سل یا توبرکلوز (Tuberculosis یا TB) یک عفونت باکتریایی است که معمولاً ریه‌ها را درگیر می‌کند، اما سایر اندام‌ها مانند کلیه‌ها، ستون فقرات یا مغز نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند. عامل ایجادکننده این بیماری باکتری Mycobacterium tuberculosis است. این باکتری از طریق هوا و به‌ویژه در زمان‌هایی که فرد مبتلا سرفه، عطسه یا حتی صحبت می‌کند، به دیگران منتقل می‌شود. سل از جمله بیماری‌های بسیار مسری است که اگر کنترل و درمان نشود، می‌تواند به سرعت در جامعه گسترش پیدا کند. علاوه بر این، افرادی که به مدت طولانی در تماس با یک فرد مبتلا به سل فعال هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند. در مواردی نیز ممکن است عفونت باکتری پس از مدتی عدم فعالیت (که به آن سل نهفته گفته می‌شود) فعال شود و منجر به عفونت فعال در فرد شود. این تأخیر زمانی در بروز علائم، باعث می‌شود سل به یک بیماری پیچیده تبدیل شود که نیاز به نظارت و درمان طولانی‌مدت دارد. علائم سل فرد مبتلا به سل نهفته یا غیرفعال ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، زیرا باکتری در بدن فعال نیست و آسیبی وارد نمی‌کند. با این حال، اگر باکتری فعال شود، علائم بیماری ظاهر می‌شوند. علائم سل فعال عبارتند از: سرفه‌ای که بیش از سه هفته طول بکشد از دست دادن اشتها و کاهش وزن ناخواسته تب مداوم لرز عرق شبانه سرفه کردن خون یا خلط که نشان‌دهنده سل ریوی است درد استخوان که ممکن است نشانه حمله باکتری به استخوان‌ها باشد. این علائم می‌توانند در بیماری‌های دیگر نیز رخ دهند، بنابراین مهم است که در صورت تجربه این علائم به پزشک مراجعه کنید تا مشخص شود که آیا به سل مبتلا هستید یا خیر. تشخیص به موقع سل بسیار حیاتی است، زیرا این بیماری در صورت عدم درمان می‌تواند به عوارض شدیدتر و حتی مرگ منجر شود. علل توبرکلوز علت اصلی بروز سل باکتری Mycobacterium tuberculosis است. این باکتری درست مانند ویروس‌های سرماخوردگی یا آنفولانزا از طریق هوا پخش می‌شود. شما تنها در صورتی می‌توانید به سل مبتلا شوید که با افرادی که سل فعال دارند، در تماس باشید. وقتی فرد مبتلا به سل سرفه، عطسه، صحبت، خنده یا آواز می‌خواند، قطرات ریز حاوی میکروب به هوا منتقل می‌شود. اگر این قطرات تنفس شوند، فرد سالم ممکن است به بیماری مبتلا شود. افراد مبتلا به سل فعال در ریه یا گلو به‌ویژه می‌توانند به راحتی دیگران را آلوده کنند، زیرا این مناطق از بدن دارای تمرکز بیشتری از باکتری‌ها هستند. با این حال، برخلاف تصور رایج، سل به‌سادگی از طریق تماس‌های سطحی یا استفاده مشترک از وسایل منتقل نمی‌شود. به عنوان مثال، دست دادن، بوسیدن، استفاده مشترک از غذا یا نوشیدنی، یا حتی به اشتراک گذاشتن ملحفه و وسایل شخصی، به‌طور معمول منجر به انتقال باکتری سل نمی‌شود. مهم‌ترین عامل در انتقال سل، تماس مستقیم و طولانی‌مدت با فرد مبتلا به سل فعال در محیط‌های بسته است. انواع توبرکلوز سل به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: سل فعال: زمانی که باکتری به‌طور فعال در بدن علائم ایجاد می‌کند و فرد می‌تواند بیماری را به دیگران منتقل کند. سل نهفته: زمانی که فرد به باکتری Mycobacterium tuberculosis آلوده است، اما باکتری‌ها علائمی ایجاد نمی‌کنند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن قادر به سرکوب رشد و گسترش باکتری باشد. در این حالت، فرد مبتلا به سل نهفته نمی‌تواند بیماری را به دیگران منتقل کند و ممکن است بدون آگاهی از بیماری خود زندگی کند. اما در برخی موارد، این نوع سل می‌تواند به سل فعال تبدیل شود. عوارض توبرکلوز بدون درمان مناسب، توبرکلوز (سل) می‌تواند به یک بیماری کشنده تبدیل شود. اگر باکتری‌های عامل این بیماری در سراسر بدن فرد پخش شوند، عفونت می‌تواند به مشکلات جدی در سیستم قلبی عروقی، عملکرد متابولیک و دیگر سیستم‌های بدن منجر شود. سل می‌تواند منجر به سپسیس شود؛ سپسیس یک شکل بالقوه تهدیدکننده زندگی از عفونت است که به دلیل پاسخ شدید بدن به عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود. در این حالت، بدن به‌طور غیرعادی به عفونت واکنش نشان داده و ممکن است اعضای حیاتی بدن را مختل کند. سپسیس می‌تواند به شوک سپتیک منجر شده و در نهایت منجر به مرگ شود. همچنین، سل ممکن است به استخوان‌ها، کلیه‌ها و حتی مغز حمله کرده و آسیب‌های جبران‌ناپذیری ایجاد کند. اگر باکتری سل به ستون فقرات حمله کند، می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و ناتوان‌کننده مانند بدشکلی یا فلج شود. افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، مانند بیماران مبتلا به ایدز، افراد مسن یا کسانی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض عوارض شدید این بیماری قرار دارند. از دیگر عوارض سل می‌توان به آبسه‌های ریه، التهاب پرده‌های مغزی (مننژیت سل) و نارسایی کلیه اشاره کرد. این بیماری اگرچه عمدتاً ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما توانایی آسیب‌رساندن به سایر اندام‌های بدن را نیز دارد. به همین دلیل، درمان سریع و مناسب برای جلوگیری از گسترش بیماری و بروز عوارض جدی حیاتی است. