با روی‌کار آمدن حکومت سرپرست دسترسی خبرنگاران به اطلاعات به یک مشکل جدی و اساسی تبدیل شده است. با وجود اینکه هر از گاهی رهبران حکومت وعده‌هایی برای خبرنگاران داده‌اند، اما روند اطلاع‌رسانی هنوز بهبود نیافته و خبرنگاران از اطلاع‌رسانی به موقع و پاسخگویی سخنگویان ادارات دولتی برای رسانهها شاکی هستند. شماری از خبرنگاران در صحبت با رسانه گوهرشاد از این روند انتقاد نموده و می‌گویند که اطلاعات به گونه‌ی انحصاری و سانسور شده در دسترس رسانهها قرار می‌گیرند. آن‌ها عملکرد نهادهای حامی رسانهها را نیز موفقانه نمی‌دانند و تاکید دارند که این نهادها بشدت کم کاری می‌کنند.
فوزیه ناصری خبرنگاران در صحبت با رسانه گوهرشاد گفت: «دسترسی به اطلاعات خلاف میل حکومت سرپرست ناممکن است. در بسیاری موارد، حکومت فعلی هیچ‌گونه اطلاعاتی را در اختیار خبرنگاران بی‌طرف قرار نمی‌دهد.»
او می‌گوید که آن‌ها (سران حکومت) فقط همان اطلاعات دست‌کاری شده و مهندسی شده را به شماری از خبرنگاران ارائه می‌کنند که سودی به سفیدنمایی حکومت خودشان داشته باشد.
به باور خانم ناصری، تنها نهادهای بین المللی و حامی آزادی بیان می‌توانند روزنه‌ی امیدی برای آزادی بیان، رسانه‌های خبری و خبرنگاران باشند. زیرا با توجه به شرایط متشنج جاری آن‌ها می‌توانند اهرم فشاری بر حکومت فعلی باشند.
خانم ناصری افزود که روند اطلاع‌رسانی و ارائه‌ی معلومات نسبت به دوره‌ی جمهوریت بدتر و محدود‌تر شده، رفتار مسوولان حکومت سرپرست با خبرنگاران بی‌طرف خشن و زشت است.
او تاکید کرد که مقام‌های حکومت در تلاش‌اند تا خبرها را دست‌کاری کرده و از طریق خبرنگاران هم‌سو‌ی‌شان به خورد مردم دهند.
این خبرنگار در پاسخ به این پرسش که چه چیزی باعث بهبود وضعیت کنونی می‌شود گفت: «نمی‌شود از حکومت فعلی چیزی خواست. من که تجربه‌ی شکنجه، توهین و تحقیر از سوی این حکومت را دارم، هیچ امیدی جهت احترام گذاشتن از طرف افراد حکومت به رسانه‌های آزاد و خبرنگاران بی‌طرف ندارم. وقتی امیدی نباشد، بهبودی هم بوجود نخواهد آمد. فقط امیدوارم هیچ خبرنگاری اتفاقاتی را که من تجربه کرده‌ام را هرگز تجربه نکند.»
آنگونه که شمار زیادی از خبرنگاران به شمول خانم ناصری می‌گوید هم اکنون خبرنگاران از هیچ گونه حقوقی برخوردار نیستند و مهمتر اینکه محصولات رسانه‌ای شان را در ترس و هراس تهیه کرده و در بسا موارد با نام مستعار به نشر می‌رسانند.
توهین، تحقیر و شکنجه پیامد بیان واقعیت
همزمان حضرت سالک خبرنگار رسانه رخشانه، به رسانه گوهرشاد گفت که متأسفانه روحیه‌ی همکاری مسوولان حکومتی با خبرنگاران بسیار پایین و نزدیک به صفر رسیده است. آن‌ها با هر خبرنگاری صحبت نمی‌کنند و معلومات مفیدی که قابلیت کار در اخبار و یا گزارش‌ها را داشته باشد، ارائه نمی‌‌دهند.
وی ازعمل‌کرد سخنگویان و مسوولان حکومت انتقاد کرد و تاکید کرد که وقتی خبرنگاران برای جمع‌آوری معلومات گزارش یا خبر به مسوولان و سخنگویان حکومت فعلی مراجعه می‌کنند، پاسخی از سوی آن‌ها دریافت نمی‌کنند. به گفته‌ی او مسوولان حکومت از خبرنگاران کارت و جواز وزارت اطلاعات و فرهنگ را درخواست می‌کنند و در بعضی مواقع حتی حاضر به ارائه‌ی اطلاعات نیستند.
آقای سالک با ابراز تاسف افزود که کار خبرنگاری و رسانه‌ای در زمان حکومت پیشین و حکومت فعلی ۱۸۰ درجه تغییر کرده است. در حکومت قبلی آزادی بیان به شکل نیم‌بند وجود داشت. خبرنگاران آزاد بودند، گزارش‌های افشاگرانه را با در نظر گرفتن اصل بی‌طرفی و واقعیت تهیه می‌کردند اما در حال حاضر خبرنگاران بخاطر بازتاب واقعیت‌ها بازداشت، شکنجه و حتی زندانی می‌شوند.
او می‌گوید اکنون خبرنگاران باید گزارش‌ها و اخباری را تهیه کنند که به نفع نظام فعلی باشد و یا حداقل بر ضد نظام نباشد.
