سازمان جهانی صحت اعلام کرده است که از آغاز سال جاری میلادی، دو هزار و ۵۱۳ مورد مرگ‌ومیر مرتبط به بیماری حاد تنفسی در افغانستان ثبت شده است. در گزارش سازمان جهانی صحت آمده است که اکثریت قربانیان بیماری حاد تنفسی زنان و کودکان هستند. این سازمان تاکید کرد که از ماه جنوری سال ۲۰۲۳ میلادی به این‌طرف، در مجموع یک میلیون و ۲۳۷ هزار و ۷۸۲ مورد ابتلا به بیماری تنفسی در سراسر کشور گزارش شده است. در ادامه آمده است که از مجموع این موارد، ۶۱ درصد آن کودکان زیر سن پنج سال و ۴۸ درصد آن زنان بودند. سازمان جهانی صحت در گزارشش افزوده است که موارد فعال بیشتر از میانگین تعداد موارد گزارش‌شده طی سه سال قبل است که دلیل آن بهبود گزارش‌دهی است. طبق این گزارش، تنها از ۲۶ نوامبر تا ۲ دسامبر سال جاری، ۷۰ تن در افغانستان در پی مبتلا شدن به بیماری‌های حاد تنفسی جان خود را از دست داده‌اند. به گفته‌ی سازمان جهانی صحت، طی این مدت، ۳۰ هزار و ۹۸۰ مورد مشکوک به این بیماری گزارش شده است. براساس یافته‌های این نهاد بین‌المللی، موارد مبتلایان به بیماری‌های تنفسی (ای‌آر‌ای) در افغانستان در مقایسه به هفته‌ای پیش از آن کاهش یافته است. این در حالی است که با روی کار آمدن دوباره‌ی حکومت سرپرست در افغانستان، شمار زیادی از شهروندان کشور به‌ویژه روستانشینان به خدمات صحی دسترسی ندارند. در کنار این، گسترش فقر در میان خانواده‌ها از عوامل دیگر مبتلا شدن افراد به بیماری‌های گوناگون عنوان می‌شود. همزمان با فرارسیدن فصل سرما و افزایش آلودگی در شهرها، ممکن است بیماری‌های تنفسی در کشور افزایش یابد.

در ادامه‌ی روند اخراج مهاجرین افغان از پاکستان، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهند‌گان هشدار داده است که اگر برای بازگشت کنند‌گان اهل افغانستان از پاکستان سرپناه ساخته نشود، احتمالاً آنان در فصل زمستان جان خود را از دست خواهند داد. این نهاد با نشر پیامی گفته است که شمار زیادی از بازگشت‌کنند‌گان، همه داروندار خود را از دست داده‌اند و چیزی برای محافظت از خود در فصل زمستان پیش‌رو ندارند. در ادامه آمده است: «در میان کسانی که به افغانستان بازگشته‌اند، خانواده‌هایی هستند که هرگز در این کشور زند‌گی نکرده‌اند. آن‌ها برای یک یا چند نسل در پاکستان زندگی کرده‌اند و ممکن است خانه یا خانواده بزرگی برای بازگشت نداشته باشند.» کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان گفته است که از اوایل ماه اکتوبر تا کنون، دست‌کم ۵۰۰ هزار پناه‌جوی افغان از پاکستان اخراج و یا هم داوطلبانه به کشور برگشته‌اند. این نهاد بین‌المللی تاکید کرد که هوا در گذرگاه‌های مرزی سرد و شرایط برای نهادهای مددرسان نیز نهایت دشوار شده است. این سازمان هشدار داده است: «بسیاری از بازگشت‌‌کنند‌گان افغان، از جمله زنان و کودکان، آسیب‌پذیر هستند که اگر سرپناه کافی نداشته باشند، ممکن است در زمستانی سخت جان خود را از دست بدهند. افرادی که به مرز می‌رسند، به کمک‌های فوری نیاز دارند.» براساس معلومات این پیام: «حدود ۸۰ درصد بازگشت کنند‌گان زنان هستند و شمار زیادی از آنان بنابر نداشتن خویشاوند با محدودیت‌های در زمینه دسترسی به اطلاعات و خدمات از سوی حکومت سرپرست روبرو شده‌اند.» این در حالی است که پاکستان ماه گذشته‌ی میلادی برای مهاجران «غیرقانونی»، از جمله ۱.۷ میلیون شهروند افغانستان ضرب‌الاجل تعیین کرد که آن کشور را ترک کنند. همچنین با تسلط حکومت فعلی بر افغانستان موج تازه‌ای از مهاجرت شکل گرفت که بیشتر این افراد به ایران و پاکستان مهاجر شدند. ترکیه یکی از مسیرهای اصلی مهاجران افغان برای رسیدن به اروپا بوده است. بیشتر این مهاجران از طریق ایران وارد ترکیه می‌شوند.