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ اگر علائمی دارید که با چند روز استراحت بهبود نمی‌یابند و مشکوک به سل هستید، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. علائم سل اغلب شبیه علائم بسیاری از بیماری‌های دیگر مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی هستند، بنابراین مهم است که از پزشک خود بخواهید تا بررسی‌های لازم را انجام دهد. همچنین، اگر با فردی که به سل مبتلا بوده تماس داشته‌اید، حتی اگر علائمی نداشته باشید، توصیه می‌شود که برای انجام آزمایش‌ها و اطمینان از عدم عفونت به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که فرد دچار سرفه‌های مداوم، کاهش وزن غیرقابل توجیه، عرق شبانه یا تب مداوم شود، احتمال عفونت وجود دارد و باید سریعاً اقدام به بررسی و تشخیص انجام گیرد. توجه به این علائم و مراجعه سریع به پزشک می‌تواند از پیشرفت بیماری و گسترش آن به دیگران جلوگیری کند. همچنین، در صورتی که فرد به‌صورت مداوم در محیط‌هایی با تهویه نامناسب قرار دارد یا با افرادی که در معرض این بیماری هستند تعامل دارد، باید آزمایش‌های دوره‌ای انجام دهد. این امر به‌ویژه برای افرادی که با بیماران مبتلا به سل در خانه یا محل کار تماس نزدیک دارند، بسیار مهم است. تشخیص توبرکلوز برای تشخیص سل، پزشک شما با یک معاینه فیزیکی که شامل گوش دادن به صدای ریه‌ها و بررسی علائم بالینی مانند غدد لنفاوی متورم است، کار را آغاز می‌کند. با توجه به شباهت علائم سل با بسیاری از بیماری‌های دیگر، برای اطمینان بیشتر و تشخیص دقیق‌تر، ممکن است پزشک آزمایش‌های زیر را توصیه کند: آزمایش خلط: این آزمایش برای بررسی وجود باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در خلط انجام می‌شود. نمونه‌برداری خلط می‌تواند به تشخیص قطعی نوع عفونت کمک کند. آزمایش خون: این آزمایش می‌تواند نشان‌دهنده واکنش سیستم ایمنی بدن به عفونت سل باشد. این آزمایش به‌ویژه برای تشخیص سل نهفته که علائم خاصی ندارد، مفید است. تست پوستی سل (PPD): در این تست، مقدار کمی از ماده توبرکولین به پوست تزریق می‌شود و اگر بدن به آن واکنش نشان دهد، احتمالاً به سل آلوده است. این تست یکی از روش‌های رایج برای تشخیص سل است و معمولاً برای افرادی که در معرض خطر بالای عفونت قرار دارند، توصیه می‌شود. علاوه بر این‌ها، آزمایشات تصویربرداری مانند عکس اشعه ایکس از قفسه سینه یا سی‌تی‌اسکن ریه نیز ممکن است به تشخیص بهتر عفونت‌های ریه و نشان‌دادن میزان پیشرفت بیماری کمک کنند. تصاویر به‌دست‌آمده از این آزمایش‌ها می‌توانند نشان‌دهنده آسیب‌های ناشی از عفونت سل باشند و به پزشک کمک کنند تا شدت بیماری را تخمین بزند. درمان توبرکلوز سل یک بیماری قابل‌درمان است، اما برای بهبودی کامل نیاز به پیروی دقیق از دستورالعمل‌های درمانی وجود دارد. همه افراد مبتلا به سل، بدون توجه به اینکه بیماری فعال یا نهفته باشد، باید تحت درمان قرار گیرند. درمان سل فعال معمولاً شامل ترکیبی از چندین دارو است که بیمار باید به مدت شش ماه یا بیشتر مصرف کند. داروهایی مانند ایزونیازید، ریفامپین، پیرازینامید و اتامبوتول از جمله داروهایی هستند که معمولاً برای درمان سل استفاده می‌شوند. این داروها باید در چند نوبت در طول روز مصرف شوند تا به کنترل و نابودی کامل باکتری سل کمک کنند. رعایت دقیق دستورات دارویی برای جلوگیری از مقاوم شدن باکتری‌ها نسبت به دارو بسیار مهم است. در مواردی که سل مقاوم به درمان باشد، رژیم دارویی پیچیده‌تری تجویز می‌شود و درمان ممکن است طولانی‌تر شود. از طرف دیگر، درمان پیشگیرانه برای سل نهفته شامل مصرف یک یا دو قرص در روز است که برای مدت کوتاه‌تری تجویز می‌شود تا از بروز سل فعال جلوگیری شود. در این نوع از درمان، هدف کاهش خطر توسعه سل فعال در آینده است. برای جلوگیری از سرایت بیماری به دیگران، ممکن است لازم باشد فرد مبتلا به سل در دو تا چهار هفته اول درمان، ایزوله شود تا زمانی که دیگر خطر سرایت نداشته باشد. پزشک پس از معاینه و بررسی وضعیت بیمار می‌تواند تشخیص دهد که آیا بیمار می‌تواند با رعایت نکات احتیاطی در خانه بماند یا نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. نویسنده: داکتر معصومه پارسا

