در ادامهی سرکوب خبرنگاران و سانسور رسانهها در افغانستان، سازمان عفو بینالملل خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط چهار خبرنگار از بند حکومت فعلی در ولایتهای خوست و غزنی و لغو دستور تعلیق نشرات تلویزیونهای «نورین» و «بریا» از سوی حکومت شد. این سازمان با نشر اعلامیهای گفت که هیچ خبرنگاری نباید به خاطر انجام وظیفهاش زندانی شود. این نهاد از حکومت فعلی خواسته است که با توقف حمله به رسانهها، از تخریب کامل آزادی بیان در افغانستان جلوگیری کنند. سازمان عفو بینالملل تاکید کرد که از زمان تسلط حکومت فعلی بر افغانستان، بیش از نیمی از رسانههای افغانستان تعطیل شده و دو سوم خبرنگاران این کشور کار خود را ترک کردند. در اعلامیه آمده است: «فضای آزادی بیان با حملات مداوم حکومت فعلی به شدت کاهش یافته است و تا آگست ۲۰۲۳ بیش از ۸۰ درصد از زنان روزنامهنگار بهدلیل افزایش محدودیتها رسانهها را ترک کردهاند.» این در حالی است که حکومت فعلی روز (دوشنبه، ۳ ثور) اسماعیل سعات، خبرنگار «رادیو ناز»، وحیدالله معصوم، خبرنگار «رادیو اقرأ« احسانالله تسل، خبرنگار رادیو «اولس غږ» در ولایت خوست را به اتهام «نشر موسیقی» و «تماس تلفنی با شنوندگان زن» بازداشت کرده بود. براساس معلومات موجود این افراد ابتدا به اداره امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی احضار و سپس بازداشت شدند. همچنین حبیبالرحمان تأثیر، خبرنگار «رادیو آزادی» در ولایت غزنی را نیز در اواسط ماه حمل سال جاری خورشیدی بازداشت و زندانی شده بود. قابل ذکر است که در کنار این موارد، «کمیسیون رسیدگی به شکایات و تخلفات رسانهای» که تحت نظر وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت سرپرست فعالیت میکند، در ۲۸ ماه حمل دستور تعلیق نشرات تلویزیونهای خصوصی «نورین» و «بریا» را تا زمان تصمیم دادگاه، صادر کرد. این کمیسیون دلیل تعلیق نشرات این تلویزیونها را «عدم رعایت اصول خبرنگاری و ارزشهای ملی و اسلامی» عنوان کرد.
برچسب: سانسور
کمیته حفاظت از خبرنگاران مستقر در نیویارک از طرح حکومت سرپرست جهت محدود یا مسدودکردن فیسبوک در افغانستان ابراز نگرانی کرده و از حکومت سرپرست خواسته است، از اقداماتی که بیشتر مانع جریان آزاد اطلاعات میشود، دست بردارد. این کمیته با نشر اعلامیهای گفته است که حکومت فعلی از زمان دستیافتن به قدرت، خبرنگاران را بازداشت، ویبسایتهای خبری افغانستان را تعطیل و دسترسی به رسانههای خارجی را محدود کرده است، اما صفحات فیسبوک این رسانهها در دسترس هستند. باید گفت که اخیرا نجیبالله حقانی، سرپرست وزارت مخابرات و تکنولوژی معلوماتی حکومت فعلی در گفتگو با طلوعنیوز گفته بود که طرحی را برای محدود یا مسدودکردن کامل دسترسی به فیسبوک در افغانستان نهایی کرده است. کمیته حفاظت از خبرنگاران به نقل از به لیه یی، هماهنگکنندهی این کمیته در آسیا نوشته است: «طرح حکومت فعلی برای محدود یا مسدودکردن دسترسی به فیسبوک ضربهی بیشتری به آزادی اطلاعات در افغانستان خواهد بود.» او تاکید کرد که پلتفرمهای رسانههای اجتماعی، از جمله فیسبوک به پر کردن خلاء ناشی از افول صنعت رسانهای افغانستان و سرکوب آزادی مطبوعات کمک کردهاند. وی افزود که ممنوعیت فیسبوک، بدترشدن سانسور توسط حکومت سرپرست است. قابل ذکر است که فیسبوک یکی از محبوبترین شبکههای اجتماعی است که بهطور گسترده توسط رسانهها برای انتشار اخبار و اطلاعات در افغانستان استفاده میشود.