با وجود ادامه‌ی وضع محدودیت بر کار و آموزش زنان و دختران افغان، رینا امیری، نماینده‌ی ویژه آمریکا در امور زنان و حقوق بشر افغانستان می‌گوید که دفاع از حقوق دختران و زنان افغانستان یک ضرورت اخلاقی و استراتژیک است. خانم امیری این اظهارات را (یک‌شنبه‌شب، ۱۹ قوس) در صفحه اجتماعی ایکس مطرح کرده است. وی در ادامه نوشته است که زنان افغان در خط نخست یک افغانستان همه‌شمول، عاری از فقر و جنگ قرار دارند. او روز گذشته در نشست مجمع دوحه نیز گفته بود که سیاست‌های حکومت سرپرست در قبال زنان نه مبنای دینی دارد و نه اقتصادی. نماینده‌ی ویژه آمریکا در امور زنان افغانستان از تصمیمات حکومت فعلی انتقاد نموده و می‌گوید: «۵۷ کشور جهان در نشست سازمان اسلامی گفتند تصامیم حکومت سرپرست در تضاد با آموزه‌های اسلامی قرار دارد.» باید گفت که در بیست‌و‌یکمین نشست بین‌المللی مجمع دوحه که با شعار «ساخت آینده مشترک» با حضور شخصیت‌های افغان و کشورهای جهان روز (یکشنبه، ۱۹ قوس) در قطر برگزار شده بود، ریچارد بنت، گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان نیز گفت که حکومت سرپرست دیدگاه یکپارچه دارند، اما در مورد آموزش زنان دچار اختلاف نظر هستند. این نشست دو روزه برای تبادل دیدگاه در مورد مسایل مهم منطقه‌ای و ساختن آینده مشترک در قطر برگزار شده است. در حالی خانم امیری از حقوق زنان و دختران افغان دفاع می‌کند که بیش از دو سال می‌شود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده‌ است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند. علی‌رغم واکنش‌ها و محکومیت‌های جهانی، حکومت سرپرست تا اکنون از تصمیم‌شان درباره‌ی آموزش زنان و دختران عقب‌نشینی نکرده‌اند. حکومت فعلی کار زنان در ادارات دولتی و غیردولتی را نیز منع کرده است.

