هیچ خانه و خانواده‌ای را نمی‌توان یافت که مشاجره‌ی لفظی و یا دعوای خانوادگی را تجربه نکرده باشد. کم یا زیاد؛ به هر پیمانه‌ای که باشد اتفاق افتاده است. حقیقت این است که گاهی اختلاف نظر یا سلیقه، برخورد‌های احساساتی و توقعاتی که از فرد مقابل داریم و در نهایت بی‌توجهی به‌ آن‍‌ها و انجام اشتباهات، منجر به دعوا و یا مشاجره‌ی لفظی می‌شود. در این بین شماری بر خشم خود غالب شده و مشاجره در زودترین زمان ممکن و از راه صحبت حل می‌شود، گاهی اما این دعوا منجر به خشونت فیزیکی شده و یکی از طرفین که از قضا زن هست، مورد لت و کوب، خشونت و یا توهین قرار می‌گیرد. در افغانستان در شماری از خانواده‌ها که تعداد‌شان هم کم نیست، اکثرا این زنان هستند که باید در بحث کوتاه بیایند، در غیر آن باید قهر و خشم مرد خانواده را به جان بخرند. مشاجره و دعوا به هر پیمانه‌ای که باشد، در صورتی که کودکان شاهد آن باشند، می‌تواند اثرات مخربی را بر روح و روان آن‌ها بر جای بگذارد. برای آگاهی از تاثیرات مشاجره و دعوای والدین بر کودکان، مطلب قبلی صفحه دانش خانواده را مطالعه فرمایید. بدیهی است که زن و شوهر سهم خود را در مشاجره داشته باشند، اما گاهی اوقات، اختلاف نظر از کنترل خارج می‌شود. گاهی والدین مسائلی را مطرح می‌کنند، بدون آنکه متوجه شوند، کودکان نیز به آن‌ها گوش می‌دهند. یکی دوبار دعوا و بحث به این معنی نیست که به طور جبران ناپذیری به فرزندتان آسیب رسانده‌اید. با این حال، ممکن است بخواهید تأثیرات آنچه را که دیده‌اند و شنیده‌اند را کاهش دهید. اگر اختلاف نظر شما باعث بی‌احترامی شد، این اقدامات را برای رسیدگی به وضعیت فرزندان‌تان انجام دهید: در مورد دعوا، صحبت کنید: برای کمتر کردن تاثیر دعوای والدین بر کودک باید با آن‌ها صحبت کرده و موضوعاتی را شفاف سازی کنید. لازم نیست در مورد آنچه شما و همسرتان در مورد آن اختلاف نظر داشتید وارد جزئیات شوید، یک جلسه خانوادگی برگزار کنید و چیزی شبیه این بگویید: «من و پدرتان دیشب با هم دعوا کردیم که از کنترل خارج شد. ما در مورد چیزی که برای هر دوی ما مهم بود، نظر یکسانی نداشتیم، اما اشتباه بود که اینطور دعوا کنیم.» به فرزندان اطمینان دهید: یکی از دلایل آسیب پذیر بودن فرزندان در قبال دعوای پدر و مادر، ترس از آینده و عدم اطمینان است. به آن‌ها یادآوری کنید که این فقط یک استدلال بود و نشان دهنده مشکلات بزرگتر نیست. پس از مشاجره با همسرتان، به فرزندان‌تان اطمینان دهید که شما و همسرتان همچنان همدیگر را دوست دارید و به هم احترام می‌گذارید و بچه‌ها مقصر دعوا نیستند. خاتمه دادن به دعوا: مطمئن شوید که فرزندان‌تان درک می‌کنند که شما هنوز یک خانواده قوی هستید. توضیح دهید که گاهی اوقات مشاجره اتفاق می‌افتد و آدم‌ها ممکن است عصبانی شوند. با این حال، همه شما با وجود اختلاف نظرها یکدیگر را دوست دارید. از فریاد زدن بر سر یکدیگر یا تهدید یکدیگر بپرهیزید، زیرا این امر می‌تواند تأثیر منفی بر فرزند شما بگذارد. به عنوان یک زوج متاهل، ممکن است اختلاف نظرهایی داشته باشید، اما نباید به هیچ عنوان بکدیگر بی‌احترامی کنید. این خشم «خارج از کنترل» در شما یا همسرتان می‌تواند الگوی بدی برای فرزندان باشد و بر دیدگاه‌های آن‌ها در مورد روابط و ازدواج تأثیر بگذارد. هرگز از یکدیگر