ترین عوامل محرک آورده شده است: پیچک سمی، بلوط سمی و سماق سمی این گیاهان در صورت آسیب دیدن برگ‌هایشان، روغنی به نام اوروشیول آزاد می‌کنند. تماس این روغن با پوست می‌تواند باعث بروز بثورات قرمز، خارش‌دار و تاول‌دار شود. نیکل فلزی رایج که در ساخت انواع وسایل استفاده می‌شود، مانند: - جواهرات - سگک کمربند - قاب عینک - گیره کاغذ افرادی که پیرسینگ دارند، با فلز کار می‌کنند یا سابقه خانوادگی آلرژی دارند، بیشتر در معرض واکنش به نیکل هستند. لاتکس (لاستیک طبیعی) محصولاتی که ممکن است حاوی لاتکس باشند، عبارت‌اند از: - دستکش‌های لاستیکی - کاندوم - پاک‌کن‌ها - کمربند یا سوتین‌های کش‌دار - بادکنک‌ها آلرژی به لاتکس معمولاً پس از تماس‌های مکرر ایجاد می‌شود. علائم می‌توانند از خارش و کهیر خفیف تا واکنش‌های شدید تنفسی متغیر باشند. لباس بثورات پوستی روی سینه پس از پوشیدن پیراهن، یا روی پاها هنگام پوشیدن کفش یا جوراب خاص، می‌تواند نشانه‌ای از آلرژی باشد. حتی ممکن است بعد از امتحان کردن یک لباس جدید، واکنش نشان دهید. عامل محرک می‌تواند شامل موارد زیر باشد: - رنگ‌ها یا مواد شیمیایی به‌کاررفته در فرایند تولید پارچه (مثل مواد ضدچروک) - الیاف خاص موجود در لباس برای پیشگیری از واکنش‌های پوستی: - لباس‌های جدید را قبل از پوشیدن بشویید. - لباس‌هایی با الیاف طبیعی مانند پنبه یا پنبه ارگانیک انتخاب کنید. - در صورت حساسیت، از پوشیدن پارچه‌هایی مانند پشم یا موهر خودداری کنید. مواد نگهدارنده این مواد شیمیایی در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شوند، از جمله: - شامپو و نرم‌کننده - کرم ضد آفتاب - لوسیون و مرطوب‌کننده - لوازم آرایش - رنگ مو - خالکوبی‌های موقتی عطرها (ادکلن و دئودورانت) تشخیص آلرژی به عطر دشوار است، زیرا ترکیبات دقیق آن‌ها معمولاً روی برچسب نوشته نمی‌شود. حتی محصولات دارای برچسب «بدون عطر» یا «ضد حساسیت» نیز ممکن است مواد حساسیت‌زا داشته باشند. داروها برخی از مواد موجود در کرم‌ها و پمادهای بدون نسخه ممکن است به‌جای کمک، مشکلات پوستی را تشدید کنند. استفاده از این داروها حتما باید تحت نظر پزشک باشد، به‌ویژه اگر سابقه حساسیت دارید. واکنش‌های آلرژیک چقدر طول می‌کشند؟ مدت زمان واکنش‌های آلرژیک می‌تواند متغیر باشد — از چند ساعت تا چند روز یا حتی چند هفته. این زمان بستگی به شدت حساسیت و مدت‌زمان تماس با ماده حساسیت‌زا دارد. برخی افراد ممکن است تا پایان عمر با آلرژی خود زندگی کنند، اما در برخی دیگر، آلرژی با گذر زمان کاهش می‌یابد یا به‌کلی از بین می‌رود. درمان آلرژی پوستی درمان به نوع آلرژی و علت ایجاد آن بستگی دارد. اولین و مهم‌ترین قدم، اجتناب از تماس با ماده محرک است. سپس، حتماً با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا درمان مناسب — شامل داروهای ضدحساسیت، کرم‌های موضعی یا روش‌های دیگر — برایتان تجویز شود. درمان خودسرانه ممکن است وضعیت را بدتر کند.  نویسنده: داکتر معصومه پارسا