در ادامهی وضع محدودیت و سانسور رسانهها در افغانستان، اینبار نجیبالله حقانی، سرپرست وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی حکومت سرپرست اعلام کرده است که این وزارت طرح مسدود کردن شبکهی اجتماعی فیسبوک در افغانستان را نهایی کرده است. آقای حقانی این موضوع را در گفتگویی که از تلویزیون خصوصی «طلوعنیوز» نشر شد، مطرح کرده است. او تاکید کرد: «جوانان ما و شما در شرایطی هستند که از نگاه علمی ضعیف هستند و اکثریتشان بیسواد هستند و بازهم با این چیزها [شبکههای اجتماعی] وقت خود را ضایع ساختن و پول مصرف کردن به نفع شرکت و به زیان ملت است، برای این موضوع پالیسی ساخته شده که فیسبوک را محدود و مسدود کنیم.» وی در مورد زمان اجراییشدن این طرح، معلوماتی ارائه نکرد. این در حالی است که حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره بر افغانستان، محدودیتهای گسترده بر دسترسی شهروندان به رسانههای آزاد و مستقل وضع کرده است. همچنین حکومت سرپرست در این مدت وبسایتهای شمار زیادی از این رسانهها را مسدود کرده است. در حالی حکومت سرپرست اقدام به مسدود کردن فیسبوک در افغانستان میکنند که شرکت «متا»، مالک فیسبوک، حکومت فعلی را بر اساس قوانین مبارزه با تروریسم آمریکا، اجازهی استفاده از این شبکهی اجتماعی را نمیدهند و حسابهای مربوط به ادارات و اعضای حکومت را مسدود کرده است.
گروهی از خبرنگاران تبعیدی اهل افغانستان در آمریکای شمالی و اروپا طی یک نامه سرگشاده از یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در خواست کردهاند تا از «هر طریق ممکن» زمینه آزادی رامین امیری و عبیدالله احمدی، دو خبرنگار محلی از زندانهای حکومت سرپرست را فراهم کند. آنان امروز (پنجشنبه، ۹ حمل) با نشر اعلامیهای گفتهاند که دلیل بازداشت و «ادامه سلب آزادی» هر دو خبرنگار از سوی حکومت سرپرست تا کنون اعلام نشده است. در ادامه آمده است: «سازمان ملل متحد، نهادهای زیر مجموعه این سازمان و تمامی نهادهای مرتبط باید با فشار وارد کردن بالای حکومت فعلی، از ادامه بازداشت همکاران ما جلوگیری کنند.» در ادامه آمده است که سلب آزادی خبرنگاران و کارمندان رسانهای نقض جدی حقوق بشری بوده است و باید بهعنوان جرایم جدی حقوق بشری شناخته شود. همچنین گروهی از خبرنگاران تبعیدی اهل افغانستان در آمریکای شمالی و اروپا از ریچارد بنت، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان خواستهاند تا یکی از گزارشهایش را به وضعیت خبرنگاران و آزادی بیان در کشور اختصاص دهد. براساس اعلامیه گروهی از خبرنگاران حکومت فعلی اخیراً عبیدالله احمدی را در کندز و رامین امیری، مسوول تلویزیون جهانی صلح را در هرات بازداشت کرده است. این در حالی است که چند روز پیش مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرده بود که در سال گذشته خورشیدی، ۱۳۹ مورد نقض حقوق رسانهها و خبرنگاران را ثبت کرده است و این آمار شامل ۸۰ مورد تهدید و ۵۹ مورد بازداشت میشود.