سرخکان نوعی عفونت سیستم تنفسی است که توسط یک ویروس RNA از خانواده پارامیکسوویریده ایجاد می‌شود. سرخکان یکی از بیماری‌های بسیار مسری است که به‌خصوص در میان کودکان شایع است و می‌تواند به سرعت در جامعه گسترش یابد. این بیماری باعث تب، بثورات قرمز، سرفه و آبریزش چشم می‌شود و در برخی افراد ممکن است عوارض جدی ایجاد کند. این بیماری با استفاده از واکسیناسیون قابل پیشگیری است و واکسن سرخکان به عنوان بهترین راه‌حل برای جلوگیری از شیوع و ابتلا به این بیماری شناخته شده است. در دوران پیش از تولید واکسن، سرخکان یکی از علل عمده مرگ‌ومیر کودکان بود، اما امروزه با واکسیناسیون گسترده این بیماری تا حد زیادی کنترل شده است. با این حال، در مناطقی که دسترسی به واکسن محدود است، همچنان شاهد شیوع بیماری هستیم که این موضوع نشان‌دهنده اهمیت پیشگیری از طریق واکسن است. علائم سرخکان علائم سرخکان معمولاً ۱۰ تا ۱۴ روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شوند. این علائم اولیه شامل تب، سرفه خشک، آبریزش بینی و گلودرد هستند. همچنین، چشم‌های فرد مبتلا ممکن است قرمز و ملتهب شود (التهاب ملتحمه) که این علامت نیز نشانه‌ای از شروع بیماری است. پس از چند روز از شروع این علائم اولیه، بثورات پوستی ظاهر می‌شود. این بثورات به‌صورت لکه‌های بزرگ و مسطح قرمز هستند که ابتدا روی صورت و سپس به‌تدریج به سایر قسمت‌های بدن مانند بازوها، قفسه سینه، پشت، ران‌ها، ساق پا و پاها پخش می‌شوند. این بثورات پوستی اغلب به یکدیگر متصل شده و ظاهری لکه‌دار به پوست می‌دهند. در این دوره، تب ممکن است به شدت افزایش یابد و به 40 تا 41 درجه سانتی‌گراد برسد. شناخت سریع این علائم برای جلوگیری از شیوع بیشتر بیماری و آغاز اقدامات درمانی مناسب بسیار حائز اهمیت است. مراحل عفونت عفونت سرخکان طی ۲ تا ۳ هفته کامل می‌شود و به مراحل مختلفی تقسیم می‌شود. در مرحله نهفتگی که ۱۰ تا ۱۴ روز اول پس از عفونت است، ویروس در بدن پخش می‌شود و هنوز علائم ظاهری ندارد. در این مرحله، بیمار ممکن است به‌ظاهر سالم به نظر برسد اما همچنان ناقل ویروس باشد. در مرحله بعد، علائم غیر اختصاصی شامل تب خفیف، سرفه مداوم، آبریزش بینی، التهاب چشم‌ها و گلودرد ظاهر می‌شود که این وضعیت نسبتاً خفیف است و ممکن است ۲ تا ۳ روز ادامه یابد. سپس، بیماری به مرحله حاد می‌رسد و بثورات پوستی ظاهر می‌شوند. این مرحله، بیماری حاد نام دارد که همراه با افزایش شدید تب و بروز بثورات است. مرحله بهبودی زمانی آغاز می‌شود که بثورات به‌تدریج از صورت و سپس از بدن محو می‌شوند. هرچند سایر علائم مانند سرفه ممکن است تا چند روز یا حتی هفته‌ها ادامه یابد. دوره انتقال ویروس فرد مبتلا به سرخکان می‌تواند ویروس را به مدت هشت روز به دیگران منتقل کند؛ از چهار روز قبل از ظاهر شدن بثورات پوستی تا چهار روز پس از بروز بثورات. در این دوره، فرد بسیار مسری است و می‌تواند بیماری را به سرعت به دیگران انتقال دهد، به‌خصوص اگر در محیط‌های بسته یا جمع‌های بزرگ حضور داشته باشد. این موضوع به‌ویژه در مدارس، مهدکودک‌ها و سایر مکان‌هایی که کودکان به‌صورت گروهی در آن حضور دارند، نگران‌کننده است. به همین دلیل، توصیه می‌شود که در صورت مشاهده علائم اولیه سرخکان، فرد بیمار از حضور در محیط‌های عمومی خودداری کرده و قرنطینه شود. همچنین اعضای خانواده‌ای که واکسن سرخکان دریافت نکرده‌اند یا در معرض ویروس قرار گرفته‌اند، باید اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند ایزوله کردن فرد بیمار را انجام دهند تا از گسترش بیماری جلوگیری کنند. عوارض سرخکان سرخکان می‌تواند در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند یا به دلایل مختلف مانند سوءتغذیه دچار ضعف هستند، منجر به عوارض جدی شود. این عوارض شامل کوری، التهاب مغز (آنسفالیت)، اسهال شدید، عفونت گوش و ذات‌الریه می‌شود. در موارد شدید، این عوارض می‌توانند منجر به مرگ شوند. نوزادان و کودکان کوچک، به‌خصوص آن‌هایی که واکسن دریافت نکرده‌اند، بیشترین آسیب‌پذیری را در برابر عوارض سرخکان دارند. همچنین، افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن یا کسانی که به‌طور طبیعی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، در معرض خطر بالاتری برای تجربه عوارض این بیماری هستند. توجه به این نکته ضروری است که حتی افرادی که دوره اولیه سرخکان را به‌ظاهر به‌خوبی پشت سر می‌گذارند، ممکن است در آینده با عوارض جانبی دیرهنگام مواجه شوند. تشخیص و آزمایشات تشخیص سرخکان معمولاً از طریق بررسی علائم بالینی و معاینه فیزیکی صورت می‌گیرد. پزشک با بررسی دقیق بثورات و پرسیدن سوالاتی در مورد تاریخچه تماس با افراد مبتلا می‌تواند به تشخیص بیماری برسد. با این حال، برای تأیید نهایی تشخیص، ممکن است پزشک آزمایش‌های خاصی مانند آزمایش خون، نمونه‌برداری از ترشحات بینی و گلو یا نمونه‌برداری از ادرار را تجویز کند. این آزمایش‌ها به شناسایی ویروس سرخکان در بدن کمک می‌کنند و به‌ویژه در مواردی که علائم بیماری شبیه به