پوکی استخوان از دست دادن آرام و تدریجی کلسیم و سایر مواد معدنی استخوانی است که منجر به تراکم کمتر و شکننده‌تر استخوان‌هایی می‌شود که مستعد شکستن و جمع شدن هستند. بیشتر زنان و مردان حتی نمی‌دانند که پوکی استخوان دارند تا زمانی که استخوانی را بشکنند. پوکی استخوان باعث می‌شود استخوان‌ها ضعیف‌تر و شکننده‌تر شوند. برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند. استخوان‌ها در اوایل دوران بزرگسالی شما تا اواخر دهه ۲۰ سالگی ضخیم‌ترین و قوی‌ترین هستند. از حدود ۳۵ سالگی به‌تدریج شروع به از دست دادن استخوان می‌کنید. این برای همه اتفاق می‌افتد، اما برخی از افراد به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند و استخوان را خیلی سریع‌تر از حد معمول از دست می‌دهند. این بدان معنی است که آن‌ها در معرض خطر بیشتری برای شکستگی هستند. چه کسانی در معرض خطر پوکی استخوان هستند پوکی استخوان می‌تواند مردان و زنان را درگیر کند. این بیماری در افراد مسن شایع‌تر است، اما می‌تواند افراد جوان‌تر را نیز درگیر کند. زنان زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند؛ زیرا تغییرات هورمونی که در دوران یائسگی اتفاق می‌افتد مستقیماً بر تراکم استخوان تأثیر می‌گذارد. هورمون زنانه استروژن برای سلامت استخوان‌ها ضروری است. پس از یائسگی، سطح استروژن کاهش می‌یابد. این می‌تواند منجر به کاهش سریع تراکم استخوان شود. زنان در صورت داشتن موارد زیر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند: یائسگی زودرس (قبل از ۴۵ سالگی) هیسترکتومی (برداشتن رحم) قبل از ۴۵ سالگی، به‌ویژه زمانی که تخمدان‌ها نیز برداشته شوند. عدم قاعدگی بیش از ۶ ماه در نتیجه ورزش بیش از حد یا رژیم غذایی زیاد عوامل خطر پوکی استخوان بسیاری از هورمون‌ها در بدن بر چرخش استخوان تأثیر می‌گذارند. اگر اختلال در غدد تولید‌کننده هورمون دارید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان باشید. اختلالات مرتبط با هورمون که می‌توانند باعث پوکی استخوان شوند عبارت‌اند از: پرکاری غده تیروئید کاهش میزان هورمون‌های جنسی (استروژن و تستوسترون) اختلالات غده هیپوفیز بیش‌فعالی غدد پاراتیروئید (هیپرپاراتیروئیدیسم) سایر عواملی که تصور می‌شود خطر پوکی استخوان و شکستگی استخوان را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از: سابقه‌ی خانوادگی پوکی استخوان سابقه والدین شکستگی لگن شاخص توده بدنی (BMI) ۱۹ یا کمتر استفاده طولانی مدت از قرص‌های استروئیدی با دوز بالا (این قرص‌ها به طور گسترده برای بیماری‌هایی مانند آرتریت و آسم استفاده می‌شوند) داشتن یک اختلال خوردن، مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی نوشیدن زیاد و سیگار کشیدن روماتیسم مفصلی مشکلات سوء جذب، مانند بیماری سلیاک و بیماری کرون برخی از دارو‌های مورد استفاده برای درمان سرطان سینه و سرطان پروستات که بر سطح هورمون‌ها تأثیر می‌گذارد دوره‌های طولانی عدم تحرک، مانند استراحت طولانی مدت در رختخواب علائم و علل: علائم پوکی استخوان چیست؟ پوکی استخوان مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر علائمی ندارد. به همین دلیل است که پزشکان گاهی اوقات آن را یک بیماری خاموش می‌نامند. شما چیزی را احساس یا متوجه نخواهید شد که نشان دهنده پوکی استخوان باشد. شما سردرد، تب یا معده درد نخواهید داشت که به شما اجازه دهد متوجه شوید چیزی در بدن شما اشتباه است. رایج‌ترین «علامت» شکستن ناگهانی استخوان است، به‌خصوص پس از یک زمین خوردن کوچک یا تصادف جزئی که معمولاً به شما آسیب نمی‌رساند. حتی اگر پوکی استخوان به طور مستقیم علائمی ایجاد نمی‌کند، ممکن است متوجه تغییراتی در بدن خود شوید که می‌تواند به این معنی باشد که استخوان‌های شما قدرت یا تراکم خود را از