منابع محلی از ولایت قندوز از بازداشت یک خبرنگار محلی توسط اداره استخبارات حکومت سرپرست خبر میدهند. در ادامهی بازداشت خبرنگاران و سانسور رسانهها در سراسر افغانستان، منبع امروز (دوشنبه، ۶ حمل) در صحبت با رسانه گوهرشاد گفت که این خبرنگار عبیدالله احمدی، گزارشگر محلی تلویزیون خصوصی «یک» است و وی یوتیوبر نیز میباشد. منبع گفت که عبدالله احمدی ساعت ۱۱:۰۰ پیشازچاشت روز گذشته از یک مراسم در هتلی در قندوز بازداشت شده است. به گفتهی منبع، این برنامه آشتیدادن دو خانوادهی متخاصم بود و احمدی برای پوشش آن رفته بود. منبع در مورد دلیل بازداشت این خبرنگار محلی چیزی نگفته است. از سویی هم، شماری از رسانهها گزارش داده است که استخبارات حکومت فعلی روز گذشته همزمان با عبیدالله احمدی، سه خبرنگار دیگر را نیز بازداشت کرده بودند، اما آنان پس از چند ساعت بازجویی دوباره آزاد شدند. حکومت سرپرست پیش از این هم در برخی از ولایتها خبرنگاران را بازداشت و زندانی کرده است. اخیراً مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرد که رسانهها و خبرنگاران در کشور از لحاظ سطح آزادی و برخورداری از حقوق بنیادی و قانونیشان با محدودیتهای شدیدی مواجه هستند و حقوقشان بهطور گستردهای نقض شده است. این نهاد در سال ۱۴۰۲ دستکم ۱۳۹ رویداد نقض حقوق رسانهها و خبرنگاران را ثبت کرده بود که شامل ۸۰ مورد تهدید و ۵۹ مورد بازداشت خبرنگاران میباشد.
در ادامهی سرکوب خبرنگاران و وضع محدودیت علیه رسانهها در سراسر افغانستان، سازمان گزارشگران بدون مرز از افزایش شدن محدودیتهای حکومت سرپرست بر رسانههای افغانستان در ماه گذشته میلادی خبر داده است. این سازمان با نشر اعلامیهای گفته است که محدودیتهای حکومت سرپرست بر فعالیت رسانهها که سبب سانسور و خودسانسوری خبرنگاران شده است و این موضوع چشمانداز رسانههای افغانستان را بیشتر نابود خواهد کرد. سازمان گزارشگران بدون مرز تاکید کرد که حکومت فعلی سرکوب رسانههای افغانستان را با صدور دستوراتی با تمرکز ویژه بر محدود کردن زنان، تشدید کرده است. در اعلامیه از ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر حکومت فعلی خواسته شده است که به اقدامهای سرکوبگرانه علیه رسانهها پایان دهد. این سازمان افزود که محدودیتهای حکومت فعلی در ماه فبروری بر رسانهها بهویژه در خوست و قندهار افزایش یافته است و این امر میتواند به ولایتهای دیگر کشور نیز گسترش یابد. سازمان گزارشگران بدون مرز، وضع محدودیتها بر دسترسی زنان به رسانهها بهعنوان خبرنگار، شنونده و همچنان ممنوعیت تصویربرداری در قندهار نگرانکننده خواند. این در حالی است که پس از به قدرت رسیدن دوباره حکومت فعلی بر افغانستان، این حکومت محدودیتهای زیادی بر رسانهها و خبرنگاران وضع و دهها خبرنگار را بازداشت، زندانی و شکنجه کرده است. پیشتر مرکز خبرنگاران افغانستان گفته بود که در بیشتر از دو سال حاکمیت حکومت فعلی در افغانستان حداقل ١٤ دستور در زمینه چگونگی کار رسانهها و خبرنگاران صادر و اجرا شده که آزادی رسانهها را به شکل جدی محدود کرده است. به گفتهی این مرکز، برخی محدودیتهای حکومت فعلی بهطور ویژه زنان را هدف قرار داده است. براثر این محدودیتها، تعداد زیادی از روزنامهنگاران زن مجبور شدند که شغل خود را از دست بدهند و شماری هم به کشورهای دور و نزدیک مهاجرت کردهاند.
