در ادامه‌ی اعتراضات و آزار و اذیت مهاجران افغانستانی در ایران و به ویژه در تهران، سازمان حقوق بشری هه‌نگاو درباره افزایش نژادپرستی حکومتی و اجتماعی نسبت به مهاجران افغان در این کشور هشدار داده و این وضعیت را «فاجعه‌بار» خوانده است. این سازمان حقوق بشری با نشر گزارشی گفته است که در ماه‌های گذشته موجی از افزایش نژادپرستی ضد افغانستانی چه به صورت حکومتی و چه به صورت اجتماعی در فضای ایران قابل مشاهده است. در ادامه آمده است که این نژادپرستی شامل به میان آمدن گفتمان اخراج مهاجران اهل افغانستان در بحث‌های مربوط به انتخابات ریاست جمهوری ایران تا اوج گرفتن مطالبه اخراج این افراد در شبکه‌های اجتماعی می‌شود. سازمان حقوق بشری هه‌نگاو تاکید کرد که شهروندان افغانستانی در موارد بسیاری با وجود دهه‌ها زند‌گی و کار در ایران دارای کارت‌های معتبر اقامت نیستند. در گزارش این سازمان آمده است که مهاجران افغانستانی در ۱۶ ولایت ایران اجازه اقامت ندارند و به جز در ولایت‌های تهران، البرز، قم در باقی ولایت‌ها تنها در شماری از ولسوالی‌ها اجازه اقامت دارند. باید گفت که پس از آن‌که تنش‌ها میان شهروندان ایران و مهاجران افغانستان پس از کشته شدن یک ایرانی بالا گرفت، اکنون با گذشت هر روز موج مهاجرستیزی و مخالفت با اتباع کشور در نقاط مختلف ایران افزایش یافته است. قابل ذکر است که طی دو هفته اخیر موجی از خشونت و مخالفت با مهاجران افغانستان در پایتخت و شماری از شهرستان‌های تهران راه افتاده است. در بیش‌تر موارد مهاجران افغانستان از سوی شهروندان ایران مورد توهین، تحقیر‌، لت‌وکوب و‌ حمله با چاقو قرار گرفته‌اند.

شماری از شهروندان ایران در منطقه ۱۵ تهران با شعار «مرگ بر افغانی» علیه مهاجران اهل افغانستان در این کشور تظاهرات کردند. براساس گزارش‌های رسانه‌های داخلی و بین‌المللی در روزهای اخیر اعتراض و بدرفتاری علیه مهاجران اهل افغانستان در ایران به ویژه در تهران افزایش یافته است. ویدیویی‌های در شبکه‌های اجتماعی نشر شده است، نشان می‌دهد که شماری در خیابانی که گفته شده محل قتل یک شهروند ایرانی است، اعتراض می‌کنند. معترضان عمدتا زنان هستند و افرادی از پولیس نیز دیده می‌شود که آن‌ها را همراهی می‌کنند. معترضان روز (جمعه، ۵ اسد) با برگزاری اعتراضی در منطقه ۱۵ تهران، شعار «مرگ بر افغانی» و «افغان جنایت می‌کند، دولت حمایت می‌کند» سر می‌دهند. ویدیویی که در شبکه‌های اجتماعی نشر شده است، کوتاه است و شعارها و خواسته‌های که تظاهر کنندگان مطرح می‌کنند، مشخص نیست. قابل ذکر است که اخیراً به دنبال انتشار خبر کشته شدن یک شهروند ایران در منطقه ۱۵ تهران، شماری از مهاجران اهل افغانستان در تهران از «بدرفتاری‌های گسترده مردم محلی با افغان‌ها در شرق پایتخت» خبر دادند. هفته گذشته گزارش شد که یک شهروند ایران در پی درگیری با سه مهاجر افغان کشته شده است. همچنین مهاجران اهل افغانستان از منطقه ۱۵ تهران (محل وقوع این درگیری) تصویر اطلاعیه‌ای را در شبکه‌های اجتماعی نشر کرده‌اند که در آن به مهاجران افغان هشدار داده شده تا فوراً این محله را ترک کنند. در این اطلاعیه که فرد یا نهاد منتشر کننده آن مشخص نیست، به مهاجران افغان اخطار داده شده است که اگر از منطقه ۱۵ نروند، «به صورت قهری از ایران اخراج خواهند شد.» [caption id="attachment_14901" align="aligncenter" width="725"] اطلاعیه منتشر شده در مورد اخراج مهاجران افغان از منطقه ۱۵ تهران[/caption] همچنین خبرگزاری تسنیم هفته گذشته نوشته بود که در پی مرگ یک شهروند ایران در اورژانس بیمارستان، پولیس پایتخت سه برادر افغان را به ظن دست داشتن در جراحت منجر به قتل بازداشت کرده است. این خبرگزاری به نقل از یک زن که سه کارگر مهاجر به آپارتمان او مراجعه کرده‌ بودند، نوشت: «همسرم برای ماموریت کاری تهران را ترک کرده و من در خانه تنها بودم. این سه برادر که همسایه ما هستند برای دریافت شارژ ساختمان آمدند که در همان ابتدا به‌خاطر مسایل ساختمانی مشاجره‌ لفظی میان ما شکل گرفت.» این زن که سه کارگر مهاجر را به فحاشی متهم کرده، گفت که پس از رفتن این سه کارگر، او با همسرش تماس گرفته و ساعتی بعد، برادر همسرش سراغ آن سه نفر رفته و با آن‌ها درگیر شده است. رسانه‌های داخلی از جمله خبرگزاری تسنیم نوشته‌اند که این مرد ۲۸ ساله در جریان بگو مگو با این سه کارگر افغان از ناحیه سینه زخمی شده و در بیمارستان جان باخته است. این در حالی است که در ماه‌های اخیر موجی از انتقاد از حضور مهاجران افغان در شهرهای مختلف ایران در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به راه افتاده است. همزمان با این انتقادها، پولیس ایران روند بازداشت و اخراج مهاجران افغان را شدت بخشیده است.

