حسن خمینی، نواسه‌ی روح‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران می‌گوید که تبلیغات «بی‌دلیل» و «دروغین» علیه مهاجران اهل افغانستان در آن کشور به شدت شکل گرفته است. وب‌سایت «جماران نیوز» گزارش داده است که حسن خمینی این اظهارات را در دیدار با اعضا و مسوولان «شورای هماهنگی هیأت‌های مذهبی مهاجرین افغانستانی» مطرح کرده است. آقای خمینی تاکید کرد: «تبلیغات بی‌دلیلی علیه مهاجران شکل گرفته است و شاید برگزاری این جلسه در این شرایط، عمدتاً برای این بود که بگویم این تبلیغات شکل‌ گرفته دروغین است.» وی افزود: «نقش برادران ما در افغانستان و به‌خصوص شیعیان افغانستان در طول سال‌های بعد از انقلاب برای مردم ایران نه تنها مخرب نبوده، بلکه بسیار مولد و مثبت نیز بوده است.» وی در این دیدار به نقش شهروندان اهل افغانستان در «ادوار مختلف تاریخ انقلاب اسلامی» ایران اشاره کرده و خواستار خنثاسازی تبلیغات علیه مهاجران افغانستان شده است. باید گفت که این اظهارات در حالی مطرح شده است که پس از روی‌کارآمدن مسعود پزشکیان به‌عنوان رییس‌جمهور در ایران، فشارها بر مهاجران افغانستان در آن کشور افزایش یافته و اخراج اجباری گسترده‌ی آنان آغاز شده است. همچنین در کنار این موارد، موج‌های گسترده‌‌ای از تبلیغات منفی علیه مهاجران افغانستان در شبکه‌های اجتماعی از سوی شهروندان ایران شکل گرفته و مواردی از آزارواذیت، ضرب‌وشتم و حتا قتل مهاجران نیز گزارش شده است. گفتنی‌ست که ایران از سال‌ها به این‌سو میزبان میلیون‌ها افغانستانی‌ است. در ماه‌های اخیر این کشور، روند اخراج اجباری شهروندان افغانستان را آغاز کرده است. پس از حاکمیت حکومت فعلی در آگوست 2021، تعدادی از شهروندان افغانستان به‌شمول زنان معترض، فعالان حقوق زن، نظامیان پیشین و خبرنگاران به کشورهای مختلف از جمله ایران مهاجرت کردند.

همزمان با شروع سال جدید آموزشی در ایران، شماری از شهروندان افغانستان به ویژه دانش‌آموزان در شهر شیراز در مقابل دفتر کمیساری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان اعتراض کردند. شماری از رسانه‌ها گزارش داده‌اند که مکاتب ایران دانش‌آموزان اهل افغانستان را در سال جدید ثبت‌نام نمی‌کنند. شماری از افغانستانی‌ها و دانش‌آموزان روز (یک‌شنبه، ۱ میزان) در اعتراض به عدم پذیرش در مکاتب ایران، در مقابل دفتر نمایندگی سازمان ملل در شیراز اعتراض کردند. ویدیوهای که از این اعتراض در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، نشان می‌دهد که شهروندان افغانستان شعار می‌دهند که «تحصیل حق ما است.» این معترضان از سازمان ملل خواستند زمینه آموزش کودکان افغانستانی را در ایران فراهم کند. مهاجران افغانستانی می‌گویند که مکاتب به روی دانش‌آموزان اهل افغانستان بسته است. شهروندان افغانستان می‌گویند: «بچه‌های اهل افغانستان را در مدرسه نمی‌گذارند، مامور می‌گوید که افغانستانی جای ندارد، درس نخواند، درب مدرسه بسته است و جمع کنید بروید.» در حالی شماری از شهروندان افغانستان و دانش‌آموزان دست به اعتراض می‌زنند که علی‌رضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش ایران روز گذشته اعلام کرد که تمهیدات لازم برای ثبت‌نام