سوء استفاده فیزیکی نکنید و جلوی فرزندان‌تان با القاب زشت صحبت نکنید. اگر نمی‌توانید این کار را انجام دهید، قبل از اینکه مشاجره، زندگی شما و فرزندان‌تان را خراب کند، به دنبال کمک حرفه‌ای باشید. سعی کنید مشاجرات خود را در همان دقایق نخستین آن حل کنید تا از تبدیل شدن آن به مسائل اساسی جلوگیری کنید. از کشاندن بحث برای مدت طولانی خودداری کنید. در عوض، آن را با بلوغ حل کنید و این کار را در حضور فرزندان‌تان انجام دهید. به این ترتیب، فرزندان‌تان از تجربه یاد می‌گیرند که اختلافات را باید بالغانه حل کرد و می‌توان به راه‌حلی دست یافت. این اجتناب ناپذیر است که با همسرتان در مورد قوانین فرزندپروری اختلاف نظر نداشته باشید، اما مطمئن شوید که وقتی فرزندان‌تان در اطراف شما هستند، آن را مطرح نکنید. اطمینان حاصل کنید که هرگز کودک را در جر و بحث خود دخالت ندهید. اگر کودک این احساس را کند که باید یکی از والدین را انتخاب کند یا طرفی را انتخاب کند، ممکن است احساس تکه شدن و سردرگمی کند و در نهایت خود را برای پایان دعوا سرزنش کند. سعی کنید جلوی فرزندتان عصبانی نشوید و وقتی این کار را کردید عذرخواهی کنید. این به او می‌آموزد که از دست دادن عصبانیت پاسخی برای حل تعارض نیست. از بد گفتن در مورد یک شخص در مقابل فرزندتان در هنگام تبادل نظر پرهیز کنید. از به کار بردن زبان بد برای خطاب به کسی خودداری کنید. در عوض، از لحنی آرام استفاده کنید و مشکلات خود را بیان کنید. همانطور که  تاثیر دعوای پدر و مادر بر کودکان را در مطلب قبلی خواندید و فهمیدید که حتی می‌تواند آینده و موفقیت آن‌ها را تحت شعاع قرار دهد، به همین خاطر، والدین باید با آگاهی بیشتر از بروز هر گونه مشکل احتمالی جلوگیری کند. درگیری‌ها و اختلافات بخشی از زندگی زناشویی است. این کاملاً قابل درک است که یک زن و شوهر ممکن است اختلاف نظر داشته باشند، اما نکته مهم این است که آن‌ها را دوستانه حل کنند و راه‌حل‌های سازنده ارائه دهند. والدین باید بدانند که دعوای آن‌ها چگونه می‌تواند بر رفاه، جهان بینی و شخصیت فرزندان‌شان تأثیر بگذارد. به همین دلیل است که آن‌ها باید اطمینان حاصل کنند که تمام دعواها و مشاجرات در جلوی کودکان به گونه‌ای انجام می‌شود که تأثیر منفی بر آن‌ها نداشته باشد. اگر تاکنون بارها مقابل فرزند و یا فرزندان‌تان دعوا کرده‌اید و آگاهی کافی از تاثیرات منفی آن بر کودک نداشتید، لطفا روزهای بعدی را اینگونه ادامه ندهید. همان ضرب المثل معروف که می‌گوید جلوی ضرر را از هر جا بگیرید، فایده است را فراموش نکنید. تلاش کنید از این پس مقابل فرزندان‌تان دعوا نکنید و اگر بر سر موضوعی خشمگین شدید، تلاش کنید آن را با صحبت کردن، حل کنید. ممکن است در ابتدا برای‌‌تان دشوار به نظر برسد، اما مطمئن باشید که عادت به حل مشکلات آن هم از راه صحبت، نه تنها روان خودتان را آرام نگه می‌دارد، که از سوی دیگر، فرزندان‌تان نیز از آن بهرمند خواهند شد.

