روزه یکی از عبادات دینی واجب در اسلام است و تاثیرات مثبتی بر سلامت و تندرسی می‌گذارد. اما روزه گرفتن برای افرادی با شرایط خاص واجب نیست و ممنوع است. در اسلام دلایل متعددی برای نگرفتن روزه در ماه رمضان وجود دارد، از جمله کودکان قبل از بلوغ، زنان در دوران قاعدگی یا خونریزی پس از زایمان، مسافران، زنان باردار یا شیرده که روزه گرفتن طولانی مدت ممکن است به خود یا نوزاد آسیب برساند، سالمندانی که نمی‌توانند تحمل کنند و بیماران. با این حال، بر اساس توصیه پزشکان افرادی که مبتلا به بیماری‌های خاصی هستند نباید روزه بگیرند و یا تحت نظر پزشک و ‌با مشورت پزشک اقدام به گرفتن روزه کنند. به هر حال افراد زیر نباید روزه بگیرند: ۱- بیماران مبتلا به دیابت مخصوصا آنانی که وابسته به انسولین هستند. ۲- بیماران قلبی مخصوصا افرادی که دارو مصرف می‌کنند. ۳- بیماران کلیوی ۴_افراد مبتلا به آسم ۵_افراد مبتلا به بیماری صرع ۶_افراد مبتلا به سردرد‌های شدید مانند میگرن که باید در طول روز، ‌دارو ‌مصرف کنند. ۷_افراد مبتلا به زخم معده و‌ روده ۸_زنان باردار و شیرده قابل ذکر است افرادی که با توجه به شغلی که دارند و‌مجبور هستند ساعات طولانی را زیر نور آفتاب کار کنند و دچار عوارض گرمازدگی مانند گرفتگی عضلانی، عرق سرد یا افت فشارخون می‌شوند، بهتر است ابتدا به یک مکان خنک رفته و در صورت بهبود نیافتن، روزه خود را افطار کنند زیرا عوارض ناشی از گرمازدگی بسیار خطرناک است و حتی ممکن است منجر به مرگ شود.

نویسنده: مهدی مظفری خطبه شعبانیه، منشور نورانی و گوهر گرانبهایی از دریای معارف الهی است که از اعماق وجود رسول اکرم (ص) تراوشیده و در فضایی ملکوتی و معنوی، در روزهای آخر ماه شعبان، بر گوش جان مشتاقان حقیقت جاری شده است. این خطبه، گویی دریچه‌ای به سوی بهار رحمت و مغفرت می‌گشاید و ما را آماده ضیافت الهی می‌نماید. خطبه شعبانیه با بیان فضیلت‌های بی‌نظیر ماه رمضان آغاز می‌شود. پیامبر اکرم (ص) این ماه را «بهترین ماه‌ها» و «شب‌هایش را بهترین شب‌ها» و «روزهایش را بهترین روزها» می‌نامد. ماهی که در آن، درهای رحمت الهی به روی بندگان گشوده می‌شود و شیاطین در غل و زنجیر اسارت گرفتار هستند. پیامبر اکرم (ص) در این خطبه، بندگان را به مهمانی خدا دعوت می‌کند. مهمانی‌ای که در آن، سفره‌های رحمت و مغفرت الهی گسترده شده، بندگان فرصتی دوباره برای توبه و بازگشت به سوی خدا می‌یابند. خطبه شعبانیه، در اصل، آداب و رسوم ماه رمضان را به ما می‌آموزد. روزه‌داری، تلاوت قرآن، صله رحم، انفاق و صدقه و دوری از گناه از جمله‌ی این آداب و رسوم هستند. بیایید با تأمل در این خطبه و عمل به آموزه‌های آن، از فرصت بی‌نظیر ماه رمضان بهره‌مند