دانش‌آموزان افغان در نظر گرفته شده است. آقای کاظمی با اشاره به حضور بیش از ۶۰۰‌ هزار دانش‌آموز اهل افغانستان در ایران گفت که پس از تکمیل ثبت‌نام دانش‌آموزان ایرانی، آنها نیز ثبت‌نام می‌شوند. به‌رغم وعده مسوولان جمهوری اسلامی مبنی بر ثبت‌نام دانش‌آموزان اهل افغانستان در مکاتب ایران، گزارش‌های متعددی مبنی بر ممنوعیت ثبت‌نام دانش‌آموزان به نشر رسیده است. در اواخر ماه سنبله امسال مکاتب در استان‌های کرمان، شیراز و کهگیلویه و بویراحمد از ثبت‌نام کودکان افغان خودداری کردند. محمد مهدی فداکار، والی کرمان روز (شنبه، ۲۴ سنبله) در جلسه شورای آموزش و پرورش ولایت کرمان اعلام کرد که ثبت‌نام دانش‌آموزان اهل افغانستان بدون مدرک در مکاتب این استان به طور جدی پیگیری و ممنوع اعلام شده است. این مقام جمهوری اسلامی به مدیران مکاتب در ولایت کرمان هشدار داد که حق ندارند پناه‌جویان بدون مدرک را ثبت‌نام کنند.

شماری از زنان معترض از «آزار و اذیت» شهروندان اهل افغانستان در ایران به ویژه در تهران انتقاد کرده و می‌گویند که زنان، دختران، فعالان حقوق بشر و زنان معترض که از ترس حکومت سرپرست به این کشور فرار کرده‌اند نیز با موج «مهاجر ستیزی» مواجه هستند. گروهی از زنان معترض موسوم به «جنبش زنان پنجره‌ی امید» با نشر اعلامیه‌ای گفته است که میلیون‌ها نفر از ترس حکومت فعلی به کشورهای مختلف فرار کرده و اکنون در کشورهای میزبان نیز دچار چالش‌های زیادی از جمله رفتارهای خشونت‌آمیز و خطر اخراج اجباری روبرو هستند. در اعلامیه‌ آمده است: «کشور ایران از یک طرف حامی درجه یک عاملان تباهی مردم، یعنی حکومت فعلی است. از طرف دیگر خلاف اصول حقوق بشری به آزار و اذیت، شکنجه، رفتار غیر انسانی، بازداشت و اخراج اجباری گسترده مهاجرین اقدام می‌کند.» زنان معترض تاکید کردند که «شکنجه‌کردن و به کام مرگ فرستادن» چنین اشخاص، خلاف همه‌ی اصول پذیرفته‌شده‌ی بین‌المللی‌ است که ایران باید به آن عمل کند. اعضای «جنبش زنان پنجره‌ی امید» افزوده اند که مداخله‌ها، سیاست‌های کشور های همسایه و کشورهای ابرقدرت جهان، تروریزم، فقر و بی‌کاری عامل اصلی مهاجرت شهروندان افغانستان است. آنان می‌فزایند که حمایت از مردم مهاجر افغانستانی مسوولیت کشورها در سطح بین‌المللی است. زنان معترض از ایران می‌خواهند که «سیاست مهاجرستیزی» خودشان را توقف کرده و از حکومت سرپرست حمایت افغانستان نکنند. همچنین اعضای «جنبش زنان پنجره‌ی امید» از سازمان ملل و کشورهای مهاجرپذیر می‌خواهند که مسوولیت‌های خود را فراموش نکرده و  برای نجات زندگی مهاجرین افغانستانی به‌ویژه زنان و کودکان مقیم ایران اقدام عملی کنند. قابل ذکر است که اخیراً به دنبال انتشار خبر کشته شدن یک شهروند ایران در منطقه ۱۵ تهران، شماری از مهاجران اهل افغانستان در تهران از «بدرفتاری‌های گسترده مردم محلی با افغان‌ها در شرق پایتخت» خبر دادند. هفته گذشته گزارش شد که یک شهروند ایران در پی درگیری با سه مهاجر افغان کشته شده است. همچنین مهاجران اهل افغانستان از منطقه ۱۵ تهران (محل وقوع این درگیری) تصویر اطلاعیه‌ای را در شبکه‌های اجتماعی نشر کرده‌اند که در آن به مهاجران افغان هشدار داده شده تا فوراً این محله را ترک کنند.