این خبرنگار تاکید کرد درصورتی‌که خبر یا گزارشی مخالف نظام فعلی باشد، حتی اگر واقعیت هم داشته باشد، استخبارات حکومت در صدد پیدا کردن گزارشگر و یا خبرنگار بر می‌آید و اگر آن خبرنگار و یا گزارشگر را پیدا کند سرنوشت‌اش زندان، شکنجه و تحقیر و توهین است.
او بر این باور است که حکومت با چنین رویکردی روند دسترسی به اطلاعات را نه تنها مشکل کرده بلکه در برخی موارد غیرممکن ساخته است.
آقای سالک می‌گوید: «یک خبرنگار اگر بخواهد در مورد یک چالش گزارشی تهیه کند باید ریسک بازداشت، شکنجه و حتا زندانی شدن را به جان بخرد. حتا اگر آن گزارش بر اساس واقعیت تهیه شده باشد.»
او می‌افزاید: «خواست ما از نهادهای حامی خبرنگاران و رسانهها این است که از خبرنگاران و گزارش‌گران در افغانستان حمایت کنند. برای آن‌ها دادخواهی کنند و تلاش کنند تا آزادی بیان به معنای واقعی آن در افغانستان روی کار بیاید و قضایای رسانه‌ای و خبرنگاران باید از طریق کمیسیون رسیدگی به تخطی‌ها و تخلفات رسانه‌ای حل و فصل شود.»
این در حالی است که پیش ازاین شمار زیادی از خبرنگاران از عملکرد حکومت نسبت به خبرنگاران آزاد انتقاد کرده بودند و از حکومت خواستند تا در برخورد با خبرنگاران قانون رسانه‌های همگانی را رعایت کرده و اجازه دهند آن‌ها در روشنی قانون به فعالیت‌های خود ادامه دهند.
تحریف رویدادها از سوی مسوولان
علی رضایی یکی دیگر از خبرنگارانی است که در حوزه‌ی شمال کشور فعالیت می‌کند. او می‌گوید مسوولان ابتدا حاضر به پاسخگویی نمی‌شوند و در صورتی که اطلاعات را در دسترس خبرنگار قرار دهند، آن را تحریف می‌کنند. به گونه‌ای که رویدادی اتفاق افتاده اما آن‌ها با صراحت تمام آن را انکار می‌کنند و اطلاعات دروغ به رسانهها می‌دهند.
آقای رضایی از تجربه‌ی شخصی‌اش می‌گوید که با شماری از خبرنگاران جهت مصاحبه به یکی از ساحات رفته بودند اما مسوولان از ارائه‌ی اطلاعات سرباز زدند. او تاکید می‌کند که پیش از آمدن آن‌ها با مسوولان آن بخش هماهنگی نیز صورت گرفته بوده است.
مشکلات اقتصادی، عدم دسترسی به اطلاعات و مهمتر تهدید‌ها علیه خبرنگاران و فعالان رسانهها در حکومت کنونی سبب شده تا شمار زیادی از خبرنگاران این مسلک را رها کرده و دست به مهاجرت بزنند.
ابراهیم شیرزاد یکی از خبرنگاران آزاد است که به اخیرا کشور را ترک کرده است. او می‌گوید تهدید‌ها و برخورد غیر انسانی مسوولان حکومت سبب شد تا کشور را ترک کند.
او تاکید می‌کند که پس از تغییر رژیم و تحولات سیاسی در کشور بسیار تلاش کرده است تا به حرفه‌ی خبرنگاری ادامه دهد اما پس از تهدید‌ها و هشدارهای زیاد ناگزیر به ترک کشور شده است.
آقای شیرزاد می‌گوید در مدت زمانی که پس از تحولات مشغول فعالیت رسانه‌ای بوده مسوولان تنها به خبرنگاران و رسانه‌هایی که تریبون آن‌ها هستند اطلاعات می‌دهند. این اطلاعات شامل تعریف‌های حکومت فعلی و کارکردهایی است که آن‌ها را خوب جلوه دهند و اذهان عامه را به نفع آن‌ها سمت و سو دهند.
این در حالی است که سازمان خبرنگاران بدون مرز نیز در گزارشی گفته است که با روی‌کار آمدن حکومت سرپرست ۴۳ درصد رسانه‌های فعال در افغانستان متوقف و ۸۶ درصد خبرنگاران زن در افغانستان بیکار شده است. این سازمان از تداوم قوانین سخت‌گیرانه‌ی حکومت فعلی برای رسانهها و خبرنگاران، ابراز نگرانی می‌کنند. در آخرین مورد پنج‌شنبه رادیو نهاد پس از ۱۶ سال فعالیت به دلیل مشکلات اقتصادی به نشرات اش پایان داد.
با این وجود مرکز خبرنگاران افغانستان چندی پیش اعلام کرده بود که در جریان ۱۲ ماه گذشته دست‌کم ۲۱۳ مورد خشونت، تهدید و بازداشت خبرنگاران در کشور ثبت شده که در مقایسه با سال قبل، ۶۴ درصد افزایش داشته است.
همچنین یوناما، به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات با نشر بیانیه‌ای گفته بود پس از تسلط حکومت سرپرست، متخصصان رسانه‌ای از افغانستان فرار کرده، تعداد زیادی از رسانهها بسته شده و خبرنگاران زن به‌طور نامتناسبی تحت تأثیر محدودیت‌‌ها قرار گرفته که عملاً کاری انجام داده نمی‌توانند.
گزارشگر: محمدرضا رامز