دست می‌دهند. این علائم هشداردهنده پوکی استخوان می‌تواند شامل موارد زیر باشد: کاهش قد. خمیدگی تغییر در وضعیت طبیعی بدن شما (بیشتر خم شدن یا خم شدن به جلو). تنگی نفس (اگر دیسک‌های ستون فقرات به‌اندازه کافی فشرده شده باشند تا ظرفیت ریه شما کاهش یابد). کمردرد (درد در ستون فقرات کمری). ممکن است مشاهده تغییرات در ظاهر فیزیکی خود سخت باشد. یکی از نزدیکانتان ممکن است بیشتر تغییراتی را در بدن شما ببیند (به‌خصوص قد یا وضعیت بدن). مردم گاهی در مورد «کوچک شدن» افراد مسن با افزایش سن شوخی می‌کنند، اما این می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که باید برای آزمایش تراکم استخوان به پزشک مراجعه کنید. تشخیص: بعد از گرفتن تاریخچه و معاینات فیزیکی از بیمار برای تشخیص سریع پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان به کار می‌رود این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس، تراکم مواد معدنی استخوان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند میزان پوکی استخوان را تعیین کند. این تصویر‌برداری به‌خصوص برای زنان در دوران یائسگی یا با عوامل خطر پوکی استخوان توصیه می‌شود. توجه علائم پوکی استخوان در زنان جوان و مراجعه به پزشک برای ارزیابی‌ها و آزمایش‌های تشخیصی می‌تواند به تشخیص زودهنگام پوکی استخوان کمک کند. تشخیص به‌موقع این بیماری امکان مدیریت بهتر و اجتناب از پیامد‌های جدی‌تر را فراهم می‌آورد. پیشگیری: پیشگیری از علائم پوکی استخوان در زنان جوان مستلزم توجه به سبک زندگی، تغذیه، ورزش و پیگیری‌های پزشکی منظم است. با اتخاذ این راهکار‌ها، زنان می‌توانند به حفظ سلامت استخوان‌های خود کمک کرده و خطر شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را کاهش دهند. درمان: درمان زودهنگام پوکی استخوان بسیار مهم است. هر چه بیمار برنامه درمانی را زودتر شروع کند نتایج بهتری به دست خواهد آمد. در درمان پوکی استخوان بر کاهش سرعت یا توقف از دست رفتن مواد معدنی، افزایش تراکم استخوان، پیشگیری از شکستگی استخوان‌ها، و کنترل درد ناشی از این بیماری تمرکز می‌شود. پزشک، بر مبنای برآورد میزان قرار داشتن شما در معرض خطر شکستگی استخوان طی ۱۰ سال آینده که با استفاده از اطلاعاتی مانند آزمایش تراکم استخوان انجام می‌شود، توصیه‌های درمانی خود را ارائه می‌دهد. معمولاً اگر خطر شکستگی بالا نباشد، در درمان پوکی استخوان از دارو استفاده نشده و در عوض بر شیوه زندگی، ایمنی و اصلاح عوامل افزایش‌دهنده خطر از دست رفتن استخوان تمرکز می‌شود. دارو درمانی هورمون درمانی رژیم غذایی ورزش و حرکات اصلاحی از جمله سایر درمان‌های پوکی استخوان است نویسنده: داکتر معصومه پارسا

تعداد کمی از زنان ممکن است بدانند آندومتر چیست. آندومتر بافت داخل رحم است که از بدن زن در طول دوره‌های قاعدگی جدا شده و می‌ریزد. هنگامی که بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در مکان‌هایی که نباید رشد می‌کند به نام آندومتریوز و آدنومیوز یاد می‌شود، می‌توانید شرایط مشابه اما جداگانه‌ای به نام آندومتریوز و آدنومیوز داشته باشید. آن‌ها قسمت‌های مختلف بدن زن را تحت تاثیر قرار می‌دهند، علائم مشترکی دارند اما ممکن است به درمان‌های متفاوتی نیاز داشته باشند. از سویی شما می‌توانید هر دوی این مشکلات را همزمان داشته باشید. خبر بد اینکه متاسفانه پزشکان دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی باعث بوجود آمدن آن‌ها می‌شود. آندومتریوز چیست؟ آندومتریوز جزو آن دسته از بیماری‌هایی است که علت اصلی آن شناخته شده نیست و در واقع یک بافت به نام آندومتر در داخل حفره رحم است که جنین بر روی آن رشد می‌کند و در هر قاعدگی تخریب شده و با اتمام خونریزی مجدداً رشد می‌کند. بافت آستر رحم در بیماران آندومتریوز به‌طور نابجا در نقاط مختلف لگن و شکم کاشته می‌شود و رشد می‌کند. در حقیقت هنگامی که یک زن به آندومتریوز مبتلا می‌شود، تکه‌های میکروسکوپی این بافت روی اندام‌های دیگر مانند تخمدان‌ها، دیواره خارجی رحم، لوله‌های فالوپ، رباط‌هایی که از رحم حمایت می‌کنند، فضای بین رحم و راست روده و فضای بین رحم و مثانه در موارد نادر، ممکن است در سایر نقاط بدن نیز پیدا شوند. انواع آندومتریوز ۱- آندومتریوز سطحی عمدتاً در صفاق لگن یافت می‌شود. ۲- آندومتریوز تخمدان کیستیک (آندومتریوما) که در تخمدان‌ها یافت می‌شود. ۳- آندومتریوز عمیق در سپتوم راست واژن، مثانه و روده یافت می‌شود. ۴- در موارد نادر، آندومتریوز در خارج از لگن نیز یافت شده است. علائم بیماری آندومتریوز مهمترین علامت اولیه بیماری آندومتریوز درد لگن است که اغلب با دوره‌های قاعدگی همراه است. این درد ممکن است با گذشت زمان افزایش یابد. در موارد نادری برخی از افراد مبتلا به آندومتریوز هیچ علائمی ندارند. از دیگر علائم و نشانه‌های شایع اندومتریوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: دوره‌های قاعدگی دردناک: درد و گرفتگی لگن ممکن است قبل از قاعدگی شروع شده و تا چندین روز بعد از آن ادامه یابد. همچنین ممکن است احساس درد در ناحیه کمر و شکم نیز داشته باشید. درد هنگام رابطه جنسی: با وجود آندومتریوز، بروز درد در طول یا بعد از رابطه جنسی شایع است. درد هنگام اجابت مزاج یا ادرار کردن (علائم آندومتریوز مثانه): اغلب این علائم را در دوران قاعدگی تجربه می‌کنید. خونریزی بیش‌ از حد در دوران قاعدگی: ممکن است حتی خونریزی بین قاعدگی را به‌ صورت لکه‌بینی تجربه کنید (از علائم سرطان آندومتریوز). ناباروری: گاهی اوقات آندومتریوز در افرادی‌که به دنبال درمان ناباروری هستند، عامل اصلی تشخیص داده می‌شود. البته ممکن است علائم خستگی، اسهال، یبوست، نفخ یا حالت تهوع را نیز تجربه کنید (به ویژه در دوران قاعدگی). معمولا این‌ها علائم عود آندومتریوز در نظر گرفته می‌شوند. توصیه می‌کنیم علائم اندومتریوز را نادیده نگیرید چرا که با گذشت زمان مطمئنا شدت عوارض آن افزایش پیدا خواهد کرد. متاسفانه علائم آندومتریوز گاهی اوقات با علائم سایر شرایطی که می‌توانند باعث درد لگن شوند، مانند بیماری التهابی لگن (PID) یا کیست تخمدان اشتباه گرفته می‌شوند. حتی ممکن است این بیماری با سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) اشتباه گرفته شود. وضعیتی که باعث حملات اسهال، یبوست و گرفتگی شکم می‌شود. در مواردی (IBS) می‌تواند با آندومتریوز همراه شود که چنین شرایطی روند تشخیص را پیچیده‌تر می‌کند. علائم آندومتریوز اغلب پس از یائسگی بهبود می یابند، اما نه همیشه. عوامل شایع آندومتریوز آندومتریوز یک بیماری پیچیده است که بسیاری از زنان را در سراسر جهان از شروع اولین قاعدگی  تا یائسگی، بدون توجه به منشا قومی یا موقعیت اجتماعی، تحت تاثیر قرار می‌دهد. تصور می‌شود عوامل مختلفی در توسعه آن نقش دارند. اگرچه