سازمان ملل متحد اعلام کرده است که در حاشیهی شصتوهشتمین اجلاس سالانهی «کمیسیون مقام زن» این سازمان در نیویارک، وضعیت خبرنگاران زن تحت حاکمیت حکومت فعلی طی نشستی با حضور شماری از خبرنگاران و مسوولان رسانههای افغانستان مورد بررسی قرار گرفته است. این نشست تحت عنوان «خبرنگاران زن افغانستان در حاکمیت حکومت فعلی» در مقر سازمان ملل متحد برگزار شده و فرحناز فروتن و وحیده فیضی به نمایندگی از خبرنگاران زن افغانستان در این نشست شرکت کرده و در مورد وضعیت خبرنگاران در کشور صحبت کردند. فرحناز فروتن گفت: «در افغانستان زن بودن معیاری برای محدودیت، ممنوعیت و تبعیض است، خبرنگار زن بودن یک شجاعت بیپایان است. زنان خبرنگار روایت تاریخ خبرنگاری را در افغانستان تغییر دادهاند و امروز با کمترین امکانات تلاش برای حفظ و پرورش آزادی بیان در درون افغانستان دارند.» او میگوید که باید بیش از هر زمان دیگر بر نقش معنادار، تصمیمگیرنده و رهبریکنندهی زنان در رسانههای داخل و خارج از افغانستان تاکید صورت بگیرد. همچنین وحیده فیضی، یکی دیگر از خبرنگاران زن اهل افغانستان میگوید که در این نشست موضوعات مهمی در مورد وضعیت خبرنگاران و رسانهها بهویژه زنان خبرنگار مورد بحث قرار گرفته است. خانم فیضی تاکید کرد: «پس از حاکمیت حکومت فعلی بر افغانستان، شماری زیادی از خبرنگاران باتجربه افغانستان را ترک کردند و ما نیاز به آموزش و حمایت نسل جدید از خبرنگاران زن داریم.» همچنین ذکی دریابی، روزنامهنگار و مسوول روزنامهی اطلاعات روز نیز در این نشست گفت که حمایت از خبرنگاران زن در شرایطی که حکومت فعلی میخواهد آنها را کاملا از جامعه حذف کنند، یک مسوولیت مشترک برای تمامی رسانهها و نهادهای حمایتکننده است. از سویی هم، سازمان عفو بینالملل، سازمان بینالمللی حمایت از رسانهها (IMS)، بخش زنان سازمان ملل متحد، یونسکو، نمایندگی دایمی کشور دانمارک در سازمان ملل به صورت مشترک مسوولیت برگزاری این نشست را به عهده داشتهاند. نمایندگی دائم دانمارک در سازمان ملل متحد در حساب کاربری ایکس خود نوشته است: «خبرنگاران زن افغانستان هر روز در برابر ظلم مقاومت میکنند و جان خود را برای تولید محتوای رسانهای به خطر میاندازند.» این نمایندگی میگوید که روی چگونگی حمایت جامعهی جهانی از کار زنان در زیر حاکمیت حکومت فعلی بحث صورت گرفت. در حالی این نشست برگزار میشود که حکومت فعلی محدودیتهای گستردهای بر حضور زنان در رسانهها و فعالیت خبرنگاران زن وضع کردهاند. پیش از این سازمان حمایت از رسانهها گفته بود که برای خبرنگاران زن در افغانستان، حضور در محل کار یک «اقدام مقاومتی» است.