سایر عفونت‌های ویروسی باشد، ضروری است. انجام این آزمایش‌ها در محیط‌های پزشکی پیشرفته امکان‌پذیر است و نتایج آن می‌تواند در مدت کوتاهی به پزشک ارائه شود تا بر اساس آن، اقدامات درمانی و پیشگیرانه لازم صورت گیرد. درمان سرخکان هیچ درمان خاصی برای سرخکان وجود ندارد و ویروس باید دوره خود را طی کند که معمولاً حدود ۱۰ تا ۱۴ روز به طول می‌انجامد. با این حال، مدیریت علائم می‌تواند به تسکین بیمار کمک کند. برای کاهش تب و درد، پزشکان معمولاً داروهایی مانند ایبوپروفن یا پاراستامول تجویز می‌کنند. همچنین، استراحت کافی و مصرف مایعات زیاد به حفظ سلامت عمومی بدن و جلوگیری از کم‌آبی کمک می‌کند. غرغره کردن با آب‌نمک نیز می‌تواند به تسکین گلودرد کمک کند. اگر فرد دچار حساسیت به نور باشد، اجتناب از نور شدید نیز توصیه می‌شود. برای جلوگیری از سرایت ویروس به دیگران، فرد بیمار باید در خانه بماند و از تماس با دیگران خودداری کند تا زمانی که دوره بیماری کامل شود. پیشگیری بهترین راه برای جلوگیری از سرخکان، دریافت واکسن سرخکان است. واکسیناسیون از دوران کودکی شروع می‌شود و این واکسن به‌طور معمول در دو دوز به کودکان تزریق می‌شود. همچنین، افرادی که واکسن دریافت نکرده‌اند و در معرض سرخکان قرار دارند، باید به‌سرعت واکسینه شوند تا از گسترش بیماری جلوگیری شود. واکسیناسیون نقش مهمی در کاهش شیوع سرخکان در سطح جامعه دارد و می‌تواند از بروز اپیدمی‌های بزرگ جلوگیری کند. نویسنده: داکتر معصومه پارسا

بسیاری از زوج‌های که تازه ازدواج کرده‌اند، ممکن است دچار افسردگی پس از ازدواج شوند. این دوره از افسردگی می‌تواند به‌طرز شگفت‌انگیزی زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد، به‌گونه‌ای که حتی انجام معمول‌ترین امور زندگی و شغلی برای او مشکل‌ساز شود. این نوع افسردگی ممکن است به دلیل تغییرات عمده‌ای که پس از ازدواج در زندگی افراد رخ می‌دهد، ایجاد شود. برای بسیاری از افراد، ازدواج یک تغییر بزرگ و گاه شگرف است که انتظارات، مسئولیت‌ها و فشارهای جدیدی را به زندگی آن‌ها اضافه می‌کند. از جمله این فشارها می‌توان به مسئولیت‌های مالی و اقتصادی اشاره کرد. به‌ویژه برای زوج‌هایی که پیش از ازدواج به‌طور مستقل زندگی نکرده‌اند، تقسیم هزینه‌ها و مدیریت مالی خانوادگی می‌تواند یک چالش بزرگ باشد. استرس‌های مالی شامل تأمین نیازهای روزمره، هزینه‌های مربوط به خانه، برنامه‌ریزی برای آینده و حتی مدیریت بدهی‌ها و وام‌هاست. در برخی موارد، زوجین ممکن است برای اولین بار پس از ازدواج با واقعیت‌های اقتصادی زندگی مواجه شوند و این موضوع می‌تواند باعث استرس و نگرانی‌های بیشتری شود. علاوه بر استرس‌های مالی، انتظارات از زندگی مشترک نیز می‌تواند باعث افزایش فشارهای روحی شود. بسیاری از افراد با تصویری ایده‌آل و رویایی از زندگی زناشویی به ازدواج وارد می‌شوند، اما پس از مدتی با چالش‌های واقعی زندگی مشترک روبه‌رو می‌شوند. این تضاد میان انتظارات و واقعیت می‌تواند منجر به احساس نارضایتی و حتی ناامیدی شود. زوجین ممکن است انتظارات متفاوتی از یکدیگر داشته باشند که اگر به درستی مدیریت نشوند، به تعارض و افسردگی منجر می‌شود. از سوی دیگر، تغییرات در نقش‌های اجتماعی و خانوادگی نیز ممکن است فشارهای روانی بیشتری را به افراد وارد کند. ازدواج باعث تغییر در روابط فرد با دیگران، از جمله خانواده و دوستان می‌شود. برای برخی افراد، این تغییرات ممکن است به احساس انزوا یا دوری از عزیزان منجر شود. همچنین، انتظارات فرهنگی و اجتماعی که از زوجین وجود دارد، می‌تواند بر نحوه تعامل آن‌ها با یکدیگر و دیگران تأثیر بگذارد. برخی فرهنگ‌ها ممکن است از زوج‌ها انتظار داشته باشند که به شکلی خاص رفتار کنند یا نقش‌هایی خاص را در زندگی مشترک بپذیرند، که این موضوع نیز به فشارهای روانی بیشتری منجر می‌شود. در نهایت، تمام این عوامل می‌توانند به افسردگی پس از ازدواج منجر شوند و برای مقابله با آن، زوجین باید به دنبال راه‌حل‌هایی برای مدیریت استرس و حفظ ارتباط مؤثر باشند. علائم افسردگی پس از ازدواج: علائم افسردگی پس از ازدواج می‌تواند شامل طیف وسیعی از نشانه‌های روحی و جسمی باشد. این علائم شامل کاهش علاقه به شغل یا حتی تمایل به استعفا دادن از کار است. کاهش ارتباطات اجتماعی و گوشه‌گیری نیز ممکن است اتفاق بیفتد. بسیاری از افراد با تغییرات غیرمعمول در عادات غذایی خود مواجه می‌شوند که ممکن است به‌صورت بی‌اشتهایی یا پرخوری ظاهر شود. کاهش علاقه به فعالیت‌های محبوب گذشته و کم‌رنگ شدن میل جنسی نیز از دیگر نشانه‌های رایج این افسردگی است. افراد معمولاً در این دوره احساس تنهایی بیشتری دارند و ممکن است از اجتماع دوری کنند. ناتوانی در هماهنگی کارها و تغییر در الگوی خواب نیز مشاهده می‌شود. به همین ترتیب، تغییر در مراقبت‌های شخصی مانند کاهش