همزمان با روز جهانی حقوق بشر، شماری از زنان معترض در ولایت تخار می‌گویند که طی دو سال گذشته، حکومت سرپرست آسیب‌های جدی به زنان و دختران افغانستان وارد کرده است، اما جامعه‌ی جهانی و نهادهای مدافع حقوق بشر «جنایات» را جدی نگرفته‌اند. زنان معترض امروز (یک‌شنبه، ۱۹ قوس) با برگزاری یک گردهمایی در یک مکان سربسته و نشر اعلامیه‌ای گفته‌اند که حکومت فعلی بر خلاف حکم خداوند و پیامبر اسلام، دروازه‌ی علم و دانش را به‌روی زنان و دختران بسته کرده است. آن‌ها می‌گویند که حکومت سرپرست بیش‌تر از دو سال است که دروازه‌های مکاتب را به‌روی دختران بالاتر از صنف ششم بسته کرده و زنان را از شرکت در امور سياسی، اقتصادی، فرهنگی و فعالیت‌های اجتماعی منع کرده است. آنان می‌گویند که حکومت سرپرست از زنان و دختران افغانستان «به‌عنوان برده‌های جنسی» استفاده می‌کند. در ادامه آمده است که: «ما زنان افغانستان طی دو سال به گونه‌ی مشهود از طرف حکومت سرپرست آسیب‌های کلانی دیده‌ایم، اما جامعه‌ی جهانی، نهادهای مدافع زنان جهان و ده‌ها نهاد دیگر، همواره جنایات را جدی نگرفته و با شعارهای میان تُهی، فرصت بیشتر برای جنایات بخشیدند.» همچنین اعضای «جنبش زنان تخار» به بازداشت زنان معترض اشاره کرده و تاکید کردند: «این زنان بخاطر عدالت‌خواهی، در سیاه‌چاله‌های حکومت سرپرست به‌گونه وحشیانه شکنجه و آزار و اذیت می‌شوند‌.» زنان معترض می‌گویند که نهادهای حقوق بشری برای آزادی زنان معترض هیچ اقدامی انجام نداده‌اند. آنان از جامعه‌ی جهانی خواسته‌اند که برای آزادی زنان بازداشت‌شده اقدام جدی و فوری کند و به حکومت سرپرست بیشتر از این اجازه سرکوب زنان را ندهد. این در حالی است که پریسا آزاده، ندا پروانی، ژولیا پارسی و منیژه صدیقی، دست‌کم چهار زنی است از چندین هفته به این‌طرف در زندان حکومت فعلی به‌سر می‌برند. همچنین ریچارد بنت، گزارشگر ویژه‌ی حقوق بشر سازمان ملل در امور افغانستان هم در روز جهانی حقوق بشر از حکومت سرپرست خواسته است که مدافعان حقوق بشر، از جمله زنان معترض را از زندان آزاد کنند.

همزمان با روز جهانی حقوق بشر، بخش زنان سازمان ملل متحد در افغانستان از جهان و نهادهای بین‌المللی خواسته است به زنان و دختران افغانستان گوش دهد و از مبارزه‌ی آنان حمایت کند. این نهاد با نشر پیامی گفته است که زنان و دختران افغانستان در حالی که در صفحه اول اخبار نیستند و توجه جهان به بحران‌های دیگر است، با اعتراضات و راهپیمایی از جوامع خود حمایت می‌کنند و هنوز بهای سنگینی را برای آن می‌پردازند. بخش زنان سازمان ملل تاکید کرد: «زنان و دختران افغانستانی نه‌تنها برای خودشان، بلکه برای هر زنی در هر جایی که آرزوی زندگی به انتخاب خودش را دارد، می‌جنگند.» در ادامه آمده است: «به زنان و دختران افغان گوش دهید. سخنان آن‌ها را به خاطر بسپارید و به آن عمل کنید. از مبارزه آنها حمایت کنید. روی مقاومت آنها سرمایه گذاری کنید. امروز، فردا و هر روز بعد.» این در حالی است که حکومت سرپرست طی دو سال گذشته محدودیت‌های شدیدی بر حقوق زنان و دختران وضع کرده است. باید گفت که در حال حاضر زنان و دختران افغانستان حق آموزش، کار و گشت‌وگذار آزاد را ندارند. همچنین حکومت سرپرست اعتراضات و دادخواهی زنان را نیز سرکوب می‌کنند. در عین حال، پریسا آزاده، ندا پروانی، ژولیا پارسی و منیژه صدیقی، دست‌کم چهار زن معترضی است از چندین هفته به این‌طرف در زندان حکومت سرپرست به‌سر می‌برند. آنان به خدمات بهداشتی و وکیل دسترسی ندارند.