شویم و رستگاری و سعادت ابدی را برای خود رقم زنیم. فرازهایی از خطبه شعبانیه پیامبر(ص) نفس‌هاى شما در این ماه (رمضان) تسبیح به حساب می‌آید و خواب شما در این ماه عبادت نوشته می‌شود، اعمال شما در این ماه مورد قبول حضرت حقّ و دعاهاى شما به مرتبۀ اجابت خواهد رسید. پس با قلبى خالص و نیّتى پاک و صادق از خدا بخواهید که شما را موفّق به روزه‌دارى و تلاوت قرآن بدارد. به تحقیق که شقى و بدبخت آن کسى است که از آمرزش الهى در این ماه با عظمت محروم گردد. گرسنگى و عطش در این ماه، شما را به یاد گرسنگى و عطش روز قیامت بیندازد. بر فقراء و تنگ‌دستان ببخشایید، بزرگان‌تان را تعظیم و تکریم و زیر دستان را مورد رأفت و رحمت قرار دهید. ارحام و خویشان خود را صلۀ رحم کنید. زبان خود را نگه دارید و چشمان خود را از آنچه مورد سخط و غضب الهى است، بپوشانید و گوش‌هاى خود را از آنچه شنیدنش نکوهش شده است، ببندید. بر یتیمان مردم رأفت کنید تا بر یتیمان شما رأفت و عطوفت کنند. از گناهان خویش به درگاه الهى طلب مغفرت نمایید. در اوقات نماز دست‌هاى خود را براى دعا به پیشگاه خدا بلند کنید و بدانید که اوقات نماز برترین اوقات است در نزد پروردگار که خداى متعال به بندگانش نظر لطف و مرحمت می‌اندازد. اگر او را بخوانند، پاسخ می‌دهد و چون او را ندا کنند، می‌پذیرد و جواب مثبت می‌دهد و اگر از او چیزى درخواست کنند، عطا می‌کند و دعوت آن‌ها را ردّ نمی‌نماید. اى مردم! بدانید که افعال و اعمال، جان‌هاى شما را در بند گرفتاری‌ها و عالم شهوات و دنیاى دنىّ درآورده است، پس با طلب آمرزش از خدا، آن‌ها را رها سازید و از قید عالم شهوت بیرون آورید. آثار و پیامدهاى کردار ناشایست بر پشت شما سنگینى نموده است، پس به‌واسطۀ سجده‌هاى طولانی این بار گران را از دوش خود بردارید. اى مردم! کسى که در این ماه، روزه‌دارى را افطار دهد، مانند کسى است که بنده‌اى را در راه خدا آزاد نموده است و تمام گناهان گذشتۀ او مورد آمرزش قرار می‌گیرد. اى مردم! کسى که در این ماه، اخلاق خود را نیکو کند، در روزى که قدم‌ها بر بالای صراط می‌لرزد، او جواز عبور از صراط را دریافت خواهد کرد و کسى که بر زیردستانش آسان بگیرد، خداى متعال در روز بازپسین بر او آسان خواهد گرفت. کسى که آزارش به دیگران را در این ماه کنترل نماید، خداوند در روز قیامت او را مورد سخط و غضب خود قرار ندهد، و کسى که یتیمى را در این ماه گرامى بدارد، خداوند در روز ملاقات با بندگانش او را گرامى خواهد داشت. کسى که ارتباط با خویشان خود را در این ماه پیوند دهد، خداوند بین خود و او در روز جزا به رحمت واسعه‌اش پیوند برقرار نماید و کسى که قطع رحم نماید، خدا رحمتش را در روز قیامت از او دریغ نماید.