هنوز علت دقیق ابتلا به این بیماری مشخص نیست اما دلایل احتمالی آن شامل موارد زیر هستند: ۱- قاعدگی بازگشتی: در این مورد، خون قاعدگی حاوی سلول‌های آندومتر به جای خارج شدن از بدن، از طریق لوله‌های فالوپ به داخل حفره لگن جریان می‌یابد. این سلول‌های آندومتر به دیواره‌های لگن و سطوح اندام‌های لگن می‌چسبند، در آنجا رشد می‌کنند و در طول هر چرخه قاعدگی ضخیم می‌شوند و خونریزی می‌کنند. ۲- تغییر شکل سلول‌های صفاقی: طبق «نظریه القایی»، متخصصان پیشنهاد می‌کنند که هورمون‌ها یا عوامل سیستم ایمنی بدن می‌توانند باعث تبدیل سلول‌های صفاقی (سلول‌هایی که در قسمت داخلی شکم شما قرار دارند) به سلول‌های شبه آندومتر شوند. ۳- دگرگونی سلول‌های جنینی: هورمون‌هایی مانند استروژن ممکن است سلول‌های جنینی (سلول‌هایی که در مراحل اولیه رشد هستند) را در دوران بلوغ به سلول‌های شبیه به آندومتر تبدیل کنند. ۴- اسکار جراحی: بعد از عمل‌های جراحی مانند هیسترکتومی یا سزارین، سلول‌های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند. در نتیجه به فضای خارجی رحم دسترسی پیدا می‌کنند. ۵- انتقال سلول‌های آندومتر: رگ‌های خونی یا سیستم مایع بافتی (لنفاوی) ممکن است سلول‌های آندومتر را به سایر قسمت‌های دیگر بدن منتقل کنند. ۶- اختلال سیستم ایمنی بدن: بروز مشکل در سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث شود که بدن نتواند بافت شبه آندومتر که در خارج از رحم رشد می‌کند را تشخیص دهد و از بین ببرد. چگونگی تشخیص بیماری آندومتریوز اصولا برای تشخیص اندومتریوز و سایر شرایطی‌که می‌توانند باعث درد لگن شوند، پزشک از شما می‌خواهد علائم خود را از جمله محل درد و زمان بروز آن را شرح دهید. پس از آن، آزمایش‌هایی که برای بررسی دقیق‌تر این بیماری انجام می‌شوند عبارتند از: معاینه لگن سونوگرافی تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) لاپاراسکوپی آندومتریوز اغلب می‌تواند علائمی را نشان دهد که شبیه سایر بیماری‌ها است که این خود باعث تاخیر در تشخیص می‌شود. آندومتریومای تخمدان، چسبندگی و اشکال ندولری عمیق بیماری اغلب برای تشخیص به سونوگرافی یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) نیاز دارند. بررسی بافت شناسی، معمولاً به دنبال جراحی یا لاپاراسکوپی، می‌تواند در تأیید تشخیص، به ویژه برای شایع‌ترین ضایعات سطحی مفید باشد. فاکتورهای خطر شایع بیماری آندومتریوز سابقه خانوادگی؛ اگر فردی در خانواده‌ی شما مبتلا به آندومتریوز باشد، خطر ابتلا به آن بیشتر از افرادی است که سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند. آندومتریوز در اعضای نزدیک خانواده، مانند مادر، مادربزرگ یا خواهر، خاله، عمه شما را در بالاترین سطح خطر ابتلا به این بیماری قرار می‌دهد. شرایطی که با جریان طبیعی قاعدگی تداخل دارد؛ مانند سیکل‌های قاعدگی کوتاه مدت و یا قاعدگی‌های سنگین که بیشتر از هفت روز طول بکشد. یکی از تئوری‌های علل مرتبط با آندومتریوز، جریان قاعدگی رتروگراد یا جریانی است که به سمت عقب حرکت می‌کند. اگر شرایط پزشکی دارید که جریان قاعدگی شما را افزایش می‌دهد، مسدود می‌کند یا تغییر مسیر می‌دهد، این می‌تواند یک عامل خطر باشد. شروع قاعدگی در سنین پایین یائسگی در سنین بالا اختلالات و ‌بیماری‌های سیستم تناسلی عدم باروری و زایمان اختلالات سیستم ایمنی بدن داشتن میزان بالایی