تمایل به ورزش یا پیروی از رژیم غذایی سالم نیز دیده می‌شود. بروز احساسات پوچی و بی‌معنایی زندگی نیز در این افراد رایج است. علل بروز افسردگی پس از ازدواج: افسردگی پس از ازدواج می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. همان‌طور که اشاره شد، حس ناراحتی، پشیمانی و حالت ناخوشایند پس از ورود به زندگی مشترک از جمله دلایل اصلی این نوع افسردگی است. افسردگی پس از ازدواج به‌طور مستقیم به جنسیت افراد یا شخصیت همسر بستگی ندارد. حتی در ازدواج‌هایی که با رضایت کامل و عشق آغاز شده‌اند، ممکن است این افسردگی رخ دهد. دلایلی مانند دوری از خانواده و دوستان نزدیک، تغییر ناگهانی در سبک زندگی، و انتظارات غیرواقعی از زندگی مشترک می‌توانند به ایجاد این نوع افسردگی کمک کنند. علاوه بر این، اختلاف طبقاتی، فرهنگی یا مالی میان زوجین نیز می‌تواند یکی از علل بروز این احساسات باشد. همچنین، ازدواج‌هایی که با اختلاف سنی زیاد همراه هستند نیز ممکن است باعث به وجود آمدن چالش‌های بیشتری شوند. احساس انزوا و تنهایی پس از شروع زندگی مشترک نیز در تشدید این افسردگی نقش دارد. راهکارهای درمانی برای افسردگی پس از ازدواج: روش‌های متعددی برای درمان افسردگی پس از ازدواج وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها زوج‌درمانی و خانواده‌درمانی است. این شیوه‌های درمانی بر مبنای گفتگو و ارتباط مؤثر میان زن و شوهر استوار هستند. هدف اصلی این روش‌ها کمک به حل مشکلات و تنش‌های موجود در زندگی مشترک و نجات روابط خانوادگی است. اگر یکی از زوجین با افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کند، ممکن است نیاز به درمان فردی نیز داشته باشد. در برخی موارد، افراد از حمایت اعضای خانواده برای بهبود وضعیت خود استفاده می‌کنند. آموزش و آگاهی دادن به اعضای خانواده در مورد افسردگی و نحوه برخورد با آن نیز می‌تواند بسیار مؤثر باشد. همچنین، تشویق زوجین به ایجاد ارتباط عمیق‌تر و بیشتر با یکدیگر، می‌تواند به بهبود روابط زناشویی کمک کند. مهم است که زوجین بدانند افسردگی پس از ازدواج یک مشکل رایج است و با حمایت متقابل می‌توان بر آن غلبه کرد. آشنایی با شرایط پس از ازدواج: پس از فروکش کردن هیجانات اولیه ازدواج، بسیاری از زنان و مردان دچار نوعی فروپاشی عاطفی می‌شوند. آن‌ها احساس می‌کنند که از یک فرد شاداب و پرانرژی به فردی خسته و بی‌روح تبدیل شده‌اند. این احساس منفی می‌تواند به دلایل مختلفی در ذهن افراد شکل بگیرد. از جمله این دلایل می‌توان به توقعات غیرواقعی از زندگی مشترک اشاره کرد. بسیاری از افراد پیش از ازدواج تصویری رویایی از زندگی زناشویی در ذهن خود می‌سازند، اما پس از ورود به زندگی واقعی و مواجهه با مسئولیت‌ها و چالش‌های مختلف، این تصویر در هم می‌شکند. همچنین، استرس‌ها و فشارهای مالی جدید که معمولاً پس از ازدواج به وجود می‌آیند، می‌توانند به احساس سرخوردگی و ناامیدی منجر شوند. تفاوت در دیدگاه‌ها و اولویت‌های مالی نیز ممکن است به این وضعیت دامن بزند. این تغییرات ممکن است افراد را دچار احساس عدم آمادگی برای زندگی مشترک کنند. چند نکته برای مقابله با افسردگی پس از ازدواج: برای مقابله با افسردگی پس از ازدواج، چند راهکار مؤثر وجود دارد. مشاوره با یک روان‌شناس یا مشاور خانواده می‌تواند در درک بهتر احساسات و افکار منفی کمک کند. افراد در این شرایط ممکن است احساس گناه یا سرزنش کنند، اما مشاوره با یک فرد متخصص می‌تواند به آرامش و پذیرش احساسات کمک کند. یکی از راهکارهای مؤثر دیگر، ایجاد چشم‌انداز جدید در زندگی مشترک است. به جای تمرکز بر افکار منفی، بهتر است به فعالیت‌های مثبت و سازنده پرداخته و با همسر خود درباره اهداف و آرزوهای مشترک صحبت کنید. تعیین اهداف مشترک در زندگی می‌تواند امید به آینده را تقویت کرده و به بهبود روابط کمک کند. همچنین، ابراز احساسات و به اشتراک گذاشتن آن‌ها با همسر یا خانواده می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند. نویسنده: مرضیه بهروزی «روانشناس بالینی»

سرماخوردگی و آنفولانزا دو نوع از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی هستند که مستقیماً بر سیستم تنفسی انسان اثر می‌گذارند. این عفونت‌ها باعث التهاب و تحریک راه‌های تنفسی از جمله گلو، بینی، راه‌های هوایی و ریه‌ها می‌شوند. ویروس‌های مسئول این بیماری‌ها به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند و می‌توانند به سرعت در جمعیت‌های مختلف شیوع پیدا کنند. هر دو بیماری از طریق قطرات تنفسی منتشر می‌شوند، به‌ویژه زمانی که فرد بیمار سرفه، عطسه یا صحبت می‌کند. تشخیص این دو بیماری از یکدیگر گاهی دشوار است، چرا که بسیاری از علائم آن‌ها مشابه است؛ با این حال، آنفولانزا معمولاً شدت بیشتری نسبت به سرماخوردگی دارد و با تب بالا، دردهای عضلانی و خستگی