گُلرُخسار صَفی‌اِوا، زادۀ ۱۷دسامبر ۱۹۴۷ میلادی، در روستای یخچ در نواحی غربی تاجیکستان، یکی از برجسته‌ترین شاعران زن پارسی‌گوی تاجیکستان است. هنر او سرشار از تازگی و عفت زنانه و فروغ میهن‌پرستانه است. به وی لقب «مادر ملت تاجیک» داده‌اند. خانواده‌ای او از خانواده‌های فرهنگی به‌شمار می‌آمدند و ازاین‌رو گلرخسار نیز علاقه‌ای بسیار به تحصیل داشت و به همین دلیل در پنج‌سالگی به‌همراه خواهر هفت‌ساله‌اش به کلاس اول ابتدایی مکتب روستایی رفت و به گفته‌‌ای خودش، اولین ورق‌نوشته‌هایش دیوار خانه‌ای پدری و قلمش زغال کوره‌ای آشپزی مادرش بود. پس از به پایان بردن دوره‌ای ابتدایی، مقاطع راهنمایی و دبیرستان را نیز در مکتب شبانه‌روزی ناحیۀ «کامسامُل‌آباد» (نورآباد کنونی) به اتمام رساند و بعد از آن بود که وارد دانشگاه ملی تاجیکستان شد و پس از پنج سال رشته‌ای زبان و ادبیات را به پایان رساند. نخستین شعر گلرخسار با عنوان «خانه‌ای پدر» در روزنامه‌ای محلی چاپ شد و در سن پانزده سالگی «آنه» را منتشر کرد و از آن زمان بیش از پنجاه اثر از وی در زمینه‌های شعر، رمان و پژوهش منتشر شده ‌است. صاحب تبروف، استاد ادبیات معاصر تاجیک در سال 1974 میلادی در باره وی گفت: «استعداد این زن مرز و بوم نمی‌شناسد و منبع الهام او لالایی‌های مادر و آوازهای عامیانه است.» به قول علی اصغر شعر دوست، گلرخسار صفی یکی از برجسته‌ترین شاعران زن در تاجیکستان است. او همچنان می گوید: «گلرخسار اگر نماینده تام و تمام شعر تاجیکستان نباشد، بی‌هیچ تردید شعر او یکی از زنده‌ترین، زیباترین و هنری‌ترین وجوه شعر تاجیک را به تماشا گذاشته است. دایره وسیع واژگان، تنوع درونمایه‌های شعر، اسلوب و ساخت زیبا، برخورداری از پشتوانه غنی فرهنگی و… موجب شده است که وی را نه تنها در ایران، بلکه در اکثر محافل فرهنگی جهان به عنوان سخنگوی شعر تاجیکستان بشناسند.» هر چند شعر گلرخسار در مواردی در فراسوی مرزهای جنسی حرکت می‌کند و او نیز مثل بازار صابر و مومن قناعت و لایق شیر علی به مفاخره‌های حماسی می‌پردازد و احساسات ملی گرایانه از خود تبارز می‌دهد؛ ولی با وجود آن شعر او سرشار است از مایه‌های زنانه و نگاه فردی او به زن و جایگاه و موقعیت زن در جامعه‌ای مردسالار. همچنان حرمان‌ها و تنهایی‌های بی‌پایان و لاعلاجی که تقدیر محتوم اوست. گلرخسار در آیینه شعرش صورتی اندوهگین دارد. او زنی است تنها و عاشق پیشه ولی از آن جایی که عشق برایش قداست دارد و از سوی دیگر به جنس مخالفش سخت مشکوک است، عشق را با ذلالی‌اش در خویش پاس می‌دارد و برای بی‌ثمری‌اش نوحه سر می‌دهد. او عشق را جوهره اصلی حیات می‌داند و مایه بقا و دوام آدمی. ولی این عشق در بسا موارد با زبانی کلی بیان می‌شود و شاعر کمتر از جزییات این عشق سخن می‌گوید. او مسحور حجب و حیای زنانه است و مسایل زنان در سطح دیگری برایش قابل طرح اند. نگاه به مرد در سراسر شعرهای او بسیار محتاطانه است. از یک سو زندگی را بدون معشوق بی‌ارزش می‌داند ولی از سوی دیگر انزجار و نفرتش را هم از مردان پنهان نمی‌کند و مرد را با اوصافی چون نامرد، سرد و حتا پست مورد