مسوولان در ولایت/استان بوشهر می‌گویند که ورود، اسکان و اشتغال در ولسوالی‌های/شهرستان‌های گناوه، دیلم و عسلویه حتی برای مهاجرانی که مدارک اقامت دارند، ممنوع است. راضیه علی‌پور، مدیرکل امور اتباع و مهاجران ولایت بوشهر هشدار داد اگر مهاجری در این سه شهرستان دیده شود، اخراج خواهد شد. خبرگزاری دانشجویان ایران امروز (یک‌شنبه، ۲۶ حمل) از ادامه روند شناسایی و اخراج مهاجران فاقد مدارک اقامتی در ولایت بوشهر ایران خبر داد. این رسانه به نقل از راضیه علی‌پور، مدیرکل امور اتباع و مهاجران ولایت بوشهر نوشت اگر مهاجران «غیرقانونی» و مهاجران دارای مدارک اقامتی در سه ولسوالی بوشهر دستگیر شوند، اخراج خواهند شد. براساس آمار این اداره با اجرای طرح شناسایی و اخراج مهاجران فاقد مدارک قانونی، پارسال بیش از ۲۶ هزار نفر در ولایت  بوشهر شناسایی شدند. در گزارش آمده است: «تردد اتباع دارای کارت‌های آمایش به سایر ولایت‌ها فقط با برگه ترد صادر شده از ولایت مبدا امکان‌پذیر است.» این در حالی است که شهروندان اهل افغانستان بزرگترین جمعیت مهاجر در ایران هستند و جمهوری اسلامی مانند پاکستان در ماه‌های اخیر فرایند اخراج مهاجران افغان را تشدید کرده است. یک مقام ایران روز (شنبه، ۲۵ حمل) اعلام کرد که در سال ۱۴۰۲ خورشیدی ۲۴۷ مهاجر فاقد پروانه‌کار در واحد‌های اقتصادی ولایت لرستان شناسایی و اخراج شده‌اند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت سرپرست در واکنش به نشر خبرها درباره احتمال آغاز دور جدید اخراج مهاجران افغان از پاکستان گفت که اخراج مهاجران افغانستانی از کشورهای همسایه خلاف معیارهای بین‌المللی است. آقای مجاهد این اظهارات را در گفتگو با رادیو و تلویزیون ملی که تحت کنترول حکومت سرپرست قرار دارد، مطرح کرده و اخراج مهاجرین اهل افغانستان را به شدت محکوم کرده است. او اخراج اجباری مهاجران افغانستانی از کشورهای همسایه را «غیرقانونی، خلاف معیارهای بین‌المللی، اصول همسایه‌گی و اسلامی» خواند. سخنگوی حکومت سرپرست بدون نام بردن از کشوری گفت که از مهاجران اهل افغانستان نباید استفاده ابزاری شود. وی افزود که حکومت فعلی می‌خواهند همه مهاجران به افغانستان بازگردند، زیرا کشور امن و زمینه کار برای همه فراهم است. به تازگی رسانه‌های پاکستانی از احتمال آغاز دور جدید اخراج مهاجران افغان که کارت مهاجرت نیز دارند، خبر داده‌اند. بر اساس آمار کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان، حدود ۲.۱۸ میلیون مهاجر افغان دارای مدرک در پاکستان زندگی می‌کنند که از این جمله ۱.۳ میلیون نفر کارت راجستریشن (پی‌او‌آر) داشته و بیش از ۸۸۰ هزار نفر دیگر نیز کارت اقامت موقت (ای‌سی‌سی) دارند. باید گفت که پس از تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان در اگست ۲۰۲۱ میلادی، حدود ۶۰۰ هزار تا ۸۰۰ هزار شهروند دیگر افغانستان در پاکستان مسکن گزین شده‌اند که پاسپورت و ویزه اقامت شماری از آنان منقضی شده و در بی‌سرنوشتی به سر می‌برند. حکومت پاکستان در نوامبر ۲۰۲۳ مرحله نخست اخراج اجباری حدود ۱.۷ میلیون مهاجر افغان فاقد مدرک اقامت را از آن کشور آغاز کرد که بر اساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از آن زمان تا اکنون حدود ۵۲۵ هزار مهاجر افغان از آن کشور به افغانستان برگشته‌اند. این در حالی است که در این اواخر، روابط میان حکومت سرپرست در افغانستان و پاکستان به خاطر افزایش حملات و رویدادهای امنیتی در پاکستان به شدت پرتنش شده است.