از استروژن در سطح بدن بروز هرگونه بیماری که مانع از خروج خون از بدن در دوران قاعدگی شود درمان درمان آندومتریوز اغلب شامل دارو یا جراحی است. رویکردی که شما و پزشکتان انتخاب می‌کنید . البته درمان به این بستگی دارد که علائم شما چقدر جدی است و بیماری شما تا چه اندازه پیشرفت کرده است. به طور معمول، ابتدا دارو توصیه می‌شود. مانند داروهای ضد درد، اگر به اندازه کافی کمک نکند، از سایر روش‌ها مانند جراحی باید کمک گرفت. اگر شما قصد بارداری ندارید، ممکن است پزشکان راه هورمون درمانی همراه با مسکن را به شما توصیه کنند. هورمون درمانی راه حل دائمی برای آندومتریوز نیست؛ زیرا علائم این بیماری ممکن است پس از قطع درمان دوباره عود کند. جراحی محافظه کارانه: جراحی محافظه کارانه تمرکز آن روی برداشتن بافت آندومتریوز و ازبین بردن آن است. زیرا پزشکان در این روش درمانی تلاش می‌کنند رحم و تخمدان‌‌ها را حفظ کنند. هیسترکتومی با برداشتن تخمدان‌ها: هیسترکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن رحم است. طی یک بازه‌ی زمانی تصور بر این بود که بیرون آوردن رحم و تخمدان‌ها موثرترین درمان برای بیماری آندومتریوز باشد؛ امروزه اما برخی از متخصصان آن را آخرین راه حل برای تسکین درد و از بین بردن بیماری می‌دانند. پزشکان زمانی از این روش استفاده می‌کنند که سایر درمان‌ها مؤثر نبوده‌اند. عوارض احتمالی آندومتریوز شما نباید آندومتریوز را نادیده بگیرید. در مواردی با گذشت زمان و عدم درمان به موقع، این بیماری منجر به ناباروری و سرطان تخمدان یا رحم می‌شود. عارضه اصلی آندومتریوز اختلال در باروری است. تقریباً یک سوم تا نیمی از زنان مبتلا به آن برای بارداری مشکل دارند. برای باردار شدن، یک تخمک باید از تخمدان آزاد شود، از طریق لوله فالوپ عبور کند، توسط یک سلول اسپرم بارور شده و خود را به دیواره رحم متصل کند تا شروع به رشد کند. آندومتریوز ممکن است باعث انسداد لوله فالوپ شود و از اتصال تخمک و اسپرم جلوگیری کند. با این وجود، بسیاری از افراد مبتلا به آندومتریوز خفیف تا متوسط ​​هنوز می‌توانند باردار شده و دوران بارداری را به پایان برسانند. بعضی اوقات پزشکان به افراد مبتلا به اندومتریوز توصیه می‎کنند که بچه‌دار شدن را به تعویق نیندازند زیرا ممکن است با گذشت زمان وضعیت بدتر شود. متاسفانه سرطان تخمدان در افراد مبتلا به آندومتریوز بیشتر از حد انتظار رخ می‌دهد. اگرچه خطر ابتلا به سرطان تخمدان در ابتدای ابتلا بسیار کم است. به ندرت نوع دیگری از سرطان با نام آدنوکارسینوم مرتبط با آندومتریوز، می‎تواند بعداً در افرادی ‌که اندومتریوز داشته‌اند بروز کند. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ در صورت داشتن علائم و نشانه‌هایی که ممکن است نشان‎دهنده‌ی آندومتریوز باشد، به پزشک مراجعه کنید. اصولا آندومتریوز یک بیماری چالش‌برانگیز است و تشخیص زودهنگام آن منجر به مدیریت بهتر علائم شما می‌شود. همچنین در صورت نیاز می‌توانید به متخصص آنکولوژی زنان مراجعه کرده و راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید. تا آنجا که می‌توانید در مورد آندومتریوز مطالعه کنید و وضعیت خود را به درستی بررسی کنید. زیرا هرچه زودتر متوجه علائم خود شوید و به موقع به پزشک مراجعه کنید، روند تشخیص و درمان شما سریع‌تر انجام می‌شود و درمان شما موفقانه‌تر خواهد بود. نویسنده: داکتر معصومه پارسا