مسوولان در فرماندهی پولیس در ولایت نورستان می‌گویند که در پی درگیری مسلحانه میان دو خانواده در ولسوالی کنتیوای این ولایت، یک زن جان باخته است. فرماندهی پولیس نورستان با نشر خبرنامه‌ای گفته است که این رویداد روز گذشته (شنبه ۱۸ قوس) در منطقه‌ی«بگروپتی» از مربوطات ولسوالی کنتیوا رخ داده است. در خبرنامه آمده است که این درگیری مسلحانه بر اثر یک دعوای حقوقی رخ داده است. پولیس نورستان تاکید کرد که یکی از طرف‌های دعوا شخصی به‌نام حبیب‌الله و دوستانش به طرف مقابل تیراندازی کرده که در پی آن، یک زن کشته شده است. در خبرنامه آمده است که نیروهای امنیتی حبیب‌الله و چهار تن از همراهان او را بازداشت کرده و تحت بازجویی قرار داده‌اند. پولیس ولایت نورستان افزود که پس از بررسی‌های اولیه، افراد بازداشت‌شده به مراجع عدلی و قضایی معرفی خواهند شد. قابل ذکر است که دعواهای حقوقی بر سر زمین و خصومت‌های شخصی در نورستان هر از گاهی منجر به درگیری مسلحانه می‌شود که در اکثر موارد، تلفات جانی نیز در پی دارد.

همزمان با روز جهانی حقوق بشر، یوناما یا نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان اعلام کرده است که با وجود بهبود وضعیت امنیتی در نتیجه‌ی کاهش خشونت‌های مسلحانه پس از ماه آگست سال ۲۰۲۱ میلادی، وضعیت حقوق بشر در افغانستان همچنان وخیم است. یوناما امروز (یک‌شنبه، ۱۹ قوس) با نشر اعلامیه‌ای گفته است که سوابق حقوق بشری حکومت سرپرست، با تبعیض سیستماتیک علیه زنان و دختران مشخص شده است. در ادامه آمده است که علاوه بر محدودیت‌های شدید بر زنان و دختران، این دفتر موارد قتل‌های غیرقانونی، شکنجه و بدرفتاری، شکنجه‌ی بدنی، بازداشت خودسرانه و سایر موارد نقض حقوق زندانیان را مستندسازی می‌کند. یوناما تاکید کرد، کسانی که در دفاع از حقوق بشر صحبت می‌کنند، به‌ویژه حقوق زنان و دختران، با بازداشت خودسرانه، تهدید و سانسور مواجه می‌شوند. این نهاد بین‌المللی به نقل از فیونا فریزر، نماینده‌ی کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان نوشته است: «درحالی‌که روز حقوق بشر را گرامی می‌داریم، به مدافعان حقوق بشر افغان که بسیاری از آنان بهای سنگینی را برای حفاظت از اصول اساسی اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر، عدالت و آزادی می‌پردازند، ادای احترام و همراه شان ابراز همبستگی می‌کنیم.» نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان از حکومت سرپرست خواسته است که تعهدات حقوق بشری را به‌عنوان سنگ بنای یک آینده‌ی باثبات، صلح‌آمیز و مرفه برای افغانستان پذیرفته و از آن‌ها حمایت کنند. همچنین روزا اوتنبایوا، نماینده‌ی ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در افغانستان گفته است که این کشور به‌عنوان یک کشور عضو معاهدات بین‌المللی حقوق بشر است و در آن نقش تاریخی داشته است. او افزود که حکومت فعلی هم تعهد قانونی و هم مسئولیت در قبال همه‌ی شهروندان افغانستان و همچنین حمایت از حقوق بشر و به‌طور خاص حقوق زنان و دختران دارند. خانم اوتنبایوا گفت: «برای تامین رفاه، وحدت و ثبات آینده‌ی افغانستان حقوق بشر باید مورد حفاظت قرار گیرد.» امروز، یک‌شنبه ۱۹ قوس، برابر با ۱۰ دسامبر، مصادف به روز جهانی حقوق بشر است. هفتادوپنج سال قبل به‌تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر در پاریس تصویب شد. به‌خاطر همین مناسبت، یونسکو ۱۰ دسامبر را روز جهانی حقوق بشر نام‌گذاری کرده است. روز جهانی حقوق بشر در حالی در افغانستان فرا می‌رسد که پس از به قدرت رسیدن دوباره‌ی حکومت فعلی، این کشور یک‌بار دیگر در عمق فاجعه بشری قرار دارد.