شدید همراه است. در حالی که سرماخوردگی به عنوان یک بیماری خفیف‌تر شناخته می‌شود که اغلب پس از یک هفته بهبود می‌یابد، آنفولانزا می‌تواند منجر به عوارض جدی‌تری مانند ذات‌الریه، عفونت گوش یا تشدید بیماری‌های مزمن شود. سرماخوردگی بیش از یک‌بار در سال برای بسیاری از افراد شایع است، به‌ویژه در فصل پاییز و زمستان. اکثر افراد بالغ معمولاً بین ۲ تا ۴ بار در سال به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند، در حالی که کودکان ممکن است بیشتر تحت تأثیر قرار بگیرند. در مقابل، آنفولانزا با شیوع کمتری همراه است و بسیاری از افراد در طول ۱۰ سال تنها چند بار به آن مبتلا می‌شوند. واکسن آنفولانزا یکی از بهترین راه‌ها برای پیشگیری از این بیماری است و به‌ویژه برای افراد در معرض خطر، از جمله سالمندان، زنان باردار و کسانی که بیماری‌های مزمن دارند، توصیه می‌شود. علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا سرماخوردگی و آنفولانزا علائم مشابهی دارند، اما دو وضعیت متفاوت هستند. علائم سرماخوردگی عبارتند از: تب آبریزش یا گرفتگی بینی ترشحات سبز یا زرد از بینی گلودرد سرفه عطسه احساس خستگی دردهای عضلانی سردرد چشمان اشک‌آلود علائم به‌تدریج ایجاد می‌شوند علائم خفیف است علائم آنفولانزا عبارتند از: تب ناگهانی (۳۸ درجه سانتی‌گراد) گرفتگی بینی حالت تهوع لرز و تعریق احساس خستگی دردهای عضلانی به‌خصوص در پشت، پاها و بازوها سرفه سردرد کاهش اشتها علائم به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شوند علائم شدیدتر هستند علل سرماخوردگی و آنفولانزا بسیاری از ویروس‌ها می‌توانند باعث سرماخوردگی شوند، اما راینوویروس‌ها شایع‌ترین علت هستند. ویروس سرماخوردگی از طریق دهان، چشم یا بینی وارد بدن می‌شود. ویروس می‌تواند از طریق: قطرات در هوا هنگام سرفه، عطسه یا صحبت کردن فرد بیمار تماس دست‌به‌دست با فردی که سرماخورده است استفاده مشترک از اشیاء آلوده مانند ظروف، حوله، اسباب‌بازی یا تلفن دست زدن به چشم، بینی یا دهان پس از تماس با ویروس آنفولانزا توسط ویروس‌های آنفلوانزای A، B یا C ایجاد می‌شود و از طریق هوا یا تماس با سطوح آلوده منتقل می‌شود. این ویروس می‌تواند از طریق قطرات تنفسی که هنگام سرفه، عطسه یا صحبت کردن فرد مبتلا منتشر می‌شود، به دیگران سرایت کند. چگونه سرماخوردگی و آنفولانزا را درمان کنیم؟ برای درمان سرماخوردگی می‌توانید در خانه اقدام کنید، اما اگر علائم شدیدتر شد یا به‌نظر می‌رسد که علائم آنفولانزا به‌مرور بدتر می‌شوند، باید به پزشک مراجعه کنید. روش‌های درمان: گرم نگه داشتن استراحت و خواب کافی استفاده از ایبوپروفن یا پاراستامول برای کاهش تب و درد نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات گرم خوردن سوپ و میوه‌های حاوی ویتامین C غرغره کردن آب‌نمک برای تسکین گلودرد دریافت واکسن آنفولانزا برای محافظت در برابر عوارض آن عوامل خطر برخی عوامل می‌توانند شانس ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا را افزایش دهند: سن: نوزادان و کودکان خردسال بیشتر در معرض خطر هستند، به‌ویژه اگر در مراکز مراقبت از کودک باشند. سیستم ایمنی ضعیف: بیماری‌های طولانی‌مدت یا ضعف سیستم ایمنی خطر ابتلا را افزایش می‌دهند. زمان سال: پاییز و زمستان دوره‌هایی هستند که احتمال سرماخوردگی بیشتر است. سیگار کشیدن: سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار خطر ابتلا به سرماخوردگی را افزایش می‌دهد. قرار گرفتن در محیط‌های جمعی: حضور در مکان‌هایی مانند مدارس یا هواپیما احتمال ابتلا به سرماخوردگی را افزایش می‌دهد. تشخیص تشخیص سرماخوردگی معمولاً با معاینه فیزیکی و گرفتن تاریخچه پزشکی از بیمار انجام می‌شود. اما برای تشخیص دقیق آنفولانزا، آزمایش PCR (سواب بینی و گلو) ممکن است مورد نیاز باشد. درمان پس از مراجعه به پزشک و تشخیص قطعی، درمان بر اساس وضعیت و علائم فرد انجام می‌شود. پیشگیری برای پیشگیری از سرماخوردگی و آنفولانزا می‌توانید نکات زیر را رعایت کنید: شستن دست‌ها با آب گرم و صابون استفاده از دستمال برای پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه دور ریختن دستمال‌های مصرف‌شده در اسرع وقت خودداری از اشتراک حوله، فنجان و سایر وسایل شخصی پرهیز از تماس با چشم و بینی هنگام حضور در مکان‌های عمومی حفظ وزن و رعایت رژیم غذایی مناسب دریافت واکسن آنفولانزا برای پیشگیری از عوارض آن نکات مهم در صورت ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا ویروس‌های سرماخوردگی و آنفولانزا به‌راحتی به دیگران منتقل می‌شوند. با رعایت نکات بهداشتی می‌توانید از گسترش این ویروس‌ها جلوگیری کنید: شستن مرتب دست‌ها دوری از افرادی که علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا دارند پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه یا سرفه استراحت کافی برای کمک به بهبودی سریع‌تر استفاده از داروهای مسکن و ضدالتهاب با مشورت پزشک تفاوت اصلی بین سرماخوردگی و آنفولانزا اگرچه سرماخوردگی و آنفولانزا علائم مشابهی دارند، اما شدت و مدت زمان علائم آنفولانزا معمولاً بیشتر است. همچنین، آنفولانزا به سرعت بروز می‌کند و می‌تواند باعث مشکلات جدی‌تری مانند ذات‌الریه و عفونت‌های دیگر شود، در حالی که سرماخوردگی معمولاً یک بیماری خفیف‌تر است و در عرض یک هفته یا کمتر بهبود می‌یابد. عوارض احتمالی آنفولانزا آنفولانزا ممکن است به عوارض جدی‌تری منجر شود، به‌ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، افراد مسن و کودکان. این عوارض شامل موارد زیر است: ذات‌الریه: به‌ویژه در افراد با بیماری‌های مزمن ریوی یا افراد مسن عفونت گوش: به‌ویژه در کودکان التهاب عضلانی (میوزیت) و درد شدید عضلات عوارض قلبی: مانند التهاب عضله قلب (میوکاردیت) بدتر شدن شرایط مزمن موجود: مانند آسم یا بیماری‌های قلبی توصیه‌های خاص برای کودکان و افراد مسن کودکان زیر ۶ ماه: این گروه نمی‌توانند واکسن آنفولانزا دریافت کنند، اما افرادی که با آن‌ها در تماس نزدیک هستند، باید واکسینه شوند تا از آن‌ها محافظت کنند. افراد مسن: سیستم ایمنی افراد مسن ضعیف‌تر است و آن‌ها در معرض خطر بیشتری برای عوارض آنفولانزا قرار دارند. واکسیناسیون و رعایت بهداشت شخصی در این گروه سنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نویسنده: داکتر معصومه پارسا

نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد که مصرف روزانه سرکه ممکن است علائم افسردگی را بهبود بخشد و این احتمال را مطرح می‌کند که درمان این بیماری در آینده ممکن است با چند قاشق از این مایع ترش همراه شود. یک گروه تحقیقاتی تحت سرپرستی دانشگاه ایالتی آریزونا علاوه بر بررسی تأثیرات مصرف منظم سرکه، فعالیت‌های متابولیک را نیز مورد مطالعه قرار داد. فعالیت‌های متابولیک به فرآیند‌های شیمیایی اشاره دارد که در بدن انسان برای تبدیل غذا به انرژی و سایر مواد زیستی انجام می‌شود. بر اساس نتایج این پژوهش که در نشریه «Nutrients» منتشر شده است، سطح نیکوتینامید (نوعی ویتامین B۳) در بدن افرادی که هر روز سرکه مایع مصرف کردند، به میزان ۸۶ درصد افزایش یافت. این ماده انرژی‌زا پیش‌تر با اثرات ضد التهابی مرتبط بود. هلی بارونگ، متخصص تغذیه دانشگاه ایالتی آریزونا و همکارانش در مقاله‌ای نوشتند که داده‌های تحقیق نشان می‌دهند که مصرف روزانه سرکه به مدت چهار هفته می‌تواند علائم افسردگی را بهبود بخشد و همچنین ممکن است تغییرات در متابولیسم [ویتامین B۳] در این بهبود نقش داشته باشد. در این تحقیق، ۲۸ بزرگسال که اضافه‌وزن داشتند، اما از نظر سلامت عمومی مشکلی نداشتند، شرکت کردند. این افراد به دو گروه تقسیم شدند: گروه اول، افرادی بودند که دو قاشق غذاخوری سرکه قرمز را دو بار در روز مصرف کردند و گروه دوم متشکل از افرادی بود که روزانه یک قرص که حاوی مقدار بسیار کمی سرکه بود، مصرف کردند. در طول چهار هفته‌ای که این آزمایش انجام شد، شرکت‌کنندگان باید به پرسشنامه مرکز مطالعات اپیدمیولوژیک افسردگی و پرسشنامه سلامت بیمار پاسخ می‌گفتند. اگرچه تفاوت قابل توجهی بین دو گروه مورد اشاره در پرسشنامه مرکز مطالعات اپیدمیولوژیک افسردگی مشاهده نشد، اما در پرسشنامه سلامت بیمار، افرادی که سرکه بیشتری مصرف کرده بودند به طور متوسط ۴۲ درصد کاهش در علائم افسردگی خود نشان دادند، در حالی که این رقم برای افرادی که قرص سرکه مصرف کرده بود، ۱۸ درصد بود. با وجود تعداد اندک شرکت‌کنندگان در این پژوهش و همچنین افسردگی خفیف آن‌ها، اما بارونگ و گروهش بر بررسی دقیق‌تر رابطه مصرف سرکه و افسردگی تأکید دارند. بنا به گفته پژوهشگران، اختلالات افسردگی شایع‌ترین اختلالات روانی در جهان هستند. آن‌ها بر این نظرند که دارو‌های ضدافسردگی که معمولاً تجویز می‌شوند، می‌توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند و اثربخشی آن‌ها به طور گسترده‌ای متفاوت است. بنابراین، برای درمان افسردگی به درمان‌های مکمل ساده و مؤثر نیاز است. پژوهش‌ها برای شناخت بهتر افسردگی و عوامل مؤثر در ایجاد یا تشدید آن در حال انجام است تا تصویری جامع‌تر از این وضعیت به دست آید. آنچه مشخص است افسردگی در هر فرد می‌تواند به شکل‌های مختلفی ظاهر شود. از همین رو، داشتن طیف وسیع‌تری از درمان‌های ممکن می‌تواند مفیدتر باشد، زیرا ممکن است درمانی که برای یک فرد مؤثر است، برای فرد دیگری کارساز نباشد. پژوهشگرانی که در این تحقیق مشارکت داشتند بر این نظرند که پژوهش‌های آینده باید به بررسی اثرات مصرف سرکه در افرادی که به افسردگی بالینی مبتلا هستند یا در معرض خطر افسردگی قرار دارند، و همچنین در افرادی که دارو‌های ضدافسردگی مصرف می‌کنند، بپردازند.