لعن قرار می‌دهد، ولی شعر «نجات» او که یکی از بهترین شعرهای تمام دوره شاعری اوست، یکی از منسجم ترین و خوش ساخت ترین شعر های اوست که به مساله زنان پرداخته است. از ملامت از ندامت از گناه خویش را چون شیشه کردم احتیاط از خطای دل نه تنها خویش را من تراهم داده ام باری نجات او تعبیر زیبایی از حساسیت حفظ زنانگی اش در یک جامعه سنتی به دست می‌دهد. به واقعیت که در یک جامعه سنتی زنان شیشه‌های زیادی را در دست دارند و از زمینی ناهموار درگذراند و ملزم به عبور دادن سلامت این شیشه‌ها. این شیشه‌ها چه اند: ملامت، ندامت، گناه و خطای دل که نه تنها خودش را بلکه معشوقه اش را هم در امان نگهداشته است. از غرورم قصر سنگی ساخته با هوس هایم نموده خیرباد اندرون خانه خود گم شدم تا نه یاد آرم نه آرندم به باد این کار ممکن است ولی با ساختن قصری محکم و نفوذ ناپذیر از غرور زنانه. این قصر دیواری است که او را از تمام زیبایی‌ها و خواستنی‌ها جدا می‌کند. او با خزیدن در درون این قصر به هوس‌هایش بدرود می‌گوید و در این قصر چنان گم می‌شود که همه را فراموش می‌کند و هم خودش فراموش می‌شود. زندگی آخر به بیرونم کشید سوی برق چشم های پر گناه تا بسوزم تا بسوزانم ترا در ته بال تو یابم سرپناه اما با آن هم زندگی او را از این انزوا بیرون می‌کشد، شاید جبرهای زندگی، غم نان او را  دوباره در معرض برق چشم‌های پر گناه مرد قرار می‌دهد و او ناگهان از این نگاه می‌سوزد و معشوقه اش را هم می‌سوزاند و باز هم سر انجام پناه گاه او همان گنهکار می‌شود. ولی در آخر شعر باز هم این بازگشت دوباره به اجتماع و آغوش معشوق ارمغانی جز رنج ندارد و باز هم همان احتیاط و ترس را می‌بینیم که او را دوباره در انزوایش فرو می‌برد. اما گاهی شعرهای عاشقانه او سخت دلپذیر اند و گاهی با همه رنج‌هایش در خلوت‌هایش رویاهایی می‌بیند که تماشایی اند: هرگه به روی پشته ها بادام گل بیزی کند باد بهاران جای تو بازلف من بازی کند. و گاهی هم دستش را از غرقاب رنج و غم به سوی همان مرد بی اعتماد دراز می کند: چه تنهایی، که در جاه و جلال خویش دلگیرم میان چار دیوار بلند سخت تقدیرم نرو از بر نرو از سر نرو از دل که می میرم به روز سخت و تنهایی من از دست كي می گیرم؟ گاهی هم ما را به خلوت های پر از درد و آه شبانه اش رهنمون می شود: من همانم که نغمه پردازم از فغان نهان نالش خود من همانم که می زنم فریاد در دل شب به گوش بالش خود. شعر گلرخسار صفی اوا شعری است سرشار از حس و عشق و بدون شک یکی از چهره‌های درخشان ادبیات معاصر فارسی در آسیای میانه است و تا اکنون شعر می‌گوید و بانوی شعر تاجیک و مادر تاجیک لقب یافته است. آثار: بنفشه (۱۹۷۰ م) خانۀ پدر (۱۹۷۳) بنیاد دل (۱۹۷۷) گهوارۀ سبز (۱۹۸۰) آتش سغد (۱۹۸۱) (منتشرشده به خط فارسی) روح عریان یا هفت سرودۀ ناگفتۀ رابعه (۱۹۸۳) ماتم سفید (۱۹۸۳) تخت سنگین (۱۹۸۹ م) از جملۀ دیگر آثار وی که در ایران نیز به چاپ رسیده می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد: گلچین اشعار، زادروز درد، اشک طوفان، روایت‌های ناگفته، تنهاتر از تنهایی، سَکَرات. نویسنده: قدسیه امینی