اوچا یا دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد اعلام کرده است که ۱.۵ میلیون دختر در افغانستان از حق یادگیری محروم هستند. اوچا روز گذشته (جمعه، ۵ دلو) به مناسبت روز جهانی آموزش با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود گفته است که آموزش یک حق انسانی، یک خیر عمومی و یک مسوولیت مشترک است. دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد تاکید کرده است که ممنوعیت آموزش برای دختران در افغانستان اکنون در سومین سال خود قرار دارد. در پیام اوچا آمده است: «این تخلف باید پایان یابد.» قابل ذکر است که حکومت سرپرست یک هزار و ۲۲۵ روز است که دختران در افغانستان را از آموزش بالاتر از صنف ششم محروم کرده‌اند. همچنین به تاز‌گی ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان، نیز به مناسبت این روز بر ضرورت پایان دادن به ممنوعیت آموزش دختران در کشور تاکید کرده است. در حالی اوچا از حق آموزش دختران افغانستان دفاع می‌کند که حکومت سرپرست پس از تسلط دوباره بر افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از رفتن به مکتب منع کردند و سپس درهای دانشگاه‌ها را نیز به‌روی دختران بستند. همچنان در تازه‌ترین اقدام، تحصیل دختران در انستیتوت‌های طبی را نیز منع کرده‌ است و به این ترتیب دختران را به‌صورت کامل از دسترسی به آموزش رسمی محروم کرده است. در کنار آن زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند.

همزمان با روز جهانی آموزش، روزا اوتنبایوا، رییس یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان ادامه‌ی محرومیت دختران و زنان افغانستان از آموزش را یک «امر ناپسند و تراژدی» خوانده است. یوناما امروز (جمعه، ۵ دلو) در روز جهانی آموزش با نشر اعلامیه‌ای گفته است که این مناسبت مهم را با ابراز تأسف و نگرانی عمیق برای میلیون‌ها دختر افغانستان که از حق اساسی تعلیم محروم مانده‌اند، گرامی می‌دارد. در اعلامیه آمده است که یک هزار و ۲۲۵ روز می‌گذرد و به زودی چهار سال تمام می‌شود که دختران بالاتر از سن ۱۲ سال افغانستان به دلیل ممنوعیت حکومت سرپرست نمی‌توانند به مکتب بروند. روزا اوتنبایوا تاکید کرده است: «این یک امر ناپسند و تراژدی است که میلیون‌ها دختر افغان از حق تحصیل محروم شده‌اند. هیچ کشوری تا به حال با گرفتن قدرت و پشت سر گذاشتن نیمی از جمعیت خویش پیشرفت نکرده است.» او افزوده است که حکومت فعلی باید فورا به این ممنوعیت پایان دهند و به همه دختران اجازه دهند که به مکاتب بازگردند. دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان گفته است که حکومت سرپرست از آگست سال ۲۰۲۱، محدودیت های گسترده‌ای را بر ابتدایی ترین حقوق و آزادی‌های زنان و دختران وضع کرده اند. این دفتر گفته است که افغانستان تنها کشور در جهان است که زنان و دختران را به صراحت از تمام سطوح تحصیلی محروم می‌کند. این در حالی است که حکومت سرپرست پس از تسلط دوباره بر افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از رفتن به مکتب منع کردند و سپس درهای دانشگاه‌ها را نیز به‌روی دختران بستند. همچنان در تازه‌ترین اقدام، تحصیل دختران در انستیتوت‌های طبی را نیز منع کرده‌ است و به این ترتیب دختران را به‌صورت کامل از دسترسی به آموزش رسمی محروم کرده است. در کنار آن زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند.