آبله مرغان یک بیماری ناشی از ویروس واریسلا زوستر است. اغلب علائم آبله مرغان شامل علائم بالینی خفیف تا متوسط بدون عوارض جدی حاد در کودکان بوده است. بثورات خارش‌دار همراه با تاول‌های کوچک پر از مایع ایجاد می‌کند. آبله مرغان به راحتی به افرادی سرایت می‌کند که به این بیماری مبتلا نشده اند یا واکسن آبله مرغان را دریافت نکرده اند. آبله مرغان در گذشته یک مشکل گسترده بود، اما امروزه این واکسن از کودکان در برابر آن محافظت می‌کند. علائم آبله مرغان بثورات ناشی از آبله مرغان ۱۰ تا ۲۱ روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس واریسلا زوستر ظاهر می‌شود. بثورات اغلب حدود ۵ تا ۱۰ روز طول می‌کشد. علائم دیگری که ممکن است ۱ تا ۲ روز قبل از جوش ظاهر شوند. عبارتند از: تب از دست دادن اشتها سردرد خستگی و احساس ناخوشی عمومی هنگامی که راش آبله مرغان ظاهر می‌شود، سه مرحله را طی می‌کند: برآمدگی‌هایی به نام پاپول ایجاد می‌شود که در طی چند روز ایجاد می‌شوند. تاول‌های کوچک پر از مایع به نام وزیکول که در حدود یک روز تشکیل می‌شوند و سپس می‌شکنند و نشت می‌کنند. پوسته‌ها و دلمه‌ها که تاول‌های شکسته را می‌پوشانند و چند روز دیگر بهبود می‌یابند. برجستگی‌های جدید برای چندین روز همچنان ظاهر می‌شوند. بنابراین، ممکن است همزمان برآمدگی، تاول و دلمه داشته باشید. تا ۴۸ ساعت قبل از ظاهر شدن بثورات، می‌توانید ویروس را به افراد دیگر منتقل کنید. ویروس تا زمانی که تمام تاول‌های شکسته پوسته نشوند، مسری باقی می‌ماند. این بیماری به طور کلی در کودکان سالم خفیف است. اما گاهی اوقات، بثورات می‌تواند تمام بدن را بپوشاند. ممکن است تاول در گلو و چشم ایجاد شود. آن‌ها همچنین ممکن است در بافتی تشکیل شوند که داخل مجرای ادرار، مقعد و واژن را می‌پوشاند. علل ایجاد بیماری ویروسی به نام واریسلا زوستر باعث آبله مرغان می‌شود. می‌تواند از طریق تماس مستقیم با بثورات گسترش یابد. همچنین زمانی که فرد مبتلا به آبله مرغان سرفه یا عطسه می‌کند و شما قطرات هوا را تنفس می‌کنید، می‌تواند گسترش یابد. عوامل خطر اگر قبلاً آبله مرغان نگرفته اید یا واکسن آبله مرغان را تزریق نکرده اید، خطر ابتلا به ویروسی که باعث آبله مرغان می‌شود بیشتر است. برای افرادی که در مراکز مراقبت از کودک یا مدرسه کار می‌کنند، بسیار مهم است که واکسینه شوند. اکثر افرادی که مبتلا به آبله مرغان شده اند یا واکسن را دریافت کرده اند در برابر آبله مرغان مصون هستند. اگر واکسن زده اید، باید بدانید که هنوز به آبله مرغان مبتلا می‌شوید اما علائم اغلب خفیف‌تر هستند. ممکن است تاول‌های کمتری داشته باشید و تب خفیف یا بدون تب داشته باشید. چند نفر ممکن است بیش از یک بار به آبله مرغان مبتلا شوند، اما این اتفاق نادر است. چه عوارضی با آبله مرغان ممکن است؟ عوارض آبله مرغان بعید است اما ممکن است. آن‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند: عفونت‌های باکتریایی پوست، خون و بافت‌های نرم شما آنسفالیت یا سندرم ری ذات الریه کم آبی بدن مشکلات مربوط به نحوه لخته شدن خون شما مشکلات کبدی حتی زمانی که آبله مرغان شایع بود، کودکان سالم به طور کلی موارد خفیف آبله مرغان را داشتند. اما آبله مرغان می‌تواند علائم جدی‌تری در بزرگسالان بالای ۱۸ سال ایجاد کند. عوارض معمولا افراد زیر را تحت تأثیر قرار می‌دهند. نوزادان افراد مسن افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است. زنان باردار برای پیشگیری چه باید کرد؟ بهترین راه پیشگیری از بیماری، واکسن می‌باشد. متخصصان مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها تخمین می‌زنند که تزریق واکسن در ۹۰-۸۰ درصد افراد از بروز بیماری جلوگیری می‌نماید. هنگام ابتلا به آبله مرغان چگونه از بیمار باید مراقبت کرد؟ اجتناب از خارش: خارش ضایعات باعث کندی روند بهبود و افزایش خطر عوارض و عفونی شدن زخم‌ها می‌شود. اگر کودک شما ضایعات را می‌خاراند به خصوص در شب‌ها به وی دستکش بپوشانید و ناخن کودک مبتلا به بیماری را کوتاه نمائید. در صورت شدید بودن خارش ضایعات، پزشک جهت بهبود بیمار آنتی هیستامین تجویز می‌نماید. حمام کردن: حمام کردن با آب سرد باعث بهبود خارش ضایعات می‌گردد. استراحت و رژیم غذایی مطلوب: استراحت منجر به بهبود اکثر بیماری‌های عفونی می‌شود. در صورت زخم شدن دهان، غذاهای نرم، کمک کننده هستند. غذاهای اسیدی و خشک منجر به تحریک زخم‌های درون دهانی می‌شوند. چگونگی درمان در اکثر موارد نیاز به درمان ضد ویروسی نیست و فقط درمان حمایتی انجام می‌شود که شامل تجویز داروهایی برای کاهش خارش یا تجویز دارو برای کاهش تب انجام می‌شود. درمانی خاصی برای آبله مرغان وجود ندارد، به جز استراحت و دادن داروها برای پایین آوردن تب و کاهش خارش. برای پایین آوردن تب می‌توان این کارها را انجام داد: آب و مایعات فراوان بنوشید. می‌توانید یخ نیز بمکید. با آب ولرم حمام کنید. لباس‌های نازک و نخی به تن کنید و از لباس‌های زبر و گرم دوری کنید. داروها را به موقع مصرف کنید. مطالعات جدید نشان می‌دهند که مصرف هر نوع دارو از خانواده‌ی دارو های ضد التهاب و سایر قرص‌های این خانواده در زمان ابتلا به بیماری آبله‌مرغان بدون مشورت با پزشک می‌تواند منجر به عفونت ثانویه یا آسیب به بافت شود. نویسنده: داکتر معصومه پارسا