بیان جملات کوتاه و ساده حتی اگر برخی حروف چون (ر) هم درست ادا نشود، باز هم چیزی از شیرین کلام کودکان نمی‌کاهد. ای بسا که گاه ناقص تلفظ کردن برخی حروف و یا واژه‌ها از سوی کودکان به کلام و گفتار آنها شیرینی بیشتری هم می‌افزاید. حقیقت این است که نمی‌توان لذت نشستن پای حرف‌ها و داستان‌های بامزه‌ی کودکان خردسال را انکار کرد. هنگامی که آنها غرق در بیان داستان خود هستند و از جادوی کلام خود اطلاعی ندارند. اما درحالی که کودکان با سرعت‌های متفاوتی رشد می‌کنند و دستورالعمل‌های پذیرفته‌شده‌ای وجود دارد که از چه زمانی باید انتظار داشته باشیم که کودک‌مان به آن نقاط عطف خاصی برسند، ممکن این اتفاق برای کودک‌مان نیفتد. یکی از این نگرانی‌ها نزد برخی پدر و مادرها، تاخیر در گفتار است. افرادی که دیر صحبت می‌کنند افرادی هستند که دیرتر از سایر کودکان هم سن خود صحبت می‌کنند. کودکانی که به ۱۸ ماهگی رسیده باشند و نتوانند بیش از ۱۰ کلمه صحبت کنند، دیر صحبت تلقی می‌شوند. افرادی که دیر صحبت می‌کنند، معمولا زبان گفتاری را می‌فهمند و با مهارت‌های دیگری مانند اجتماعی شدن، تفکر و مهارت‌های حرکتی در حال رشد هستند. اگر کودک شما نیز دیر صحبت است، باید بدانید که در پس این مشکل عوامل بسیاری دخیل هست که در این مطلب در مورد آن خواهید خواند. اگر فرزند شما در ۱۲ تا ۱۵ ماهگی کلمات ساده (مانند “مادر” یا “بابا”) را به وضوح یا نامشخص بگوید. کلمات ساده (مانند “نه” یا “ایست”) را تا ۱۸ ماهگی درک نکند. تا ۳ سالگی با جملات کوتاه صحبت نکند، ممکن است دچار تاخیر در گفتار شده باشد. البته برخی از مقالات تحقیقاتی نشان می‌دهند که حدود نیمی از آنها خود به خود می‌توانند صحبت کنند. با این حال، اگر تکلم کودک شما دیر شده است و در زمینه درک و/یا مهارت‌های اجتماعی نیز با چالش‌هایی مواجه است، به احتمال زیاد برای رسیدن به نقاط عطف خود به کمک اضافی در قالب گفتار درمانی نیاز دارد. کدام عوامل باعث دیر حرف زدن در کودکان می‌شوند؟ تاخیر رشد هم در پسران و هم در دختران ممکن است رخ دهد. یک کودک ممکن است فقط یک تاخیر رشد داشته باشد یا می‌تواند همزمان با شرایط یا بیماری‌های دیگر رخ دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل زیادی وجود دارد که می‌تواند باعث تاخیر رشد در کودکان شود. برخی از عواملی که باعث دیر حرف زدن در کودکان می‌شوند عبارتند از: مشکلات فیزیولوژیک: بسیاری از کودکان با تاخیر در گفتار، مشکلات دهان و حرکتی دارند. این‌ها زمانی اتفاق می‌افتند که در قسمت‌هایی از مغز که مسئول گفتار هستند، مشکلی وجود داشته باشد. این امر هماهنگی لب‌ها، زبان و فک را برای ایجاد صداهای گفتاری دشوار میکند. این کودکان همچنین ممکن است مشکلات دهانی-حرکتی دیگری مانند مشکلات تغذیه داشته باشند. نقص هوش: بسیاری از کودکانی که مبتلا به تاخیر زبان و گفتار هستند هوش طبیعی دارند و درک بالایی از مسائل اطراف‌شان دارند. اما هوش یک توانایی ذهنی است که قابلیت‌های مختلفی مثل استدلال و حل مسئله و برنامه ریزی و تفکر انتزاعی و استفاده از زبان و یادگیری مسائل مختلف رو شامل می‌شود. بنابراین، ممکن است تاخیر گفتاری کودک از کم هوشی یا مشکل هوشی هم باشد اما هنوز متخصصان به نتیجه صد در صدی درباره این موضوع نرسیده اند. گاهی اوقات کودکان دچار اختلالی هستند که بر اساس این اختلال، حرف زدن کودک هم دچار تاخیر می‌شود. این اختلالات شامل اوتیسم، کم شنوایی، فلج مغزی، عقب ماندگی ذهنی، آپراکسی دوران کودکی، شکاف کام و… است. مشکلات شنوایی: مشکلات