زلمی خلیل‌زاد، نماینده‌ی پیشین ایالات متحده‌ی آمریکا برای صلح افغانستان می‌گوید که مکتب‌ها و دانشگاه‌ها باید هم‌زمان با سال جدید آموزشی در افغانستان به‌روی دختران و زنان باز شوند. زلمی خلیل‌زاد، با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود با ابراز امیدواری گفته که اخیرا دو پیشرفت در حوزه‌ی آموزش دختران صورت گرفته است. آقای خلیل‌زاد تاکید کرد که یکی از این تحول‌ها کنفرانس آموزش دختران در جوامع اسلامی‌ در پاکستان بود که در آن بر حق آموزش برابر تاکید شده است. قابل ذکر است که سازمان همکاری اسلامی در هفته‌ی گذشته، کنفرانس جهانی «آموزش دختران در جوامع اسلامی» را در اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان برگزار کرد. در این نشست رهبران و نمایندگان کشورهای اسلامی حضور داشت. همچنین نماینده‌ی پیشین آمریکا برای صلح افغانستان، بر این باور است که اعلام مخالفت شیرمحمد عباس استانکزی، معین سیاسی وزارت خارجه‌ی حکومت سرپرست با ممنوعیت آموزش دختران از دیگر پیش‌رفت‌ها در عرصه‌ی آموزش دختران و زنان است. عباس استانکزی، معین سیاسی وزارت خارجه‌ روز (شنبه، ۲۹ جدی)، در مراسم فراغت دانش‌آموزان یک مدرسه‌ی دینی در خوست گفت که زنان و دختران با «بی‌عدالتی» از سوی رهبر این گروه از آموزش محروم شده‌اند. آقای استانکزی گفته بود راهی که حکومت فعلی می‌روند، مطابق «شریعت» نیست؛ بلکه ناشی از «طبیعت» این گروه است. او گفته است: «تمام حقوق شان (زنان) تلف شده است، میراث نیست، حق انتخاب شوهر ندارند، به بد داده می‌شوند، اجازه‌ی آموزش نمی‌دهیم، اجازه‌ی رفتن به مسجد نمی‌دهیم، دروازه‌های دانشگاه‌ها بسته است، به مدرسه‌های [دینی] هم اجازه نمی‌دهیم، آیا ما مطابق شریعت حرکت می‌کنیم؟» معاون سیاسی وزارت خارجه‌ گفت که تمام اختلاف‌های جهان با این گروه بر سر مسأله‌ی آموزش زنان و دختران است. زلمی خلیل‌زاد در بخشی از پیامش گفته است: «علمای افغانستان، رهبران حکومت فعلی که به طور خصوصی می‌گویند که آنها مخالف ممنوعیت دختران و زنان از تحصیلات عالی هستند، و همه افغان‌های وطندوست باید همین کار را انجام دهند. لیسه‌ها و پوهنتون‌ها باید با آغاز سال نو افغانستان در ۲۱ مارچ باز شوند.» این در حالی است که حکومت فعلی پس از به‌دست گرفتن قدرت گام‌به‌گام آموزش دختران را محدود و ممنوع کرد. اکنون یک هزار و ۲۱۷ روز می‌شود که مکتب به روی دختران بسته است.

یان اگلند، دبیر کل شورای پناهند‌گان ناروی در تازه‌ترین مورد گفته است که محرومیت دختران در افغانستان از آموزش، انکار غیرقابل تحمل حقوق بشر است. آقای اگلند این اظهارات امروز (یک‌شنبه، ۳۰ جدی) در حساب کاربری ایکس خود مطرح کرده و گفته است که از یک کارخانه قالین‌بافی در شهر هرات بازدید کرده است. وی در ادامه نوشته است که در این کارخانه دخترانی را ملاقات کرده است که از مکتب محروم شده و به قالین‌بافی روی آورده‌اند. دبیرکل شورای پناهندگان ناوری به نقل از یکی از این دختران نوشته است: «من فقط تا صنف پنجم درس خواندم، اما رویای من هنوز این است که پزشک بشوم.» دبیر کل شورای پناهند‌گان ناروی روز گذشته از سفرش به افغانستان خبر داده بود. وی خاطرنشان کرده است که در سفرش به ولایت هرات با شماری از زنانی دیدار کرده است که سرپرست خانواده‌های خود هستند. یان اگلند تاکید کرده است که بحران افغانستان از سوی جامعه‌ی جهانی نادیده گرفته شده است. در حالی او از محرومیت دختران در افغانستان از آموزش انتقاد می‌کند که حکومت سرپرست پس از تسلط دوباره بر افغانستان، دختران بالاتر از صنف ششم را از رفتن به مکتب منع کردند و سپس درهای دانشگاه‌ها را نیز به‌روی دختران بستند. همچنان در تازه‌ترین اقدام، تحصیل دختران در انستیتوت‌های طبی را نیز منع کرده‌ است و به این ترتیب دختران را به‌صورت کامل از دسترسی به آموزش رسمی محروم کرده است. در کنار آن زنان و دختران از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز منع شده‌اند.