رسانه‌های ترکی گزارش‌ داده‌اند که نیروهای گارد ساحلی این کشور، ۱۰۶ مهاجر افغان از جمله ۴۳ کودک سوار بر یک قایق پلاستیکی را «نجات» داده و سپس «بازداشت» کرده‌اند. رسانه‌های ترکیه امروز (یک‌شنبه، ۶ حوت) گزارش داده‌اند که این پناه‌جویان را «عناصر یونانی» به سوی آب‌های ترکیه عقب رانده بودند. در گزارش آمده است که این پناه‌جویان به مرکز عودت اتباع خارجی شهر چاناک قلعه فرستاده شده‌اند. رسانه‌های ترکیه گزارش دادند که فرماندهی گارد ساحلی این کشور گروهی از مهاجران فاقد مدارک اقامتی رسمی را در سه قایق پلاستیکی در سواحل آیواجیک شناسایی کرده‌اند. طبق گزارش رسانه‌های این کشور، این پناه‌جویان را نیروهای دریایی یونان به سواحل ترکیه رانده بودند. در همین حال، گارد ساحلی ترکیه در شهر ازمیر (سه‌شنبه، ۱ حوت) نیز از بازداشت ده‌ها مهاجر افغان به شمول کودکان خبر داده بود. در سال‌های اخیر سازمان‌های حقوق بشری به طور مکرر از یونان به دلیل عقب راندن پناه‌جویان انتقاد کرده‌اند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که بازداشت، اخراج و بدرفتاری با مهاجران افغان در ترکیه نیز افزایش یافته است. براساس آمار وزارت داخله ترکیه، در سال ٢٠٢٣ میلادی، ٦٨ هزار و ٦٨٧ پناه‌جوی افغان بازداشت و بیشتر آنان اخراج شده‌اند. همچنین با تسلط حکومت فعلی بر افغانستان موج تازه‌ای از مهاجرت شکل گرفت که بیشتر این افراد به ایران و پاکستان مهاجر شدند. ترکیه یکی از مسیرهای اصلی مهاجران افغان برای رسیدن به اروپا بوده است. بیشتر این مهاجران از طریق ایران وارد ترکیه می‌شوند.