در اکثر خانواده‌ها، کودکان بیش‌ از آنکه شاهد در آغوش گرفتن و محبت پدر و مادر به یکدیگر باشند، شاهد دعوا و جنجال‌های آن‌ها بوده‌اند. در برخی مواقع پدر خانواده درست در وسط دعوا شروع به لت و کوب مادر و یا زنان دیگر خانواده کرده، بی‌آنکه به گریه‌ی کودکان و ترسی که آنان در آن لحظه تجربه می‌کنند، توجه داشته باشد. مادر کتک می‌خورد، بدنش آسیب می‌بیند و کودکان دقیقا این صحنه را می‌بییند. گاه این نیز اتفاق افتاده که کودکان در وسط دعوای پدر و مادر تلاش کردند جلو بروند و مانع پدر شوند تا مادر کمتر آسیب ببیند، اما آن‌ها نیز در آن میان کتک خوردند و آسیب دیدند. والدین و بزرگ‌ترها این موضوع را فراموش کرده‌اند و یا حداقل موقع دعوا به‌کلی از یاد می‌برند که هر چقدر آن‌ها به کودکان تصاویری از عشق و صمیمیت را نشان دهند، به همان پیمانه آن‌ها افرادی صلح‌جو، مهربان و از نظر عاطفی سالم‌تر پرورش خواهند یافت و در مقابل جنگ و لت و کوب، روح و روان آنان را متلاشی خواهد کرد. درست است که دعوا و مشاجره جزئی از زندگی زناشویی است و هیچ راهی برای دور زدن آن وجود ندارد. زن و شوهر به احتمال زیاد بر سر چیزهای کوچک و بزرگ دعوا می‌کنند، اما این دعواها بدون هیچ هشداری می‌توانند بدتر شوند و اینکه کودک شاهد چنین دعواهای بدی باشد را می‌توان به کودک آزاری نیز طبقه‌بندی کرد، زیرا می‌تواند بر سلامت روحی و جسمی کودک تأثیر منفی بگذارد و باورهای اشتباهی را در آن‌ها ایجاد کند. در این مطلب به تاثیرات احساس خشم، در صورتی که درست مدیریت نشده و مقابل کودک بروز کند، خواهیم پرداخت. هر زن و شوهر اختلاف نظرهایی دارند که وقتی به طور مسالمت آمیز حل کنند، سالم هستند. بروز اختلاف، مشکل بزرگی نیست، بحث نکردن در مقابل بچه‌ها و امتناع از آن، به کودک نشان می‌دهد که چگونه با اختلاف نظرها به شیوه‌‌ای سالم باید برخورد کرد. اما درگیری جدی‌‌تر، درگیری فیزیکی و توهین قطعا به بچه‌ها آسیب می‌رساند. برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که کودک ۶ ماهه نیز می‌تواند تحت تأثیر مشاجرات تند والدین قرار گیرد، به همین دلیل مشاورین، هشدارهای زیادی درباره تاثیر دعوای والدین بر نوزاد داده اند. اما فقط خردسالان و کودکان نیستند که تحت تأثیر دعوای والدین قرار می‌گیرند زیرا طبق مطالعات انجام شده، بزرگسالان جوان تا سن ۱۹ سالگی ممکن است نسبت به تعارضات والدین خود حساس باشند. به همین خاطر تاثیر دعوای والدین در بزرگسالی بیشتر خود را نشان می‌دهد و آسیب‌های روانی شدیدی در رفتار و افکار افراد برجای می‌گذارد. به این ترتیب کودکان در تمام سنین، از دوران نوزادی تا اوایل بزرگسالی، تحت تأثیر نحوه برخورد والدین قرار می‌گیرند. [caption id="attachment_10493" align="aligncenter" width="608"] عکس: شبکه‌های اجتماعی[/caption] مهم‌ترین تاثیر دعوای والدین بر کودک کودکان خردسالی که والدین‌شان مکرر دعوا می‌‌کنند، احتمال بیشتری دارد تا افسردگی، اضطراب و مشکلات رفتاری را تجربه کنند. بچه‌ها در هنگام دعوای والدین‌شان، تنها با این مشکلات مواجه نیستند، ایجاد عادت‌های نامناسب مانند شب ادرای در کودکان یکی از این اثرات مخرب است. تحقیقات نشان داده، کودکانی که در مراحل اولیه زندگی خود شاهد خشونت خانگی هستند، شانس بیشتری برای تبدیل شدن به بزرگسالان ناامن با مشکلات عزت‌نفس ضعیف دارند. کودکان از عملکرد والدین‌شان تقلید می‌کنند. اگر شما و همسرتان مدام باهم دعوا می‌کنید، به احتمال زیاد فرزندتان همان چیز را یاد می‌گیرد. در نتیجه، رابطه فرزند شما با همسرش ممکن است در بزرگ‌سالی آسیب ببیند. حتی ممکن است به دلیل ترس از صدمه دیدن، از