سیگار یا دفتر سرمفتش ویژه‌ی ایالات متحده آمریکا در امور بازسازی افغانستان (سیگار) از ادامه‌ی محدودیت‌های حکومت سرپرست بر زنان و دختران در افغانستان انتقاد کرده و گفته است که ادامه این وضعیت، سبب افزایش مرگ و میر مادران در کشور خواهد شد. سیگار امروز (چهارشنبه، ۲۳ عقرب) با استناد به گزارش‌های ملل متحد گفته است که محدودیت‌های کنونی حکومت فعلی بر حقوق زنان دختران، مادران افغانستانی را بیشتر در معرض خطر قرار داده است. این نهاد با ابراز نگرانی گفته است که ممنوعیت ۱.۱ میلیون دانش‌آموز دختر از رفتن به مکتب و کم از کم ۱۰۰ هزار دانشجوی زن از دانشگاه‌ها، سبب افزایش ۴۵ درصدی در زایمان زود هنگام و افزایش ۵۰ درصدی در مرگ‌ومیر مادران خواهد شد. در گزارش آمده است: «افغانستان برای سال‌های متمادی یکی از بدترین ریکاردهای صحت مادران را در جهان داشته است. تا سال ۲۰۲۰، تحت حکومت جمهوری اسلامی، افغانستان با داشتن ۶۲۰ مرگ‌ومیر در هر ۱۰۰هزار زایمان، هشتمین آمار بلند مرگ و میر مادران را در سطح جهانی داشت.» سیگار با اشاره به گزارش‌های اخیر نهادهای بین‌المللی به ویژه سازمان ملل متحد گفته است که ۲۰ هزار زن در افغانستان تنها در هر ماه در محلات دور دست که دسترسی به امکانات صحی در آن مناطق بسیار اندک است، طفل به دنیا می‌آورند. در ادامه آمده است که در حال حاضر تنها، ۶۷ درصد زایمان‌ها در افغانستان در مراکز صحی و تحت نظر قابله‌ها انجام می‌شود. دفتر سرمفتش ویژه ایالات متحده در امور بازسازی افغانستان در حالی از افزایش مرگ‌ومیر مادران در افغانستان ابراز نگرانی کرده است که اخیراً صندوق جمعیت سازمان ملل گفت که در هر دو ساعت، یک مادر به علت عوارض قابل پیشگیری مرتبط به حاملگی و زایمان در این کشور جان می‌بازند. این نهاد به تاریخ (۱۴ عقرب) در گزارشی افغانستان را یکی از دشوارترین کشورها برای مادران عنوان کرد و گفته بود که زنان افغانستان در هنگام بارداری و زایمان، مشکلات زیادی را متحمل می‌شوند. نگرانی‌ها از افزایش مرگ و میر مادران در هنگام ولادت در افغانستان در حالی مطرح می‌شود که با مسلط شدن حکومت فعلی بر افغانستان و کاهش کمک‌های جامعه‌ی جهانی، نظام صحی کشور در پرتگاه سقوط قرار گرفته است. همچنین سازمان جهانی صحت هشدار داده بود که اگر کمبود بودجه در سیستم مراقبت‌های بهداشتی ادامه یابد، دسترسی ۷.۶ میلیون نفر به کمک‌های بهداشتی ضروری و نجات دهنده در افغانستان قطع خواهد شد. به گفته‌ی این سازمان، به ۴۲۳ میلیون دالر برای فراهم‌آوری خدمات صحی در افغانستان در سال‌های ۲۰۲۴ - ۲۰۲۵ نیاز است.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل اعلام کرده است که سال گذشته به ۶.۳ میلیون دختر و پسر در افغانستان وسایل آموزش توزیع کرده است. روشنان مرتضی، معاون نماینده یونیسف در افغانستان گفت که این سازمان در افغانستان بزرگترین برنامه تامین وسایل آموزشی را در سطح جهان دارد. خانم مرتضی در پیامی در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که یونیسف متعهد به حمایت از آموزش برای تمام کودکان اهل افغانستان است. او تصویری از یک انبار بزرگ وسایل آموزشی برای کودکان در افغانستان را نیز منتشر کرده است. این در حالی است که کاترین راسل، رییس صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل در نهم عقرب اظهار نگرانی کرده بود که محرومیت از آموزش، دختران افغانستان را در معرض ازدواج زودهنگام قرار داده است. کاترین راسل تاکید کرد که هیچ کشوری نمی‌تواند بدون مشارکت نیمی از جمعیت خود پیشرفت کند. وی تاکید کرد: «آن‌ها که از آموزش در مکاتب کنار گذاشته شده‌اند، در خانه محصور و حقوق‌شان سلب شده است، چشم‌انداز چندانی به جز ازدواج زودهنگام ندارند.» بر اساس آمار یونیسف، از سپتامبر ۲۰۲۱ تا اکنون حدود ۱.۴ میلیون دختر از آموزش فراتر از صنف ششم محروم شده‌اند. یونسکو نیز اعلام کرده بود که در مجموع اکنون ۲.۵ میلیون دختر از آموزش محروم‌اند که این رقم ۸۰ دختران واجد شرایط مکتب در افغانستان را تشکیل می‌دهد.