در ادامهی وضع محدودیت خبرنگاران و سانسور رسانهها از سوی حکومت سرپرست، مرکز خبرنگاران افغانستان ممنوعیت عکس گرفتن و تصویربرداری از نشستهای رسمی و غیررسمی مسوولان محلی حکومت فعلی در قندهار را یک اقدام «غیرقانونی و بهشدت عقبگرایانه» عنوان کرده است. این نهاد با نشر اعلامیهای گفته است که این دستور «سبب تشدید محدودیت در آزادی بیان، افزایش خودسانسوری و کاهش قابل ملاحظهی دسترسی رسانهها به اطلاعات» در قندهار میشود. در اعلامیه آمده است که مرکز خبرنگاران افغانستان خواستار تجدیدنظر فوری در مورد این دستور شده است. این مرکز گفت که در روزهای اخیر نسخهای از یک مکتوب به امضای ملا شیرین آخوند، والی حکومت فعلی در قندهار منتشر شده است که در آن به مسوولان ملکی و نظامی حکومتی در این ولایت دستور داده شده است که در مجالس رسمی و غیررسمی خود از عکس گرفتن و تصویربرداری از «ذیروح» خودداری کنند. در ادامه آمده است که به مسوولان محلی حکومت سرپرست دستور داده شده است که فعالیتهای خود را بهصورت نوشتاری و صوتی نشر کنند. والی قندهار گفته است که این مکتوب از تاریخ صدور نافذ است و هر شخص باید در ادارهی خود آن را اجرایی کند. مرکز خبرنگاران افغانستان به نقل از خبرنگاران محلی قندهار نوشته است که این دستور اجرایی میشود و مسوولان حکومت سرپرست پس از صدور این دستور، حاضر به مصاحبهی تصویری نشدهاند. این مرکز تاکید کرد که این دستور، شانزدهمین دستور حکومت فعلی در راستای محدودیت آزادی بیان و آزادی رسانهها است. [caption id="attachment_10816" align="aligncenter" width="460"] عکس: مرکز خبرنگاران افغانستان[/caption] در اعلامیه آمده است که درماده چهارم قانون رسانههای همگانی که از سوی حکومت فعلی قابل اجرا خوانده شده است، آمده است که هيچ شخص حقيقی يا حکمی نمیتواند فعاليت آزاد رسانههای خبری و يا معلوماتی را منع، تحريم، سانسور يا محدود نموده و يا طور ديگری در امور و نشرات رسانهها مداخله کند.
در ادامهی سرکوب خبرنگاران و سانسور رسانهها در افغانستان توسط حکومت سرپرست، مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرده است که درتازهترین مورد سیفالله کریمی، خبرنگار خبرگزاری پژواک در ولایت سمنگان بازداشت شده است. مرکز خبرنگاران افغانستان به نقل از یک منبع نوشته است که سیفالله کریمی روز (شنبه، ۲۱ دلو) به دفتر والی سمنگان احضار شده و از آن زمان تا اکنون از سرنوشت او خبری در دست نیست. این مرکز تاکید کرد: «کریمی اخیراً در پیوند به اعتراض مالکان رستورانتها و هتلهای سمنگان به افزایش مالیات، درخواست مصاحبه با بشیراحمد نعمانی، مستوفی در این ولایت را کرده بود، اما مستوفی از مصاحبه خودداری میکند و موضوع را به عبدالاحد فضلی، والی سمنگان گزارش میدهد که در پی آن والی، کریمی را احضار میکند.» در ادامه آمده است که کریمی روز چهارشنبه (۱۸ دلو) به دفتر والی سمنگان میرود، اما منشی او میگوید که والی نیست و مسأله حل شده است؛ اما با این هم این خبرنگار روز شنبه دوباره احضار شده و از سرنوشتاش خبری نیست. مرکز خبرنگاران افغانستان میگوید که در دفتر والی با سیفالله کریمی با خشونت رفتار کرده و یکی از محافظان والی با سیلی به صورت او زده است. این مرکز افزود که سیفالله کریمی از حدود هفت ماه پیش بهعنوان خبرنگار محلی خبرگزاری پژواک کار میکرد. مرکز خبرنگاران افغانستان با ابراز نگرانی جدی دربارهی بازداشت سیفالله کریمی، از ادارهی محلی سمنگان خواسته است این خبرنگار را هرچه زودتر و بدون قیدوشرط آزاد کند. مرکز خبرنگاران افغانستان تاکید کرد که بر اساس قانون رسانههای همگانی که حکومت سرپرست نیز آن را پذیرفته، خبرنگاران در انجام کارهای حرفهای خود آزاد هستند و نباید در کار آنان محدودیت خلق شود. این مرکز گفت که بر مبنای قانون رسانههای همگانی، شکایات از خبرنگاران و رسانهها باید از طریق کمیسیون رسیدگی به شکایات و تخطیهای رسانهای پیگیری شود، اما این کمیسیون در عمل به حاشیه رفته است و روند بازداشتهای غیرقانونی خبرنگاران همچنان ادامه دارد. مرکز خبرنگاران افغانستان میگوید که در سال ۲۰۲۳ میلادی ۱۶۸ مورد نقض حقوق خبرنگاران، از جمله ۱۶ مورد بازداشت را ثبت کرده که از این میان دو نفر همچنان در زندان بهسر میبرند. در ادامه آمده است که این دو نفر امینالله عالمی، صاحبامتیاز و مدیرمسوول رادیو ممتاز در فاریاب و سلطانعلی جوادی، مدیرمسوول رادیو نسیم در ولایت دایکندی هستند که هر دو از سوی دادگاه حکومت فعلی به یک سال زندان محکوم شدند.