فلیپو گراندی، رییس کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (یوان‌اچ‌سی‌آر) در پایان سفرش به پاکستان از دولت این کشور خواسته است که کارت اقامت (پی‌او‌آر) پناه‌جویان اهل افغانستان را تمدید کند. دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل با نشر بیانیه‌ای نوشته است که آقای گراندی در این سفر با مقام مختلف پاکستان ملاقات کرده و بر پیدا کردن راه‌حل درازمدت برای چالش‌های پناه‌جویان و حمایت از آن کشور تاکید کرده است. فلپیو گراندی می‌گوید که اکنون روند اخراج پناه‌جویان اهل افغانستان از پاکستان متوقف شده است. آقای گراندی در این سفر از اسلام‌آباد خواسته است که این روند (روند اخراج پناه‌جویان غیرقانونی) را از سر نگیرد. او در سفر گفته است که قرار است در پایان سال جاری میلادی با نمایندگان کشورها، سازمان‌های توسعه‌ای و بخش خصوصی در مورد پیدا کردن یک راه‌حل برای پناه‌جویان اهل افغانستان در پاکستان گفتگو کند. این مقام سازمان ملل متحد در امور پناه‌جویان طی سفر سه روزه‌اش به اسلام‌آباد، با مقام‌های ارشد پاکستانی، از جمله شهباز شریف نخست‌وزیر و اسحاق دار، وزیر امور خارجه این کشور در مورد پناه‌جویان افغان گفتگو کرده است. این در حالی است که پیش از آغاز مرحله نخست اخراج پناه‌جویان در ماه نوامبر سال گذشته میلادی از پاکستان، اسلام‌آباد اعلام کرده بود که نزدیک به ۴.۴ میلیون پناه‌جوی اهل افغانستان در این کشور زند‌گی می‌کنند که از این میان حدود ۱.۷۳ میلیون تن آن‌ها بدون مدرک هستند. تنها پس از تسلط دوباره‌ی حکومت سرپرست بر افغانستان، حدود ۷۰۰ هزار پناه‌جو وارد پاکستان شده‌اند.

رسانه‌های بین‌المللی گزارش داده‌اند که پاکستان ۸۰۰ هزار مهاجر دیگر بی‌مدرک افغانستان را به گونه «اجباری» اخراج می‌کند. رسانه الجزیره گزارش داده است که برنامه اخراج ۸۰۰ مهاجر بی‌مدرک افغانستان از پاکستان، دیروز (یک‌شنبه، ۱۰ سرطان) آغاز شده و مهاجرانی که نخواهند به گونه «اختیاری» پاکستان را ترک کنند، بازداشت و از این کشور «با اجبار» اخراج می‌شوند. در گزارش آمده است که در مرحله نخست اخراج مهاجران بدون مدرک که از نومبر سال گذشته میلادی آغاز شد، ۵۴۱ هزار مهاجر افغانستان از پاکستان به گونه «اجباری و اختیاری» اخراج شدند. پاکستان پیش از آغاز مرحله نخست اخراج مهاجران ادعا کرد که ۴.۴ میلیون پناه‌جوی افغانستان در این کشور به‌ سر می‌برند که حدود یک میلیون ۷۳ هزار تن آنان فاقد مدرک قانونی اقامت هستند. رسانه الجزیره در گزارشش نوشته است که دستور اخراج مهاجران افغانستان با افزایش حمله‌های «هراس‌افگنی در این کشور صادر شده است» حمله‌های که به گفته مقام‌های پاکستان از سوی گروه‌های که در افغانستانِ زیر اداره حکومت فعلی مستقر هستند، انجام می‌شوند. حکومت فعلی افغانستان همواره این این ادعای مقام‌های پاکستانی را رد کرده‌اند. با این وجود در این میان فیلیپا کوندلر، مسوول کمیساری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در پاکستان گفته است که این کشور پیش از اخراج مهاجران، مشخصات آنان را مورد ارزیابی قرار دهد؛ چون به گفته او بسیاری از این مهاجران «نیاز به حمایت‌های بین‌المللی» دارند. حکومت پاکستان در نوامبر ۲۰۲۳ مرحله نخست اخراج اجباری حدود ۱.۷ میلیون مهاجر افغان فاقد مدرک اقامت را از آن کشور آغاز کرد که بر اساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از آن زمان تا اکنون حدود ۵۲۵ هزار مهاجر افغان از آن کشور به افغانستان برگشته‌اند. در این اواخر، روابط میان حکومت سرپرست در افغانستان و پاکستان به خاطر افزایش حملات و رویدادهای امنیتی در پاکستان به شدت پرتنش شده است.