چندین نهاد بین‌المللی از جمله، سازمان نجات کودکان، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد و نهاد آموزش افغانستان در تازه‌ترین مورد اعلام کرده‌اند که قرار است سال آینده میلادی ۸.۹ میلیون دانش‌آموز در افغانستان به مکتب بروند. این نهادها امروز (سه‌شنبه، ۲۲ عقرب) با نشر گزارش مشترک گفته‌اند که بربنیاد پیش‌بینی‌ها، سال آینده حضور دانش‌آموزان به مکاتب نسبت به ۲۰۲۴ میلادی حدود ۱۰.۷ درصد افزایش خواهد یافت. در گزارش آمده است که یکی از دلایل افزایش احتمالی دانش‌آموزان ازدیاد نفوس در سراسر افغانستان است. در ادامه آمده است که دانش‌آموزان دختر که در سال جاری از صنف ششم فارغ می‌شوند، از ادامه آموزش محروم خواهند شد. نهادهای بین‌المللی تاکید کردند که که سال آینده شمار زیادی از کودکان در افغانستان در سن مکتب به دلیل چالش‌های اقتصادی و شرایط اجتماعی همچنان از حق آموزش محروم می‌مانند. در گزارش آمده است که نهادهای بین‌المللی روی کودکان آسیب‌پذیر در مکاتب تمرکز خواهند کرد. همچنین در بخشی از گزارش آمده است که قرار است نهادهای بین‌المللی حامی حقوق کودکان سال آینده میلادی از ۴۸۰ هزار دانش‌آموز آسیب‌پذیر افغان پشتی‌بانی کنند. این نهادها می‌گویند که هزینه صنف‌های محلی از دو هزار و ۷۰۰ به دو هزار و ۸۰۰ دالر در ماه افزایش یافته است. این نهادها گفته‌اند که هزینه‌های کودکان آسیب‌پذیر از ۶۳ دالر به ۶۵ و هزینه آموزگاران از ۱۰۰ به ۱۲۰ دالر افزایش یافته است. این در حالی است که چند ماه پیش صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل گفته بود که با گذشت ۱۰۰۰ روز از ممنوعیت دختران بالاتر از صنف ششم از آموزش در افغانستان، آنان سه میلیارد ساعت درسی‌شان را از دست داده‌اند. دختران بیش از سه سال است که از مکتب و دانشگاه محروم شده‌اند. باید گفت که محدودیت‌‌های حکومت فعلی، باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد از ساخت سیستم‌های آب آشامیدنی بهداشتی برای ۵۰ مکتب دخترانه و پسرانه در ۱۰ ولایت افغانستان خبر داده است. این نهاد با نشر خبرنامه‌ای در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که در دو ماه اخیر (سپتامبر و نوامبر) دانش‌آموزان ۵۰ مکتب توانسته‌اند به آب آشامیدنی دسترسی پیدا کنند. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد تاکید کرد: «یونیسف در تلاش است تا مکتب‌ها را به محیط‌های آموزشی سالم برای کودکان در سراسر افغانستان تبدیل کند.» یونیسف افزود که برای دانش‌آموزان این مکاتب، نه تنها سیستم‌های جدید آب سالم ساخته، بلکه ایستگاه‌های شستشوی دست و سرویس‌های بهداشتی نیز ایجاد کرده است. قابل ذکر است که این کمک‌ها در حالی صورت می‌گیرد، این سازمان چندی پیش اعلام کرده بود که در سال گذشته میلادی بیش از پنج میلیون کودک که ۴۰ درصد آنان دختران بودند را با تجهیزات آموزشی حمایت کرده است. این سازمان همچنان گفته است که بیش از نیمی از مکتب‌های افغانستان به آب آشامیدنی بهداشتی دست‌رسی ندارند.