شیرمحمد عباس استانکزی، معین سیاسی وزارت امور خارجه‌ی حکومت سرپرست، از بزرگان حکومتی خواسته است که زمینه‌ی فراگیری آموزش را به همگان فراهم کند. آقای استانکزی این موضوع را روز گذشته (شنبه، ۲۹ جدی) در مراسم دستاربندی حافظان و قاریان در مدرسه‌ دینی «مظهرالعلوم نیازی» در خوست مطرح کرده و گفته است که هیچ بهانه‌ای برای بسته‌بودن نهادهای آموزشی وجود ندارد. وی تاکید کرده است: «خواست ما از بزرگان امارت اسلامی این است که بدون قیدوشرط دروازه‌های علم را در چهارچوب اصول اسلامی به روی همه باز کنند؛ جهان هم در باره‌ی همین موضوع با ما اختلاف دارند.» معین وزارت امور خارجه‌ی حکومت فعلی افزوده است که تعیینات در نهادها باید بر اساس شایسته‌سالاری انجام و کار به افراد مسلکی سپرده شود. او می‌گوید که اگر نظام کنونی پشتیبانی شهروندان را داشته باشد، هیچ قدرتی در برابر آن ایستادگی نمی‌تواند. عباس استانکزی، در بیش از سه سال گذشته بارها از حکومت سرپرست خواسته است که زمینه‌ی فراگیری آموزش‌ را به همه‌ شهروندان افغانستان فراهم کند. او پیش از این نیز از عدم بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها به‌روی دختران انتقاد کرده بود و اظهار امیدواری کرده بود که مکاتب «بدون تبعیض» به‌روی همه باز شوند. باید گفت بیش از سه سال می‌شود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده‌ است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. همچنان حکومت فعلی آموزش زنان و دختران در نهادهای صحی را نیز منع کرده است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. قابل ذکر است که در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

روزا اتونبایوا، رییس یوناما و نماینده‌ی ویژه‌ی دبیرکل سازمان ملل متحد برای افغانستان می‌گوید که چالش تضمین دسترسی دختران و زنان افغانستان به آموزش یک بعدی نیست. آقای اتونبایوا در مورد چالش‌های آموزش دختران افغانستان در نشست «آموزش دختران در جوامع مسلمان» در اسلام‌آباد سخنرانی کرده و گفت که برای تضمین دسترسی به آموزش باید با همه‌ی طرف‌ها گفتگو شود. وی تاکید کرده است که فراهم‌سازی آموزش دختران نیازمند هم‌کاری و هم‌فکری همه‌ی طرف‌ها در افغانستان است. نشست دو روزه سازمان همکاری اسلامی با محوریت «آموزش دختران در جوامع اسلامی» روز شنبه با حضور بیش از ۱۵۰ شخصیت بین‌المللی اعم از وزیران، سفیران، علما و نمایندگان یونسکو، یونیسف و بانک جهانی در اسلام‌آباد برگزار شد. در این نشست سران حکومت فعلی به‌رغم دعوت از اشتراک خودداری کرد. در این نشست دبیرکل سازمان همبستگی جهان اسلام گفت که آموزش دختران در اسلام ممنوع نشده است و افزود «ما ملاحظات دینی برخی‌ها را که با استفاده از نام اسلام مانع آموزش دختران می‌شوند، رد می‌کنیم.» همچنین ملاله یوسف‌زی، برنده‌ جایزه‌ی صلح نوبل و فعال حقوق  زنان نیز در این کنفرانس از تجربیات خود در مسیر ارتقاء آموزش دختران گفت و از جامعه‌ی جهانی خواست که حمایت‌های بیشتری از این حرکت انجام دهند. محمد العیسی، دبیرکل اتحادیه‌ی جهانی مسلمانان و ریيس سازمان علمای مسلمان در این نشست گفته بود که اسلام به طور قاطع هر گونه محرومیت از آموزش زنان را چه جزئی و چه کامل در هر سن، سطح یا تخصصی، رد می‌کند. اتونبایوا در حالی بر گفتگو با همه طرف‌ها در زمینه‌ی آموزش تاکید می‌کند که حکومت سرپرست پس از تسلط بر افغانستان، دروازه‌های مکاتب بالاتر از صنف ششم و همچنین دانشگاه‌ها را به روی دختران بستند. هرچند این اقدام حکومت فعلی تا «امر ثانی» خوانده می‌شد؛ اما با گذشت سه سال، نه تنها در این رویکرد‌شان تغییر نیاوردند بلکه آن را تشدید نیز کرده است. در آخرین مورد، حکومت فعلی تحصیل دختران و زنان در نهادهای تحصیلی پزشکی را نیز منع کرده است. همچنین زنان و دختران از رفتن به پارک‌ها، حمام‌ها، آرایشگاه‌ها، سفر کردن بدون محرم، حرف زدن با صدای بلند و کار نیز منع شده است. این محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها واکنش‌های گسترده جهانی را به همراه شده است.

حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان می‌گوید که ممنوعیت آموزش دختران و زنان در افغانستان «خلاف منافع ملی و مصالح علیای کشور و توجیه‌ناپذیر» است. آقای کرزی امروز (دوشنبه، ۲۴ جدی) با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود با حمایت از اعلامیه‌ای پایانی نشست سازمان همکاری اسلامی در اسلام‌آباد بار دیگر از حکومت سرپرست خواسته است که درهای مکتب‌ها و دانشگاه‌ها را به‌روی دختران باز کنند. وی تاکید کرد که حق آموزش دختران و زنان «مسلم و تردید ناپذیر» است. رییس‌‌جمهور پیشین کشور با توجه به «نقش سازنده و حیاتی زنان و دختران در ترقی و پیش‌رفت کشور، ثبات و استحكام جامعه و تقویت و رفاه خانواده‌ها» خطاب به سران حکومت سرپرست گفته است: «هرچه زودتر دروازه مکاتب و پوهنتون‌ها را به روی دختران بگشایید تا با فراهم شدن زمینه تعلیم و تحصیل برای تمام جوانان، امیدواری برای زندگی آبرومندانه در کشور احیا گردد و مردم از این خاطر به ترک کشور مجبور نگردند.» آقای کرزی ترقی، پیشرفت و خودکفایی افغانستان را مرتبط با استعداد‌ها و دانش فرزندان کشور خوانده است. همچنین نشست بین‌المللی پیرامون آموزش دختران در کشورهای اسلامی در پاکستان، با تاکید بر آموزش دختران در این کشورها پایان یافت. در اعلامیه این شست آمده است که آموزش زنان در کشورهای اسلامی، «مورد حمایت مذهب، قانون اساسی و قوانین جهانی» است. در این اعلامیه هرچند در مورد ممنوعیت آموزش دختران و زنان در افغانستان اشاره نشده؛ اما با منع آموزش زنان در کشورهای اسلامی مخالفت شده است. در بیانیه نشست سازمان همکاری اسلامی گفته شده که کشورهای اسلامی با محروم کردن دختران از آموزش موافق نیستند و آموزش را «حق مذهبی» آنان می‌دانند. در این نشست از حکومت فعلی و دیگر گروه‌ها خواسته شده که منع آموزش زنان را با برداشت‌های افراطی از دین توجیه نکنند. در این بیانیه آمده است: «اقدامات هماهنگ برای رعایت حق آموزش برای دختران و توان‌مند کردن آنان، به معنای تائید نقش حیاتی زنان در تقویت خانواده و جامعه باثبات است.» حکومت فعلی با وجود این‌که در این نشست دعوت شده بود؛ اما در آن شرکت نکرده است.

حنیف اتمر، وزیر امور خارجه‌ی سابق افغانستان با اشاره به نشست سازمان همکاری اسلامی در اسلام آباد، از حکومت سرپرست خواست که ممنوعیت آموزش دختران و زنان را لغو کند. آقای اتمر با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود خطاب به حکومت فعلی گفته است ادامه این ممنوعیت، «انزجار و واکنش شدید ملت، جهان اسلام و جامعه بین‌المللی» را در پی خواهد داشت. نشست دو روزه سازمان همکاری اسلامی با محوریت «آموزش دختران در جوامع اسلامی» روز شنبه با حضور بیش از ۱۵۰ شخصیت بین‌المللی اعم از وزیران، سفیران، علما و نمایندگان یونسکو، یونیسف و بانک جهانی در اسلام‌آباد برگزار شد. در این نشست سران حکومت فعلی به‌رغم دعوت از اشتراک خودداری کرد. در این نشست دبیرکل سازمان همبستگی جهان اسلام گفت که آموزش دختران در اسلام ممنوع نشده است و افزود «ما ملاحظات دینی برخی‌ها را که با استفاده از نام اسلام مانع آموزش دختران می‌شوند، رد می‌کنیم.» حنیف اتمر نیز با استناد به بیانیه‌ی پایانی این اجلاس گفت که ممنوعیت آموزش دختران نامشروع است و باید لغو شود. او گفت: «همه حاضرین در این نشست، بر این باور بودند که بر اساس آموزه‌های دین مبین اسلام، آموزش و کار زنان و دختران ضامن بقای جوامع انسانی و مدنیت بشر است.» وزیر امور خارجه‌ی سابق افغانستان از رهبران حکومت فعلی خواسته است که خواسته‌های کشورهای اسلامی درباره آموزش و کار زنان و دختران افغانستان را بپذیرد. وزیر پیشین خارجه افغانستان تاکید کرده است: «ممنوعیت‌های حکومت فعلی از سوی مردم افغانستان و جهان اسلام مردود شمرده شده است.» او افزوده است: «اگر رهبران حکومت فعلی در رفع این ممنوعیت‌ها اقدام نکنند، با انزجار و واکنش شدید ملت، جهان اسلام و جامعه بین‌المللی مواجه خواهند شد.» حنیف اتمر همچنان در آخر گفت: «با استقبال از این کنفرانس، مردم علم‌پرور افغانستان از سازمان «رابطه عالم اسلامی» و سازمان همکاری‌های اسلامی، انتظار دارند که برگزاری این کنفرانس‌ها را با استمرار و تلاش بیشتر ادامه داده و برای حمایت از مبارزه مردم افغانستان، به‌ویژه دختران و زنان، در راستای تأمین حقوق و آزادی‌های اساسی، اقدامات هماهنگ و نتیجه‌محور جامعه جهانی اسلام را تقویت نمایند.»