شنوایی نیز می‌تواند بر گفتار تأثیر بگذارد. بنابراین متخصص باید شنوایی کودک را هر زمان که نگرانی گفتاری وجود دارد، آزمایش کند. کودکانی که در شنیدن مشکل دارند ممکن است در گفتن، درک، تقلید و استفاده از زبان مشکل داشته باشند. عفونت گوش، به ویژه عفونت‌های مزمن، می‌تواند شنوایی را تحت تأثیر قرار دهد. اما تا زمانی که شنوایی طبیعی در یک گوش وجود داشته باشد، گفتار و زبان به طور طبیعی توسعه می‌یابد. بهتر است کودکی که دچار تاخیر در حرف زدن است را از نظر شنوایی بررسی کنید. یکی از دلایل دیگر تاخیر گفتار و زبان وجود مشکل در شیوه ارتباطی والدین با کودک است. این مشکل در بعضی از رفتارهای روزمره افراد است. به طور مثال رفتاری مانند تلویزیون دیدن. در فعالیت صحبت کردن (مخصوصا اگر به قصد یاد گرفتن کلمات و نحوه حرف زدن باشد) باید دو طرف بحث فعالیت داشته باشند و به این صورت گفت وگویی دو طرفه شکل بگیرد. اما در تلویزیون دیدن کودک یاد می‌گیرد که تنها گوش دهد و ساکت باشد. به این ترتیب نمی‌تواند در مواقعی که سوالی پرسیده می‌شود جوابی دهد. از دیگر رفتارهای اشتباه روزمره این است که والدین نیازهای کودک‌شان را بدون اینکه او به زبان بیاورد برآورده می‌کنند. اینکه مادر و پدر به کودک اجازه دهند تا کودک‌شان درخواستش را به زبان بیاورد و به درستی آن را بیان کند برای یاد گرفتن و حرف زدن بسیار اهمیت دارد. همچنین والدین به دلیل خستگی یا مشغله زیاد تمایل یا وقتی برای حرف زدن با کودک در نظر نمی‌گیرند. در نتیجه کودکان با کلمات آشنا نمی‌شوند. والدین به عنوان اولین کسانی که کودک با آنها در ارتباط است، تاثیر بی‌نهایتی بر صحبت کردن کودک دارند. برخی از اختلالات گفتار و زبان شامل عملکرد مغز می‌شود و ممکن است نشان دهنده ناتوانی یادگیری باشد. یکی از دلایل دیر حرف زدن کودک، تاخیرهای رشدی، مثل زایمان زودرس است. مصرف الکل یا مواد مخدر توسط مادر در دوران بارداری است که قطعا تاثیرات مضر خود را بر کودک خواهد گذاشت. چه کودکانی بیشتر در معرض تاخیر زبان هستند؟ معمولا پسران بیشتر دچار این مشکل می‌شوند. همچنین کودکانی که یکی از اعضای خانواده‌شان هم درگیر تاخیر زبان یا اختلال ارتباطی باشد، بیشتر احتمال ابتلا به این مشکل را دارند. کودکانی که دارای مشکلات شنوایی و عفونت گوش باشند، این مشکل را خواهند داشت. همچنین اگر کودک مبتلا به اختلالاتی از طیف اوتیسم یا سندروم داون باشد هم این احتمال افزایش می‌یابد. با توجه به این که تاخیر گفتار و زبان در سنین ۲ و نیم تا ۵ سالگی می‌تواند منجر به مشکل خواندن در مکتب و مشکلات رفتاری و اجتماعی شود، در صورت احساس این مشکل باید هر چه سریع‌تر به یک متخصص مراجعه کرد. چگونه به رشد گفتار و زبان کودک در خانه کمک کنیم؟ بر ارتباطات تمرکز کنید. با کودک خود صحبت کنید، آواز بخوانید و تقلید صداها و حرکات او را تشویق کنید. برای فرزندتان کتاب بخوانید. از زمانی که کودک شما نوزاد است شروع به کتاب خواندن برای او کنید. به دنبال کتاب‌های مناسب سن کودک باشید. کتاب‌هایی که پر از تصاویر هستند و کودک را تشویق میکند تا زمانی که شما در حال نام بردن تصاویر کتاب هستید به آنها نگاه کند. از موقعیت‌های روزمره استفاده کنید. برای تقویت گفتار و زبان فرزندتان و زود حرف زدن کودک، در طول روز به روش خود صحبت کنید. خوراکی‌های موجود در مغازه‌ها را نام ببرید، توضیح دهید هنگام پختن غذا یا تمیز کردن اتاق چه کاری انجام می‌دهید و به اشیاء اطراف خانه اشاره کنید. همه چیز را با زبان ساده و سرعت کم به کودک بگویید.