منابع محلی از ولایت کنر می‌گویند که نیروهای حکومت فعلی دو مرکز آموزشی دختران را در این ولایت تا اطلاع بعدی بسته کرده‌اند. دست‌کم سه امروز (دوشنبه، ۲۱ عقرب) به رسانه گوهرشاد گفته‌اند که این دو مرکز آموزشی دختران از چهارشنبه هفته گذشته به این‌سو در ولسوالی غازی‌آباد این ولایت بسته شده است. منبع تاکید کرد که این دو مرکز با توافق مسوولان محلی حکومت فعلی و به حمایت موسسه‌ی «گیتس» برای آموزش‌های دینی و عصری دختران راه‌اندازی شده بود. منبع افزوده است که در این مرکز آموزشی آموزگاران زن برای دختران فارغ صنف دوازدهم آموزش‌های عصری و دینی ارائه می‌کردند. منبع گفت که نیروهای حکومت فعلی به مسوولان این مراکز آموزشی هشدار داده‌اند که در صورت سرپیچی از این امر و بازگشایی مراکز آموزشی به‌شدت مجازات خواهند شد. مسوولان محلی حکومت سرپرست در کنر تا اکنون در این مورد چیزی نگفته‌اند. این در حالی است که حکومت فعلی پس از تسلط دوباره بر افغانستان، دختران را از حق آموزش محروم کرده است. این دستور باعث شده است که چندین میلیون دختر و زنان از آموزش محروم شوند. پیش از نیز گزارشی‌هایی در مورد بسته شدن مراکز آموزشی دختران از سوی حکومت فعلی در نقاط مختلف کشور نشر شده بود.

یوناما یا نمایندگی سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان از کمبود آموزگاران زن در سراسر کشور طی سال‌های آینده هشدار داده است. این نهاد با نشر اعلامیه‌ای در حساب کاربری فیسبوک‌اش  هشدار داده است که با تقاعد بیش از ۱۱ هزار آموزگار زن تا سال ۲۰۳۰ میلادی، افغانستان با کمبود شدید آموزگاران زن مواجه خواهد شد. در ادامه آمده است که با تقاعد این تعداد از آموزگاران، جایگزینی برای آن‌ها وجود ندارد. یوناما تاکید کرده است که کاهش تعداد آموزگاران زن باعث خواهد شد که شمار بیشتری از دختران از دسترسی به آموزش با کیفیت محروم شوند. نمایندگی سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان افزوده است که آینده‌ی آموزشی برای دختران طی سال‌های آینده با چالش‌های بیشتری روبرو خواهد شد. این نهاد بر اهمیت حمایت از آموزگاران زن در افغانستان تاکید کرده است. یوناما نقش کلیدی آموزگاران را در تربیت و تجهیز دانش‌آموزان، اعم از دختران و پسران، به دانش و مهارت‌های ضروری برای ساختن آینده‌ای بهتر یادآور شده است. در اعلامیه آمده است، در شرایطی‌که حکومت سرپرست محدودیت‌های گسترده‌ای بر آموزش دختران اعمال کرده است، جامعه‌ی جهانی و نهادهای بین‌المللی باید بیشتر از هر زمان دیگر از آموزگاران افغانستان حمایت کنند تا امکان ادامه‌ی تحصیل برای دختران و پسران فراهم شود و دستاوردهای آموزشی کشور حفظ شود. این در حالی است که با گذشت بیش از سه سال، دختران از آموزش متوسطه و لیسه محروم هستند و همچنین دانشگاه‌ها هم به‌روی زنان و دختران مسدود مانده است. مسوولان حکومت فعلی در اوایل ممنوعیت آموزش و تحصیل زنان و دختران را موقتی گفته بودند؛ اما با گذشت بیش از سه سال، این گروه همچنان به این ممنوعیت مصمم هستند.