کمیته‌ی بین‌المللی نجات اعلام کرده است که با گذشت ۱۰۰ روز از فیصله حکومت پاکستان مبنی بر بازگرداندن ۱.۷ میلیون مهاجر غیرقانونی به کشورشان به شمول افغان‌ها، بیش از نیم میلیون مهاجر به افغانستان بازگردانده شده که با آینده‌ای تاریک روبرو هستند. این کمیته با نشر اعلامیه‌ای گفته است که قبل از دستور بازگرداندن مهاجرین افغان توسط پاکستان، نیازهای بشری افغانستان به شدت افزایش یافته بود، آشفتگی اقتصادی مداوم و انزوای این کشور از منابع جهانی، آن را در فهرست نظارت اضطراری نگه‌داشته است. در اعلامیه آمده است که افغانستان در حال حاضر میزبان بیش از شش میلیون آواره داخلی است که فشار زیادی را بر کشوری با اقتصاد شکنند و زیرساخت‌های محدود مراقبت‌های صحی وارد می‌کند. کمیته‌ی بین‌المللی نجات گفت: «با افزایش سرسام آور نیازهای بشری و ناامنی غذایی، افغانستان از تیتر خبرها به حاشیه رفته است و خطر تبدیل شدن به یک بحران فراموش شده را در پیش گرفته است. این کمیته می‌ترسد که زمان قبل از فاجعه انسانی رو به اتمام است.» این کمیته افزود که جهان نمی‌تواند به افغانستان که هنوز درگیر چندین دهه درگیری، بحران اقتصادی، خشکسالی مداوم و زلزله‌های ویرانگر است، بی‌توجهی کند. در اعلامیه آمده است که پناهندگان اهل افغانستان که به دنبال ورود به ایالات متحده از طریق ویزه‌ی مهاجرت ویژه  (SIV)، ویزه‌ی بشردوستانه P2 و پرونده‌های الحاق خانواده هستند، چالش‌های بیشتری را در مسیر اسکان مجدد خود تحمل خواهند کرد. این کمیته گفته است که علاوه بر ارائه خدمات در گذرگاه تورخم، دفاتر این نهاد پرونده‌های الحاق مجدد خانواده را در ۲۸ دفتر ایالات متحده دنبال می‌کنند. در حالی این کمیته از بروز بحران بشری در افغانستان هشدار می‌دهد که اقتصاد کشور با تسلط حکومت فعلی بر افغانستان ورشکسته شده است.

رسانه‌های پاکستان در تازه‌ترین مورد گزارش داده‌اند که کابینه دولت موقت این کشور تمدید اقامت ۱.۳ میلیون مهاجر «غیرقانونی» اهل افغانستان را برای حدود دو ماه دیگر تصویب کرده است. شبکه تلویزیونی «جیو» در پاکستان گزارش داده است که وزارت امور سرحدی این کشور اعتبار کارت‌های اقامت مهاجرین افغانستانی را تا ماه مارچ تمدید کرده است که به تصویب کابینه نیز رسیده است. در گزارش آمده است که این تصمیم به توصیه شبکه هماهنگی مرتبط با افغانستان در حکومت گرفته شده است. طبق معلومات این شبکه تلویزیونی حکومت پاکستان این تصمیم «سخاوتمندانه» را به درخواست کابل پذیرفته است. باید گفت که کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان تخمین زده که در مجموع نزدیک به ۳.۷ میلیون مهاجر از افغانستان در پاکستان زندگی می‌کنند، در حالی که مقام‌‌های پاکستانی معتقدند که شمار آن‌ها به ۴.۴ میلیون نفر می‌رسد. این در حالی است که دولت پاکستان از اول نوامبر سال گذشته میلادی، بیش از نیم میلیون مهاجر افغان فاقد مدرک قانونی اقامت را از این کشور اخراج کرده است و قبلا گفته بود تصمیم به اخراج حدود ۱.۷ میلیون مهاجر غیرقانونی از این کشور دارد. همچنین روزنامه دان پاکستان گزارش داده است که دادگاه عالی پیشاور به پولیس محلی دستور داده است تا زمانی که پرونده پناهندگی مهاجران افغان در کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل رد نشده است، خانواده‌های پناهجوی افغان را که اعتبار ویزای آنها منقضی شده به هیچ وجه آزار و اذیت نکنند. باید گفت که شمار زیادی از پناهجویان که از افغانستان برای طی مراحل اقامت در کشورهای دیگر به پاکستان رفته‌اند، می‌گویند ویزای آن‌ها منقضی شده و نگران دستگیری پولیس و اخراج اجباری به افغانستان هستند.