با وجود تشدید محدودیت بر کار خبرنگاران و رسانهها در افغانستان، مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرده است که در سال ۲۰۲۳ میلادی ۱۶۸ مورد نقض حقوق خبرنگاران را در کشور ثبت کرده است. این نهاد با نشر گزارشی گفته است که موارد نقض حقوق خبرنگاران شامل جانباختن یک خبرنگار، زخمیشدن ۱۹ خبرنگار، ۷۸ مورد تهدید و ۶۱ مورد بازداشت خبرنگاران میشوند. در گزارش آمده است: «موارد ثبت شده نقض حقوق خبرنگاران و رسانهها در سال ۲۰۲۳ به لحاظ کمی نسبت به ۲۶۰ رویداد ثبت شده در سال ۲۰۲۲، کاهش چشمگیر یافته است، اما از نظر کیفی و ساختاری تغییری مشاهده نمیشود.» مرکز خبرنگاران افغانستان تاکید کرد که در سال ۲۰۲۳ میلادی، هشت مورد منع فعالیت رسانهها توسط حکومت سرپرست را نیز ثبت کرده است. براساس معلومات این مرکز، در پنج مورد، فعالیت رسانهها بهصورت موقت و از یک تا چند هفته متوقف شده، اما در سه مورد دیگر، دو وبسایت خبری و یک رادیو، همچنان اجازهی فعالیت ندارند. در ادامه آمده است که حکومت سرپرست برای مدیرمسوولان ۱۰ رسانهی خصوصی جلسهی محاکمهی غیابی و برای سه کارمند رادیو و تلویزیون ملی افغانستان و مدیرمسوولان دو شبکهی رادیویی خصوصی، محاکمهی حضوری برگزار کردهاند. براساس گزارش، حکومت فعلی سه کارمند رادیو و تلویزیون ملی افغانستان و مدیرمسوول یک رسانهی خصوصی را به دلیل اتهامات جنایی محاکمه کرده، اما در سایر موارد، مسوولان رسانهها و خبرنگاران بهدلیل کار رسانهای تحت پیگرد قرار گرفتهاند. مرکز خبرنگاران افغانستان در گزارشش گفته است که در حال حاضر مدیرمسوول دو رسانه که هرکدام به یک سال زندان محکوم شدهاند، در زندان حکومت فعلی در حال سپری کردن دوران محکومیت شان هستند. این مرکز افزود که حکومت فعلی در بیش از دو سال گذشته، دستکم ۱۴ دستورالعمل در مورد رسانهها صادر کردهاند که شماری از آنها در سال ۲۰۲۳ میلادی صادر شده است. مرکز خبرنگاران افغانستان با نگرانی از تداوم نقض حقوق خبرنگاران و رسانهها، از حکومت سرپرست خواسته است که دستورالعملهای فراقانونی را لغو و زمینهی فعالیت آزاد رسانهها را بر مبنای قانون رسانهها و قانون دسترسی به اطلاعات، فراهم کند. باید گفت که حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره بر افغانستان، محدودیتهای گسترده بر فعالیت رسانهها و خبرنگاران وضع کردهاند. همچنین حکومت فعلی خبرنگاران زن را در رسانههای افغانستان مجبور به پوشاندن صورت شان با ماسک سیاه کرده است و در شماری از ولایتها نیز نشر صدای زن از رسانهها را ممنوع کرده است.