پس از حمله یک‌ شهروند افغانستان بر تجمع مخالفان اسلام در آلمان، نخست‌وزیر این کشور اعلام کرده است که جنایت‌کاران باید اخراج شوند، حتی اگر از سوریه و افغانستان هم آمده باشند. اولوف شولتز امروز (پنج‌شنبه، ۱۷ جوزا) طی یک‌ سخنرانی در بوندستاگ یا پارلمان آلمان خاطرنشان کرد که مهاجران افغانستان و‌ سوریه که مرتکب جنایت می‌شوند، باید به کشورشان برگردند. وی در این سخنرانی تاکید کرد: «من خشمگین می‌شوم وقتی کسی‌که در اینجا به‌دنبال حفاظت است، مرتکب شدیدترین جنایات می‌شود. این جنایت‌کاران حتی اگر از سوریه یا افغانستان آمده باشند، اخراج خواهند شد.» او افزود که در آلمان جایی برای «جنایت‌کاران جدی و تهدیدات تروریستی» وجود ندارد. نخست‌وزیر آلمان گفت که وزارت داخله این کشور، در تلاش است تا امکان اخراج‌ مجرمان و افراد خطرناک به افغانستان و‌ سوریه را فراهم کند. همچنین پیش از این، مقام‌های دیگر آلمان از جمله وزیر امور داخله و وزیر امور خارجه این کشور بر اخراج‌ مهاجران افغان تأکید کرده بودند‌. این در حالی است که روز جمعه هفته‌ی گذشته، یک مرد مهاجم به تجمع منتقدان اسلام به‌نام «پاکس یوروپ» حمله کرده بود. در این حمله هفت نفر از جمله یک مأمور پولیس زخمی شدند، اما این مأمور از شدت جراحات در شفاخانه جان باخت. مهاجم یک جوان ۲۵ ساله است که در ولایت هرات-افغانستان متولد شده است. او از ۱۵ سالگی در آلمان زندگی می‌کند. این فرد متأهل و دارای دو فرزند است و در شهر هِپنهایم در ایالت هسن زندگی می‌کند.

سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرده است که طرح بازگرداندن اتباع خارجی غیرقانونی به ویژه شهروندان اهل افغانستان توسط وزارت داخله پاکستان به‌شمول دارند‌گان کارت اقامت موقت (ای‌سی‌سی) و کارت «پی‌او‌آر» روی دست حکومت آن کشور قرار دارد. این سازمان با نشر پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که نسبت به اخراج مهاجران افغان از پاکستان و نقض احتمالی حقوق زنان و دختران مهاجر ابراز نگرانی کرده است. در ادامه آمده است که تصمیم اخراج دسته‌جمعی، مهاجران به‌ویژه زنان و دختران، خبرنگاران، مدافعان حقوق بشر، زنان معترض، اقلیت‌های مذهبی، هنرمندان و مقام‌های حکومت پیشین را که از ترس حکومت سرپرست فرار کرده‌اند، متأثر می‌کند. باید گفت که تا کنون تاریخ مشخصی برای آغاز مرحله دوم اخراج مهاجران افغان از پاکستان اعلام نشده است، اما مقام‌های آن کشور گفته‌اند که ممکن این روند در اوایل یا اوسط تابستان آغاز شود. باید گفت که پس از تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان در اگست ۲۰۲۱ میلادی، حدود ۶۰۰ هزار تا ۸۰۰ هزار شهروند دیگر افغانستان در پاکستان مسکن گزین شده‌اند که پاسپورت و ویزه اقامت شماری از آنان منقضی شده و در بی‌سرنوشتی به سر می‌برند. حکومت پاکستان در نوامبر ۲۰۲۳ مرحله نخست اخراج اجباری حدود ۱.۷ میلیون مهاجر افغان فاقد مدرک اقامت را از آن کشور آغاز کرد که بر اساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از آن زمان تا اکنون حدود ۵۲۵ هزار مهاجر افغان از آن کشور به افغانستان برگشته‌اند. این در حالی است که در این اواخر، روابط میان حکومت سرپرست در افغانستان و پاکستان به خاطر افزایش حملات و رویدادهای امنیتی در پاکستان به شدت پرتنش شده است.