شروع یک رابطه اجتناب کند. دعوا، احساس امنیت کودکان در مورد ثبات خانواده را تضعیف می‌کند و آن‌ها را از خصوصیات یک کودک سالم دور نگه می‌دارد. کودکانی که در معرض دعواهای زیاد قرار دارند ممکن است نگران رفتار یکی از والدین بوده و نگران طلاق باشند. موقعیت‌های پرتعارض برای والدین نیز استرس‌زا هستند. والدینی که استرس دارند ممکن است زمان زیادی را با بچه‌ها نگذرانند. علاوه بر این، کیفیت رابطه ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد، زیرا برای والدین دشوار است هنگام عصبانیت و ناراحتی از طرف مقابل، گرمی و محبت نشان دهند. یکی از بدترین اثرات دعوا بر کودکان ایجاد تغییر در نحوه روابط آن‌ها با والدین است، به همین دلیل والدین بمنظور جلوگیری از شیوه رفتاری کودکان یا جلوگیری از منزوی شدن بچه‌ها، باید دعواهای خود را مدیریت کنند. استرس در کودکان یکی از معضلات دنیای امروز ما است، شنیدن دعواهای مکرر یا شدید برای کودکان استرس‌زا است. ترشح هورمون‌های استرس‌زا و تجربه‌ی احساسات مختلط شرم، گناه، بی لیاقتی و درماندگی ناشی از مشاهده خشونت خانگی می‌تواند بر سلامت روان کودک تأثیر بگذارد و در رشد طبیعی و سالم اختلال ایجاد می‌کند. مواجه با دعوای والدین، این احتمال را افزایش می‌دهد که کودکان با دیگران رفتار خصمانه داشته باشند. کودکان در دعواهای خواهر و برادری همان تاکتیک‌هایی را به کار می‌گیرند که شاهد بوده اند. اگر کودکان به اختلافات خانوادگی عادت کنند ممکن است در تشخیص اینکه واقعا در زندگی به چه کسی می‌توانند اعتماد کنند و برای حفظ روابط سالم با مشکل مواجه می‌شوند. چندین مطالعه اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی و پرخوری عصبی را با اختلافات والدین مرتبط دانسته اند. همچنین ممکن است کودک مشکلات فیزیکی مانند مشکلات خواب، معده درد یا سردرد داشته باشد. محققان دریافته‌ اند زندگی در خانه‌‌ای با اختلافات زیاد، احتمال سیگار کشیدن، مصرف مشروبات الکلی و مصرف مواد مخدر را افزایش می‌دهد. در واقع میل به اعتیاد یکی از بدترین اثرات دعوا بر کودکان است که در سنین بالاتر دیده می‌شود. آن‌ها از مواد مخدر و الکل به عنوان راهی برای دوری از تنش‌های خانه استفاده می‌کنند. [caption id="attachment_10494" align="aligncenter" width="666"] عکس: شبکه‌های اجتماعی[/caption] نشانه‌های کودکی که از دعوای والدین متاثر شده است کودک از لحظه‌ای که پدر و مادرش را در حال مشاجره می‌بیند شروع به گریه کردن یا انجام کاری برای جلب توجه می‌کند. کودک با دیدن دعوای والدینش کاملا ساکت می‌شود یا طوری صحبت می‌کند که در مورد چیزی ناامن است. کودک وقتی می‌بیند پدر و مادرش فریاد می‌زنند، ترسیده به نظر می‌رسد. کودک تمایل دارد با همسالان خود دعوا کند. کودک زیاد با بچه‌های دیگر معاشرت نمی‌کند و بیشتر به او ضد اجتماعی می‌گویند. کودک نشانه‌هایی از رفتار غیرعادی را از خود نشان می‌دهد. وقتی والدین شروع به بحث و دعوا می‌کنند، کودک تمایل دارد خودش را سرزنش کند. کودک علائم افسردگی را نشان می‌دهد. کودک در مکتب و فعالیت‌های مشترک ضعیف عمل می‌کند. ممکن است کودک دوری از والدین خود را ترجیح دهد. کودک ممکن است از سردرد، معده درد یا سایر مشکلات سلامتی شکایت کند تا توجه والدین را از دعوا منحرف کند.